Assawa a Babbai—Naimpusuan a Raemenyo Dagiti Assawayo
“Babbai agpasakup[kayo] koma kadagiti assawa[yo].”—EFESO 5:22.
1. Apay a masansan a narigat a raemen ti asawa a lalaki?
ITI adu a pagilian, no agkasar ti agnobio, ikari ti nobia a sipapasnek a raemenna ti asawana. Nupay kasta, ti wagas a panangtrato dagiti lallaki kadagiti assawada ti mabalin a mangparigat wenno mangpalaka iti panangtungpal iti dayta a kari. Ngem naisangsangayan idi ti nangrugian ti panagasawa. Nangala ti Dios iti paragpag manipud iti umuna a tao a ni Adan, ket inaramidna a babai. Kastoy ti indir-i ni Adan: “Daytoy iti kamaudiananna ti tulang dagiti tulangko ken lasag ti lasagko.”—Genesis 2:19-23.
2. Kadagiti nabiit pay a tiempo, ania ti napasamak kadagiti babbai ken iti panagasawa?
2 Nupay nasayaat idi ti nangrugian ti panagasawa, maysa nga organisasion a naawagan iti women’s liberation ti nangrugi idi dekada 1960 idiay Estados Unidos. Babaen dayta, panggep dagiti babbai ti mawayawayaan kadagiti manangdominar nga assawada. Iti dayta a tiempo, adda agarup 300 nga assawa a lallaki iti kada maysa a babai a nangbaybay-a iti pamiliada. Idi arinunos ti dekada 1960, nagbalin dayta nga agarup 100 iti kada maysa. Ita, agparang a dagiti babbai ket kas met laengen kadagiti lallaki, a nalaingda nga agilunod, aginum iti arak, agsigarilio, ken agaramid iti imoral. Gapuna, naragragsak kadi itan dagiti babbai? Saan. Iti dadduma a pagilian, agdiborsio ti agarup kagudua kadagiti agkallaysa. Ti kadi panagregget ti dadduma a babbai a mangpasayaat iti kasasaadda kas assawa pinagbalinna ti bambanag a nasaysayaat wenno dakdakes?—2 Timoteo 3:1-5.
3. Ania ti kangrunaan a parikut a mangap-apektar iti panagasawa?
3 Ania ti kangrunaan a parikut? Isu dayta ti parikut a timmaud nanipud idi ni Eva ket sinulisog ti rebelde nga anghel, “ti kadaanan a serpiente, daydiay naawagan iti Diablo ken Satanas.” (Apocalipsis 12:9; 1 Timoteo 2:13, 14) Binallikug ni Satanas ti isursuro ti Dios. Kas pagarigan, pinagparang ti Diablo a nainget ken naulpit ti urnos ti Dios iti panagasawa. Ti propaganda nga itantandudona babaen ti media daytoy a lubong—nga iturturayanna—ket nadisenio a mamagbalin a manangidumduma ken inuugma dagiti pannursuro ti Dios. (2 Corinto 4:3, 4) Ngem no umiso ti pannakaawattayo iti ibagbaga ti Dios maipapan iti akem ti babai iti panagasawa, maammuantayo a nainsiriban ken praktikal ti Sao ti Dios.
Pakdaar Kadagiti Makiasawa
4, 5. (a) Apay a rumbeng nga agannad ti maysa a babai no panunotenna ti makiasawa? (b) Ania ti rumbeng nga aramiden ti maysa a babai sakbay nga umanamong a makiasawa?
