Ọtoba

Ọ be nọghọ uwẹ rẹ ha re obọ rẹkhan adia ẹghesọ? Ọ wo nọghọ Devid nin Ojie rẹ lu ẹgheso, bhiriọ, ọle da bhii Osẹnobulua yọle: “Re ọle ha ghọn mẹn rẹ ha hẹnmhọn nin uwẹ.” (Ps. 51:12) Devid wo hoẹmhọn Jehova, ọrẹyiriọ, ẹghe ribhọ nin ọ rẹ ha nọghọ ọle rẹ hẹnmhọn nin Jehova. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Bezẹle nọn da nọghọ mhan rẹ ha lu iriọ ẹgheso? Ọhẹnhẹn, ranmhude ọ bha gba nin mhan. Ọzeva, Esu wo ha dọnmhegbe nin ọle rẹ sua mhan bhọ rẹ ha mhọn akan-ehọ da Osẹnobulua beji ọle lu. (2 Kọr. 11:3) Ọzea, ẹwẹ ẹbho ne mhọn akan-ehọ da Osẹnobulua mhan da nyẹnlẹn. Ẹbho ne sẹnian wo vuọn ọne agbọn nan ẹlẹnan. (Ẹfẹ. 2:2) Bhiriọ, ọ iyi ọne ọkhọle nan rẹ ha mhọn akan-ehọ da Jehova ọkpa mhan ha rẹban, ọ yẹ khẹke nin mhan dọnmhegbe beji a ha da miẹn mhan bha re otọ nin Esu bi ọne agbọn nan rẹ sua mhan bhọ rẹ ha mhọn akan-ehọ. Ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe ha hẹnmhọn nin Jehova bi ẹbho nin ọle ne ọbhi ihe. w23.10 6 ¶1

Be imhan miẹn luẹ bhi ọne emhin ọhan-ilo nin Jesu lu nin ọle rẹ re amẹn kiẹn anyọn? Mhan wo luẹ ẹmhọn idegbere bhọ. Jesu bha re ọne emhin ọhan-ilo rẹ dẹgbọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ẹghe bha ha ribhọ nin ọle rẹ re ebi ọle sabọ lu rẹ ha dẹgbọ. Ọkpakinọn, ọle da re idegbere re ogẹn rebhe ji Aba ọle. (Jọn. 5:​19, 30; 8:28) Ahamiẹn mhan re egbe khọkhọ Jesu bhi uwedẹ nin ọle rẹ re idegbere man, mhan ida ha re ebi mhan sabọ lu dẹgbọ. Ọkpakinọn isẹhoa nin mhan mhọn nin mhan rẹ ha ga Osẹnobulua hi emhin nin mhan ha rẹ ha dẹgbọ. (Jer. 9:​23, 24) Bha ji mhan re ogẹn nọn khẹke ọle nanlẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin soso be ribhọ nin mhan ha sabọ lu sade Jehova bha rẹkpa mhan? (1 Kọr. 1:​26-31) Ahamiẹn mhan mhọn idegbere, mhan ida ha guanọ nan gẹn mhan bhi emhin esili nin mhan lu nin ẹbho. Ọ re mhan ghọnghọn nin mhan rẹ lẹn ghe Jehova daghe emhin nin mhan lu, sẹyẹ ọ ti ọle bhọ. (Yẹ fẹ Matiu 6:​2-4; Hib. 13:16 ghe) Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan re Jehova ghọnghọn sade mhan re idegbere man bii Jesu.—1 Pita 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Bhi ọne Baibo nan, Pọl nin odibo da yọle ghe nin Kristiẹn ha gbẹlokotọ bhi ọmhẹn ọsi ẹbho nekẹle. Be imhan ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan ọne ibhude nan yẹ bhi ikolo oga nesẹmhan? Ọle hi nin mhan rẹ ha yere ghe, ẹbho nekẹle yẹ ho nin ele re ewanniẹn ọbhi inọnta bii mhan. Bha ji mhan ria ẹmhọnlẹn bhi ọne uwedẹ nan. Ahamiẹn uwẹ bi imọẹ ẹ ko zilo, uwẹ ọkpa dẹ wo ha talọ rẹ sẹbhọ ghe ele bha yẹ miẹn otọ rẹ zẹwẹ talọ? Eye. Uwẹ dẹ re otọ nin ele rẹ talọ. Iriọ yẹ nọn bhi ikolo oga. Mhan ho nin mhan re otọ nin ibhio mhan ne bunbun rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Bhi ọsi ẹmhọanta, uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin mhan ha rẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan hi, nin mhan rẹ re otọ nin ele rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. (1 Kọr. 10:24) Bhirio, hẹi ji ewanniẹn nọnsẹmhan ha tan gbe, bhiriọ, ẹbho nekẹle ki yẹ miẹn otọ rẹ talọ. Ọ bha khẹke nin mhan wo ha talọ nyan ẹmhin kpataki rebhe ne ribhi ọne uduọle aharẹmiẹn ewanniẹn nọnsẹmhan bha tan gbe. Uwẹ ha lu iriọ, emhin ida yẹ ha ribhọ nin ẹbho nekẹle ha talọ nyan. w23.04 22-23 ¶11-13

Ọkhẹke nin mhan yere ebi ọ lu uhọnmhọn-emhin sẹ yẹ nin mhan rẹ ha rẹkpa ẹbho ebhebhe. Uwedẹ nọn ke okhun nẹ nin mhan ha rẹ lu ọnan hi, nin mhan rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ele. Ọ yẹ wo khẹke nin mhan ha fi uwedẹ nin mhan rẹ tẹmhọn Osẹnobulua denọ. Emhin kẹkẹ ẹbho nin mhan tẹmhọn Osẹnobulua man rẹọ ọi rẹji Osẹnobulua. Ije kẹkẹ ele na vae, sẹyẹ, uwedẹ kẹkẹ ele rẹ lu emhin. Pọl nin odibo wo ha fi uwedẹ nin ọle rẹ ha tẹmhọn Osẹnobulua denọ. Mhan dẹ sabọ luẹ emhin bhi ijiẹmhin nọnsọle. Jesu da zẹ Pọl nin ọle ha yi odibo rẹji ẹbho ne iyi ibhokhan Ju. (Rom 11:13) Bhiriọ, ibhokhan Ju, ibhokhan Grik, ẹbho ne manman yo isiku, ene nyẹnlẹn bhi eji bha manman taan ẹlo a, ene ribhi ihe bi ijie, ele Pọl ha tẹmhọn Osẹnobulua man. Nin ọle rẹ sabọ re Ọta nọnsi Osẹnobulua rẹ sẹ ele bhi ọkhọle, ọle da kiẹn “emhin rebhe rẹji ẹbho kẹkẹ.” (1 Kọr. 9:​19-22) Bhiriọ, ọle da ha gbẹlokotọ bhi eji eria nin ọle ne talọ na vae, bi emhin nin ele rẹọ ọi. Ọnan da rẹkpa ọle rẹ fi uwedẹ nin ọle rẹ ha nin ene ẹbho zilo denọ, beji ebi ọle ta ha da rẹso ele bhi ọkhọle. Bọsi Pọl, iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu dẹ ha rẹso ẹbho sade mhan fi uwedẹ nin mhan rẹ lu ọle denọ, yẹ ria ẹmhọn uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin mhan ha rẹ rẹkpa ọdeọde nin mhan miẹn. w23.07 23 ¶11-12

