Maipaay Kadi Dagiti Pilantropo ti Naan-anay a Solusion?

Maipaay Kadi Dagiti Pilantropo ti Naan-anay a Solusion?

NUPAY ti masansan a linaon ti damdamag ket ti maipapan kadagiti natural a didigra, kinapanglaw, bisin, sakit, ken kumarkaro a parikut iti aglawlaw, adda met latta ti makaparagsak a maipadpadamag. Maysa kadagitan ti kinamanagparabur dagiti pilantropo. No dadduma, maipadamag ti maipapan kadagiti babaknang a mangidonar iti ginasut a milion wenno binilion pay ketdi a doliar agpaay kadagiti nadayaw a panggep. Masansan a makitkitatayo nga us-usaren dagiti mabigbigbig a tattao ti kinalatakda tapno maipakaammo dagiti nakaro a parikut ti sangatauan. Uray dagiti tattao a saan met unay a nabaknang ket tumultulong para iti nadumaduma a panggep. Ngem agingga iti ania laeng ti maitulong ti pinansial a kinaparabur nangruna iti masanguanan a tawtawen?

Umad-adu Itan Dagiti Managparabur?

Kasla umad-adu dagiti managparabur iti dadduma a pagilian. Sigun iti maysa a reperensia, “idi rugrugi ti maika-21 a siglo, umad-adu ti organisasion [dagiti pilantropo] nga addaan iti ad-adu a kuarta iti ad-adu a pagilian.” Bayat nga umad-adu dagiti babaknang, mainanama nga umad-adu met dagiti managparabur. Saan laeng nga umad-adu ti maitulong ti dadduma no di ket yantangay matay dagiti babaknang ken ipatawidda dagiti sanikuada iti sabsabali, mainanama ngarud a dumakkel ti gatad a mairanud kadagiti organisasion a tumultulong kadagiti agkasapulan. Rasonable ngarud ti kinuna ti pagiwarnak a The Economist idiay Britania a mabalin a makitkitatayon ti panagbannawag ti panawen dagiti pilantropo.

Ti maysa a rason no apay nga immadu dagiti managparabur ket ti saan nga insigida a pannakarisut dagiti gobierno ti sangalubongan a parparikut. Sigun iti maysa nga espesial a pannakabagi ti UN para iti HIV/AIDS idiay Africa, umad-adu dagiti nalatak a tattao a mangtamtaming kadagiti parikut iti salun-at ti sangatauan gapu ta “awan a pulos ti nasayaat a liderato iti politika.” Mainaig man ti parikut iti aglawlaw, kinapanglaw, edukasion, kinahustisia iti kagimongan, wenno pannakaaywan ti salun-at, dagiti babaknang ti nangnangruna a “din makaanus iti kurang a panagregget ti gobierno ken pagpagilian a mangsolbar wenno mangkissay kadagita a parikut,” kinuna ni Joel Fleishman iti librona a The Foundation: A Great American Secret—How Private Wealth Is Changing the World. Gapu ta magagaran ti dadduma a babaknang a pilantropo a mangpasayaat itan kadagiti bambanag, padpadasenda nga ipakat dagiti pamay-an a namagballigi kadakuada iti negosioda.

Pannakabalin Dagiti Pilantropo

Immadu dagiti pilantropo idi rugrugi ti maika-20 a siglo. Dagiti nakabalballigi a negosiante a kas kada Andrew Carnegie ken John D. Rockefeller, Sr., inkeddengda nga usaren ti kinabaknangda a tumulong kadagiti nakurapay. Nakita dagitoy a pilantropo a dagiti tradisional nga organisasion a tumultulong kadagiti agkasapulan ket dida masolbar dagiti makagapu kadagiti parikut nupay tartaraonanda dagiti mabisin a tattao wenno ay-aywananda dagiti masakit nga ubbing. Gapu ta nadlawda a kasapulan ti naur-urnos a pamay-an ti panangted, nangbuangayda kadagiti institusion ken organisasion a mangidagadag iti panagbalbaliw ti kagimongan ken mangpondo iti panagsirarak a ti panggepna ket solusionan ti ramut dagiti parikut. Sipud kadagidi a tawen, literal a pinullo a ribu kadagita nga organisasion ti naipasdeken iti intero a lubong. Nasurok a 50 kadagita ket addaan iti pondo a nasurok a maysa a bilion a doliar.