4 Adda dagiti pakdaar nga ipaay ti Biblia. Ibagana nga iti daytoy lubong nga iturturayan ti Diablo, aglak-am iti “rigat” uray dagiti addaan iti naballigi a panagasawa. Isu a numan pay ti panagasawa ket urnos ti Dios, mamakdaar ti Biblia kadagidiay sumrek iti dayta. Kastoy ti kinuna ti maysa a napaltiingan a mannurat iti Biblia maipapan iti maysa a babai a nabalo isu a nawaya a makiasawa manen: “Isu naragragsak no agtalinaed a kas iti kasasaadna.” Inrekomenda met ni Jesus ti kinaawan asawa kadagidiay “makaiwaya iti dayta.” Ngem no ti siasinoman ikeddengna ti makiasawa, pilienna koma daydiay adda “iti Apo,” kayatna a sawen, iti daydiay maysa a dedikado ken bautisado nga agdaydayaw iti Dios.—1 Corinto 7:28, 36-40; Mateo 19:10-12.
5 Rumbeng a pilien dagiti babbai ti pakiasawaanda agsipud ta mamakdaar ti Biblia: “Babaen iti linteg naisinggalut ti naasawaan a babai iti asawana.” Ti babai ket agbalin laeng a “siwayawaya manipud linteg [ni lakayna] no mabalo wenno maidiborsio gapu iti imoralidad.” (Roma 7:2, 3) Ti damo a pannakaatrakar iti maysa a tao ket mabalin nga umdas a mangyeg iti romantiko a ragsak, ngem saan nga umdas dayta a pakaibasaran ti naragsak a panagasawa. Ti ngarud maysa a balasang nasken nga iyimtuodna iti bagina, ‘Situtulokak kadi a sumrek iti maysa a tulagan a babaen iti dayta, maipasidongak iti linteg dayta a lalaki?’ Ti tiempo a panangusig iti daytoy a saludsod ket sakbay ti panagasawa, saan a kalpasan dayta.
6. Ania a desision ti mabalin nga aramiden ti kaaduan a babbai ita, ken apay a nakapatpateg dayta?
6 Iti adu a lugar ita, nawaya ti babai nga agkedked wenno umanamong iti tukon a pannakikallaysa. Ngem mabalin a nakarigrigat para iti maysa a babai ti mangaramid iti nainsiriban a desision yantangay mabalin a tarigagayanna unay ti kinasinged ken ayat a posible a maipaay ti panagasawa. Kinuna ti maysa a mannurat: “No ad-adda a tarigagayantayo nga aramiden ti maysa a banag—dayta man ket panagasawa wenno iyuuli iti maysa a bantay—ad-adda met ti pagannayasantayo a mangipapan a paborable dagiti kasasaad isu a pilientay laeng ti impormasion a kayattayo a denggen.” Mabalin a matay ti maysa nga umuuli iti bantay no di nainsiriban ti panagdesisionna; mabalin met a makadidigra ti di nainsiriban a panangpili iti pakiasawaan.
7. Ania a nainsiriban a balakad ti naipaay maipapan iti panagsapul iti pakiasawaan?
7 Masapul nga usigen a naimbag ti maysa a babai no ania ti nairaman iti pannakaipasidongna iti linteg ti maysa a lalaki nga agkidkiddaw a mangikallaysa kenkuana. Adun a tawen ti napalabas, kastoy ti inaklon ti maysa nga agkabannuag a babai a taga-India: “Adayo a natataengan ken nasirsirib dagiti dadakkelmi, ken saanda a nalaka a maallilaw a kas kadakami. . . . Nalakaak laeng nga agbiddut.” Napateg ti maitulong dagiti nagannak ken ti dadduma. Maysa a masirib a mamalbalakad ti nabayagen a mangparparegta kadagiti agkabannuag nga am-ammuenda ti nagannak ti pangpanggependa a pakiasawaan ken paliiwenda a naimbag ti pannakilangenna kadagiti nagannakna ken iti dadduma pay a kameng ti pamiliana.
No Kasano a Nagpasakup ni Jesus
8, 9. (a) Ania ti panangmatmat ni Jesus iti panagpasakupna iti Dios? (b) Ania ti pagimbagan nga itden ti panagpasakup?
