Dagiti Nalalaing a Mamalakad—Bendision kadagiti Kakabsatda
“Ket bangonekto manen dagiti ukomyo a kas idi unana, ken dagiti konsejerosmo [manangbalakad] a kas idi punganay.”—ISAIAS 1:26.
1, 2. (a) Kasano nga ipakpakita ti Proverbio 12:15 ken 19:20 ti pateg ti balakad? (b) Aniat’ umuna a kasapulan no umawattay ti balakad, ket ania a kapadasan ti mangidemostra iti daytoy?
NI Terri ti anak a babai dagiti Kristiano a nagannak. Idiay eskuelaan isut’ addaan ti agtutubo a gayyem nga “adda [met] iti kinapudno.” Nupay kasta, madlaw ni Terri, nga idi arinunosen iti panageskuelana iti elementaria ti gayyemna saanen a narayray maipapan iti pammatina kas iti dati. Bayat a rumangrang-ayda a dua a limmasat iti high school, ti gayyemna ti nagbalin a saan a regular kadagiti Nakristianuan a panaggigimong ket nangrugi a nagsapul iti biddut iti Watch Tower Society ken iti kongregasion. Nagkararag a sipipigsa ni Terri maipapan iti gayyemna, nupay kasta, ket masansan a balbalakadanna ti panagtalinaedna koma a napigsa kas maysa a Kristiano. Idi agangay, dagiti panagregget ni Terri ti nagunggonaan. Idi magtengandan ti maika-sangapulo grado, ti gayyemna regular manen a makigimgimong ket kamaudiananna nabautisaranen. Anian a bendision nga agpaay kenkuana! Ket anian a gunggona nga agpaay iti matalek nga agtutubo a gayyemna a ni Terri!
2 Gapu iti daytoy a kapadasan, mapagduaduaan aya ti asinoman ti pannakasapul dagiti Kristiano ti panangbalakad ti maysa ken maysa a siaayat sagpaminsan? Ti Biblia parparegtaennatayo: “Ipangagmo ti patigmaan ket awatem ti pannakaisuro, tapno masiribka inton kamaudianan.” (Proverbio 19:20; 12:15) Sinurot ti gayyem ni Terri dayta a patigmaan. Ngem kasanon no ni Terri ti awanan koma ti ayat, pinget ken tured a nagtultuloy a nangipaay iti tulong kenkuana kadagiti naglabas a tawtawen? Wen, tapno datayo ket “ipangagtayo ti patigmaan,” rebbengna nga adda maysa a mamalakad wenno mamatigmaan. Siasino koma daytoy?
Balakad—Babaen ti Siasino?
3. Asino dagidiay impaay ni Jehova a mangted ti naintiempuan a balakad iti kongregasion Kristiano?
3 Inkari ni Jehova a Dios a mangipaay iti mammalakad nga agpaay iti ilina iti panawentayo. Kunana: “Ket bangonekto manen . . . dagiti konsejeros [mamalakad] a kas idi punganay.” (Isaias 1:26) Daytoy a kari ti natungpal nangnangruna kadagiti nadutokan a panglakayen iti kongregasion Kristiano. Ti panangbalakad ket maysa a langa ti panangisuro, ket dagiti panglakayen nangnangruna ti “kualipikado a mangisuro.” (1 Timoteo 3:2) Nalabit adda a nangnangruna iti panunot ni apostol Pablo dagiti panglakayen idi a kinunana: “No ti maysa a tao masukalan iti uray ania a panagsalungasing sakbay a maammuanna dayta, dakayo nga addaan ti naespirituan a kualipikasion padpadasenyo a balbaliwan ti kasta a tao iti espiritu ti kinatakneng.” (Galacia 6:1) Ngem dagiti laeng kadi panglakayen ti kakaisuna a makaited ti balakad?
4, 5. (a) Ania ti sumagmamano a Nainkasuratan a pangarigan a mangipakpakita a dagiti panglakayen ket saan nga is-isuda ti makaited ti balakad? (b) Ania ti sumagmamano a tipikal a moderno-aldaw a kasasaad a dagiti Kristiano malaksid kadagiti panglakayen ket makaitedda ti balakad?
