Mẹn Da Ha Mhọn Ogbaga Ọsaje Nin Mẹn Rẹ Mun Udu Nyan Jehova

EBI MẸN RẸ DỌ LẸN JEHOVA, YẸ MUNHẸN HA MUN UDU NYAN ỌLẸN

Ukpe 1948 a biẹ mẹn bhi obhi agọ khere bhi obọ ọsi southwest bhi Nigeria. Bhi ọne ẹghe nan, obhio aba mẹn nin khere natiọle Moustapha, bi obhio mẹn nin ọdiọn natiọle Wahabi da mianmẹn dọ kiẹn Esali Jehova. Beji mẹn ha ribhi ikpe isinlin, aba mẹn da yu. Ọnan da wo re egbe lọ mẹn. Wahabi da taman mẹn ghe mhan dẹ kie miẹn aba mhan bhi ẹghe odalo, bhi ẹghe nin Osẹnobulua ha rẹ riọ ene yu kpanọ. Ọne ọta ikoudure nan da re mẹn munhẹn ha luẹ Baibo. Mẹn da mianmẹn bhi ukpe 1963. Ibhio mẹn ea nin ikpea da yẹ mianmẹn.

Bhi ukpe 1965, mẹn da dọ deba obhio mẹn ọbhebhe natiọle Wilson ha nyẹnlẹn bhi Lagos. Ọ da wo ti mẹn bhọ rẹ deba ene ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe ne ribhi agbotu ọsi Igbobi ha muobọ. Eghọnghọn bi ọyaya nin ele ha mhọn da wo rẹso mẹn, rẹ sẹbhọ ghe mẹn da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe bhi Jẹnuare 1968.

Obhio mhan natiọle Albert Olugbebi nọn ha ga bhi Bẹtẹ da mhanmhan ikolo kpataki nin mhan nin usẹn. Ẹmhọn ọkanẹfan kpataki nan guanọ bhi obọ ọsi north bhi Nigeria a tẹmhọnlẹn bhi ọne ikolo. Mẹn sẹyẹ wo yere ẹmhọn nin obhio mhan nin Olugbebi re ọyaya ta. Ọle da yọle: “Elasẹre bha khin, bha dẹ sabọ noo ẹghe bi ahu nọnsẹbha rẹ wẹnna nin Jehova. Iwẹnna ne bunbun wo ribhọ nin bha ha sabọ lu!” Mẹn da ha ho nin mẹn re egbe khọkhọ Ẹzaya nin akhasẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ zegbere. Bhiriọ, mẹn da gbẹn vuọn ebe nan rẹ tie ọria bhi iwẹnna oga kpataki ọsi ẹghe rebhe.—Isa. 6:8.

Bhi Mee 1968, a da rẹ mẹn kiẹn ọkanẹfan kpataki. A da je mẹn ha khian Kano nọn ribhi obọ ọsi north bhi Nigeria. Ọne ẹghe nan a rẹ ha khọn okhọn ọsi Biafran, nan khọn na bhi 1967 rẹ sẹbhi 1970. Ọne okhọn wo manman si ọkakale bi uu ji ẹbho ne bunbun ne ribhi obọ ọsi north. Akizẹbue, ọne okhọn da sẹbhi obọ ọsi east bhi Nigeria. Obhio mhan ọkpa da yọle nin mẹn hẹi diọbhi enin, ranmhude ọle bha guanọ nin emhin sunu ji mẹn. Ọkpakinọn, mẹn da taman ọlẹn yọle: “Obulu nin uwẹ rẹ ji ẹmhọn mẹn da rẹtẹ ẹ. Ọkpakinọn, ahamiẹn Jehova guanọ nin mẹn dọ ha ga bhi enin, mẹn rẹọbhọ ghe ọle dẹ ne mẹn dia.”

