Naaddaan Aya ni Jesus ti Pammati iti Dios?

Maysa a Parikut Dagiti Trinitariano

“KASANO a naaddaan ni Jesus iti pammati? Isu ti Dios; ammo ken makitana amin a banag uray saan nga agpannuray iti siasinoman. Ti pammati ket naibatay a naan-anay iti panagpannuray iti sabali ken iti panangakseptar iti maysa a saan a makita; ngarud, saan a mairaman ti banag a naaddaan ni Jesus a Dios iti pammati.”

Sigun iti teologo a Pranses a ni Jacques Guillet, dayta ti kangrunaan a kapanunotan iti Katolisismo. Pagsiddaawennakay kadi daytoy a panangilawlawag? Mabalin a pinampanunotyo a tangay maysa nga ulidan ni Jesus para kadagiti Kristiano iti amin a banag, isu ket maysa met ngarud nga ulidan ti pammati. No ipagarupyo a kasta, saanyo nga anamongan ti sursuro ti Kakristianuan maipapan iti Trinidad.

Ti parikut maipapan iti pammati ni Jesus ket talaga a narigat a maawatan dagiti Katoliko, Protestante, ken dagiti teologo nga Orthodox a mamati iti Trinidad kas “ti kangrunaan a misterio ti pammati ken biag ti Kristiano.”a Nupay kasta, saan nga amin ilibakda ti pammati ni Jesus. Pasingkedan ni Jacques Guillet nga “imposible ti saan a panangbigbig a naaddaan ni Jesus iti pammati,” nupay inannugot ni Guillet a no usigen ti doktrina ti Trinidad, maysa dayta a “makariro a kapanunotan.”

Sipapanayag a kinuna ni Pranses a Jesuita a Jean Galot, ken ti kaaduan kadagiti teologo a kas kenkuana, nga iti panagbalin a “pudno a Dios ken pudno a tao, . . . saan a mabalin a mamati ni Kristo iti bagina.” “Ti pammati ket naibatay iti panamati iti sabali, saan nga iti panamati iti bukod a bagi,” kuna ti periodiko a La Civiltà Cattolica. Ngarud, ti manglapped iti panangbigbig iti pammati ni Jesus isu ti doktrina ti Trinidad, yantangay nalawag a dagiti dua a kapanunotan agsupadida.

“Dagiti Ebanghelio pulos a dida dakamaten ti maipapan iti pammati ni Jesus,” kuna dagiti teologo. Iti kinapudnona, dagiti termino a pi·steuʹo (mamati, maaddaan pammati) ken piʹstis (pammati) a naaramat iti Kristiano a Griego a Kasuratan ket gagangay a tumukoy iti pammati dagiti adalan iti Dios wenno ken Kristo, imbes nga iti pammati ni Jesus iti nailangitan nga Amana. No kasta, rumbeng aya nga ipatotayo a saan a naaddaan iti pammati ti Anak ti Dios? Aniat’ matarusantayo iti inaramid ken kinunana? Aniat’ kunaen dagiti Kasuratan?

Dagiti Kararag nga Awanan Pammati?

Managkararag a tao ni Jesus. Nagkararag iti tunggal gundaway​—idi isut’ nabautisaran (Luke 3:21); iti agpatnag sakbay ti panangpilina kadagiti 12 nga apostolna (Lucas 6:12, 13); ken sakbay ti namilagruan a panagbaliw ti langana idiay bantay, bayat a kaduana da apostol Pedro, Juan, ken Santiago. (Lucas 9:28, 29) Isut’ agkarkararag idi a nagsaludsod kenkuana ti maysa kadagiti adalan: “Isurom kadakami no kasano ti agkararag,” isu nga insurona kadakuada ti Kararag ti Apo (ti “Amami”). (Lucas 11:1-4; Mateo 6:9-13) Nagkararag nga is-isuna ken iti napaut iti nariwet nga agsapa (Marcos 1:35-39); idi rumabii, iti maysa a bantay, kalpasan a pinapanawna dagiti adalanna (Marcos 6:45, 46); [nakipagkararag] kadagiti adalanna ken inkararaganna dagiti adalanna. (Lucas 22:32; Juan 17:1-26) Wen, maysa a nagpateg a paset iti biag ni Jesus ti panagkararag.

