PAMUON

Ti pundasion a nakaiparabawan ti maysa a patakder ken daytoy met ti mamagbalin a balanse ti pannakaiwaras iti daga ti kadagsen ti sibubukel nga estruktura. Yantangay ti kinalagda ken kinapermanente ti maysa a patakder ket kangrunaanna nga agpannuray iti kinalagda ti pamuonna, masapul a nasayaat ti pannakaisaad ti pamuon. Kasapulan a natibker dagiti pamuon ti patpatakder idiay Palestina tapno maanduranda dagiti napigsa a tudo, angin, ken layus kasta met dagiti ginggined, ta masansan nga agginggined iti daytoy a rehion. Ti dadduma a Hebreo a termino a naipatarus a “pamuon” ket nagtaud iti sao a ya·sadhʹ, kaipapananna ti “ibangon; isaad ti pamuon; isaad a sititibker.” (Isa 23:13; 51:13; Sal 24:2) Ti Griego a termino ket the·meʹli·os, a literal ti pannakaaramatna iti Aramid 16:26.

Idi a ti Nasigo a Managibangon a ni Jehova sinungbatanna ni Job manipud iti allawig, inyarigna ti literal a daga iti maysa a patakder. (Job 38:4-7) Nupay ti daga agbitbitin iti awan, arigna nga addaan kadagiti nalagda a pamuon a saanto a mapagdiwengdiweng, ta ti permanente a linlinteg a mangtartarawidwid iti uniberso pagtalinaedenda ti daga iti umiso nga ayanna, ket saan a nagbalbaliw ti panggep ti Dios maipaay iti daga. (Job 26:7; 38:33; Sal 104:5; Mal 3:6) Iti sabali a bangir, ti di kinahustisia ken panagsukir iti linteg ti Dios ket arigna panangdadael kadagiti pamuon a mamagtalinaed a natalged ti daga, ket dagita met ti makagapu nga agdiwengdiweng dagiti pamuon ti piguratibo a daga (ti tattao ken dagiti impasdekda a sistemada).​—Sal 82; 11:3; Pr 29:4.

Ti pannakaisaad dagiti pamuon ti daga ket naiduma iti “pannakabangon [Gr., ka·ta·bo·lesʹ] ti lubong.” Sigun iti sasao ni Jesus iti Lucas 11:48-51, nabatad a nagbiag ni Abel idi nabangon ti lubong, nga isu ti sangatauan. Nabayag idin a naisaad dagiti pamuon ti planeta a Daga.​—Kitaenyo ti ABEL Num. 1; LUBONG.

Nalawag a tiempo idi ti panagrag-o no maisaad ti pamuon. Idi ‘maibangon ti daga,’ nagdir-i dagiti anghel gapu iti rag-oda. Adda met dakkel a panagrag-o idi maisaad ti pamuon ti templo ni Zorobabel, nupay nagsangsangit dagidiay nakakita iti dayag ti immun-una a templo.​—Job 38:4, 6, 7; Esd 3:10-13.

No kasano a nagaramat ni Solomon iti dadakkel ken nangingina a natikap a batbato maipaay iti pamuon ti templo, kasta met a maysa a pamuon a napateg iti Dios ti naisaad maipaay iti “naespirituan a balay” a dagiti napulotan a pasurot ni Jesus ti nagpaay a “sibibiag a batbato.” Ni Jesus a mismo ti pamuon a bato a pasuli; daytoy a pamuon ti nakaibangonan dagiti apostol ken dagiti Kristiano a mammadto ken ti dadduma pay a sasanto a nagbalin a “disso a pagnaedan ti Dios babaen ti espiritu.” Pinili ni Jehova ti amin dagitoy a “batbato” a mangbukel iti daytoy naespirituan a balay.​—1Pe 2:4-6; Efe 2:19-22; kitaenyo ti BATO A PASULI.

Maitutop ngarud a ti 12 a simboliko a pamuon a bato ti Baro a Jerusalem, nga addaan iti nagnagan ti 12 nga apostol ti Kordero, ket buklen ti napapateg a bato. (Apo 21:14, 19, 20) Ti Baro a Jerusalem a nadeskribir iti Apocalipsis ket buklen ti 144,000 a naitulag iti nobio. Ti “nailangitan a Jerusalem” a nadakamat iti Hebreo 12:22 ket buklen ti 144,001, a ti nobio nga Ari ti “maysa” kadakuada. Isu dayta a siudad nga addaan iti pudpudno a pamuon ti inur-uray ni Abraham. (Heb 11:10) Gapuna nga iti Biblia, ipakita ti Hebreo ken Apocalipsis ti panagkaar-arngi ti “nailangitan a Jerusalem” ken ti Baro a Jerusalem.

Yantangay nakipagtrabaho ni Jesus ken Amana kas Nasigo a Managobra idi maipasdek dagiti pamuon ti daga sakbay pay a nagbiag kas tao, naan-anay a naapresiarna ti pateg ti maysa a nalagda a pamuon, kas makita iti pangngarigna maipapan iti masirib a tao a nagkali iti nauneg ket insaadna ti pamuon ti balayna iti rabaw ti dakkel a bato, idinto ta ti maag a lalaki binangonna ti balayna iti rabaw ti darat ket nakaro ti pannakadadael dayta. (Pr 8:29, 30; Mt 7:24-27; Lu 6:47-49) Kasta met, idi indilig ni Pablo ti trabaho a panamagbalin kadagiti tattao kas Kristiano iti panagibangon iti patakder, impaganetgetna ti kinapateg ti panagaramat kadagiti materiales a di mauram iti panagbangon iti rabaw ni Jesu-Kristo kas pamuon, tapno saanda a nalaka a madadael.​—1Co 3:10-15.

Indilig met ni Pablo ti sumagmamano a pagdamdamuan a sursuro ti Biblia iti maysa a pamuon, ket pinaregtana dagiti Hebreo a saanda lattan a mapnek a makasursuro iti pagdamdamuan a doktrina maipapan iti Kristo no di ket pagreggetanda koma ti rumang-ay iti kinanataengan.​—Heb 6:1, 2; kitaenyo ti BALAY; DAGA.