Karurodtayo ti Nadangkes

NI Jehova ket maysa a nasantuan a Dios. Idi un-unana isu “ti Santo ti Israel,” ket iti kasta kinalikagumanna a nadalus, awan koma ti tulawna ti Israel. (Salmo 89:18) Kinunana iti pinilina nga ili: “Agsantokayo, ta siak santoak.” (Levitico 11:45) Asinoman nga agtarigagay nga “umulinto iti turod ni Jehova” kasapulan nga addaan iti “nadalus nga im-ima ken natarnaw a puso.” (Salmo 24:3, 4) Kaipapanan dayta ti ad-adda pay ngem iti panangliklik kadagiti basol. Kaipapananna ti “pananggura iti dakes.”​—Proverbio 8:13.

Siaayat nga inted ni Jehova dagiti detalyado a linteg tapno mailasin ken maliklikan ti nasion ti Israel ti dakes nga aramid. (Roma 7:7, 12) Ramanen dagitoy a linteg dagiti nainget a pagalagadan iti moralidad. Ti pannakikamalala, homoseksualidad, insesto, ken bestialidad ket nailasin amin kas di nasantuan a mangrugit iti naespirituan. (Levitico 18:23; 20:10-17) Napapatay iti nasion ti Israel dagidi nagbasol iti kakasta a nakababain nga aramid.

Idi a ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano nagbalin nga “Israel ti Dios,” naited kadakuada dagiti umasping a moral a pagalagadan. (Galacia 6:16) Dagiti Kristiano masapul met a ‘karurodda ti nadangkes.’ (Roma 12:9) Agaplikar met kadakuada ti kinuna ni Jehova iti Israel: “Agbalinkayo a nasantuan, agsipud ta nasantuanak.” (1 Pedro 1:15, 16) Saan a rumbeng a marugitan ti kongregasion Kristiano iti kakasta a di nasantuan nga ar-aramid kas ti pannakiabig, pannakikamalala, homoseksualidad, bestialidad, ken insesto. Mailaksid iti Pagarian ti Dios dagidiay agkedked a mangisardeng iti pannakiraman iti kakasta a banag. (Roma 1:26, 27; 2:22; 1 Corinto 6:9, 10; Hebreo 13:4) Kadagitoy “maudi nga al-aldaw,” agaplikar met ti umasping a pagalagadan iti “sabsabali a karnero.” (2 Timoteo 3:1; Juan 10:16) Kas resultana, dagiti napulotan a Kristiano ken sabsabali a karnero ket buklen ti nadalus ken makaay-ayo a tattao, a makabael a mangibaklay iti nagan ti Diosda kas dagiti Saksi ni Jehova.​—Isaias 43:10.

Panamagtalinaed a Nadalus ti Kongregasion

Iti kasunganina, pampanuynoyan ti lubong ti amin a kita ti imoralidad. Nupay naiduma dagiti pudno a Kristiano, dida koma liplipatan nga adu kadagiti agserserbi ita ken Jehova ti dati a taga-lubong. Sakbay a naam-ammoda ti nasantuan a Diostayo, adu ti di makakita iti rason no apay a saan a rumbeng a pennekenda ti derrep ken arapaap ti managbasol a lasagda, nga ‘aglublubnakda iti kinagaramugam.’ (1 Pedro 4:4) Kalpasan ti panangiladawanna kadagiti makarimon nga ar-aramid ti imoral a tattao dagiti nasion, kinuna ni apostol Pablo: “Kasta idi ti sumagmamano kadakayo.” Kaskasdi, intultuloyna a kinuna: “Ngem naugasankayon a nadalus, ngem nasantipikarkayon, ngem naideklarakayon a nalinteg iti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo ken babaen iti espiritu ti Diostayo.”​—1 Corinto 6:11.