Isut’ nagkararag sakbay ti panagaramidna kadagiti datdatlag, kas pagarigan, sakbay a pinagungarna ti gayyemna a ni Lazaro: “Ama, agyamanak kenka ta dinengngegnak. Pudno, ammok a kankanayon a denggennak; ngem maigapu iti bunggoy nga agtaktakder iti aglawlaw nagsaoak, tapno patienda koma nga imbaonnak.” (Juan 11:41, 42) Ti panangnamnamana a sungbatan ni Amana dayta a kararag ipasimudaagna ti kinatibker ti pammatina. Daytoy a panagkanaig ti panagkararag iti Dios ken ti pammati Kenkuana ket nalawag manipud iti kinuna ni Kristo kadagiti adalanna: “Amin a bambanag nga ikararag ken dawatenyo maaddaankayo iti pammati a kasla inawatyon.”​—Marcos 11:24.

No saan a naaddaan ni Jesus iti pammati, apay a nagkararag iti Dios? Ti di nainkasuratan a sursuro ti Kakristianuan maipapan iti Trinidad, a ni Jesus ket agpada a tao ken Dios, palibegenna ti mensahe ti Biblia. Lapdan daytoy dagiti tattao iti panangawat ti kinasimple ken kinabileg ti Biblia. Siasino ti immawagan ni tao a Jesus? Iti bagina? Saanna aya nga ammo nga isu ti Dios? Ket no isu ti Dios ken ammona dayta, apay a nagkararag?

Dagiti kararag ni Jesus iti maudi nga aldaw ti biagna ditoy daga mangipaay kadatayo iti naun-uneg a pannakaawat iti natibker a pammatina iti nailangitan nga Amana. Iti panangnamnama ken panagtalekna nga agur-uray, indawatna: “Gapuna ita sika, Ama, padayagennak iti sibaymo iti dayag nga adda kaniak idi iti sibaymo sakbay a naadda ti lubong.”​—Juan 17:5.

Iti pannakaammona nga umasidegen ti karirigatan a pannubok kenkuana ken ti ipapatayna, iti rabii a kaaddana iti hardin ti Getsemani iti Bantay dagiti Olibo, “nangrugi a maleddaangan ken mariribukan unay,” ket kinunana: “Maleddaangan unay ti kararuak, uray agingga iti ipapatay.” (Mateo 26:36-38) Kalpasanna nagparintumeng ket nagkararag: “Ama, no kayatmo, ikkatem kaniak daytoy a kopa. Nupay kasta, saan koma a ti pagayatak, no di ket ti pagayatam ti maaramid.” Kalpasanna, “ti maysa nga anghel nagparang kenkuana manipud langit ket isu pinabilegna.” Dinengngeg ti Dios ti kararagna. Gapu iti kinakaro ti emosionna ken kinainget ti pannubok kenkuana, “ti ling-etna nagbalin a kas kadagiti tedted ti dara nga agtintinnag iti daga.”​—Lucas 22:42-44.

Ania ti ipakpakita dagiti panagsagaba ni Jesus, ti pannakasapulna a mapabileg, ken dagiti panagar-ararawna? “Maysa a banag ti sigurado,” insurat ni Jacques Guillet, “nagkararag ni Jesus, ket maysa a nagpateg a paset iti biag ken iti ar-aramid ni Jesus ti panagkararag. Isut’ nagkararag kas iti panagkararag dagiti tattao, ken nagkararag maipaay kadagiti tao. Ita, saan a nakappapati ti kararag dagiti tao no awan ti pammati. Nakappapati aya ti kararag ni Jesus no awan ti pammati?”

Bayat nga adda iti kayo a pagtutuokan sakbay la unay ti ipapatayna, nagpukkaw ni Jesus a buyogen ti natbag a timek, nga inadawna ti maysa a salmo ni David. Kalpasanna, buyogen ti pammati, sipipigsa nga impukkawna ti maudi nga ararawna: “Ama, kadagita imam italekko ti espirituk.” (Lucas 23:46; Mateo 27:46) Kuna ti maysa nga Italiano nga interdenominasional a patarus, ti Parola del Signore, nga ‘intalek [ni Jesus] ti biagna’ iti Ama.