8 Nupay mabalin a makakarit ti panagpasakup, mabalin nga ibilang dayta dagiti babbai kas maysa a nadayaw nga akem, kas iti inaramid a mismo ni Jesus. Nupay masapul nga agsagaba gapu iti panagpasakupna iti Dios, a pakairamanan ti ipapatayna iti kayo a pagtutuokan, nasagrap ni Jesus ti rag-o iti kanayon a panagpasakupna iti Dios. (Lucas 22:41-44; Hebreo 5:7, 8; 12:3) Dagiti babbai mabalin nga ibilangda ni Jesus kas maysa nga ulidan, agsipud ta kuna ti Biblia: “Ti ulo ti babai isu ti lalaki; ket ti ulo ti Kristo isu ti Dios.” (1 Corinto 11:3) Ngem nasken a laglagipen nga uray no di makiasawa ti maysa a babai, rumbeng latta nga agpasakup iti kinaulo ti lalaki.
9 Ilawlawag ti Biblia a dagiti babbai, naasawaanda man wenno saan, rumbeng nga agpasakupda iti kinaulo dagiti naespirituan a lallaki a mangiwanwanwan iti kongregasion Kristiano. (1 Timoteo 2:12, 13; Hebreo 13:17) No tungpalen dagiti babbai dayta a bilin ti Dios, makaipasdekda iti ulidan para kadagiti anghel iti urnos ti organisasion ti Dios. (1 Corinto 11:8-10) Kanayonanna, babaen ti ulidan ken makatulong a singasingda, dagiti nataenganen a naasawaan a babbai matulonganda dagiti ub-ubing ngem isuda nga ‘agpasakup kadagiti bukodda nga assawa.’—Tito 2:3-5.
10. Kasano nga inyulidan ni Jesus ti panangipakita iti panagpasakup?
10 Ammo ni Jesus ti pateg ti umiso a panagpasakup. Naminsan, binilinna ni apostol Pedro nga agbayad iti buisda a dua kadagiti agtuturay a tattao, nga inikkanna pay ketdi ni Pedro iti pagbayad. Idi agangay, insurat ni Pedro: “Maigapu iti Apo agpasakupkayo iti tunggal natauan a parsua.” (1 Pedro 2:13; Mateo 17:24-27) Maipapan iti kasayaatan nga ulidan ti panagpasakup nga impakita ni Jesus, kastoy ti mabasatayo: “Inuksobanna ti bagina ket innalana ti langa ti maysa nga adipen ket nagbalin a kaas-asping ti tattao. Ad-adda pay ngem dayta, idi nasarakanna ti bagina iti langa a kas maysa a tao, impakumbabana ti bagina ket nagtulnog agingga iti ipapatay.”—Filipos 2:5-8.
11. Apay a pinaregta ni Pedro dagiti babbai nga agpasakupda kadagiti assawada uray no saan a manamati dagitoy?
11 Idi pinaregtana dagiti Kristiano nga agpasakupda uray kadagiti naulpit ken di nainkalintegan nga agtuturay iti daytoy a lubong, inlawlawag ni Pedro: “Kinapudnona, naayabankayo iti daytoy a dana, agsipud ta uray ni Kristo nagsagaba a maipaay kadakayo, a nangibati kadakayo iti pagwadan tapno sisisinged a surotenyo dagiti addangna.” (1 Pedro 2:21) Kalpasan a dineskribirna ti kinakaro ti sinagaba ni Jesus ken no kasano a nagibtur buyogen ti panagpasakup, kastoy ti imparegta ni Pedro kadagiti babbai a di manamati dagiti assawada: “Iti umasping a pamay-an, dakayo nga assawa a babbai, agpasakupkayo kadagiti bukodyo nga assawa, tapno iti kasta, no ti asinoman saan a natulnog iti sao, mabalin a magun-od ida nga awan ti sao babaen iti kababalin dagiti assawada a babbai, agsipud ta nasaksianda ti nadalus a kababalinyo agraman ti nauneg a panagraem.”—1 Pedro 3:1, 2.