Anian a makaliwliwa a sasao dayta! Aniaman ti naaramidan ti maysa a tao iti biagna idi napalabas, agbalbaliw no agsamay iti pusona ti nadayag a naimbag a damag maipapan iti Kristo. Alagadenna ti pammati ken idedikarna ti bagina ken Jehova a Dios. Manipud iti dayta nga aldaw agbiagen buyogen ti kinadalus iti moral, a naugasan a nadalus iti imatang ti Dios. (Hebreo 9:14) Mapakawan dagiti basol a naaramidanna iti napalabas, ken mabalinna a ‘ragpaten dagiti bambanag iti masanguanan.’a​—Filipos 3:13, 14; Roma 4:7, 8.

Pinakawan ni Jehova ti panangpapatay ken pannakikamalala ni agbabbabawi a David, ken pinakawanna ni agbabbabawi a Manases iti imoral nga idolatria ken panangibukbokna iti adu a dara. (2 Samuel 12:9, 13; 2 Cronicas 33:2-6, 10-13) Pudno a makapagyamantay ta sisasagana met a mangpakawan kadatayo no sipapasnek ken sipapakumbabatayo nga agbabawi ken umadani kenkuana. Ngem, iti laksid ti panangpakawan ni Jehova kada David ken Manases, kasapulan a sanguen dagitoy dua a lallaki​—agraman ti Israel​—ti bunga dagiti nagbasolanda. (2 Samuel 12:11, 12; Jeremias 15:3-5) Iti umasping a pamay-an, nupay pakawanen ni Jehova dagiti agbabbabawi a managbasol, mabalin nga adda dagiti di maliklikan a bunga ti aramidda.

Dagiti Di Maliklikan a Bunga

Kas pagarigan, ti maysa a tao nga addaan iti imoral a panagbiag ken maakaran iti AIDS mabalin nga awatenna ti kinapudno ken agbalbaliw agingga nga agdedikar ken agpabautisar. Ita maysan a Kristiano a nadalus iti naespirituan nga addaan relasion iti Dios ken maysa a makaparagsak a namnama iti masanguanan; ngem kaskasdi nga addaan iti AIDS. Mabalin nga iti kamaudiananna matay gapu iti sakit, nakalkaldaang ngem di-maliklikan a bunga ti dati a kababalinna. Para iti sumagmamano a Kristiano dagiti epekto ti dati a nakaro nga imoralidad mabalin nga agtultuloy iti sabsabali a pamay-an. Iti adu a tawen kalpasan ti panagbautisarda, nalabit iti nabatbati a panagbiagda iti daytoy a sistema ti bambanag, mabalin a kasapulan a sarangtenda dagiti gartem ti lasagda nga agsubli iti dati nga imoral a panagbiagda. Iti tulong ti espiritu ni Jehova, nagballigi ti adu iti pannakidangadang. Ngem kasapulan a makidangadangda nga agtultuloy.​—Galacia 5:16, 17.

Saan nga agbasol ti kakasta a tattao no la ketdi mateppelanda dagiti gartemda. Ngem no lallakida, mabalin a nainsiriban nga ikeddengda a saanda a ‘ragpaten’ ti responsabilidad iti kongregasion bayat a makidangdangadangda kadagiti nabileg a gartem ti lasag. (1 Timoteo 3:1) Apay? Agsipud ta ammoda no kasanot’ panagtalek ti kongregasion kadagiti panglakayen. (Isaias 32:1, 2; Hebreo 13:17) Ammoda a dagiti panglakayen ket pangyum-umanan iti adu a pribado a bambanag ken kasapulan a tamingenda dagiti serioso a kasasaad. Saan a kinamanagayat, di nainsiriban, wenno di nainkalintegan iti maysa a makidangdangadang kadagiti narugit a gartem ti lasag a mangragpat iti kasta a responsable nga annongen.​—Proverbio 14:16; Juan 15:12, 13; Roma 12:1.