Kastoy ti komento ni Jacques Guillet: “Iti panangipakitada kadatayo a ti Kristo ket nailansa iti krus, nga umar-araraw ken Amana babaen kadagiti salmo ti Israel, allukoyennatayo dagiti mannurat ti Ebanghelio a dayta nga ikkis, ti ikkis ti bugbugtong nga Anak, maysa nga ikkis ti naan-anay a panagrigat, maysa nga ikkis ti naan-anay a panagtalek, ket maysa nga ikkis ti pammati, ti ikkis ti pammati agingga ken patay.”

Iti pannakaipasangoda iti daytoy nalawag ken dramatiko a pammaneknek ti pammati, ikagkagumaan ti sumagmamano a teologo a pagdumaen ti pammati ken “panagtalek.” Nupay kasta, ti kasta a panamagduma ket saan a naibatay iti Kasuratan.

Ngem ania aya nga agpayso ti ipasimudaag ti nakaro a pannubok nga inibturanna maipapan iti pammati ni Jesus?

Naan-anay ti “Manangan-anay iti Pammatitayo”

Iti maika-11 a kapitulo ti suratna kadagiti Hebreo 11, dinakamat ni apostol Pablo ti kasta unay a kinaadu dagiti matalek a lallaki ken babbai idi kasakbayan ti panawen Kristiano. Ingngudona, babaen ti panangtukoyna iti kaindaklanan ken naan-anay nga ulidan ti pammati: “Kumitatayo a sipapasnek iti Kangrunaan nga Ahente ken Manangan-anay iti pammatitayo, ni Jesus. Gapu iti rag-o a naikabil iti sanguananna inibturanna ti kayo a pagtutuokan, nga inumsina ti bain . . . Imutektekanyo a sisisinged daydiay nakapagibtur iti kasta a mangbusor a panagsao dagiti managbasol maibusor kadagiti bukodda a pagimbagan, tapno dikay koma mabannog ket agkapuy dagiti kararuayo.”​—Hebreo 12:1-3.

Kuna ti kaaduan a teologo a saan a dakdakamaten daytoy a bersikulo ti maipapan iti “personal a pammati ni Jesus,” no di ket ti akemna kas “nangirugi wenno nangipasdek ti pammati.” Ti Griego a termino a te·lei·o·teś nga agparang kadagitoy a sasao tuktukoyenna ti maysa a mangan-anay, a mangtungpal wenno mangan-anay iti maysa a banag. Kas ti “Manangan-anay,” inan-anay ni Jesus ti pammati iti anag a ti yaayna ditoy daga tinungpalna dagiti padto iti Biblia ket iti kasta nangipasdek iti natibtibker a pundasion maipaay iti pammati. Ngem kayat kadi a sawen daytoy nga isu ket saan a naaddaan iti pammati?

Dagiti bersikulo manipud iti surat kadagiti Hebreo a makitayo iti kahon iti panid 15 ti mangikkat iti panagduadua. Naan-anay ni Jesus gapu kadagiti sinagabana ken panagtulnogna. Nupay maysa idin a perpekto a tao, isut’ napagbalin a perpekto ken naan-anay iti amin a banag babaen kadagiti kapadasanna, uray iti pammati, tapno agbalin a naan-anay a maikari kas Nangato a Padi maipaay iti pannakaisalakan dagiti pudno a Kristiano. Immararaw ken Amana “buyogen dagiti napigsa nga ikkis ken lulua,” isu ket “matalek” iti Dios, ken isut’ addaan iti “nadiosan a buteng.” (Hebreo 3:1, 2; 5:7-9) Isut’ ‘nasubok kadagiti amin a banag’ a “kas kadatayo,” kuna ti Hebreo 4:15, kayatna a sawen, kas iti siasinoman a matalek a Kristiano a ti pammatina aglasat iti “nadumaduma a pakasuotan.” (Santiago 1:2, 3) Nainkalintegan aya a patien a naipasango ni Jesus iti pakasuotan a “kas” kadagiti pasurotna a saan a nasuot ti pammatina a kas kadakuada?

Dagiti araraw, panagtulnog, panagsagaba, pakasuotan, kinamatalek, ken nadiosan a buteng ti mangpaneknek iti naan-anay a pammati ni Jesus. Ipakpakita dagitoy nga isut’ nagbalin a kas “Manangan-anay iti pammatitayo” kalpasan laeng a naan-anay iti bukodna a pammati. Nalawag, isu ket saan a Dios Anak, kas akuen ti doktrina a Trinidad.​—1 Juan 5:5.