4 Ni Terri ket saan a maysa a panglakayen, ngem ti balakadna ti kamaudiananna nangted ti naimbag a bunga. Laglagipenyo, met, ti pangulo ti militar a taga Siria a ni Naaman. Isut’ nagtignay a maipaay iti nasayaat nga impormasion a namunganay iti maysa a balasitang nga Israelita ken kalpasanna iti patigmaan manipud kadagiti ad-adipenna. Naisalakan ni David manipud iti panagbasolna a maibusor iti dara babaen iti naintiempuan a balakad ni Abigail, ti asawa ni Nabal. Ken ni agtutubo nga Eliu ti addaan kadagiti nainsiriban a balakad nga agpaay ken ni Job ken kadagiti tallo a “manangliwliwana.”—1 Samuel 25:23-35; 2 Ar-ari 5:1-4, 13, 14; Job 32:1-6.
5 Umas-asping met itatta, ti panangbalakad ket saan a nangnangruna a karbengan dagiti panglakayen. Dagiti nagannak balakadanda dagiti annakda a kanayon. Dagiti agtutubo kas ken Terri ti masansan a naballigida iti panangbalakad kadagiti kapatadanda. Ket ti Biblia espisipiko a parparegtaenna dagiti natataengan a kakabsat a babbai nga agbalinda koma a “mannursuro iti nasayaat a bambanag,” nangnangruna kadagiti agtutubo a babbai iti kongregasion. (Tito 2:3-5) Kinapudnona, iti pangkaaduan a kaipapananna addaantay amin ti obligasion a mangtulong iti maysa ken maysa iti daytoy um-umay a pamay-an. Kuna ni apostol Pablo: “Gapuna aglilinniwanliwakayo iti maysa ken maysa ket agsisinnurokayo kas ar-aramidenyo met.”—1 Tesalonica 5:11.
Dagiti Kalat ti Nakristianuan a Panangbalakad
6. Ania ti sumagmamano kadagiti kalat ti Nakristianuan a balakad?
6 Aniada ti sumagmamano kadagiti kalat ti Nakristianuan a balakad? Dagitoy ket tapno tulongan ti maysa a rumang-ay ken agtultuloy iti umiso a dalan, tapno mangsolbar kadagiti parikut, tapno mangparmek kadagiti pakarigatan, ken nalabit iti panangpalinteg iti maysa a nakillo a kurso. Tinukoy ni Pablo ti sumagmamano a langa ti panangbalakad idi nga inggunamgunamna ken Timoteo a “tumubngarka, mangbabalawka, mamagbagaka, a buyogen ti amin a panaganus ken ti panangisursuro.” (2 Timoteo 4:1, 2) Pidno a maysa nga arte ti panangbalakad iti maysa iti pamay-an a maawatanna a di pulos masaksakitan.
7, 8. (a) Ania ti sumagmamano a kasasaad a manamnama ti balakad iti uneg ti kongregasion Kristiano? (b) Kadagiti ania nga okasion a ti Kristiano saanna a namnamaen ti balakad ngem kasapulanna dayta?
7 Kaano ti rebbeng a panangitukon ti balakad? Masansan a dagiti nagannak addaanda ti okasion a mangbalakad kadagiti annakda, ket dagiti annakda masansan inanamaenda met dayta. (Proverbio 6:20; Efeso 6:4) Iti kongregasion namnamaen ti maysa nga estudiante ti balakad no isut’ mangted ti maysa a palawag iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Ket ti maysa a baro nga agibumbunannag ti Pagarian namnamaenna ti tulong ken pammagbaga bayat nga isut’ rumangrang-ay nga agturong iti kinanataengan kas maysa a Kristiano a ministro. (1 Timoteo 4:15) No maminsan, dagiti indibidual nga agsapsapul ti tulong ken balakad ti umadani kadagiti panglakayen wenno kadagiti dadduma iti kongregasion.
8 Sagpaminsan, nupay kasta, masapul a maitukon ti balakad kadagidiay di mangin-inanama iti dayta wenno di mangayat iti dayta. Nalabit adda maysa a mapukpukawnan ti regtana iti serbisio ni Jehova a maiyayus kas ti gayyem idi ni Terri. (Hebreo 2:1) Mabalin a ti maysa a tao addaan iti nainget a personal a di pagkinnaawatan iti sabali nga indibidual iti kongregasion. (Filipos 4:2) Wenno adda maysa a mabalin a kasapulanna ti tulong maipapan iti umiso a panagbubuok wenno panagkawkawes, wenno ti panagpilina kadagiti gagayyem wenno musika.—1 Corinto 15:33; 1 Timoteo 2:9.
9, 10. (a) Apay a ti panangted ti Nakristianuan a balakad kasapulanna ti kinatured? (b) Nupay kasta apay a ti Kristiano mangted ti balakad no dayta ti kasapulan?