MẸN DA MUN UDU NYAN JEHOVA BHI EJI A DA HA KHỌNLẸN

Emhin ne ha sunu bhi Kano bhi ọne ẹghe nan bha zẹwẹ ha mhẹn bhi ẹlo. Ọne okhọn da wo manman riia emhin an bhi ọne agbaẹbho. Ẹgheso mhan da ha ribhi inẹbho, mhan wo kẹ ẹbho re bhi otọ nan gbono a bhi ọne okhọn. Arẹmiẹn agbotu ne bunbun rẹ ribhi Kano, ibhio mhan ne bunbun da nẹ kpanọ ranmhude ọne okhọnlẹn. Ibhio mhan ne kẹre bhi enin bha yẹ sẹ itue 15. Ofẹn da wo ha mun ele, sẹyẹ egbe da lọ ele. Ene ibhio mhan da wo manman ha ghọnghọn beji mẹn bi ekanẹfan kpataki isẹn ebhebhe vae. Mhan da re izebhudu nin ele, bhiriọ ele da de ọkhọle re. Mhan da rẹkpa ele rẹ kie ha lu ilọnmhọn oga beji ele rẹ lu ọle khẹ. A da kie munhẹn ha je ebi a rẹ wẹnna yẹ bhi inẹbho uki-uki ji Bẹtẹ, yẹ taman ele ne muno ebe ji mhan.

Mhan rebhe nan je ha khian enin da munhẹn ha luẹ urolo ọsi Hausa. Beji ene ẹbho ha họn ẹmhọn Agbejele bhi urolo nọnsele, ene bunbun bhi ẹwẹ ele da munhẹn ha ka mhan ehọ. Ọrẹyiriọ, ẹbho ne yo otuẹ nan manman yo bhi ọne agbaẹbho bha ha ghọnghọn ghe mhan dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho. Bhiriọ, ọ da khẹke nin mhan manman ha noo ẹwanlẹn. Ẹdọkpa, okpea ọkpa da re ọgha khu mẹn bi ọria nin mhan ko ha tẹmhọn Osẹnobulua. Ẹfan nọn fan mhan hi, mhan runẹ nẹ ọle, bhiriọ, ọle bha sabọ ke mhan re. Ene okhẹnan nan rẹ ha ribhọ, Jehova da rẹkpa mhan rẹ sabọ ha mhọn ogbaga, sẹyẹ eria ne tẹmhọn Osẹnobulua bhi enan da wo ha tuẹn okhun. (Ps. 4:8) Ẹlẹnan nian, ibhio mhan ne tẹmhọn Osẹnobulua ne ribhi Kano bun gbera itue 500, sẹyẹ agbotu ne ribhi enin bun sẹbhi 11.

MHAN DA KUẸLO DA EKPOKPO BHI NIGER

Bhi Ọgọst 1968, beji mẹn ki sẹ ga bhi Kano bhi uki eso, a da je mẹn bi ekanẹfan kpataki eva ebhebhe ha khian eji a tiọle Niamey bhi Niger nọn ribhi West Africa. Ọ bha bue nin mhan sẹbhi ọne agbaẹbho beji mhan dọ lẹn kere ghe, ọkpa bhi ene agbaẹbho ne khua nẹ bhi ọne otọ nan Niger khin. Ọ da khẹke nin mhan luẹ ebi mhan ha rẹ sabọ ha nyẹn yẹ bhi ẹkẹ ọne ọkhua-lulu nan, yẹ luẹ urolo French nan zẹ bhi ọne agbaẹbho. Ene ọkakale nan rẹ ha ribhọ, mhan da mun udu nyan Jehova, yẹ deba ibhio mhan ne ribhi enin ha tẹmhọn Osẹnobulua. Bhi ẹkẹ obhi ẹghe khere, ọne ebe nin mhan rẹ man ẹbho Baibo natiọle, The Truth That Leads to Eternal Life, da sẹ ọrebhe obọ ne sabọ tie ebe bhi Niamey. Ẹbho bhọ da ha bu mhan re bhi eji mhan ye dọ ha guanọ ọne ebe.