Saan Aya a Namati iti Sao ti Dios?

Kasta la unay ti impluensia ti doktrina ti Trinidad iti isip dagiti teologo nga urayda la ikalintegan a ni Jesus ket “saan a mabalin a mamati iti Sao ti Dios ken iti mensahe daytoy” agsipud ta “kas ti mismo a Sao ti Dios, mabalinna laeng nga ipaduyakyak dayta a sao.”​—Angelo Amato, Gesù il Signore, nga inanamongan ti iglesia.

Nupay kasta, ania a talaga ti ipakpakita ti masansan a panangdakamat ni Jesus kadagiti Kasuratan? Idi masulisog, nagadaw manipud iti Kasuratan iti namitlo a daras. Iti maikatlo a panangsungbatna kinunana ken Satanas a ti Dios laeng ti daydayawen ni Jesus. (Mateo 4:4, 7, 10) Iti adu a gundaway dinakamat ni Jesus dagiti padto a mayaplikar mismo kenkuana, nga ipakpakitana ti pammati iti kaitungpalan dagitoy. (Marcos 14:21, 27; Lucas 18:31-33; 22:37; idiligyo ti Lucas 9:22; 24:44-46.) Manipud iti daytoy a panagsukimat maikunatayo nga ammo ni Jesus a ti Kasuratan impaltiing ni Amana, sinalimetmetanna dagitoy a buyogen ti pammati, ken isut’ naaddaan iti naan-anay a panagtalek iti kaitungpalan dagiti padto maipapan kadagiti pakasuotan, panagsagaba, ipapatay, ken panagungar a napasaranna.

Ni Jesus, ti Ulidan ti Pammati a Tuladen

Masapul a makidangadang ni Jesus iti dangadang ti pammati agingga iti panungpalan tapno mataginayonna ti kinasungdona ken ni Amana ken tapno ‘maparmekna ti lubong.’ (Juan 16:33) No awan ti pammati, imposible a magun-od ti kasta a balligi. (Hebreo 11:6; 1 Juan 5:4) Gapu iti dayta a naballigi a pammati, isu ket maysa nga ulidan kadagiti matalek a pasurotna. Pudno a naaddaan iti pammati iti pudno a Dios.

[Footnote]

[Kahon iti panid 15]

Ni Jesus, ti “Manangan-anay,” Naan-anay

Hebreo 2:10: “Maiyanatup idi a daydiay nakaigapuan ti kaadda dagiti amin a bambanag ken babaen kenkuana adda dagiti amin a bambanag, iti panangiyeg kadagiti adu nga annak iti kinadayag, a pagbalinen a perpekto ti Kangrunaan nga Ahente ti pannakaisalakanda babaen kadagiti panagsagaba.”

Hebreo 2:17, 18: “Rebbengenna ti agbalin a kas kadagiti “kakabsatna” iti amin a bambanag, tapno makapagbalin a naasi ken matalek a nangato a padi kadagiti bambanag maipapan iti Dios, tapno mangidaton iti pangikappia a sakripisio maipaay iti basbasol dagiti tattao. Gapu ta isu a mismo nagsagaba idi masubsubok, kabaelanna ti bumadang kadagidiay masubsubok.”

Hebreo 3:2: “Isu matalek idi iti daydiay Maysa a nangaramid kenkuana a kasta, a kas met ken Moises iti isuamin a balay dayta a Maysa.”

Hebreo 4:15: “Addaantayo kas nangato a padi, saan a ti maysa a dina mabalin ti makipagrikna kadagiti kinakapuytayo, no di ket ti maysa a nasuboken kadagiti amin a banag kas kadatayo, ngem awanan basol.”

Hebreo 5:7-9: “Kadagidi aldaw ti panaglasagna nangidaton ni Kristo kadagiti araraw ken kasta met kadagiti dawdawat iti daydiay Maysa a makabalin a mangisalakan kenkuana manipud iti ipapatay, buyogen dagiti napigsa nga ikkis ken lulua, ket isu naimdengan buyogen ti pannakaanamong gapu iti nadiosan a butengna. Nupay isu ket Anak, nasursurona ti panagtulnog manipud kadagiti bambanag a sinagabana; ket kalpasan a napagbalinen a naan-anay nagbalin a makinrebbeng iti agnanayon a pannakaisalakan.”