9 Idi a ni mammadto a Hanani binalakadanna ni Ari Asa iti Juda, sinakit unay ti nakem ni Asa dayta nga “inkabilna iti balay a pagbaludan”! (2 Cronicas 16:7-10) Ti maysa a tao ti masapul a natured tapno mangbalakad ti maysa nga ari kadagidi nga al-aldaw. Itatta, kasapulan met dagiti manangbalakad ti panagbalin a natured, yantangay ti panangted ti balakad ti mabalin nga iti damo mamataud iti sakit ti nakem. Maysa a Kristiano nga adun ti kapadasanna ti nagkedked iti panangted iti kasapulan a balakad iti maysa nga agtutubo a kaduana. Ti rason? Inlawlawagna: “Nakaim-imbagkami nga aggayyem itatta, ket kayatko a salimetmetan a kasta!” Ngem, ti kinapudnona, ti panagkedked iti panangted ti tulong no kasapulan ket saan a maysa a tanda ti naimbag a gayyem—Proverbio 27:6; idiligyo iti Santiago 4:17.
10 Kinapudnona, ipakita ti kapadasan a no ti maysa a manangbalakad ket nasigo, masansan a ti dakes a rikrikna ti mapabassit ken ti kalat ti balakad ti masansan a maragpat. Aniat’ kasapulan ti panagbalin a maysa a nalaing wenno nasigo a manangbalakad? Tapno masungbatan daytoy, usigentayo ti dua a pangarigan, maysa a naimbag ken maysa a dakes.
Ni Pablo—Maysa a Nalaing a Mamalakad
11. Apay a kaaduan kadagiti taga Corinto inawatda ti balakad ni Pablo uray no masansan nga agsao a sipaprangkesa kadakuada?
11 Nagadu ti okasion ni apostol Pablo a mangipaay iti balakad, ket no maminsan isut’ addaan kadagiti nadadagsen a bambanag a sawen. (1 Corinto 1:10-13; 3:1-4; Galacia 1:6; 3:1) Nupay kasta, ti balakadna ti epektibo agsipud ta dagiti nangituronganna ammoda nga isuda ti inay-ayat ni Pablo. Kas iti imbagana kadagiti taga Corinto: “Ta iti tengnga ti adu a ladingit ken sainnek ti puso nagsuratak a silulua kadakayo, saan a tapno mapaladingitkayo, no di ket tapno maammuanyo ti ayatko a naglaplapusanan kadakayo.” (2 Corinto 2:4) Kaaduan kadagiti taga Corinto inawatda ti balakad ni Pablo agsipud ta ammoda a dayta ti naited nga awan ti naagum a motibona, yantangay “ti ayat . . . saanna a biruken ti kabukbukodanna a paginteresan.” Kasta met, sitatalek nga isut’ saan nga agsasao gapu iti personal a rurodna agsipud ta “ti ayat . . . saan nga agluksaw. Saanna nga ikankano ti maysa a pannakaranggas.”—1 Corinto 13:4, 5.
12. Ania a kualidad ti mamagbalin a nalaklaka para iti Kristiano a manangbalakad a makagun-od kadagiti naimbag a bunga wenno resulta? Iyilustraryo.
12 Uray met itatta, nalaklaka ti panangawat uray pay ti nainget a balakad no ammotayo a daydiay mangbalbalakad kadatayo ket inayatnatayo, saan nga agsasao gapu iti personal a pannakarurodna, ken awan ti naagum a motibona. Kas pangarigan, no ti kakaisuna a tiempo a makisarita ti panglakayen kadagiti tin-edyer iti kongregasion ket iti laeng tiempo a babalawen ida, nakalaklaka a marikna dagiti agtutubo a kasla isuda ti patpatamaanna laeng. Ngem ania no ti panglakayen ket addaan ti nasayaat a pannakirelasion kadagiti tin-edyer? Ania no kuykuyogenna ida iti tay-ak ti serbisio, a nalaka a maas-asitgan idiay Kingdom Hall, ken parparegtaenna ida a makitungtong kenkuana maipapan iti parparikutda, namnamada, ken panagduaduada, a nalabit aw-awisenna pay ida (babaen ti palubos dagiti nagannakda) idiay pagtaenganna sagpaminsan? No kasta, no isut’ addaan ti maipaay a balakad kadakuada, ad-adda a dagiti tin-edyer ti nalaka a mangawat iti dayta, a pagaammoda a daytat’ naggapu iti maysa a gayyem.