Ọria mhọn ẹkẹ nọn fu bha rẹman ghe ọle wẹghẹ a, sokpan ọle ziẹnmhin. Ọria nọn ziẹn, ọle bhọ ha sabọ ku egbe ọi sade ọle kuẹlo da idia nọn bha lẹkhẹ. Obọ ọkpa ẹkẹ nọn fu khin bhi “ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale.” (Gal. 5:​22, 23) A ka ha noo ukpọta Grik nan zedu ọle diọbhi “ẹkẹ nọn fu” rẹ tẹmhọn akasi nan man ọle emhin beji a ha da miẹn ọ bha yẹ ha to. Ria ẹmhọn akasi nan man ọle emhin nọn ki dọ fu. Arẹmiẹn ọne akasi nan ki wo dọ fu, ọle sẹyẹ ziẹn. Be imhan nin eria ha rẹ sabọ ha mhọn ẹkẹ nọn fu yẹ, sẹyẹ ziẹn? Mhan ida sabọ lu ọnan bhi ahu nọnsẹmhan. Emhin ọkpa nọn ha sabọ rẹkpa mhan hi, nin mhan rẹ ha bhii Osẹnobulua nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan rẹ sabọ ha mhọn ọne ikpẹ nan. Okha ọsi ibhio mhan kẹkẹ rẹman ghe ọnan dẹ sabọ sunu. Esali Jehova ne bunbun sẹ wo re ẹkẹ nọn fu lu emhin arẹmiẹn ẹbho re ovan nọọn ele inọnta. Ọnan sẹ wo rẹkpa ẹbho ne bunbun rẹ dọ ha re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe Esali Jehova.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 14 ¶3

Bhi imianlo nin Jọni nin odibo miẹn, ọle da daghe ewanlẹn 24 bhi okhun ga Jehova. Ele da ha gẹn Osẹnobulua yẹ yọle ghe, ọle hi ọnọn khẹke nọn miẹn “ọne uyi, ọghọ bi ahu.” (Arẹm. 4:​10, 11) Ẹhi nesi Jehova bhi okhun yẹ wo mhọn emhin ne bunbun nọn ha re ele ha gẹn Jehova, yẹ mun ekpẹn nanlẹn. Ene ẹhi nan deba Jehova ribhi okhun, sẹyẹ, ele manman lẹn ọlẹn nọnsẹn. Ele daghe ikpẹ nesọle bhi emhin nin ọle lu. Beji ele ha rẹ ha daghe uwedẹ nin Jehova rẹ lu emhin, ele ki ha gẹn ọlẹn. (Job 38:​4-7) Ọ yẹ wo khẹke nin mhan ha gẹn Jehova bhi erọnmhọn yẹ taman ọlẹn emhin nin mhan hoẹmhọnlẹn bhi egbe ọle, bi emhin nin ọle lu ne manman ti mhan bhọ. Ahamiẹn uwẹ tie Baibo, dọnmhegbe gbẹlokotọ bhi ikpẹ nesi Jehova ne manman ti uwẹ bhọ bhi eji uwẹ tie. (Job 37:23; Rom 11:33) Ha taman Jehova ebi ene ikpẹ nesọle dia uwẹ bhi egbe yẹ. Mhan sabọ yẹ rẹ khuẹnmhẹn ọlẹn bhi emhin nin ọle lu nin mhan, bi emhin nin ọle lu nin ibhio mhan nin mhan ko ga.—1 Sam. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Bhi ukpe 1919, Babilọn Nọn Khua bha yẹ a mhọn ahu bhi egbe ẹbho nesi Osẹnobulua. Bhi ọne ukpe nin, a da munhẹn ha mhọn otu natiọle “ọguọmhandia nọn wanlan nan gbaẹkẹ ọle.” Ele da munhẹn ha lu iwẹnna kẹkẹ beji ọ ha da lẹkhẹ nin ẹbho ne mhọn ọkhọle esili rẹ munhẹn ha khian bhi “Uwedẹ ọsi Ikhiale.” (Mat. 24:​45-47; Isa. 35:8) Mhan manman khuẹnmhẹn Jehova bhi iwẹnna nin ikpea eso ka lu bhi ẹghe nọn gbera. Ranmhude iwẹnna nin ele lu, ẹbho ne vae bhi ọne uwedẹ nan da dọ sabọ manman luẹ ẹmhọn Jehova bi iho nọnsọle. (Prov. 4:18) Sẹyẹ, ele da dọ ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nọn ha rẹ ha ti Jehova bhọ. Ẹghe bha ha ribhọ nin Jehova rẹ wo ha guanọ nin ẹbho nesọle re osukpa fidenọ bhi eji ọ da khẹke nin ele lu iriọ, ọkpakinọn, khere-khere ọle rẹ fẹkẹ ha kpe ele khia. Mhan dẹ wo manman ha ghọnghọn bhi ẹghe nin mhan ha rẹ sabọ lu ebe ti Osẹnobulua bhọ bhi emhin rebhe nin mhan lu! Ọkhẹke nan ha re ukhuo nan rẹkhan ọi nọnsẹn ẹghe rebhe. Rẹ na bhi ukpe 1919 ha vade, a sẹyẹ wo re “Uwedẹ ọsi Ikhiale” ọi nọnsẹn beji ọ ha da sabọ lẹkhẹ nin ẹbho rẹ sibhi Babilọn Nọn Khua re. w23.05 17 ¶15-16

Otu Nọn Sun Oga wo tobọle ha man ene rẹkpa ele bhi usun kẹkẹ nọnsele emhin. Ene rẹkpa ele nan wo ha miẹnsọn ne bunbun bhi agbotu nọnsi Jehova nian. A wo mun ele egbe ọbhi otọ rẹ sabọ ha miẹn ọne ẹsọn nan rẹ gbẹloghe ihuan nesi Jesu. Ahamiẹn a ne ene kẹre bhi enanzẹle ha khian okhun fo bhi ẹghe nin ekpokpo nọn khua ha rẹ ha bu ọkpẹnlẹn, ẹbho nesi Jehova bhi ọne otọ nan dẹ sẹyẹ wo ha ga ọle nọnsẹn. Mhan wo khuẹnmhẹn Jesu bhi uwedẹ nin ọle rẹ ha sun mhan, ranmhude onan, ẹbho nesi Osẹnobulua dẹ wo sabọ ha ga ọle khian nọnsẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, Gọgi ọsi Megọgi nọn yi agbaẹbho ne kugbe dẹ ha kpokpo ẹbho nesi Osẹnobulua bhi ọne ẹghenin. (Ezek. 38:​18-20) Ọkpakinọn, ele i da sabọ khọn miotọ bhi ọne ẹghe ekpokpo nin. Sẹyẹ, ele i da sabọ rẹ ẹbho nesi Osẹnobulua miẹn ghe ele bha yẹ ha ga Jehova. Jehova dẹ wo gene miẹn ẹbho nesọle fan. Bhi imianlo, Jọni nin odibo da daghe “usun ẹbho ne bunbun” ne yi ihuan nekẹle ọsi Jesu. A da ji Jọni lẹn ghe, ene “usun ẹbho ne bunbun,” ele “hi ene ẹbho ne miuhọnmhọn bhi ekpokpo nọn khua.” (Arẹm. 7:​9, 14) Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova dẹ gbega ene usun ihuan nekẹle! w24.02 5-6 ¶13-14