Para iti maysa a tao a dati a manangabuso iti ubing sakbay a nabautisaran, mabalin nga adda sabali pay a dakes a bunga. Idi naammuanna ti kinapudno, nagbabawi ken nagbaw-ing, a dina inyeg iti kongregasion ti kasta a nadangkes a basol. Mabalin a kalpasanna napartak ti panagrang-ayna, a naan-anay a maparmekna dagiti dakes a panaggartemna, ken tarigagayanna pay ketdi a ‘ragpaten’ ti responsable nga annongen iti kongregasion. Ngem, komusta no nalatak pay laeng iti komunidad kas dati a manangabuso iti ubing? Maikuna kadi nga “awan pakababalawanna, . . . addaan iti nasayaat a pammaneknek manipud kadagiti tattao iti ruar, . . . siwayawaya iti pammabasol”? (1 Timoteo 3:1-7, 10; Tito 1:7) Saan, sigurado a saan. Gapuna, saan a makakualipikar kadagiti pribilehio iti kongregasion.

No Agbasol ti Dedikado a Kristiano

Maawatan ni Jehova a nakapuytayo ket mabalin nga agbasoltayo uray kalpasan ti pannakabautisar. Insurat ni apostol Juan kadagiti Kristiano idi kaaldawanna: “Isursuratko kadakayo dagitoy a bambanag tapno dikay makaaramid iti basol. Ket kaskasdi, no ti asinoman makaaramid iti basol, addaantayo ti katulongan iti Ama, ni Jesu-Kristo, daydiay nalinteg. Ket isu maysa a pangikappia a sakripisio a maipaay kadagiti basoltayo, ngem saan a maipaay kadatayo laeng no di ket maipaay met iti intero a lubong.” (1 Juan 2:1, 2) Wen, maibatay iti daton ni Jesus, pakawanen ni Jehova dagiti nabautisaran a Kristiano nga agbasol​—no pudpudno nga agbabawida ken paglikudanda ti dakes nga aramidda.

Ti maysa a pagarigan daytoy ket napasamak iti umuna-siglo a kongregasion idiay Corinto. Nadamag ni apostol Pablo ti maysa a kaso ti insesto iti dayta kabbaro a kongregasion, ket imbilinna a mailaksid ti tao a nairaman. Idi agangay, nagbabawi ti managbasol, ket binalakadan ni Pablo ti kongregasion nga isublida dayta a tao. (1 Corinto 5:1, 13; 2 Corinto 2:5-9) Iti kasta, babaen ti mangpaimbag a pannakabalin ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova ken ti dakkel a pateg ti daton a subbot ni Jesus, nadalusan ti lalaki manipud iti basolna. Mabalin a mapasamak ti kasta ita. Manen, nupay kasta, uray agbabawi ken agpakawan iti imatang ni Jehova ti maysa a nabautisaran a nakabasol iti nadagsen, mabalin nga adda pay latta agtultuloy nga epekto ti basolna.​—Proverbio 10:16, 17; Galacia 6:7.

Kas pagarigan, no agbasol iti pannakiabig ti maysa a nagdedikar nga agtutubo a babai, mabalin a silaladingit unay a pagbabawyanna ti inaramidna ket kamaudiananna maisubli iti naespirituan a kinasalun-at iti tulong ti kongregasion. Ngem kasano ngay no masikog gapu iti imoralidad a naaramidanna? No kasta di maliklikan ti pannakabalbaliw ti intero a biagna gapu iti inaramidna. Ti maysa a lalaki a nakikamalala mabalin nga agbabawi ket saan a mailaksid. Ngem ti di nagbasol nga asawana addaan iti Nainkasuratan a rason a mangisina kenkuana, ket mabalinna nga aramiden dayta. (Mateo 19:9) No aramidenna dayta, lak-amen ti lalaki ti napait a bunga ti basolna bayat nga agbibiag, nupay pinakawanen ni Jehova.​—1 Juan 1:9.

