KINAMANAGPARBENG
Ti Griego a sasao a neʹpho (berbo) ken ne·phaʹli·os (pangiladawan a sao) gagangay a tumukoyda iti kasasaad a kinaawan iti sidong ti impluensia dagiti makabartek nga inumen. Nupay kasta, dagita a sao kangrunaanna a piguratibo ti pannakausarda iti Kasuratan. Kaipapananda ti kinamanagparbeng, kinatimbeng iti panagug-ugali, kinaridam, panagbalin a managbantay, wenno panagtalinaed a sipupuot. Ti maysa a nainaig a sao, ti e·kneʹpho, kangrunaanna a kaipapananna ti “maunawan,” ket nausar iti Griego a Septuagint iti Genesis 9:24: “Ni Noe naungaran [nagriing] manipud iti arak.” Kasta met, dayta a Griego a termino nausar iti Joel 1:5 iti isu met laeng a bersion, a sadiay ti mammadto awaganna dagiti naespirituan a “managbarbartek” iti Israel nga ‘agriingda.’ Nausar met iti Habakuk 2:19, a sadiay naipadto nga asi pay dagiti managdaydayaw kadagiti idolo nga agkunkuna kadagiti pedaso a kayo ken bato, ‘Agriingkayo!’
Iti panangibinsabinsana no ania dagiti kualipikasion dagidiay madutokan kas manangaywan kadagiti kongregasion Kristiano, kinuna ni apostol Pablo a ti manangaywan rumbeng a “natimbeng iti panagug-ugali” (Gr., ne·phaʹli·os). Ramanen daytoy ti saan a pulos pannakaigamer iti arak, ta naikuna met nga isu saan koma a “mammartek a mannakiapa.” Ti sao a ne·phaʹli·os ipakitana a dayta a lalaki addaan iti nasayaat a panagpampanunot ken natimbeng iti dadduma pay a banag, kas iti panagsasao ken kababalin, malaksid pay iti kaugaliannan a kinatimbeng iti panaginum iti arak.—1Ti 3:2, 3.
Kasta met laeng ti pammatigmaan a naipaay kadagiti babbai iti kongregasion, nga agbalinda a ‘serioso, saan a manangpardaya, natimbeng iti panagug-ugali, matalek iti amin a bambanag.’ (1Ti 3:11) Umasping iti dayta, napatigmaanan dagiti lallakay ken babbaket, a dagiti babbaket mangipasdekda iti ulidan ‘tapno mapasublida ti rikrikna dagiti agtutubo a babbai,’ tapno agbalin dagitoy kas naimbag nga assawa ken inna, bilang panagpasakup iti assawada.—Tit 2:2-5.
Ti kongregasion idiay Corinto ket inimpluensiaan ti sumagmamano a tattao a mangitantandudo iti di umiso a doktrina. Gapuna, inlinteg ida ni Pablo, a kinunana: “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali. Agriingkayo a maipaay iti kinamanagparbeng [porma ti e·kneʹpho] iti nalinteg a pamay-an ket dikay iyugali ti panagbasol, ta ti sumagmamano awananda ti pannakaammo iti Dios. Agsasaoak tapno tignayenkayo nga agbain.” (1Co 15:33, 34) Rumbeng nga agriingda manipud pannakatalipungaw iti di umiso a doktrina, a mangyaw-awan iti sumagmamano ken mangparparnuay iti naespirituan a sakit ken uray pay iti ipapatay. (1Co 11:30) Umasping iti dayta, nagsurat idin kadagiti taga Tesalonica, ta rirriribuken ida dagiti tattao a mangitantandudo iti bambanag a saan nga insuro dagiti apostol. Maipapan iti “aldaw ni Jehova,” kinunana a dayta nga aldaw giddato a dumteng ngem saanna a kellaaten dagiti pudno ken matalek a Kristiano, kas iti panangkellaat dagiti mannanakaw. Gapuna, rumbeng a saanda nga agdungsa no di ket siguraduenda a naridamda; rumbeng nga ‘agtalinaedda a siririing ken agtalinaedda a sipupuot [iti literal, managparbeng].’—1Te 5:2-6, 8.
Ni Pablo pinakdaaranna met ni Timoteo maipapan iti apostasia a dumteng, agraman iti peggad dayta iti panagkaykaysa dagidiay Kristiano a nagtarigagay nga agtalinaed a napudno. Kas maysa a manangaywan, nangnangruna a kasapulan nga agaluad ni Timoteo tapno ‘makapagtalinaed a sipupuot [agbalin a managparbeng iti panagpampanunot] iti amin a bambanag,’ tapno ‘maanusanna ti dakes, maaramidna ti trabaho ti managebanghelio, naan-anay a maitungpalna ti ministeriona.’ (2Ti 4:3-5) Karaman iti panagtalinaedna a sipupuot, masapul a bigbigen ni Timoteo a din agbayag awanton ni Pablo (2Ti 4:6-8), ket iti kamaudiananna, isu a mismo maawanton. Gapuna, ti bambanag a nasursurona masapul nga italekna kadagiti matalek a lallaki, isuda a makaanayto met a kualipikado a mangisuro iti sabsabali. (2Ti 2:2) Iti kasta, mapabileg ti kongregasion kas maysa a baluarte maibusor iti apostasia a dumteng, nga agbalin a “maysa nga adigi ken sadiri ti kinapudno.”—1Ti 3:15.
Kasta met, pagaammo ni apostol Pedro nga isu ken dagiti padana nga apostol asidegen a maawanda (2Pe 1:14), isuda a makabael a mangtiped iti apostata a tignay nga insungsong ti Diablo. Gapuna, pinatigmaananna dagiti Kristiano a salimetmetanda a sititibker ti pannakaisalakanda babaen ken Kristo, a ‘sipupuotda a naan-anay [iti literal, naan-anay a managparbengda], nga isaadda ti namnamada iti di kaikarian a kinamanangngaasi a maiyeg kadakuada iti pannakaipanayag ni Jesu-Kristo.’ (1Pe 1:13) Yantangay ammoda ti kinaganat dagiti panawen, agraman ti ilalanlan ti pannakaidadanes manipud iti lubong, rumbeng a nasimbeng ti panagpampanunotda, managbantay ken naridamda, ket saanda a liwayan ti napasnek a panagkararag, tapno magun-odda ti bileg a kasapulanda iti panagibtur. (1Pe 4:7) Pinakdaaranna ida nga agtalinaedda a sipupuot, agsipud ta ti Diablo kasla leon a ngumerngernger nga agsapsapul iti alun-onenna, ket kasapulan nga agtakderda a sibibileg maibusor iti Diablo. Daytoy kinalikagumanna ti kinamanagparbeng, kinaserioso, panagteppel.—1Pe 5:8, 9.