Be imhan ha lu rẹ sabọ ha mhọn ẹlinmhin nọn khiale yẹ? Mhan ki ha bhii Jehova nin ọle re ọle nin mhan, ha tie Baibo, yẹ ha yo ikolo oga nin ọle re ẹlinmhin nọnsọle rẹ dia. Mhan da ha lu iriọ, mhan ki sabọ ha mhọn “ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale.” (Gal. 5:​22, 23) Ẹbho ne nyẹnlẹn nọnsẹn, ne yẹ ria ẹmhọn emhin ne mhẹn Osẹnobulua re ẹlinmhin nọn khiale nan. Ọle ida re ẹlinmhin nọn khiale nin mhan sade mhan dọ ha ria ẹmhọn emhin ne gbitọn an, yẹ dọ ha lu ele. (1 Tẹsẹ. 4:​7, 8) Nin mhan rẹ sẹyẹ ha miẹn ẹlinmhin nọn khiale bhi obọ Osẹnobulua, ọ bha khẹke nin mhan “ha ghe ọta akhasẹ bii ebe bha lu uhọnmhọn emhin.” (1 Tẹsẹ. 5:20) Ọta akhasẹ nan tẹmhọnlẹn bhi ọne ulọnlẹn nan mundia nin uhọnmhunje rebhe nin Osẹnobulua rẹ ẹlinmhin nọnsọle rẹ ji mhan lẹn, rẹ dọ sẹbhi ene tẹmhọn ukpẹdẹ nọnsi Jehova, bi ẹghe ọkike nin mhan da nyẹnlẹn. Mhan ida ha riale ghe ukpẹdẹ nọnsi Jehova, la Amagẹdọn ida vae bhi ẹghe nọnsẹmhan. Mhan re uwedẹ nin mhan rẹ nyẹnlẹn, bi “iwẹnna oga nin [mhan lu] rẹ ga Osẹnobulua” rẹ rẹman ghe mhan mhọn ọlẹn bhi ọkhọle.—2 Pita 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Be ọkhẹke nin Kristiẹn lu sade ifoto ọsi ẹbho ne banọn an zegbere bhi foni la kọmputa nọnsele? Ọkhẹke nin mhan jẹje re ẹlo sibhọre. Ọ dẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ lu ọnan sade mhan yere ghe, ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn hi emhin nọn ghan nẹ nin mhan mhọnlẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, ifoto eso ne bha khọ gbe bhọ dẹ sabọ re ọria munhẹn ha ria ẹmhọn oghẹ. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan rẹban ele? Ranmhude mhan bha ho nin mhan lu emhin soso nọn ha re mhan dọ ha ria ẹmhọn oghẹ bhi ọkhọle, ọ ha rẹ dia khere. (Mat. 5:​28, 29) Ọwanlẹn ọkpa bhi agbotu natiọle David nọn na bhi Thailand vae da yọle: “Mẹn ki nọọn egbe mẹn yọle, ‘Aharẹmiẹn ene ifoto bha khọ gbe, Jehova dẹ ha ghọnghọn sade mẹn ghe ele?’ Iria-eria nọn sẹnian rẹkpa mẹn rẹ lẹn emhin nọn khẹke nin mẹn lu.” Ahamiẹn mhan mun ofẹn Osẹnobulua, mhan ki rẹban emhin nọn hi ki rẹ khin ne ida ti ọle bhọ. Ọne ofẹn nan ki rẹkpa mhan rẹ ha lu emhin ne gba. “Nan rẹ mun ofẹn Jehova hi umunhẹn ọsi ẹwanlẹn.” w23.06 23 ¶12-13

Ọne “ẹkẹ ugha” nan tẹmhọnlẹn bhi ọne Baibo nan sabọ rẹ mundia nin agbotu nesẹmhan. Bhi ẹghe ekpokpo nọn khua, Jehova ve ghe ọle dẹ gbega mhan sade mhan sẹyẹ wo deba ibhio mhan ha ga ọle. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe ha mhọn oyẹẹ nọn dinmhin da ibhio mhan nian, ọ iyi nin mhan rẹ gheghe ha miẹn ele ọbhi egbe ọkpa. Asabọmiẹn ọnan ha rẹ mhan miuhọnmhọn! “Ukpẹdẹ nọn khua nọnsi Jehova” dẹ si ọkakale ji eria. (Zeph. 1:​14, 15) Ẹbho nesi Jehova dẹ yẹ miẹn ọkakale. Ọkpakinọn, mhan ha muegbe ọbhi otọ nian, mhan ida ha ha-yo-ha-re bhi ọne ẹghe nin, sẹyẹ mhan ki sabọ rẹkpa ẹbho ebhebhe. Mhan ki sabọ ziẹngbe ọkakale nọn hi ki rẹ khin nin mhan ha miẹn. Ahamiẹn ibhio mhan nin mhan ko ga loya, mhan ki dọnmhegbe re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ele bhi uwedẹ nin mhan ha rẹ ne emhin nin ele guanọ ji ele. Sẹyẹ, mhan ki manman sikẹ ibhio mhan, ranmhude mhan ki ka hoẹmhọn ele. Bhi ọkike ọle Jehova ki re iẹnlẹn ọsi ẹdẹdẹmhẹndẹ nin mhan, bhi agbọn nin mhan ida yẹ ha ye emhin idumhunri bi ekpokpo re.—Isa. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Baibo kẹ wo tẹmhọn ikpea ne ga Jehova nọnsẹn bii ẹbho ne manman ziẹn. Ọkpakinọn ọ iyi ẹghe rebhe ele rẹ ha riale ghe ele ziẹnmhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi idia eso, Devid nin Ojie da ha ghe egbe ọle bii ọria nọn manman ziẹn beji oke rẹ ziẹn, bhi idia ebhebhe ofẹn da ha mun ọlẹn. (Ps. 30:7) Arẹmiẹn ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua rẹkpa Samsin rẹ manman ha mhọn ahu, ọle lẹnmhin ghe, ahu dẹ fo ọle bhọ, sẹyẹ ọle ki wẹghẹa yẹ diabe ikpea nekẹle rebhe sade Osẹnobulua bha rẹkpa ọle. (Judg. 14:​5, 6; 16:17) Jehova hi ọnọn re ahu nin ene eguọmhandia nesọle nan. Pọl nin odibo yẹ lẹn sẹ ghe ọkhẹke nin ọle guanọ urẹkpa bhi obọ Jehova. (2 Kọr. 12:​9, 10) Pọl wo ne emianmẹn dan beji ọ rẹ sunu ji ene bunbun bhi ẹwẹ mhan. (Gal. 4:​13, 14) Ẹgheso, ọ nọghọ ọle rẹ lu emhin nọn gbale. (Rom 7:​18, 19) Sẹyẹ, ẹgheso ribhọ nin ọle rẹ ha kpokpo egbe ba ẹmhọn emhin ne ha sunu ji ọle. (2 Kọr. 1:​8, 9) Ọrẹyiriọ, ẹghe nin egbe rẹ lọ Pọl, ẹghenin ọle rẹ manman mhọn ahu. Be ọ rẹ sunu yẹ? Jehova hi ọnọn re ahu nọn khẹke nin Pọl rẹ sabọ ziẹngbe ọkakale nin ọle kuẹlo da. w23.10 12 ¶1-2

