Salimetmetanyo ti Pammati ken Naespirituan a Salun-atyo

“Salimetmetam ti pagwadan dagiti nasalun-at a sao a nangngegmo kaniak iti pammati ken ayat nga adda ken Kristo Jesus.”​—2 TIMOTEO 1:13.

1. Apay a ti nasayaat a pisikal a salun-at ket napateg a sanikua a masapul a salimetmetan?

TI NASAYAAT a pisikal a salun-at ket nagpateg a sanikua. No nasalun-attayo, adut’ maaramidantayo ken ad-adda a tagiragsakentayo pay ti biag. Ngem no addaantay ti di umim-imbagen a sakit wenno baldadotayo, ad-adda a narigat ti biag. Siempre, masapul a salimetmetan ti nasayaat a salun-at. Adut’ mangliwliway ti salun-atda wenno agar-aramiddat’ bambanag a mangpataud ti sakitda. Dagidiay mangay-aywan ti bagbagida, nupay kasta, masansan nga addaandat’ rukod ti naimbag a salun-at ken pigsa iti kaaduan a paset ti panagbiagda.

2. (a) Apay a ti naespirituan a salun-at napatpateg ngem ti pisikal a salun-at? (b) Aniat’ kasapulan tapno agtalinaed a nasalun-at iti pammati?

² Ti naespirituan a salun-at ket adayo a napatpateg ngem ti pisikal a salun-at. Ti pisikal a salun-at dina maiyeg ti sagut ti Dios a biag nga agnanayon. Ti nasayaat a naespirituan a salun-at ket resulta ti nadalus a panagdayaw ken pammati a naibatay iti umiso a pannakaammo. (Juan 17:3; Hebreo 11:6; Santiago 1:27) Kuna ni apostol Pablo: “Dagiti lallakay managparbengda koma, natakneng, nanakem, nasalun-at iti pammati, iti ayat, iti kinaanus.” (Tito 2:2) Asinoman nga agtarigagay a nasalun-at iti pammati masapul a mangipaay ti napinget a panagregget ken salimetmetanna ti kankanayon a panagsiputna. Dagiti peggad iti nasayaat a naespirituan a salun-at mabalin nga agtaudda iti tengngatayo wenno iti ruartayo. Masapul a sisisiputtay koma kadagitoy a peggad no kayattayo a salimetmetan ti pammati ken naespirituan a salun-at iti daytoy masaksakit a lubong.

Kasanot’ Kakaro ti Sakit Toy Lubong?

3, 4. Kasano a naisarming ti moral a sakit itoy a lubong ken iti tigtignay dagiti tattao?

³ Awan duadua a ti lubong ket masakit unay iti moral. Dagiti makapapatay a sakit ti makitkitatayo kadagiti amin nga “organo” daytoy a lubong​—dagiti relihionna, dagiti napolitikaan a sistemana, dagiti institusionna iti komersio, dagiti paglinglingayanna. Mammano ti addaan panagraem iti Dios ken kadagiti linlinteg nga intedna a pagimbagan ti sangatauan. Ken kas ipakita ti historia, awan duadua a ti moral a kinabulokna mangiturong iti ilalanlan ti pisikal a saksakit ken kinagulo. Daksanggasat, ta kaaduan dida kayat ti mangaramid ti aniaman a panangagas itoy masaksakit a moral a kasasaad agsipud ta pagay-ayatda dagiti bambanag a makapataud iti dayta.

⁴ Anian a kinakaro ti sakit daytoy a lubong! Iti panagsapsapulda ti ganas wenno panangpadpadasda nga itarayan ti kinapudno, adut’ nangperdi ti biagda gaput’ alkohol ken panangabuso ti droga. Adda kinaranggas iti amin a lugar, ti biag ket nalaka ti pategna, ket dagiti pagbaludan agliplippiasda kadagiti kriminal. Iti adu a pagilian, kagudua kadagiti amin a panagasawa ti agpatingga iti diborsio. Dagiti ubbing a kurang ti umiso a panangaywan ti nagannak dumakkelda kas delingkuente. Gapu ta agraraira ti seksual nga imoralidad, ti AIDS ken dadduma pay a saksakit a maiyakar gaput’ panagdenna ket sipapardas nga agsaksaknap.