Ti met ngay lalaki a basta mangisina lattan ken ni baketna tapno mangasawa iti sabali a babai? Nalabit iti kamaudiananna agbabawi ken maisubli iti kongregasion. Iti panaglabas dagiti tawen mabalin a makaipakita kadagiti panagrang-ay ken “rumang-ay iti kina-nataengan.” (Hebreo 6:1) Ngem agingga a ti umuna nga asawana ket sibibiag nga awan asawana, saan a makakualipikar nga agserbi iti maysa a responsable nga annongen iti kongregasion. Isu ket saan nga “asawa ti maymaysa a babai” gapu ta awan Nainkasuratan a pagibatayanna a mangisina iti immuna nga asawana.​—1 Timoteo 3:2, 12.

Saan kadi a nabileg dagitoy a rason tapno sukayen ti maysa a Kristiano ti pannakarurod iti nadangkes?

Ti Ngay Manangabuso iti Ubing?

Kasano no ti maysa nga ubing ket seksual nga inabuso ti maysa a nataenganen a nabautisaran a Kristiano? Nadangkes kadi unay ti managbasol a din pulos mapakawan ni Jehova? Saan met ketdi. Kinuna ni Jesus a ti ‘panagtabbaaw a maibusor iti nasantuan nga espiritu’ ti di mapakawan. Ken kinuna ni Pablo nga awanen ti nabati a sakripisio a maipaay iti basbasol iti daydiay agbasbasol a sipapakinakem iti laksid ti pannakaammona iti kinapudno. (Lucas 12:10; Hebreo 10:26, 27) Ngem awan ibagbaga ti Biblia a saan a mapakawan ti maysa a nataengan a Kristiano a seksual a nangabuso iti ubing​—insesto man wenno saan. Kinapudnona, mabalin a maugasan a nadalus dagiti basolna no sipapasnek nga agbabawi manipud puso ken balbaliwanna ti kababalinna. Ngem, kaskasdi a mabalin a sarangtenna dagiti dakes a gartem ti lasag a pinatanorna. (Efeso 1:7) Ken mabalin nga adda dagiti ibungana a dina maliklikan.

Agpannuray iti paglintegan ti pagilian a pagnanaedanna, nalabit maibalud ti manangabuso wenno maipasango iti dadduma a paglintegan ti Estado. Saan a salakniban ti kongregasion manipud iti daytoy. Maysa pay, impudno ti lalaki ti maysa a nakaro a pagkapuyan a rumbeng nga usigen sipud ita. No agparang nga agbabbabawi, maparegta a rumang-ay iti naespirituan, makiraman iti tay-ak ti serbisio, makipaset pay ketdi iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro ken iti dadduma a paset iti Gimong iti Serbisio a di mainaig iti panangisuro. Nupay kasta, daytoy dina kaipapanan a makakualipikar nga agserbi iti maysa a responsable nga annongen iti kongregasion. Ania dagiti Nainkasuratan a makagapu iti daytoy?

Umuna, ti maysa a panglakayen masapul a “managteppel.” (Tito 1:8) Pudno, awan uray maysa kadatayo ti addaan naan-anay a panagteppel. (Roma 7:21-25) Ngem ti maysa a nataenganen a nagdedikar a Kristiano a nagbasol iti seksual a panangabuso iti ubing ipalgakna ti di gagangay a pagkapuyan iti lasag. Paneknekan ti kapadasan a mabalin a mangabuso iti sabali pay nga ubbing ti kasta a tao. Pudno, saan nga amin a manangabuso iti ubing ket mangabusodanto manen, ngem adu ti mangaramid iti kasta. Ket ti kongregasion dina mabasa ti puso tapno masinunuona no asino ti posible a mangabuso manen wenno saan iti ubbing. (Jeremias 17:9) Gapuna, ti balakad ni Pablo ken Timoteo nangnangruna nga agaplikar iti kaso dagiti nataengan a nabautisaran a nangabuso iti ubbing: “Dika pulos ipatay a sidadarasudos dagiti imam iti asinoman a tao; dika met mannakiraman kadagiti basol ti sabsabali.” (1 Timoteo 5:22) Maipaay iti pannakasalaknib dagiti annaktayo, ti maysa a lalaki a pagaammo a manangabuso iti ubing saan a makakualipikar para iti maysa a responsable nga annongen iti kongregasion. Maysa pay, dina mabalin ti agpayunir wenno agserbi iti sabsabali pay a naisangsangayan, amin-tiempo a serbisio.​—Idiligyo ti prinsipio iti Exodo 21:28, 29.