Ahamiẹn ẹgheso mhan riale ghe mhan bha sẹ emhin soso, ọkhẹke nin mhan yere ghe Jehova tobọle si mhan kẹ egbe. (Jọn. 6:44) Ọle daghe ikpẹ esili nin mhan mhọn nan ha sabọ miẹn ghe imhan tobọmhan i daghe, sẹyẹ ọle lẹn unan ọria nin mhan gene khin bhi ẹkẹ ọkhọle. (2 Chron. 6:30) Bhiriọ, mhan dẹ sabọ rẹọbhọ ghe ẹmhọanta ọle ta beji ọle yọle, mhan ghan bhi ẹlo nọnsọle. (1 Jọn. 3:​19, 20) Asabọmiẹn emhin ebe nin eso bhi ẹwẹ mhan lu ọkuẹsẹ ele dọ luẹ ẹmhọanta sẹyẹ wo kpokpo ele bhi ọkhọle. (1 Pita 4:3) Sẹyẹ, eria eso ne mọn da ga Jehova nọnsẹn sẹyẹ wo dọnmhegbe rẹ khọn eji ele da wẹghẹ. Uwẹ kii? Uwẹ be riale ẹgheso ghe, Osẹnobulua i da sabọ rẹhunmhan uwẹ? Ọ ha yi iriọ, ọ dẹ ko uwẹ udu re rẹ lẹn ghe eria ne ga Jehova nọnsẹn bhi ẹghe nọn gbera ka ha mhọn iria-eria nọn sẹ inian. Bhi ọsi ijiẹmhin, egbe wo manman lọ Pọl nin odibo beji ọle ha ria ẹmhọn idobọ nesọle. (Rom 7:24) Bhi ọsi ẹmhọanta, Pọl bhọ fidenọ bhi emhin ebe nesọle, sẹyẹ ọle mianmẹn. Ọrẹyiriọ, ọle da tie egbe ọle “ọnọn khere nẹ bhi ene etuegbe rebhe” bi “ọria ọhẹnhẹn” bhi emhin ebe.—1 Kọr. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Emhin ọkpa nin mhan luẹ bhi ọne okha nan hi, ọkhẹke nin mhan zẹ imọẹ ne ha sabọ rẹkpa mhan bhi uwedẹ nọn mhẹn, imọẹ ne hoẹmhọn Jehova, ne yẹ ho ne re ọle ha ghọnghọn. Ọ iyi usẹn bii mhan ọkpa mhan ha wo deba ha lu imọẹ. Yere ghe, obhokhan Jehoash ha khin bhi eji ọmọẹ ọle nin Jehoada ye. Rẹji ẹbho nin uwẹ zẹ bhi imọẹ, nọọn egbe ẹ: ‘Ele be rẹkpa mẹn rẹ ha ziẹn urẹọbhọ nin mẹn mhọn da Jehova? Ele be rẹkpa mẹn rẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesi Osẹnobulua? Ele be tẹmhọn Jehova bi ẹmhọanta kpataki nin ọle rẹkpa mhan rẹ lẹn? Ele be re ẹlo nọn ghanlẹn rẹ ghe uhi nesi Osẹnobulua? Emhin nin ele lẹn sẹ ghe ọ dẹ yẹẹ mẹn rẹ họn ọkpa ele be taman mẹn, la ele be re adia nin mẹn sade mẹn dọ ha lu emhin ne bha gba?’ (Prov. 27:​5, 6, 17) Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn imọẹ ẹ bha hoẹmhọn Jehova, ọ bha khẹke nin uwẹ nin ele ha muobọ. Bhi obọ nọnkẹle, ahamiẹn uwẹ mhọn imọẹ ne hoẹmhọn Jehova, sun rẹkhan ele—ele dẹ wo ha rẹkpa uwẹ!—Prov. 13:20. w23.09 9 ¶6-7

Ọne ukpọta “afa,” ọle a rẹ mun ikpebe ọsi ibhokhan Grik ke. Ọne ukpọta “omẹga,” ọle a rẹ kpẹn ọlẹn. Nin Jehova rẹ yọle ghe ọle hi “ọne Afa bi ọne Omẹga,” ọ rẹman ghe, ọle ha mun emhin ke, ọle re ọle sotọ. Beji Jehova man Adamu bi Ivi fo, ọle da yọle: “Bha ha biẹ nin bha bunbun, nin bha vuọn ọne otọ nan yẹ ha gbẹloghe ọle.” (Gen. 1:28) Bhi ọne ẹghe nan nin Jehova rẹ tẹmhọn iho nọnsọle, inian ọ diabe ọle yọle “Afa.” Ẹghe vade nin imọn ọsi Adamu nọn gba nan, ne hẹnmhọn nin Osẹnobulua ha rẹ biẹ vuọn ọne otọ nan, yẹ re ọle kiẹn otọ ọfubhegbe. Ẹghe nin Jehova ha rẹ mun ọne iho nan sẹ bhi ẹghe odalo, ọ ki diabe ghe ọle yọle, “Omẹga.” Ẹghe nin Jehova rẹ man otọ, okhun bi emhin rebhe ne ribhọ fo, ọle da tẹmhọn nọn rẹman ghe, iho nọnsọle dẹ gene munsẹ. Ọne ẹmhọn rẹman ghe Jehova dẹ mun iho nọnsọle rẹji eria bi ọne otọ nan sẹ sẹsẹsẹ sade ọne ukpẹdẹ nọnzi ihinlọn sotọ.—Gen. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