5. Kasanot’ panangdeskribir ni Isaias kadagiti kasasaad iti Juda idi ugma?

⁵ Ti Dios mabalinna a kunaen itoy masakit a lubong ti impaltiingna a kunaen ni Isaias maipapan iti nakillo a Juda: “Ay nasion a managbasol, umili a nagbaklay iti kinadakes, maysa a kaputotan dagiti managdakdakes, annak nga agaramid a sibaballikog unay! Isuda naglikudanda ni Jehova, isuda inuy-uyawda ti Santo ti Israel, pimmusayda a timmallikud. Apay a masaplitkayonto koma, ket ad-adda pay ti yaalsayo? Ti amin nga ulo masakit, ti amin a puso mapaksuyan. Manipud iti dapan ti saka agingga iti ulo met laeng awan ti kinasalun-at kenkuana.”​—Isaias 1:4-6.

6. Iti kadaanan a Juda ken iti kaaldawantayo, aniat’ sungbat iti kalikagum ni Jehova nga agadal iti panagaramid ti nasayaat?

⁶ Ti kiddaw ni Jehova nga agbabawida ken “sursuruenyo ti agaramid iti naimbag” ket kaaduanna a di naipangag idiay Juda. (Isaias 1:16-20) Daytoy idi agangay ti nangiturong iti pannakadadael ti Jerusalem ken pannakakayaw dagiti Judio idiay Babilonia. Sumagmamano laeng a matalek ti naglak-am ti bendision ken panangitalimeng ti Dios iti tengnga ti nasion a masaksakit. Kasta met itatta, iti daytoy lubong a masaksakit manipud ulo aginggat’ dapan, mammano laeng ti agtarigagay a mangadal nga agaramid ti naimbag. Dagitoy matalek nga ad-adipen ni Jehova pagregreggetanda a salimetmetan ti pammati ken naespirituan a salun-at itatta, nga addaan namnama a makagun-od ti pisikal a salun-at ken biag nga awan inggana idiay inkari ti Dios a baro a lubong.​—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:1-4.

Dagiti Naespirituan a Peggad Itoy Masakit a Lubong

7. (a) Ania a bambanag ti mamagpeggad ti pammati ken naespirituan a salun-attayo? (b) Aniat’ kuna dagiti Kasuratan maipapan ti panangsaranget kadagiti tallo a kangrunaan nga elemento a mamagpeggad ti naespirituan a salun-at?

⁷ Ti panangsalimetmet ti pammati ken naespirituan a salun-at ket maysa a karit gapu ta makaakar unay ti moral a sakit toy a lubong. Masapul met a dagiti Kristiano makidangadangda iti kabukbukodanda a natawid a kinaimperpekto. (Roma 7:21-25) Mainayon pay, ni Satanas, “ti agturay ti lubong,” ammona dagiti pagkapuyan ti lasag ket isut’ kalaingan iti panangsulisog. (Juan 14:30; 1 Juan 5:19) Dagitoy tallo a kangrunaan a pegged a mamagpeligro ti pammati ken naespirituan a salun-at​—ti lasag, ti lubong, ken ti Diablo​—ket narigatda a parmeken. Ngem posible ti agbalin a “saan a paset ti lubong,” nupay agnanaedtayo iti dayta. Mabalinantay ti ‘agtultuloy a magna iti espiritu ti Dios ket di tungpalen dagiti tarigagay ti lasag.’ Ket buyogen ti nadiosan a tulong “mabalinyo ti agtalinaed a bumusor kadagiti pangallilaw ti Diablo.” (Juan 17:15, 16; Galacia 5:16; Efeso 6:11; 2 Corinto 2:11) Ngem ita intay usigen no kasanotay a mapagballigian dagitoy tallo a kangrunaan nga elemento a mamagpeggad ti pammati ken naespirituan a salun-at.

8. Kasanot’ panangdeskribir ni Jesus kadagiti puersa iti unegtayo a bumusbusor iti naespirituan a salun-attayo?

⁸ Iti uneg ti imperpekto a natauan a kasasaadtayo isuda dagiti puersa a makaibunga ti basol ken mamagsakit kadatayo iti naespirituan. (Santiago 1:14, 15) Pudno daytoy nangnangruna iti uneg ti piguratibo a puso. Kuna ni Jesus: “Ta iti uneg ti puso dagiti tao, agtaud dagiti dakes a panunot: dagiti pannakikamalala, dagiti panagtakaw, dagiti panangpapatay, dagiti pannakiabig, dagiti agum, dagiti kinadakes, ti panagulbod, ti kinaderrep, ti mata a managdakdakes, ti panagtabbaaw, ti kinapalangguad, ti kinaawan nakem. Amin dagitoy a banag aggapuda iti uneg ket rugitanda ti tao.”​—Marcos 7:21-23.