12. Ania dagiti imbunga ti kinamanagpasakup ni Jesus?
12 Ti panagpasakup iti laksid ti pannakaumsi ken kinagubsang ket mabalin nga ibilang ti dadduma kas pakakitaan ti kinakapuy. Ngem saan a kasta ti panangmatmat ni Jesus. Maipapan kenkuana, insurat ni Pedro: “Idi narabrabngis, saanna a sinubadan iti panangrabngis. Idi agsagsagaba, saan a nagipangpangta.” (1 Pedro 2:23) Dadduma a nangbuya iti panagsagaba ni Jesus ti uray kaskasano ket nagbalin a manamati, agraman ti maysa a mannanakaw iti sibayna a nailansa met iti kayo ken ti opisial ti buyot a nangbuya iti pannakapapatayna. (Mateo 27:38-44, 54; Marcos 15:39; Lucas 23:39-43) Kasta met, impasimudaag ni Pedro a dadduma a di manamati nga assawa a lallaki—uray dagiti abusado—ti agbalinto a Kristiano kalpasan a mapaliiwda ti kinamanagpasakup dagiti assawada. Makitkitatayo met ita dagiti kasta a panagbalbaliw.
No Kasano a Dagiti Babbai Magun-odda ti Assawada
13, 14. Apay a makagunggona ti panagpasakup kadagiti di manamati nga assawa a lallaki?
13 Dagiti babbai a nagbalin a manamati nagun-odda dagiti assawada babaen ti Nakristianuan a kababalinda. Iti nabiit pay a kombension distrito dagiti Saksi ni Jehova, kastoy ti kinuna ti maysa a lalaki maipapan iti Kristiano nga asawana: “Makunak a naulpit idi ti panangtratok kenkuana ngem kaskasdi a rinaemnak iti kasta unay. Dinak pulos tinagibassit. Dina impilit kaniak dagiti patpatienna. Sidudungngo nga inasikasonak. No makiasamblea, sigagaget ken sapsapaenna nga isagana ti taraonko ken ileppasna dagiti trabahona iti balay. Ti kababalinna ti makagapu a nagbalinak nga interesado iti Biblia. Isu nga ita, maysaakon a Saksi!” Wen, arigna nga isu ket ‘nagun-od nga awan ti sao’ babaen ti kababalin ni baketna.
14 Kas impaganetget ni Pedro, saan a ti ibagbaga ti babai ti kapatgan a mangpataud kadagiti nasayaat a resulta no di ket ti ar-aramidenna. Kasta ti impakita ti maysa a babai a nakaammo kadagiti kinapudno iti Biblia ken determinado a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. “Agnes, no rummuarka iti dayta a ridaw, dikan agsubsubli!” impukkaw ni lakayna. Saan a rimmuar ni Agnes iti “dayta a ridaw” no di ket iti sabali a ridaw. Sakbay ti simmaganad a pannakigimongna, impangta ni lakayna: “Dinakton masangpetan inton agawidka.” Pinaypaysona dayta—di nagaw-awid iti tallo nga aldaw. Idi nagawid, siaayat nga inyimtuod ni Agnes: “Ania ti kayatmo a kanen?” Di pulos simiasi ni Agnes iti debosionna ken Jehova. Kamaudiananna, immannugot ni lakayna a mayadalan iti Biblia, indedikarna ti biagna iti Dios, agingga a nagbalin idi agangay kas manangaywan nga aduan iti responsabilidad.