Mabalin nga isaludsod ti dadduma, ‘Saan kadi a nakaaramid ti sumagmamano iti dadduma a kita ti basol ket agparang a nagbabawi, kalpasanna inulitda ti basol kamaudiananna?’ Wen, napasamak dayta, ngem adda sabali pay a bambanag nga usigen. Kas pagarigan, no ti maysa nga indibidual pagaramidanna iti imoral a pananggandat ti padana a nataengan, ti nataengan mapagkedkedanna koma ti panaggandatna. Nalaklaka a maallilaw, mariro, wenno mabutbuteng dagiti ubbing. Dakamaten ti Biblia ti kinakurang ti sirib ti ubing. (Proverbio 22:15; 1 Corinto 13:11) Inusar ni Jesus dagiti ubbing kas ehemplo iti inosente a kinapakumbaba. (Mateo 18:4; Lucas 18:16, 17) Karaman iti kinainosente ti maysa nga ubing ti naan-anay a kinaawan kapadasan. Kaaduan nga ubbing ket napasig, magagaran a maay-ayo, ket iti kasta nalaka nga abusuen ti maysa a mananggundaway a nataengan nga am-ammo ken pagtalkanda. Gapuna, adda sungsungbatan ti kongregasion iti imatang ni Jehova a mangsalaknib kadagiti ubbing.

Dagiti ubbing a nasanay a naimbag sursuruenda ti agtulnog ken agraem kadagiti nagannak kadakuada, ti papanglakayen, ken dadduma a natataengan. (Efeso 6:1, 2; 1 Timoteo 5:1, 2; Hebreo 13:7) Nakaal-aligaget a panangballikug no ti maysa kadagitoy a bigbigbigenda nga autoridad ket gundawayanda ti inosente a panagtalek ti ubing tapno gargarien wenno puersaen a tumulok kadagiti seksual nga aramid. Dagidiay seksual a naabuso iti kastoy a pamay-an masansan a makidangadangda iti adu a tawen tapno masarangetda ti bunga ti pannakangdaran iti emosion. Gapuna, ti manangabuso iti ubing maiparbeng iti nadagsen a panangdisiplina ti kongregasion ken maipaayan kadagiti restriksion. Saan a ti takderna kas mabigbigbig nga autoridad ti ipangpangruna no di ket, ti di natulawan a kinasin-aw ti kongregasion.​—1 Corinto 5:6; 2 Pedro 3:14.

No sipapasnek nga agbabbabawi ti manangabuso iti ubing, bigbigenna ti kinanainsiriban ti panangyaplikar kadagiti prinsipio iti Biblia. No pudno a masursurona a karurod ti nadangkes, guraenna ti inaramidna ken makidangadang tapno dinan maulit ti basolna. (Proverbio 8:13; Roma 12:9) Mainayon pay, di pagduaduaan nga agyamanto ken Jehova gapu iti kinanaindaklan ti ayatna, a bunga daytoy ti maysa a nagbabawi a managbasol, a kas kenkuana, a makapagdayaw pay laeng iti nasantuan a Diostayo ken mangnamnama a maysanto kadagiti “nalinteg” nga agnaed ditoy daga iti agnanayon.​—Proverbio 2:21.

[Footnote]

[Blurb iti panid 28]

Nupay pakawanen ni Jehova dagiti agbabbabawi a managbasol, mabalin nga adda dagiti di maliklikan nga ibunga ti inaramidda