9. (a) Ania a tartarigagay ti nairamut iti piguratibo a puso? (b) Sigun iti Proverbio 4:20-23, kasanotay a masaluadan ti pusotayo?

⁹ Nupay ti puso ket gubuayan ti dakes a tartarigagay, iti nadiosan a tattao isu met daytat’ pagsaadan ti panagdayaw ken Jehova ken panagayat iti nalinteg. (Mateo 22:37; Efeso 4:20-24) No agballigi man ti naimbag wenno dakes iti kasotayo ket agpannuray iti ipapaunegtay iti puspusotayo. Mamalakad ti Sao ti Dios: “Anakko, imdengam dagiti saok. Iyallingagmo ta lapayagmo kadagiti panagsaok. Dika paluspusan ida a pumanaw kadagita matam. Salimetmetam ida iti tengnga ta pusom. Ta isuda ti biag kadagiti makasarak kadakuada ket salun-at iti amin a lasagda. Igagam ta pusom iti amin a regtam, ta aggapu kenkuana dagiti pagbanagan ti biag.”​—Proverbio 4:20-23.

10. Kasano a dagiti nainlasagan a pagkapuyantayo apektaranda dagiti emosion ken tartarigagaytayo?

¹⁰ Dagiti nainlasagan a pagkapuyantayo apektaranda dagiti emosion ken tartarigagaytayo. Asinot’ di sagpaminsan masapsaplit ti pannakaupay, di pannakaan-anus, ti pannakasair ti rikna? No dagus a korehirentay dagitoy nainlasagan a pagannayasan, mataginayon ti naespirituan a salun-at. Ngem ti kinatangsit ken ambision naglakada a rumamut iti puso. Ti kinaagum ken tarigagay iti aglablabes a ragragsak ken kinabuklis ti mabalin a sumandi. Ket ti seksual a tarigagay, nupay natural gaput’ panangparsua ti Dios kadatayo, mabalin sisisikap a mangitawtaw kadatayo. Tapno malapdan a tumanor ti kasta a naespirituan a sakit kadatayo, kasapulan ti intay panangsukay iti tunggal aldaw kadagiti bunga ti espiritu ti Dios iti biagtayo, a sanayen ti bagbagitayo a “guraen ti dakes” ken “salimetmetan ti naimbag.”​—Roma 12:9; Galacia 5:22, 23.

Makinruar a Gubuayan ti Naespirituan a Sakit

11. (a) Ania a nailubongan a kababalin ken tigtignay ti makaakar unay? (b) Sigun ken Jesus, iti ania a bambanag a rebbeng nga annadantay ti puspusotayo?

¹¹ Mabalin met nga aggaput’ ruar ti naespirituan nga impeksion. Mabalin nga agsaknap dayta kadatayo manipud kadagidiay natay iti naespirituan. (Efeso 2:1-3) No nasingedtay unay kadakuada, mabalin a mapiduttay ti kababalinda ken estilot’ panagbiagda. Ti iyaasenso iti panggedan, ayat ti kuarta, panangnanam ti kasayaatan iti material, ken panag-good time isuda dagiti dadakkel a bambanag iti biag dagiti tattao itoy a lubong. Ngem ti panangtarigagay kadagita a bambanag ket makaakar, ket uray ti limitado a pannakaisarang kadakuada ti mamagbalin kadatayo nga aglaladut iti naespirituan. Namakdaar ni Jesus: “Ket agaluadkayo di la ket ta dagiti puspusoyo mapnoda ti kinarawet ken panagbartek ken kadagiti tarigagay itoy a biag, ket iti kasta umayto a kellaat kadakayo dayta nga aldaw. Ta kas maysa a silo ti yaaynanto kadagiti amin nga agnaed iti rabaw ti isuamin a daga.”​—Lucas 21:34, 35.