15. Ania nga ‘arkos’ ti nairekomenda kadagiti Kristiano nga assawa a babbai?
15 Inrekomenda ni apostol Pedro ti maysa a banag nga imparangarang dagiti babbai a kadakdakamat, ti naawagan iti ‘arkos.’ Ngem dayta ket saan a babaen ti aglablabes a panangasikaso iti “panangsallapid iti buok” wenno “panangikawes kadagiti makinruar a kawes.” Imbes ketdi, kinuna ni Pedro a ti arkos “isu koma ti nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu nga addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios.” Maiparangarang daytoy nga espiritu babaen ti nasayaat a tono ti boses ken kababalin imbes a manangkarit wenno manangipapilit. Iti kasta, maipakita ti Kristiano a babai ti naimpusuan a panagraemna iti asawana.—1 Pedro 3:3, 4.
Dagiti Ulidan a Pakasursuruan
16. Kadagiti ania a pamay-an a ni Sara ket nasayaat nga ulidan kadagiti Kristiano a babbai?
16 Insurat ni Pedro: “Idi unana, dagiti nasantuan a babbai a nangin-inanama iti Dios kasta met ti panangarkosda iti bagbagida, nga agpaspasakupda kadagiti bukodda nga assawa.” (1 Pedro 3:5) Naamiris dagita a babbai a naragsak ti pamiliada ken magunggonaandanto iti biag nga agnanayon no maay-ayoda ni Jehova babaen ti panangipangagda iti balakadna. Ni Pedro dinakamatna ni Sara, ti napintas nga asawa ni Abraham, a kinunana a ‘nagtulnog idi ni Sara ken Abraham, nga inawaganna iti “apo.”’ Sinuportaran ni Sara ti managbuteng-Dios nga asawana, nga imbaon ti Dios nga agserbi iti adayo a lugar. Pinanawanna ti nanam-ay a kasasaadna ken inrisgona pay ti biagna. (Genesis 12:1, 10-13) Inrekomenda ni Pedro ni Sara gapu iti mapagulidanan a kinaturedna, a kunkunana: “Nagbalinkayo nga annakna, no agtultuloykayo nga agaramid iti naimbag ket saanyo a pagbutngan ti aniaman a pakaigapuan ti panagaligaget.”—1 Pedro 3:6.
17. Apay a mabalin a nalagip ni Pedro ti maipapan ken Abigail kas maysa nga ulidan para kadagiti Kristiano nga assawa a babbai?
17 Ni Abigail ti sabali pay a natured a babai a nangnamnama iti Dios, ket nalabit a nalagip met isuna ni Pedro kas nasayaat nga ulidan. “Nasayaat ti sariritna,” ngem ti asawana a ni Nabal ket “nagubsang ken dakes iti ar-aramidna.” Idi nagkedked ni Nabal a mangipaay iti tulong ken ni David ken kadagiti tattaona, nagsaganada a mangpapatay ken Nabal ken iti intero a sangakabbalayanna. Ngem nagtignay ni Abigail tapno maispal ti sangakabbalayanna. Nangisagana kadagiti taraon nga inluganna kadagiti asno sana sinabat ni David ken dagiti nagtagiarmas a tattaona. Idi makitana ni David, dimsaag ni Abigail, nagparintumeng, ken impakaasina a saan koma nga agdarasudos ni David. Natignay ni David iti kasta unay. “Bendito koma ni Jehova a Dios ti Israel, a nangibaon kenka itoy nga aldaw a sumabet kaniak!” kinunana, “ket mabendisionan koma ti kinasimbengmo.”—1 Samuel 25:2-33.
18. No adda mangipakita iti romantiko nga atension kadakuada, makin-ulidan ti maitutop a mennamennaen dagiti babbai a nakitulagen a makikallaysa, ken apay?