Ti Kinaemma ken Kinapakumbaba
13. (a) Iti kamaudiananna ti balakad ti Kristiano ti rebbeng a maibatay iti ania? (b) Gapuna, aniat’ masapul a liklikan nga aramiden dagidiay amin mangipapaay ti balakad iti kongregasion Kristiano?
13 Adda pay sabali a rason no apay a nakabalballigi ti balakad ni Pablo. Isut’ nagpannuray iti nadiosan a kinasirib, saan nga iti kabukbukodanna nga opinion. Kas ti panangipalagipna iti manangbalakad a ni Timoteo: “Isu amin a Surat nga impaltiing ti Dios ket naimbag a pakasursuruan, pakatinggaran, pakababalawan ken pakaadalan ti kinalinteg.” (2 Timoteo 3:16; idiligyo iti 1 Corinto 2:1, 2.) Dagiti Kristiano a manangbalakad itatta ibatbatayda dagiti sasawenda iti Kasuratan. Pudno nga, iti pamilia, dagiti nagannak saanda nga agad-adaw iti Biblia tunggal balakadanda dagiti annakda. Nupay kasta, no dagiti Kristiano a nagannak ti mangparparegta ti panagtulnog, kinadalus, pannakaseknan kadagiti dadduma, kinasalukag wenno ania pay a dadduma a bambanag, masapul nga adda koma a kanayon ti Nainkasuratan a pakaibatayan ti ibagbagada. (Efeso 6:1; 2 Corinto 7:1; Mateo 7:12; Eclesiastes 3:1-8) Iti uneg ti kongregasion, agannadtay koma a ditay padpadasen nga ipapilit dagiti personal a kabukbukodantay a panangmatmat wenno panaggusto kadagiti dadduma. Ket masapul a liklikan met dagiti panglakayen a killoen dagiti Kasuratan tapno pagparangen ida a mangsuportar iti maysa a kapanunotan a medio napigsa ti panamatida iti dayta. (Idiligyo iti Mateo 4:5, 6.) Masapul nga adda koma a kanayon ti pudpudno a rason ti Biblia a maipaay iti aniaman a balakad nga itukonda.—Salmo 119:105.
14, 15. (a) Nagananyo ti sabali pay a kualidad a mamagbalin a nalaklaka ti panangawat ti balakad. (b) Apay a nakapatpateg unay iti maysa a manangbalakad a patanoren daytoy a kualidad?
14 Ti balakad ti ad-adda met nga epektibo, no daytat’ naitukon iti espiritu ti kinaemma. Ammo ni Pablo daytoy. Dayta ti gapuna nga, idi agsasao iti maysa a nakaaramid iti maysa a di umiso a panagaddang sakbay a naammuanna dayta, pinaregta ni Pablo dagidiay kualipikado a ‘padpadasenda a balbaliwan ti kasta a tao iti espiritu iti kinaemma.’ (Galacia 6:1) Pinatigmaananna met ni Tito a palagipan dagiti dadduma a “dida agsao ti dakes maipapan iti uray siasino, saanda a mannakiringgor, no di ket naimbag koma ti awidda, nga ipakitada ti amin a kinaemma kadagiti isuamin a tattao.”—Tito 3:1, 2; 1 Timoteo 6:11.
15 Apay a kasapulan ti kinaemma? Agsipud ta dagiti di mamedmedmedan nga emosion makaalisda. Dagiti makaunget a sasao ti mangpataud pay iti ad-adu a makaunget a sasao, ket nagrigat ti agrason no dagiti ul-ulo ket makagtengdan iti panagburekna. Uray pay no daydiay mabalbalakadan ket makaunget, saan a rason daytoy ti mannangted ti balakad a makaunget met. Imbes ketdi, ti naemma a kababalin a mismo ti manangbalakad ti makatulong a mangpakalma wenno mangpalammiis kadagiti bambanag. “Ti naalumamay a sungbat, pagbaw-ingenna ti pungtot.” (Proverbio 15:1) Daytoy ti pudno uray no ti mangbalbalakad ket maysa a naganak, maysa a panglakayen, wenno uray asino man pay.