12. Kasano a dagiti di umiso a kapampanunotan ken sursuro napeggadda iti naespirituan a salun-at?

¹² Dagiti di umiso a kapanunotan ken sursuro daytoy a lubong ti mabalin a makaimpektar met kadatayo. Namakdaar ni Pablo: “Ta umayto ti aldaw a didanto maanusan ti nasayaat a sursuro, no di ket, idinto nga adda gagatel kadagiti lapayagda, mangurnongdanto kadagiti mannursuro kas mainugot iti kinagaramugamda met laeng; ket yadayodanto dagiti pagdengngegda iti pudno, ket sumiasida a mapan kadagiti parparbo a sarita.” (2 Timoteo 4:3, 4) Dagiti ulbod a pannursuro arigdat’ gangrena. (2 Timoteo 2:16, 17) No daytat’ kumpet, matay ti maysa a paset ti lasagyo ta dagiti mangted-biag a dara ket nagupedda manipud iti dayta a paset ti bagi.

13. No kimpet ti naespirituan a sakit kas gangrena, aniat’ rebbeng nga aramiden?

¹³ Anian a nagpartak ti panagsaknap ti gangrena! Tapno malapdan ipapatay, mabalin a putolen ti doktor ti maysa a paset ti bagi, Gapuna, no ti panagduadua, panagtantanabutob, wenno ti apostasia ti agpeggad a mangkontaminar kadakayo iti naespirituan, putolenyo nga insigida ida! (Idiligyo ti Mateo 5:29, 30.) Dumawat iti tulong manipud kadagiti panglakayen ti kongregasion. Dikay agbalbalin a kas kadagidiay dineskribir ni Pablo nga “adda nasakit nga ayatna kadagiti kulkul ken panagsususik dagiti sasao” agsipud ta “saanda nga umanamong kadagiti makapakaradkad a sao.”​—1 Timoteo 6:3, 4.

14. Aniat’ mabalin a makita dagiti panglakayen a nasken nga aramiden tapno masalakniban ti naespirituan a salun-at ti kongregasion?

¹⁴ Tapno masalakniban ti naespirituan a salun-at ti kongregasion, kasapulan dagiti panglakayen “ti mangbalakad babaen ti nadalus a sursuro ket tubngarenda dagiti sumuppiat.” (Tito 1:9, 13, 16; 2:1) Nalabit ti kakasta a tattao maisublida pay iti nasalun-at a naespirituan a kasasaad. (2 Timoteo 2:23-26) Ngem kasanon no awan panagbabbabawida a mangisaysayangkat iti ulbod a pannursuro? No kasta, iti epektona, masapul a makuarentinasda. Mailaksidda, ket adaywantay ida tapno ti naespirituan nga impeksionda di agsaknap kadatayo.​—Roma 16:17, 18; 1 Corinto 5:9-13; Tito 3:9-11.

15. Iti panangpadpadasna a panangpakapuy ti naespirituan a salun-at ti ili ti Dios, ania dagiti dua a kangrunaan a pamrayan nga us-usaren ti Diablo?

¹⁵ Ti maikatlo a pagtaudan ti peggad ti pammati ken naespirituan a salun-at isut’ Diablo. (Efeso 6:11, 12) Iti mismo a kaaldawantayo, pinadpadasna a pakapsuten ti pammati ti ili ni Jehova babaen ti panangidadanes, agraman panagderraaw, panangkabkabil, pannakaibalbalud, ken panangbutbuteng ken patay. (Apocalipsis 2:10) Idinto ta mammano a naballigi ni Satanas kadagitoy a taktika tapno dadaelennat’ kinatarnaw ti maysa kadagiti ad-adipen ti Dios, us-usarenna dagiti atraksion daytoy a lubong, a ni Satanas ti diosna, iti gandatna a mangituang ti sumagmamano.​—2 Corinto 4:4; 11:3, 14.

16. Aniat’ adda kadatayo a depensa tapno madaerantay dagiti panangraut ti Diablo iti pammati ken naespirituan a salun-attayo?

¹⁶ Kasanotay a madaeran dagiti panangraut ti Diablo? Babaen ti panangisuottay ti amin a naespirituan a kabal nga aggaput’ Dios. Nangnangruna nga ‘alaentayo ti dakkel a kalasag ti pammati, a mabalintay a pangsarapa kadagiti isuamin a dumardarang a gayang’ nga ibatbato ni Satanas kadatayo. Masapul met nga agkararagtay a maitunos kadagiti sasao ni Jesus: “Ket dinakam iyeg iti pannakasulisog, no di ket isalakannakami iti managdakdakes.” (Efeso 6:11-18; Mateo 6:13) No agkararagtay iti dayta a pamay-an ken agtignay a maitunos iti karkararagtayo, manamnamatayo iti tulong ti nailangitan nga Amatayo a depdepen dagiti dumardarang a gayang ni Satanas.