Ọ dẹ re ibhokhan Izrẹl ebe sẹbhi uki enẹn rẹ na bhi Babilọn khian sẹbhi otọ Izrẹl. Ọkpakinọn, Jehova da ve nin ele ghe ọle dẹ ne emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ de ele idobolo kie bhi uwedẹ. Bhi ọkhọle ọsi ibhokhan Ju ne sun rẹkhan Jehova, ele lẹnmhin ghe emhin esili kẹkẹ nin ele ha miẹn sade ele fikie diọbhi agbaẹbho nọnsele ha mhẹn gbera emhin nọn hi ki rẹ khin nin ele ha fikekegbe bhi otọ Babilọn. Emhin esili nọn ke okhun nẹ nin ele ha miẹn hi, nin ele rẹ ha ga Jehova. Ibhokhan Izrẹl bha ha mhọn uwa oga soso nin ele da ga Jehova bhi Babilọn. Ukhuo izọese soso bha ha ribhi otọ Babilọn nin ibhokhan Izrẹl ha sabọ noo rẹ zọese ji Jehova, beji uhi nin ọle na bhi obọ Mozis gbe tale. Sẹyẹ, ele bha ha mhọn ojohẹn soso nọn ha nin ele ha lu ọne izọese. Rẹ deba ọnin, ibhokhan Babilọn ne imun ekpẹn nin Jehova, la re obọ rẹkhan uhi nesọle bhọ manman bun gbera ibhokhan Izrẹl. Ene bunbun bhi ibhokhan Ju ne wo ha sun rẹkhan Jehova da wo ha guanọ nin ele fikie ha khian agbaẹbho nọnsele, beji ele ha da dọ ha ga Jehova bhi enin bhi uwedẹ nin ọle guanọ. w23.05 14-15 ¶3-4

Mhan yẹ wo guanọ nin Osẹnobulua re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa mhan beji mhan ha da sabọ wo ha “nyẹnlẹn bọsi eria ne ribhi ẹfua.” Bezẹle? Ranmhude ọ i yi emhin nọn lẹkhẹ nin mhan rẹ sabọ kiẹn eria ne khia bhi ẹlo nọnsi Osẹnoblua bhi ọne agbọn nan nọn sankan. (1 Tẹsẹ. 4:​3-5, 7, 8) Ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ rẹban uwedẹ nin ẹbho bhi ọnan agbọn nan rẹ ria eria, nọn bha diẹn mun iria-eria nọnsi Osẹnobulua. Ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ‘ha lu emhin ne mhẹn, bi ebe gbale.’ (Ẹfẹ. 5:9) Uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ sabọ ha mhọn ẹlinmhin nọn khiale hi, nin mhan rẹ ha bhii Osẹnobulua nin Ọle rẹ ọle nin mhan. Jesu yọle ghe, Jehova “dẹ wo re ẹlinmhin nọn khiale nin ene bhii ọle.” (Luk 11:13) Mhan yẹ wo miẹn ẹlinmhin nọn khiale sade mhan kugbe ha ga Jehova bhi ikolo oga nesẹmhan. (Ẹfẹ 5:​19, 20) Ikpẹ esili nin ẹlinmhin nọn khiale rẹkpa mhan rẹ ha mhọn, dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nọn ti Osẹnobulua bhọ. w24.03 23-24 ¶13-15

Ahamiẹn uwẹ guanọ nin uwẹ ha mhọn iziẹngbe gbera ọnikhẹ, bhii Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ manman ha mhọn iziẹngbe. Obọ ọkpa iziẹngbe khin bhi ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khialẹ. (Gal. 5:​22, 23) Bhiriọ mhan dẹ sabọ bhii Jehova nin ọle rẹ ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan, yẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ha mhọn ikpẹ ọsi ọne ẹlinmhin. Ahamiẹn mhan ribhi idia nọn da khẹke nin mhan manman re iziẹngbe man, mhan ki bhii Jehova nin ọle rẹ ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan rẹ sabọ ziẹngbe. (Luk 11:13) Sẹyẹ mhan dẹ sabọ bhii Jehova nin ọle rẹkpa mhan rẹ ha ghe emhin bhi uwedẹ nin ọle rẹ ghe ọle. Mhan ha re inian bhii ji Jehova fo, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe rẹ ha re iziẹngbe man ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Beji mhan ha rẹ manman ha bhii Jehova nin ọle rẹkpa mhan rẹ ha mhọn iziẹngbe, yẹ dọnmhegbe rẹ ha re ọle man, ọle ki rẹkpa mhan rẹ ha mhọn iziẹngbe aharẹmiẹn ọ ka nọghọ mhan khẹ rẹ ha re ọle man. Ha ria eria nyan ijiẹmhin ọsi ẹbho bhi Baibo ne re iziẹngbe man. Ijiẹmhin ọsi ẹbho ne bunbun ne re iziẹngbe man wo ribhi Baibo. Mhan da ha ria eria nyan ele, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ha mhọn iziẹngbe. w23.08 22-23 ¶10-11

Jesu da ji Pita lẹn ghe Jehova dẹ wo ha rẹkpa ọle. Jesu da gbo kie re uwedẹ ọhan-ilo rẹ rẹkpa Pita bi edibo nekẹle rẹ sabọ manman miẹn ehẹn mun. (Jọn. 21:​4-6) Ọne emhin ọhan-ilo nan da rẹ rẹkpa Pita rẹ lẹn ghe, Jehova dẹ wo ha rẹkpa ọle rẹ miẹn ebi ọle ha rẹ ha gbẹloghe egbe. Asabọmiẹn ọnan da ye ene edibo ẹmhọn nin Jesu tale re, ghe Jehova dẹ wo ha ne emhin nin ene “khu ọbhi ẹmhọn Agbejele” guanọ nin ele. (Mat. 6:33) Ọnan da rẹkpa Pita rẹ mun ẹmhọn Agbejele kalo bhi iẹnlẹn nọnsọle gbera ẹki ehẹn. Ọle da wo manman re izebhudu tẹmhọn Osẹnobulua bhi ukpẹdẹ ọsi Pẹnticọst 33 C.E., ọnan da rẹkpa ẹbho ne bunbun rẹ miẹn ẹmhọn Agbejele ọbhi egbe. (Iwẹn. 2:​14, 37-41) Sẹyẹ, ọle da rẹkpa ibhokhan Sameria bi ẹbho ne iyi ibhokhan Ju rẹ luẹ ẹmhọn Jesu yẹ ha rẹkhan ọlẹn. (Iwẹn. 8:​14-17; 10:​44-48) Jehova wo manman noo Pita rẹ rẹkpa ẹbho kẹkẹ rẹ vae bhi agbotu nọnsọle. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Ebe sẹbhi ikpe eva beji ibhokhan Babilọn dunmhun Jerusalẹm an fo, Nẹbukadnẹza nin Ojie ọsi Babilọn da bhohiẹ ebhohiẹ nọn re ofẹn ha mun ọlẹn. Bhi ọne ebhohiẹ, ọle da daghe udede amanzẹ. Nẹbukadnẹza da yọle ghe, ọle dẹ gbono ohẹn nesọle rebhe a rẹ dọ sẹbhi Daniẹl sade ele bha sabọ taman ọlẹn ebi ọle bhohiẹ, bi ebi ọne ebhohiẹ mundia nan. (Dan. 2:​3-5) Ọ da khẹke nin Daniẹl jẹje lu emhin. Ọle bha da lu iriọ, ẹbho ne bunbun dẹ re uhọnmhọn bhọ. Daniẹl da bu ọne ojie yẹ taman ọlẹn ghe nin ọle re ẹghe nanlẹn rẹ taman ọlẹn ebi ọne ebhohiẹ mundia nan. (Dan. 2:16) Ọnan rẹman ghe, Daniẹl wo mhọn izebhudu bi urẹọbhọ. Be ọ rẹ yi iriọ yẹ? Ije soso iribhi Baibo nọn rẹman Daniẹl sẹ ka tare ebi ebhohiẹ mundia nan khẹ. Ọle da taman ibo ọle nin ele bhii ji Osẹnobulua bhi ọne ẹmhọn nan nin ọle mhọn itohan da ele. (Dan. 2:18) Jehova da wo wanniẹn erọnmhọn nọnsele. Osẹnobulua da rẹkpa Daniẹl rẹ sabọ tare ebi ebhohiẹ ọsi Nẹbukadnẹza mundia nan. Bhiriọ, a bha yẹ gbe Daniẹl bi imọẹ ọle a. w23.08 3 ¶4