18 Ti sabali pay a nasayaat nga ulidan para kadagiti assawa a babbai ket ti balasang a Sulamita a nagtalinaed a nasungdo iti nanumo a pastor a naitulag a pakiasawaanna. Nagtalinaed a nabileg ti panagayatna kenkuana nupay agrayo unay kenkuana ti maysa a nabaknang nga agturay. Gapu ta natignay ti Sulamita a mangyebkas iti riknana iti agtutubo a pastor, kinunana: “Isaadnak a kas maysa a selio iti rabaw ta pusom, kas maysa a selio iti rabaw ta takiagmo; agsipud ta ni ayat nabileg a kas ken patay . . . Ti adu a danum saanda a kabaelan nga iddepen ni ayat, dagiti karayan saanda met a mayanud dayta.” (Kanta ni Solomon 8:6, 7) Determinado met koma dagiti amin a babbai a nakitulagen a makikallaysa nga agtalinaed a nasungdo kadagiti pakiasawaanda ken ipakitada ti naimpusuan a panagraem kadakuada.
Kanayonan a Balakad ti Dios
19, 20. (a) Apay a rumbeng nga agpasakup dagiti babbai kadagiti assawada? (b) Ania ti nasayaat nga ulidan a naipaay para kadagiti assawa a babbai?
19 Kamaudiananna, usigenyo ti konteksto ti pannakatema a tekstotayo: “Babbai agpasakup[kayo] koma kadagiti assawa[yo].” (Efeso 5:22) Apay a napateg ti kasta a panagpasakup? Ituloy ti sumaganad a bersikulo: “Agsipud ta ti lalaki isu ti ulo ti asawana a kas met ti Kristo isu ti ulo ti kongregasion.” Isu a naidagadag kadagiti assawa a babbai: “No kasano a ti kongregasion agpaspasakup iti Kristo, kasta met koma dagiti babbai kadagiti assawada iti amin a banag.”—Efeso 5:23, 24, 33.
20 Tapno matungpal dagiti assawa a babbai dayta a bilin, nasken nga adalen ken tuladenda ti ulidan ti kongregasion ni Kristo a buklen dagiti napulotan a pasurotna. Pangngaasiyo ta basaenyo ti 2 Corinto 11:23-28 tapno maammuanyo ti inibturan ni apostol Pablo a maysa a kameng ti kongregasion iti panagbalinna a matalek ken Jesu-Kristo nga Ulona. Kas ken Pablo, dagiti assawa a babbai ken ti dadduma pay a paset ti kongregasion nasken a kanayon a sisusungdo nga agpasakupda ken Jesus. Ipakita dayta dagiti assawa a babbai babaen ti panagpasakupda kadagiti assawada.
21. Ania dagiti mabalin a mangtignay kadagiti assawa a babbai tapno agtultuloy nga agpasakupda kadagiti assawada?
21 Nupay adu a babbai ita ti agkedked nga agpasakup, ti masirib a babai ikabilanganna dagiti pagimbagan dayta. Kas pagarigan, no ti asawana ket di manamati, ti panagpasakup iti kinaulo ni lakayna iti amin a banag malaksid kadagiti maisalungasing kadagiti linteg wenno prinsipio ti Dios ti mabalin nga agresulta iti dakkel a gunggona no ‘maisalakanna ti asawana.’ (1 Corinto 7:13, 16) Masagrap met ti asawa a babai ti pannakapnek gapu ta ammona nga an-anamongan ni Jehova a Dios ti ar-aramidenna ken sibabaknang a gunggonaanto ti Dios gapu iti panangtuladna iti ulidan ti dungdunguenna nga Anak.
Malagipyo Kadi?
• Apay a mabalin a marigatan ti maysa a babai a mangraem iti asawana?
• Apay a saan nga ang-angaw ti panangawat iti tukon a pannakikallaysa?
• Kasano nga agserbi ni Jesus kas pagtuladan dagiti assawa a babbai, ken ania dagiti gunggona a mabalin nga ibunga ti panangsurot iti ulidanna?
[Ladawan iti panid 19]
Apay a saan nga ang-angaw ti panangawat iti tukon a pannakikallaysa?
[Ladawan iti panid 21]
Ania ti maadal dagiti assawa a babbai kadagiti ulidan a dinakamat ti Biblia kas ken Abigail?