Sangalubongan a Panagrakaya ti Moralidad
“ADDA panagsaur iti sadinoman,” kuna ni David Callahan, a nangisurat iti nabiit pay a libro a The Cheating Culture. Malaksid kadagiti dadduma pay a panagsaur iti Estados Unidos, tinukoyna ti “panagsaur dagiti estudiante iti haiskul ken kolehio,” “ilegal a panangkopia” iti musika ken pelikula, “panagtakaw iti pagtrabahuan,” “dagiti nasaknap a kinasikap iti negosio ti panangaywan iti salun-at,” ken panagusar iti steroid iti isport. Kunana: “No panunotem amin dagiti nadumaduma a kita ti panaglabsing kadagiti moral ken legal a pagalagadan, makitam a talaga a nakaron ti parikut iti moralidad.”
Kinuna ti The New York Times a ti Hurricane Katrina, a nangdidigra iti Estados Unidos idi arinunos ti tawen 2005, ket “namataud iti maysa kadagiti kakaruan a pagarigan ti panangsikap, panangloko ken nakaro a panagkunniber ti gobierno iti moderno a historia.” Impadamag ti maysa a senador iti Estados Unidos: “Diak mairusok ti agdadata a panangsaur, panangloko, ken nakaro a panangwaldas kadagiti pinansial a tulong.”
Sabagay, adda pay latta dagiti naasi a tattao. (Aramid 27:3; 28:2) Ngem masansan a mangngegtayo: “Ania koma ti maganabko iti dayta?” Agparang a napatpateg ita kadagiti tattao ti panangyun-una iti bukodda a pagimbagan.
Iti naglabas, ti managimbubukodan ken agdadata nga imoralidad ti natukoy a maysa a kangrunaan a pakaigapuan ti pannakarpuog ti sibilisasion, kas iti Imperio ti Roma. Ti kadi mapaspasamak ita ket pakpakauna laeng ti nakarkaro a pasamak? Talaga kadi nga ‘umad-adu ti kinakillo,’ iti amin a paset ti lubong ita kas impakpakauna ti Biblia a pagilasinan ti panungpalan daytoy intero a sistema ti bambanag?—Mateo 24:3-8, 12-14; 2 Timoteo 3:1-5.
Ti Sangalubongan a Panagrakaya ti Moralidad
Mainaig iti maysa a “seminar maipapan iti seksual a panagabuso ken pornograpia” kadagiti nanumo a komunidad iti maysa a paset ti Uganda, impadamag ti Africa News ti Hunio 22, 2006 a “ti panagbaybay-a dagiti nagannak ti makagapu a kimmaro ti prostitusion ken panagabuso iti droga iti dayta a lugar.” Kinuna ti periodiko: “Ni Mr. Dhabangi Salongo, ti mangidadaulo iti Child and Family Protection Unit iti Kawempe Police Station, kinunana nga immadu unay ti panagabuso iti ubing ken kinaranggas iti pagtaengan.”
Sigun iti maysa a sikiatrista idiay India, “mapukpukawen ti kagimongan ti nabangonanna nga agkakaimbag a sursuro ken moralidad.” Maysa a direktor ti pelikula sadiay ti nagkuna a “ti India ket kas met laengen iti Lumaud (Europa ken Amianan nga America), a gagangay ti panagabuso iti droga ken kinalulok iti sekso.”
Kinuna ni Hu Peicheng, sekretario-heneral ti China Sexology Association idiay Beijing: “Idi, ammotayo nga annuroten ti naimbag ken liklikan ti dakes. Ita, aramidentayo lattan ti kaykayattayo.” Kastoy ti panangibaga ti magasin a China Today: “Ti kagimongan ket kumarkaron ti panangpanuynoyna iti pannakikamalala.”
“Kasla situtuloken nga aglabus ti amin ken usarenda ti seks tapno mailakoda ti aniaman,” kinuna itay nabiit ti Yorkshire Post ti Inglatera. “Kasla kaano laeng idi makapungtot dagiti tattao no makitada dagiti kasta nga aramid. Ita, nagadun ti seksual a ladawan iti sadinoman ken adun iti kagimongan ti mangakseptaren iti pornograpia.” Innayon ti periodiko: “Dagiti material a maibilang idi a natalged laeng kadagiti agtawen iti 18 wenno natataengan ket maibilang itan a gagangay a pabuya para iti pamilia, a sigun kadagiti komonkontra iti pornograpia, ti masansan a puntiriana ket dagiti ubbing.”
Kinuna ti The New York Times Magazine: “Prangka [ti dadduma a tin-edyer] no agsasaritada [maipapan kadagiti kapadasanda iti seks] a kas iti panagsasaritada maipapan iti pangngaldaw iti kapeteria.” Kastoy ti kinuna ti Tweens News, “ti giya dagiti nagannak para kadagiti agtawen iti 8 agingga iti 12:” “Kastoy ti makaklaat nga insurat ti maysa balasitang: ‘Pilpilitennak ni Nanang a makideyt ken makidenna kadagiti babbarito. Agtawenak laeng iti 12 . . . isu a tulongandak koma!’”
Anian a panagbalbaliw ti panawen! Kinuna ti Toronto Star iti Canada nga iti di pay nabayag, “makarimon a banag ti panagdenna dagiti bakla wenno dagiti tomboy.” Ngem kastoy ti kuna ni Barbara Freemen, maysa a mannursuro iti social history iti Carleton University, Ottawa: “Ibaga ita dagiti tattao, ‘Pribado a banag ti personal a biag. Dimi kayat a pakibiangandakami.’”
Nalawag a kadagiti naglabas a sumagmamano a dekada, napartak a nagrakaya ti moralidad kadagiti adu a lugar iti lubong. Ania ti nangitunda kadagitoy a dadakkel a panagbalbaliw? Ania ti mariknam maipapan kadagitoy? Ken ania ti ipasimudaag dagitoy a panagbalbaliw para iti masanguanan?