Panagtalinaed a Nasalun-at iti Pammati

17. Iti panangsalimetmet ti naespirituan a salun-at, kasano kaimportante ti panangipauneg ti “taraon iti umiso a tiempo” ken iti regular a pannakiraman kadagiti Nakristianuan nga ar-aramid?

¹⁷ Ti pananglapped ket dakkel a banag iti panangsalimetmet ti naimbag a pisikal a salun-at. Dagiti nasustansia a taraon, umiso nga ehersisio, ken pangkaaduan a panangaywan iti isip ken bagi naskenda. Dagiti depensa a natural kontra iti sakit napigpigsada iti nasalun-at a bagi. Umas-asping met, tapno mataginayon ti naespirituan a salun-at, nasken ti panangsurot ti taraon nga inkeddeng ti Dios ken ti panangapresiar ti makapasalun-at a naespirituan a “taraon iti umiso a tiempo” a maipapaay babaen “ti matalek ken naannad nga adipen.” Iti pananglaksid iti naespirituan a basura a taraon daytoy a lubong, masapul nga adalentay ti Biblia ken dagiti Nakristianuan a publikasion ket makitimpuyogtayo a regular a kaduat’ ili ti Dios. (Mateo 24:45-47; Hebreo 10:24, 25) Kasapulantay met ti ehersisio nga itden ti “aduankayo laeng iti aramid ti Dios” iti ministerio ken dadduma pay a Nakristianuan nga ar-aramid.​—1 Corinto 15:58.

18. Ania ti “pagwadan dagiti nasayaat a sao,” ken apay masapul a salimetmetantay dayta iti puso ken isiptayo?

¹⁸ Tapno agtalinaed a nasalun-at iti pammati, usarenyo a naan-anay dagiti naespirituan a sagana ti Dios. Kas imbaga ni Pablo ken ni Timoteo: “Salimetmetam a pagwadan dagiti nasayaat a sao a nangngegmo kaniak iti pammati ken ayat nga adda ken Kristo Jesus. Daydi nasayaat a banag a naikumit kenka aywanam gapu iti nasantuan nga espiritu nga agtaeng kadatayo.” (2 Timoteo 1:13, 14) Ti maysa a lenguahe ket addaan padron dagiti sasao. Kasta met, ti “nadalus a pagsasao” ti kinapudno ti Dios addaan met ti padron a naibatay nangnangruna iti tema a pannakaalangon ni Jehova babaen iti Pagarian. (Sofonias 3:9) Masapul a salimetmetantayo daytoy a padron dagiti nasalun-at a sasao iti puso ken isip no kayattayo a salimetmetan ti pammati ken ti naespirituan a salun-at. Ta no saan, kumupasto ti pategna kadatayo. Kaawatan a napasamak daytoy iti kongregasion idiay Corinto, a sadiay dadduma ti “nakapuy ken masaksakit” gapu ta kurangdat’ naespirituan a pannakaawat.​—1 Corinto 11:29-32.

19. (a) No timmanor ti naespirituan a sakit, aniat’ rebbeng nga aramiden? (b) Aniat’ maaramidan dagiti panglakayen no masakit iti naespirituan ti maysa a tao?

¹⁹ Aniat’ rebbeng nga aramiden no tumanor ti naespirituan a sakityo? Piho a kasapulan ti naayat a tulong ket daytat’ magun-odan, ta kuna ni Santiago: “Adda masakit kadakayo? Paayabanna koma dagiti panglakayen ti kongregasion, ket ikararaganda koma, a sapsapuanda ti lana iti nagan ni Jehova.” (Santiago 5:14) Wen, awaganyo dagiti panglakayen. Kas naespirituan a mangngagas, matulongandakayo a mangiramut iti naespirituan a sakityo. Siaannad ngem sieepektibo met a sapsapuandakayo kadagiti makaagas a lana ti Sao ti Dios. No nakaaramidkay ti basbasol ngem addaan panagbabawi, makasigurokayo a pudpudno a mamakawan ni Jehova. (Salmo 103:8-14) Bayat nga agkarkararag dagiti panglakayen a kaduayo ken agpaay kadakayo, aniat’ mainanama? Sumungbat ni Santiago: “Ket ti kararag ti pammati isalakannanto ti masakit, ket ni Jehova paungarennanto. Ket no nakaaramid kadagiti basbasol, mapakawanto kenkuana.”​—Santiago 5:15.