16. Apay a ti maysa ket masapul a rebbeng a kanayon a managraem no mangmangted ti balakad?
16 Kamaudiananna, usigenyo no ania ti kinuna ni Pablo iti ub-ubing pay a panglakayen nga isu ni Timoteo: “Dika ungtan ti maysa a lakay. No di ket bagbagaam a kasla amam, dagiti ub-ubbing, balakadam ida a kasla kakabsat, dagiti babbaket a kasla inam, dagiti babbai nga ub-ubbing a kasla kabsatmo iti amin a kinadalus.” (1 Timoteo 5:1, 2) Anian a nagsayaatan a patigmaan! Agaasenyo no kasano ti panagrikna koma ti maysa a baket no ti maysa nga ub-ubing a panglakayen, a nalabit isu ti ubing a maibilangen kas maysa nga anakna, ti nangbalakad kenkuana a sipapait wenno awan panagraemna. Nasaysayaat pay koma no ti manangbalakad ti nangala iti bassit a kanito a nagpanunot: ‘No pampanunoten ti personalidad ken edad daytoy a tao, ania ti kaayatan unay ken epektibo unay a pamay-an a panangipaay iti daytoy a punto ti balakda? No siak koma ti adda iti sasaadenna, kasano koma ti kayatko nga iyaasidegda?’—Lucas 6:31; Colosas 4:6.
Ti Balakad dagiti Pariseo
17, 18. Aniat’ maysa a rason no apay a ti balakad nga impaay dagiti Pariseo ket saanda a nakatulong?
17 Itan manipud iti nasayaat nga ulidan ni Pablo agturong ken usigentayo ti maysa a dakes a pangarigan—ti maipapan kadagiti narelihiusuan a papangulo dagiti Judio idi kaaldawan ni Jesus. Nagadu a balakad ti impapaayda, ngem masansan ti nasion ti di nagunggonaan kadagita. Apay?
18 Nagadu dagiti rason. Maysa, usigenyo ti panawen idi a tinubngar dagiti Pariseo ni Jesus gapu ta dagiti ad-adalanna dida kayat a bugguan dagiti im-imada sakbay ti pannangan. Siempre, kaaduan nga ina balbalakadanna dagiti annakda nga agbuggoda ti im-imada sakbay a manganda, ken kas maysa a naipaugali a panangsalimetmet ti kinadalus, nagadu ti maikuna a mangirekomendar iti daytoy. Ngem dagiti Pariseo saanda a nangnangruna a maseknan maipapan iti kinadalus. Kadakuada, ti panangbuggo kadagiti im-ima ket maysa a tradision, ket mariribukanda a dagiti ad-adalan ni Jesus saanda a sursuroten daytoy a tradision. Nupay kasta, kas ti panangipakita ni Jesus kadakuada, adda pay koma dagiti daddadakkel a parikut iti Israel nga isu koma ti pangipaayanda iti atension. Kas pangarigan, dadduma us-usarenda ti tradision dagiti Pariseo kas maysa a pamay-an a panangliklik iti panagtulnog iti maikalima kadagiti Sangapulo a Bilbilin: “Dayawem ni amam ken ti inam.” (Exodo 20:12; Mateo 15:1-11) Nakalkaldaang, ta dagiti eskribas ken dagiti Pariseo naigamerda kadagiti detalye a “dida ikankano dagiti banag a napatpateg iti Linteg, nga isuda, ti kinalinteg ken ti panangngaasi ken ti pammati.”—Mateo 23:23.
19. Kasano a maliklikan dagiti moderno-aldaw a Kristiano ti pannakatnagda iti silo nga addaanda ti kabukbukodan a gunggona
19 Rebbeng nga agannad dagiti manangbalakad itatta a dida met agar-aramid iti isu met laeng a biddut. Rebbeng a liklikanda ti maaddaan iti kabukbukodanda a gunggona, a kaiyariganna, naigamerda unay kadagiti detalye a malipatanda “dagiti banag a napatpateg.” kadagiti babassit a bambanag, maparegtatayo a “agiinnanus iti maysa ken maysa” iti ayat. (Colosas 3:12, 13) Ti abilidad a makaawat no kaano a liklikan ti panamagbalin a maysa nga isyu ti maysa a banag ken no kaano ti talaga a pannakasapul ti balakad ket maysa a banag a makatulong iti kaadda iti maysa ti “naespirituan a kualipikasion.”—Galacia 6:1.