Ria eria nyan emhin esili ne nabhọre sade mhan mhọn iziẹngbe. Ahamiẹn mhan mhọn iziẹngbe, mhan ki manman ha ghọnghọn yẹ sabọ ha ku egbe ọi. Bhiriọ, iziẹngbe dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, bi ọkhọle nọn lọre. Mhan da ha re iziẹngbe rẹ ne ẹbho lu emhin, mhan ki sabọ deba ele ha mhọn ikolu nọn mhẹn. Okugbe ki ha ribhi agbotu nin mhan ye. Ahamiẹn ọria lu emhin nọn khọ mhan bhi ẹkẹ, mhan ida kẹ re ohu, bhiriọ, ọne ẹmhọn ida kie ha vẹ. (Ps. 37:​8, Prov. 14:29) Ọnọn ke okhun nẹ hi, mhan ki ha re egbe khọkhọ Aba mhan nọn ribhi okhun, yẹ manman ha sikẹ ọle. Ikpẹ nọn wo gene mhẹn, nọn yẹ re elele re iziẹngbe khin! Arẹmiẹn ọ iyi ẹghe rebhe ọ rẹ wo lẹkhẹ nin mhan rẹ ha re iziẹngbe man, bhi ahu nọnsi Jehova mhan dẹ wo sabọ ha mhọn ọne ikpẹ nan. Beji mhan rẹ re iziẹngbe ha khẹ agbọn ọsọgbọn, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne izebhudu ghe, “ẹlo nọnsi Jehova ghe ẹbho ne mun ofẹn ọlẹn, ẹbho ne mundia khẹ ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle.” (Ps. 33:18) Bhiriọ, bha ji mhan rebhe muegbe rẹ wo ha ziẹngbe. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Jemis da yọle ghe, ọria sabọ rẹ yọle ghe ọle mhọn urẹọbhọ, sokpan emhin nin ọle lu bha re ọne urẹọbhọ man. (Jem. 2:​1-5, 9) Jemis da yẹ tẹmhọn ọria nọn daghe ‘obhio mhan nin okpea, la obhio mhan nin okhuo nọn bha miẹn ukpọn yọ, sẹyẹ, nọn bha miẹn ebale ukpẹdẹ le,’ ọkpakinọn, ọle bha rẹkpa ọle. Aharẹmiẹn ghe ọne ọria yọle ghe ọle mhọn urẹọbhọ, ọle bha lu emhin nọn ha re ọle man. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọnin iyi urẹọbhọ. (Jem. 2:​14-16) Jemis da noo ijiẹmhin ọsi Rehab rẹ rẹman ebi a re ọle ta nan rẹ ha mhọn urẹọbhọ, yẹ re ọle man. (Jem. 2:​25, 26) Rehab da họn ẹmhọn Jehova, yẹ lẹn sẹbhọ ghe ọle hi ọnọn ha rẹkpa ibhokhan Izrẹl. (Josh. 2:​9-11) Ọle da lu emhin rẹ re urẹọbhọ nọnsọle man. Ọle da gbega ibhokhan Izrẹl eva ne dọ baba otọ ọsi Jẹriko beji iẹnlẹn nọnsele ha ribhi okhẹnan. Ranmhude ọnan, Jehova da tiọle ọria nọn khiale arẹmiẹn ọ bha gba nanlẹn, beji ọle yẹ rẹ tie Ebraham ọria nọn khiale. Ijiẹmhin ọsi Rehab rẹman ebi ọ lu uhọnmhọn emhin sẹ yẹ nin mhan rẹ ha mhọn urẹọbhọ, yẹ re ọle man. w23.12 5-6 ¶12-13

Ọ iyi ikuẹkuẹ emhin ne ribhi Baibo ọkpa imhan nin ẹbho nesi Osẹnobulua guanọ nin mhan luẹ. Mhan muegbe nin mhan rẹ luẹ “emhin ne dinmhin nesi Osẹnobulua.” Ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua ha rẹkpa mhan rẹ sabọ lu ọnan. (1 Kọr. 2:​9, 10) Uwẹ sabọ rẹ mhanmhanlẹn nin uwẹ rẹ dọ luẹ emhin ne ha rẹkpa uwẹ rẹ manman sikẹ Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ sabọ rẹ dọ gua otọ ebi Jehova rẹ re oyẹẹ man eguọmhandia nesọle yẹ bhi ẹghe nọn gbera, bi ebi ọ rẹ rẹman yẹ ghe, ọle yẹ wo hoẹmhọn mhan. Uwẹ sabọ rẹ dọ luẹ ebi Jehova yọle nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha ga ọle yẹ bhi ẹghe nọn gbera, bi ebi ọ rẹ khọ uwedẹ nin mhan rẹ ga yẹ ẹlẹnan. La uwẹ sabọ rẹ dọ luẹ ọta akhasẹ ne munsẹ bhi egbe Jesu beji ọle ha ribhi ọne otọ nan, bi beji ọle ha lu iwẹnna oga. Uwẹ dẹ wo manman miẹn elele bhọ sade uwẹ noo Watch Tower Publications Index, la Research Guide for Jehovah’s Witnesses rẹ dọ gua otọ ene uhọnmhọn-ọta nan. Urẹọbhọ nọnsẹ dẹ manman deziẹn sade uwẹ luẹ Baibo dinmhin, sẹyẹ ọ ki rẹkpa uwẹ rẹ “dọ ha mhọn ilẹn-emhin nọnsi Osẹnobulua.”—Prov. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Ukpọta nin Pita nin odibo noo nan zedu ọle diọbhi “dinmhin” mundia nin, “nan rẹ niẹn emhin an.” Obọle nọnzeva bhi ọne ulọnlẹn da tẹmhọn ebi oyẹẹ nọn dinmhin ha rẹ mhan lu. Ọ da yọle ghe, ọ gue olukhọ ọsi ibhio mhan. Ria ẹmhọn itebu nin uhio-uhio vuọn. Ahamiẹn mhan ho nin mhan re ukpọn gue ọle, ọ iyi ọkpa la eva bhọ mhan ha gue, sokpan mhan ki niẹn ọne ukpọn an beji ọ ha da gue erebhe. Iriọ yẹ nọn. Ahamiẹn mhan mhọn oyẹẹ nọn dinmhin da ibhio mhan, ọ iyi ọkpa, la eva bhi idobọ nọnsele mhan da gue la rẹhunmhan, sokpan mhan ki rẹhunmhan ele bhi olukhọ nọnsele rebhe. Ọkhẹke nin oyẹẹ nin mhan mhọn da ibhio mhan manman ziẹn, rẹ sẹbhọ ghe ọ ki re imhan muegbe rẹ re olukhọ nọnsele rẹhunmhan ele, aharẹmiẹn ọ bha lẹkhẹ nin mhan rẹ lu ẹgheso. (Kol. 3:13) Ahamiẹn mhan rẹhunmhan ẹbho, mhan ki rẹman ghe oyẹẹ nin mhan mhọn manman ziẹn, sẹyẹ emhin nin mhan lu ki ha ti Jehova bhọ. w23.11 10-11 ¶13-15