Di mailibak nga adun dagiti nasayaat a nagapuanan gapu kadagita a panangikagumaan. Adu nga eskuelaan, libraria, ospital, parke, ken museo ti mangpaneknek iti dayta. Nakatulong metten dagiti programa a mangpawadwad iti apit tapno ad-adu a taraon ti maipaay kadagiti napanglaw a pagilian. Gapu ta addan pondo a mausar iti medikal a panagsirarak, nasaysayaat itan ti pannakaaywan ti salun-at ken iti dadduma a kasasaad, napukaw pay ketdin ti dadduma a sakit a kas iti yellow fever.

Para iti adu a tattao, kasla agbalballigitayon gapu ta umad-adu dagiti sigaganat a mangrisut kadagiti sangalubongan a parikut ken ad-adu itan ti pondo a pangtaming kadagita. Kastoy ti kinuna ti maysa a dati a presidente ti Estados Unidos iti maysa a grupo dagiti pilantropo idi 2006: “Saan nga aglablabes ti panangikuna a nagdakkel ti maitultulong ti donasion dagiti indibidual wenno pribado nga organisasion para iti pannakapasayaat ti kabibiag ti publiko.”

Ngem adu ti agpangpangadua. Kastoy ti insurat ni Laurie Garrett, maysa nga eksperto iti tay-ak iti sangalubongan a panangaywan iti salun-at: “Nalabit adda mangipagarup a gapu iti kaadu ti magun-odan a kuarta, asidegen a masolbar ti adu a sangalubongan a parikut maipapan iti salun-at. Ngem kamali dayta a pagarup.” Apay? Dinakamatna a nagastos ken adu ti rekititos ti sistema dagiti gobierno, adda panagkunniber, di agtutunos a panagregget, ken agannayas dagiti agdonar a manglimitar no ania laeng a sakit—a kas iti AIDS—ti pakausaran dagiti pondoda.

Patien ni Garrett nga “adda nakaro a peggad a nupay umad-adu ita dagiti managparabur, kaskasdi a saan a matungpal dagiti namnamaentayo. Kinaagpaysuanna, ad-adda laeng a kumaro dagiti kasasaad.” Ngamin, saan nga agtutunos dagiti panagregget ken ti pay “kangrunaan a pakabusbosan [ti kuarta] ket dagiti agdinamag a sakit—imbes a ti panangpasayaat iti salun-at ti publiko.”

No Apay a Saan nga Umdas ti Kuarta

Kanayon a limitado ti balligi dagiti pilantropo, kasanoman kasayaat ti panggepda. Apay? Ti maysa a rason ket saan a kabaelan ti kuarta wenno ti nasayaat a sekular nga edukasion a pukawen dagiti parikut a kas iti kinaagum, gura, diskriminasion, nasionalismo, panangidumduma iti tribu wenno puli, agraman dagiti palso a narelihiosuan a pammati. Nupay dagita ti mangpakpakaro kadagiti sagsagabaen ti sangatauan, saan a dagita ti kangrunaan a makagapu iti panagsagaba. Kas ipatuldo ti Biblia, adda pay dagiti nairaman a napatpateg a bambanag.

Ti maysa ket ti kinaimperpektotayo a bunga ti pannakayanaktayo a managbasol. (Roma 3:23; 5:12) Yantangay imperpektotayo, agannayastayo nga agpanunot ken agaramid iti dakes. “Ti pagannayasan ti puso ti tao dakes manipud pay kinaagtutubona,” kuna ti Genesis 8:21. Gapu ta tumulokda iti dakes a pagannayasan, minilion ti agdroga ken agaramid iti seksual nga imoralidad. Dagita nga aramid ti maysa a makagapu iti panagwaras ti nadumaduma a sakit a kas iti AIDS.—Roma 1:26, 27.

Ti maikadua a kangrunaan a makagapu iti panagsagaba ti tao ket ditay kabaelan nga iturayan a sieepektibo ti bagitayo. “Saan a kukua ti tao . . . uray ti panangiturong iti addangna,” kuna ti Jeremias 10:23. Nadakamat itay nga “awan a pulos ti nasayaat a liderato iti politika.” Dayta ti maysa a rason nga adu nga organisasion a tumultulong kadagiti agkasapulan ti din agpatpatulong iti gobierno. Ilawlawag ti Biblia a dagiti tattao ket naparsua tapno agpaituray iti Namarsua, saan nga iti padada a tattao.—Isaias 33:22.