20. Apay a ti personal nga ulidan ti nasken unay iti banag a panangted iti balakad?
20 Adda pay maysa a banag a namagbalin kadagidiay narelihiusuan a manangbalakad a di epektibo. Sinursurotda ti maysa a pagwadan nga “aramidem kas kunak, saan a kas ti pamay-ak.” Kuna ni Jesus kadakuada: “Asikay pay mamasirib iti Linteg, ta paawitanyo dagiti tao kadagiti awit a nadagsen unay nga awiten, ket dakayo dikay met sagiden dagiti awit uray iti maysa kadagiti ramayyo laeng!” (Lucas 11:46) Anian a kinaawan ayat! Itatta, dagiti nagannak, dagiti panglakayen, wenno dagiti dadduma pay a mangted ti balakad ti rebbeng a siguraduenda nga isuda a mismo ti mangar-aramid iti ibagbagada kadagiti dadduma nga aramidenda. Kasanotay a paregtaen dagiti dadduma nga agbalin a nagaget iti tay-ak ti ministerio no ditay met mangipakpakita iti maiyanatop a pagulidanan? Wenno kasanotay a mamakdaar a maibusor iti materialismo no dagiti material a bambanag ti mangdomdominar iti mismo a biagtayo?—Roma 2:21, 22; Hebreo 13:7.
21. (a) Kasano a dagiti Pariseo binutbutengda dagiti tattao? (b) Kasano a ti taktika dagiti Pariseo agserbi a mangpaannad kadagiti Kristiano a manangbalakad?
21 Napaay met dagiti papangulo a Judio a manangbalakad agsipud ta us-usarenda dagiti pammutbuteng a taktika. Iti maysa nga okasion, nangibaonda kadagiti tattao a mangtiliw ken ni Jesus. Idi a dagitoy a lallaki, nagsiddaawda unay iti wagas a panangisuro ni Jesus, nagsublida a dida kadua, dagiti Pariseo ti nangtubngar kadakuada, a kunkunada: “Naipayaw-awankayo met aya? Adda aya namati kenkuana kadagiti agturay wenno kadagiti Pariseo? Ngem dagitoy adu a tao a dida ammo ti Linteg, mailunodda.” (Juan 7:45-49) Umiso aya daytoy a pangibatayan iti panangtubngar—kinauyong iti autoridad ken panangbirbirngas? Sapay koma ta dagiti Kristiano nikaanoman saanda nga agbasol iti kasta a panangbalbalakad! Rebbeng a liklikanda a naan-anay ti pammutbuteng kadagiti dadduma wenno panangted iti impresion a: ‘Rebbeng a dumngegkayo kaniak agsipud ta maysaak a panglakayen!’ Wenno no makisasao ti maysa a kabsat a babai, saanda koma nga isingsingasing: ‘Rebbeng a dumngegka kaniak agsipud ta maysaak a kabsat a lalaki.’
22. (a) Kasano ken apay a rebbeng a mamalakad dagiti Kristiano? (b) Ania a kanayonan ti kasapulan pay a maisalaysay?
22 Wen, ti panangbalakad ket maysa nga aramid iti ayat a datay amin—nangnangruna dagiti nadutokan a panglakayen— utangtay kadagiti padatayo a Kristiano a kankanayon. Ti balakad ti di rebbeng a maited nga agpaay iti aniaman a pambar. Ngem no kasapulan, dayta koma ti rebbeng a maited a situtured. Masapul nga adda koma ti Nainkasuratan a pakaibatayanna ken maipaay daytoy iti espiritu ti kinaemma. Mainayon pay, nalaklaka nga awaten ti balakad manipud iti maysa nga agayat kadatayo. No maminsan, nupay kasta, nagrigat nga ammuen no ania a talaga ti ibaga no mangbalbalakad. Gapuna kasanotay a maipaay iti balakad iti pamay-an nga agbalin nga epektibo? Daytoy ti mausig iti sumaganad nga artikulo.
Mailawlawagyo Aya?
◻ Asino ti addaan ti pribilehio ken rebbengen a mangted ti Nakristianuan a balakad?
◻ Apay a mabalin a kasapulan ti tured no mangbalakad?
◻ Apay a ti banag a ni Pablo inayatna dagiti Kristiano a taga Corinto pinagbalinna a nalaka ti panangawatda ti balakadna?
◻ Apay a rebbeng a ti Kristiano a manangbalakad agpadpada a naemma ken napakumbaba koma?
◻ Kasano a maliklikan ti Kristiano a pagbalinen ti balakadna a kasla makairurumen?
[Ladawan iti panid 13]
Ingunamgunam ni Pablo ken ni Tito a palagipan dagiti dadduma a “naimbag koma ti awidda, nga ipakitada ti amin a kinaemma kadagiti isuamin a tattao”