Beji Josaya nin Ojie ha ribhi ikpe 26, ọle da munhẹn ha re uwa oga nọnsi Jehova ọi nọnsẹn. Beji a ha lu ọne iwẹnna, a da miẹn ebe Uhi nin Jehova nin obọ Mozis gbe. Beji ọne Ojie họn ebe ribhi ẹkẹ ọle, ọle da lu rẹkhan ọlẹn. (2 Chron. 34:​14, 19-21) Ọ dẹ be yẹẹ uwẹ rẹ ha tie Baibo ẹghe rebhe? Ahamiẹn uwẹ ki ka dọnmhegbe rẹ ha tie ọle fo, be ọ rẹ khian yẹ? Uwẹ be re iyaman ọbhi ulọnlẹn eso nin uwẹ lẹn sẹ ghe ọ dẹ rẹkpa uwẹ? Beji Josaya ha ribhi ikpe 39, ọle da lu emhin nọn bha gba nọn miẹn ọle uhọnmhọn. Nin ọle rẹ dọ guanọ adia bhi obọ Jehova, ọle da mun udu nyan egbe ọle. (2 Chron. 35:​20-25) Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Ebi mhan hi ki rẹ dọmanlẹn sẹ yẹ, la bue sẹ yẹ nin mhan mọn da luẹ Baibo, ọ sẹyẹ wo khẹke nin mhan ha guanọ adia bhi obọ Jehova. Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan bhii Jehova bhi erọnmhọn nin ọle dia mhan, ha luẹ Ọta nọnsọle, yẹ guanọ adia bhi obọ eguọmhandia nesọle ne ki bue bhi oga. Mhan ha lu iriọ, asabọmiẹn mhan ida dọ lu emhin ebe nọn manman kaka, sẹyẹ mhan ki wo ha ghọnghọn.—Jem. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Baibo tẹmhọn ikhuo ne bunbun ne hoẹmhọn Jehova, ne yẹ ha ga ọle. Ele “lu emhin ọbhi oleghe,” yẹ “re urẹọbhọ man bhi emhin rebhe.” (1 Tim. 3:11) Rẹ deba ene ikhuo nan tẹmhọnlẹn bhi Baibo, ibhio mhan nin ikhuo ne deziẹn bhi oga ribhi agbotu kẹkẹ nin ene imanmhẹn ha sabọ re egbe khọkhọ. Ene imanmhẹn, bha ria ẹmhọn ibhio mhan nin ikhuo ne lu nọnsẹn bhi oga nin bha ha sabọ re egbe khọkhọ. Gbẹlokotọ bhi ikpẹ esili nin ele mhọn, uwẹ ha yẹ ria eria nyan uwedẹ nin uwẹ ha rẹ sabọ re ene ikpẹ man. Nin ọria rẹ sabọ dọ kiẹn Kristiẹn nọn deziẹn bhi oga, ọkhẹke nin ọle ha mhọn idegbere. Ahamiẹn okhuo mhọn idegbere, ọle ki deba Jehova bi ẹbho ebhebhe ha mhọn ikolu nọn mhẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, okhuo nọn hoẹmhọn Jehova dẹ degbere re obọ rẹkhan adia nọn ribhi 1 Kọrint 11:3. Bhi enin, Jehova da tẹmhọn ene ọle mun ọne ẹsọn nan ne ha re agbotu khian, bi ọnọn ha re emhin khian bhi azagba-uwa. w23.12 18-19 ¶3-5