Kasta met nga ikarkari ti Biblia a ti Namarsua a ni Jehova a Dios ti mangsolbar kadagiti amin a parikut ti sangatauan. Kinapudnona, inaramidnan dagiti kangrunaan a pamay-an tapno maibanag dayta a panggepna.

Ti Katan-okan a Pilantropo

Ti sao a “pilantropo” ket nagtaud iti Griego a sao a kayuloganna ti “panangayat iti sangatauan.” Awanen ti addaan iti dakdakkel a panagayat iti sangatauan no di ti Namarsua kadatayo. Kuna ti Juan 3:16: “Ti Dios inayatna ti lubong iti kasta unay isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangwatwat iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.” Wen, napatpateg nga amang ngem iti kuarta ti impaay ni Jehova tapno mawayawayaantayo iti ditay maliklikan a pannakaadipentayo iti basol ken ipapatay. Intedna ti dungdungnguenna nga Anak “kas subbot a kasukat dagiti adu.” (Mateo 20:28) Kastoy ti insurat ni apostol Pedro maipapan ken Jesus: “Isu inawitna dagiti basoltayo iti bukodna a bagi iti rabaw ti kayo, tapno awan pakainaigantayon kadagiti basol ket agbiagtayo iti kinalinteg. Ket ‘babaen kadagiti pannakasaplitna napaimbagkayo.’”—1 Pedro 2:24.

Adda metten dagiti inaramid ni Jehova tapno masolbar ti parikut maipapan iti panangituray. Tapno masolbar dayta, adda impasdeknan a sangalubongan a gobierno a maaw-awagan iti Pagarian ti Dios. Dayta a Pagarian, nga agturturayen idiay langit, ti mangikkatto kadagiti amin a nadangkes ken mangyegto iti talna ken panagkaykaysa iti Planeta a Daga.—Salmo 37:10, 11; Daniel 2:44; 7:13, 14.

Babaen iti naan-anay a panangparutna kadagiti amin a ramut ti panagsagaba ti sangatauan, maibanagto ti Dios ti di pulos maaramidan ti asinoman a tao wenno aniaman a grupo ti tattao. Gapuna, imbes a mangbuangay dagiti Saksi ni Jehova kadagiti organisasion a tumulong kadagiti agkasapulan, kaykayatda nga usaren ti kaaduan a panawen ken kuartada a mangiwaragawag iti “naimbag a damag ti pagarian [ti Dios],” kas panangtuladda ken Kristo.—Mateo 24:14; Lucas 4:43.

[Kahon/Ladawan iti panid 21]

“Ti Dios Ayatenna ti Naragsak a Manangited”

Dagita a sasao a nailanad iti Biblia idiay 2 Corinto 9:7 ti maysa a prinsipio a mangiwanwanwan kadagiti Saksi ni Jehova. No ipapaayda ti panawen, pigsa, ken material a sanikuada a tumulong iti sabsabali, ikagkagumaanda a tungpalen daytoy a balakad: “Agayattayo koma, saan nga iti sao wenno babaen iti dila, no di ket iti aramid ken kinapudno.”—1 Juan 3:18.

No tiempo ti panagkasapulan, kas no mapasamak dagiti natural a didigra, ibilang dayta dagiti Saksi kas naisangsangayan a gundaway tapno matulonganda dagiti naapektaran. Kas pagarigan, kalpasan a dinalapus dagiti Bagyo a Katrina, Rita, ken Wilma ti makin-abagatan a paset ti Estados Unidos, rinibu a Saksi ti boluntario a napan kadagiti nadidigra a lugar tapno tumulong iti panangsaranay ken panangibangon. Babaen ti panangimaton dagiti mangsaranay a komite, tinarimaan ken pinabaro dagiti boluntario ti nasurok a 5,600 a pagtaengan dagiti Saksi ni Jehova ken 90 a Kingdom Hall—dandani amin a nadadael.

Saan a mangmangted dagiti Saksi ni Jehova iti naikeddeng nga apagkapullo. Saanda met nga agur-ur-or iti pondo. Ti trabahoda ket naan-anay a masupsuportaran babaen kadagiti boluntario a kontribusion.—Mateo 6:3, 4; 2 Corinto 8:12.

[Dagiti Ladawan iti panid 19]

Saan a kabaelan ti kuarta a pukawen a naan-anay dagiti kangrunaan a makagapu iti panagsakit ken panagsagaba ti tattao

[Credit Line]