Ọ bha bue gbe, mhan da dọ kere ghe ẹmhọn Esali Jehova iti ene gbẹloghe bhi ọne agbaẹbho bhọ. Bhi Julai 1969, mhan da siegbe koko nin mhan rẹ do usikoko nin ọhẹnhẹn bhi ọne agbaẹbho. Itue 20 vae bhi ọne usikoko. Mhan da re ẹlo ọbhọ ghe itue eva dẹ mianmẹn. Ọkpakinọn, ukpẹdẹ ọhẹnhẹn ọsi ọne usikoko, egbanegbe da vae dọ re ọkpẹnlẹn ọbhi ọne emhanmhan. Ele da muno ene ọkanẹfan kpataki bi ọne ọfẹotughe ha khian stasiọn. Ele ki nọọn mhan ọta eso fo, ele da yọle nin mhan vae bhi ukpẹdẹ nọn rẹkhan ọlẹn. Beji mhan ki daghe ẹmhọn vade riọ, mhan da mhanmhanlẹn nan re ọne ọta ọsi igbegberuẹ man bhi uwa ọsi obhio mhan, yẹ fẹkẹ re ẹwanlẹn dọ re ene ibhio mhan mianmẹn bhi ẹdẹ.

Uzana eso ki gbera, gọvamẹnt ọsi Niger da yọle nin mẹn bi ekanẹfan isẹn ebhebhe kpanọ sibhi ọne agbaẹbho re. Ikpẹdẹ eva ele re nin mhan rẹ kpanọ, sẹyẹ mhan da tobọmhan mhanmhan ebi mhan ha rẹ kpanọ yẹ. Mhan da lu beji ele tale. Mhan da diọbhi Bẹtẹ nọn ribhi Nigeria. Bhi enin, a da mun iwẹnna ọsọgbọn nin mhan.

A da yọle nin mẹn dọ ha ga bhi idunmhun ọkpa natiọle Orisunbare bhi Nigeria. Mẹn wo manman sọnyẹnmhẹn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mẹn deba ene ibhio mhan ne ribhi enin ha lu. Ọkpakinọn, uki ehan ki gbera, Bẹtẹ da yọle nin imẹn ọkpa fikie ha khian Niger. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ọnan da wo han mẹn ilo, sẹyẹ ofẹn da ha mun mẹn. Ọrẹyiriọ, ọ da wo ha ghọn mẹn rẹ kie dọ miẹn ene ibhio mhan ne ribhi Niger!

Mẹn da fikie diọbhi Niamey. Ukpẹdẹ nọn rẹkhan ọlẹn beji mẹn sẹbhi enin, okpea ọkpa nọn na bhi Nigeria vae nọn do ẹki bhi enin, da lẹn sẹ ghe Ọsali Jehova mẹn khin. Ọle da munhẹn ha nọọn mẹn inọnta bhi Baibo. Bhiriọ, mẹn da munhẹn ha man ọlẹn Baibo. Ọle ki re obọ sibhi siga nan sin re, yẹ rẹban idayọn-gbe-egbe, ọle da mianmẹn. Ọ da wo ti mẹn bhọ rẹ deba ene ibhio mhan ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi ije kẹkẹ bhi ọne agbaẹbho, yẹ daghe ebi ene ẹbho rẹ ha miẹn ẹmhọanta ọbhi egbe yẹ beji ẹghe rẹ ha gbera. Ẹghe ọhẹnhẹn nin mẹn sẹbhi ọne agbaẹbho, Esali Jehova 31 ha ribhọ, ọkpakinọn, ẹghe nin mẹn ki rẹ ha kpanọ, Esali Jehova ne ribhọ bun sẹbhi 69.

“MHAN BHA MANMAN LẸN EBI IWẸNNA ITẸMHỌN OSẸNOBULUA RẸ HA KHIAN YẸ BHI GUINEA”

Bhi Dizẹmba 1977, mẹn da vae bhi Bẹtẹ nọn ribhi Nigeria dọ yo isiku. Uzana ea a rẹ do ọne isiku. Beji ọne isiku ki sotọ, obhio mhan nin Malcolm Vigo nọn ha yi ọwanlẹn ọsi Ene Sun Bẹtẹ bhi ọne ẹghe nan da re ilẹta nan na bhi Bẹtẹ nọn ribhi Sierra Leone gbẹn re nin mẹn tie. Ene ibhio mhan da ha guanọ ọria nin egbe wo dan nọn lu iwẹnna ọkanẹfan, nọn bha sẹ re okhuo, nọn sẹyẹ sabọ zẹ urolo Ebo bi French nọn dọ ha lu iwẹnna ọfẹotughe bhi Guinea. Obhio mhan nin Vigo da yọle ghe, ọne iwẹnna zẹle nan da tie mẹn bhi ọne isiku. Ọle da gbotọle fanọn an man mẹn ebi ọne iwẹnna kaka sẹ yẹ. Ọle da yọle, “Manman riale dinmhin ọkuẹsẹ uwẹ zẹ ebe uwẹ ha lu.” Mẹn da jẹje wanniẹn ọlen yọle, “Beji a miẹn ghe Jehova hi ọnọn yọle nin mẹn ha khian, mẹn dẹ yomhin.”