Jehova guanọ nin ọdọ hoẹmhọn okhuo ọle, ha gbẹloghe ọle, ha yi ọmọẹ ọsaje rẹji ọle, yẹ ha rẹkpa ọle rẹ sabọ sikẹ Jehova. Uwẹ a ha ria eria nọnsẹn, ha mun ekpẹn nin ikhuo, yẹ ha yi ọria nan sabọ gbaẹkẹ ọle, uwẹ ki sabọ ha yi ọdọ esili. Uwẹ ha re okhuo fo, uwẹ sabọ rẹ dọ kiẹn aba ẹdẹ ọkpa. Be uwẹ ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ Jehova rẹji nan rẹ ha yi aba nọn mhẹn? (Ẹfẹ. 6:4) Jehova wo tale dagbare man Ọmọn nọnsọle nin Jesu ghe, ọle hoẹmhọn ọlẹn, sẹyẹ, ọle re obọ bhi emhin nin ọle lu. (Mat. 3:17) Ahamiẹn uwẹ dọ kiẹn aba, dọnmhegbe ha taman imọn nesẹ ẹghe rebhe ghe, uwẹ hoẹmhọn ele. Ha gẹn ele bhi emhin nọn mhẹn nin ele lu. Aba nọn re egbe khọkhọ Jehova, dẹ sabọ rẹkpa imọn nesọle rẹ dọ kiẹn Kristiẹn ne deziẹn bhi oga. Uwẹ dẹ sabọ muegbe ọbhi otọ khẹ ọne ẹsọn nan, sade uwẹ re oyẹẹ nin ẹbho ne ribhi azagba-uwa nọnsẹ lu emhin bi bhi agbotu, bi sade uwẹ ji ele lẹn ghe uwẹ hoẹmhọn ele, sẹyẹ ẹmhọn ele ti uwẹ bhọ.—Jọn. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Eguọmhandia nesi Jehova wo kuẹlo da ọkakale kẹkẹ ne sunu ji ọrebhe, yẹ khọnmhọn emianmhẹn nin ọrebhe ne dan. Asabọmiẹn mhan yẹ wo kuẹlo da ekpokpo bhi obọ eria ne bha hoẹmhọn mhan. Arẹmiẹn Jehova i wo re uwedẹ ọhan-ilo lu ọle nin ọkakale hẹi sẹ mhan bhi egbe, ọle ve ghe ọle dẹ wo ha rẹkpa mhan. (Isa. 41:10) Ranmhude urẹkpa nọnsi Jehova, mhan dẹ sabọ ha ghọnghọn, sabọ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu, yẹ sabọ sun rẹkhan ọlẹn arẹmiẹn mhan ribhi ọkakale nọn bha zẹwẹ lẹkhẹ. Jehova ve ghe ọle dẹ re ebi Baibo tiọle “ọfure nọn na obọ Osẹnobulua vae” nin mhan. (Fil. 4:​6, 7) Ọfure nan tẹmhọnlẹn bhi enan mundia nin ọkhọle nọn lọre nin mhan mhọn, nin mhan rẹ deba Jehova ha mhọn ikolu nọn manman ziẹn. Beji Baibo rẹman, ọria i sabọ lẹn otọ ọne ọfure nan. Ọ gbera emhin nin mhan ha sabọ gene lẹn otọle. Ọ sẹ ka sunu ji uwẹ khẹ ghe, ọkhọle nọnsẹ wo re osukpa lọre beji uwẹ manman nan erọnmhọn ji Jehova fo? Ranmhude Jehova re ‘ọfure nọn na obọ ọle vae’ nin uwẹ zẹle ọnan sunu ji uwẹ. w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Oyẹẹ nin ẹbho ne ga Osẹnobulua mhọn da ọle re ele re ọkhọle rebhe ha gẹn elin nọnsọle. Devid nin Ojie lẹnmhin ghe mhan da ha gẹn elin nọnsi Jehova, inian ọ yẹ diabe ghe mhan gẹn Jehova tobọle. Elin nọnsi Jehova mundia nin unan ọria nin ọle gene khin. Bhiriọ, elin nọnsọle ye mhan ẹmhọn ikpẹ nesọle re, bi iwẹnna ọhan-ilo kẹkẹ nesọle. Devid wo ha guanọ nin ọle kpe elin nọnsi Aba ọle khia, yẹ ha gẹn ọlẹn. Ọle da ha guanọ nin ọle re emhin rebhe nin ọle mhọn rẹ ha gẹn ọlẹn. Iriọ ene Livai yẹ lu. Ele da mun ọkalo bhọ rẹ ha gẹn Jehova. Ele da re idegbere rẹ yọle ghe, ọta soso i ribhọ nin ele ha ta nọn ha sẹ nin ele rẹ gẹn elin nọn khiale nọnsi Jehova. (Neh. 9:5) Edandan i ribhọ ghe uwedẹ nin ele rẹ re ọkhọle rebhe ha gẹn Jehova wo re ọle ha ghọnghọn. w24.02 9 ¶6

Jehova ida ghe uwẹ bii ọria nọn bha sabọ mun emhanmhan nọnsọle sẹ sade emhin nin uwẹ mhanmhan nin egbe uwẹ kpọnọ gbe. (2 Kọr. 8:12) Luẹ emhin bhi ọne emhin nọn si uwẹ obọ re ikeke. Ha ye ene emhin nin uwẹ sẹ sabọ lu re. Baibo yọle ghe “Osẹnobulua ilu emhin nọn bha gba. Ọle ida yele iwẹnna nọnsẹbha a.” (Hib. 6:10) Bhiriọ, ọ bha yẹ khẹke nin uwẹ ye ene emhin nin uwẹ sẹ sabọ lu a. Ha ria eria nyan emhanmhan nin uwẹ sẹ sabọ munsẹ—ọ sabọ rẹ ha yi emhin nin uwẹ lu rẹ manman ziẹn ikolu nin uwẹ bi Jehova ko mhọnlẹn, nin uwẹ rẹ tẹmhọn ọlẹn man ẹbho, la nin uwẹ rẹ mianmẹn. Beji uwẹ rẹ lu re alo rẹ sabọ mun emhanmhan nọnsẹ sẹ bhi ẹghe nọn gbera, uwẹ dẹ yẹ sabọ ha lu re alo nin uwẹ rẹ mun emhanmhan nin uwẹ mhọn nian sẹ. Bhi ahu nọnsi Jehova, uwẹ dẹ sabọ mun emhanmhan nesẹ sẹ. Beji uwẹ ha rẹ ha khu ọbhọ nin uwẹ rẹ mun emhanmhan nọnsẹ sẹ, dọnmhegbe ha gbẹlokotọ bhi ebi Jehova rẹ rẹkpa uwẹ yẹ. Ọnan ki rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ha ghọnghọn. (2 Kọr. 4:7) Uwẹ dẹ wo manman miẹn erọnmhọn sade uwẹ bha ji egbe lọ ẹ.—Gal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Ọ wo yẹẹ Jehova rẹ ha rẹman ẹbho nesọle ghe, ọle hoẹmhọn ele, sẹyẹ ẹmhọn ele ti ọle bhọ. Baibo sounun bhi idia eva nin Jehova da taman Jesu ghe, Ọmọn nin ọle hoẹmhọn ọlẹn ọle khin, sẹyẹ ẹmhọn ọlẹn ti ọle bhọ. (Mat. 3:17; 17:5) Ọ dẹ be yẹẹ uwẹ rẹ họn ghe Jehova yọle, ẹmhọn uwẹ ti ọle bhọ? Jehova i wo na okhun nin mhan talọ, ọkpakinọn, Baibo nọn yi Ọta nọnsọle ọle noo. Inian ọ diabe mhan “họn” ukpuru nọnsi Jehova yọle ghe, emhin nin mhan lu ti ọle bhọ sade mhan tie ene ẹmhọn nin Jesu tale bhi ebe ọsi Matiu rẹ sẹbhi Jọni. Jesu wo re egbe khọkhọ Aba ọle bhi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin. Bhiriọ, mhan dẹ sabọ ha re ọkhọle muno ọlẹn ghe Jehova yọle ẹmhọn mhan ti ọle bhọ, sade mhan tie ẹmhọn ebi Jesu rẹ ji ẹmhọn edibo nesọle da ha ti ọle bhọ yẹ arẹmiẹn ọ bha gba nin ele. (Jọn. 15:​9, 15) Ahamiẹn mhan ribhi ọkakale, ọ bha rẹman ghe ẹmhọn mhan i yẹ ti Osẹnobulua bhọ. Sokpan, ọ re isẹhoa nin mhan rẹ rẹman ebi oyẹẹ nin mhan mhọn da ọle ziẹn sẹ yẹ, bi ebi mhan mun udu nyan ọlẹn sẹ ye.—Jẹm. 1:12. w24.03 28 ¶10-11