Naespirituan a Salun-at Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana

20. (a) Ania a balakad ti inted ti bagi a manarawidwid idi umuna a siglo maipapan ti panangsalimetmet ti naespirituan a salun-at? (b) Aniat’ makatulong kadatayo bayat nga ur-urayentayo dagiti bendision idiay baro a lubong?

²⁰ “Naimbag a salun-at kadakayo!” Babaen kadagitoy a sasao, ti umuna-siglo a bagi a manarawidwid ti ili ni Jehova pinagpatinggana ti suratna a nangdakamat kadagiti “nasken a bambanag” a makiddaw kadagiti Kristiano. Kasapulan nga “adaywan[da] dagiti banag a naidaton kadagiti didiosen ken ti dara ken dagiti nabekkel ken ti pannakimalala.” (Aramid 15:28, 29) Dayta a reseta maipaay iti nasayaat a naespirituan a salun-at ket agkurri pay laeng. Ken bayat nga ur-urayentayo dagiti bendision ti baro a lubong, masalimetmetantay ti pammati ken naespirituan a salun-attayo no sireregtatay a salimetmetan ti panangikaskasaba ti naimbag a damag ken itandudo ti nagan ni Jehova itoy masakit a lubong. Ti panagtalinaed nga okupado itoy a pamay-an ti manglapped ti ditay pannakaur-uray iti bembendision idiay baro a lubong a nakaas-asidegen. Pudno, “ti inanama a maitantantan pagsakitenna ti puso, ngem no umapay ni kalikagum isu ti maysa a kayo ti biag.”​—Proverbio 13:12.

21. Ania a bembendision ti nakasagana nga agpaay kadagidiay sibaballigi a mangsalimetmet ti pammati ken naespirituan a salun-atda itoy masakit a lubong?

²¹ Dikay paikapis kadagiti grande a bendision nga isagsagana ni Jehova kadagidiay agayat kenkuana. Amin a panangsaranget kadagiti nailubongan nga impluensia, amin a pannakigubal kadagiti nainlasagan a pagkapuyan, ken amin a panangiyaliwagsay kadagiti dumardarang a gayang ti Diablo ti saanda a barengbareng. Idiay baro a lubong ni Jehova, makitayo iti mismo a matmatayo ti panawen inton “ti agtaeng dinanton kunaen: ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Pudnonto daytoy gapu iti sagana ti Dios babaen ti daton a subbot ni Jesu-Kristo, daydiay “nangala kadagiti saksakittayo ken nangawit kadagiti an-anayentayo.” (Mateo 8:17; Isaias 53:4) Mabalinyonto ti uminum manipud iti simboliko a “karayan ti danum ti biag” ken mangan manipud “kaykayo ti biag” nga addaan bulbulong a “maipaay iti pannakaagas dagiti nasnasion.” (Apocalipsis 22:1, 2) Ti biag nga awan inggana iti kinaperpekto ken ragsak ti gunggonayonto iti inkay panangsalimetmet ti pammatiyo ken naespirituan a salun-at itoy masakit a lubong.

Malagipyo Pay Aya?

◻ Apay a ti panagbalin a nasalun-at iti pammati napatpateg ngem iti nasayaat a pisikal a salun-at?

◻ Ania dagiti tallo a kangrunaan a peggad iti pammati ken naespirituan a salun-at?

◻ Aniat’ relasion ti nasayaat a naespirituan a salun-at iti piguratibo a puso?

◻ No ti maysa ket masakit iti naespirituan, aniat’ rebbeng nga aramiden?

[Dagiti ladawan iti panid 16]

Uray iti masakit a lubong, posible ti pannakaaddat’ napigsa a pammati ken nasayaat a naespirituan a salun-at

[Dagiti ladawan iti panid 18]

Ti nasayaat a naespirituan a salun-at agpannuray iti naregta a Nakristianuan nga aramid ken ti regular a panangipauneg ti naespirituan a taraon iti umiso a tiempo