Mẹn da nabhi plane ha khian Sierra Leone dọ bu ene ibhio mhan ne ribhi Bẹtẹ. Ọkpa bhi ene ibhio mhan ne Sun Bẹtẹ nọn ribhi enin da taman mẹn yọle, “Mhan bha manman lẹn ebi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua rẹ ha khian yẹ bhi Guinea.” Arẹmiẹn ọne Bẹtẹ ha mhọn obọ bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nan lu bhi Guinea, ele bha sabọ ha ne ene ibhio mhan ne ribhi enin talọ ranmhude ozughu nin ene gbẹloghe bhi agbaẹbho ha si. Ele rẹ wo dọnmhegbe igba ne bunbun rẹ je obhio mhan nin okpea ha khin Guinea, nin ọle dọ fẹ ene ibhio mhan ne ribhi enin ghe, ọkpakinọn, ọ bha fu ele. Bhiriọ, ele da yọle nin mẹn diọbhi eji a tiọle Conakry bhi Guinea dọ guanọ ebe bhi obọ gọvamẹnt nin mẹn rẹ sabọ de bhi enin an.

Mẹn ki sẹbhi Conakry, mẹn da diọbhi ọfisi nan da re ebe nin obhokhan Nigeria rẹ sabọ de bhi ọne agbaẹbho a. Mẹn ki miẹn ọne ọria nọn wẹnna bhi enin, mẹn da taman ọlẹn ghe ọ ri mẹn bhi ọkhọle rẹ dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi Guinea. Ọle da yọle nin kpanọ nan hẹi dọ mun mẹn khue, la kuan mẹn. Ọle da yọle, “Fikie diọbhi Nigeria dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi enin.” Mẹn ki da taman ọlẹn yọle, “Mẹn ho nin mẹn debhi enan an.” Bhiriọ, ọle da gbẹn ebe ji gọvamẹnt ọsi Guinea nin ele rẹkpa mẹn. Ọria nọn wẹnna bhi enin da wo miẹn mẹn ọbhi egbe.

Ọ bha bue gbe, mẹn da fikie Bẹtẹ nọn ribhi Sierra Leone dọ taman ele ebi gọvamẹnt ọsi Guinea tale. Ene ibhio mhan da wo manman ha ghọnghọn beji ele daghe ebi Jehova rẹ nan erọnmhọn ọbhi ọne okhian nin mẹn yo yẹ. Gọvamẹnt ọsi Guinea da re obọ ọbhọ nin mẹn rẹ debhi ọne agbaẹbho a.

Rẹ na bhi 1978 rẹ sẹbhi 1989, mẹn da ha lu iwẹnna ọfẹotughe bhi Guinea bi Sierra Leone, yẹ lu iwẹnna ọsi ọnọn rẹkpa ene ọfẹotughe bhi Liberia. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ẹghe-ẹghe mẹn rẹ wo ha khọnmhọn. Ọnan sunu ẹgheso sade mẹn ribhi eji bha taan ẹlo a. Ọkpakinọn, ene ibhio mhan ki dọnmhegbe mun mẹn ha khian họspital.

Bhi ẹghe ọkpa, mẹn da wo manman ha khọnmhọn emianmhẹn malaria, sẹyẹ, ọkhọ da ha kpokpo mẹn bhi ẹkẹ. Ẹghe nin egbe ki rẹ dan mẹn, mẹn da dọ kere ghe ene ibhio mhan rẹ ha riale ghe mẹn ida nii, bhiriọ, ele da ha mhanmhan eji ele ha da rẹ mẹn tọ. Arẹmiẹn mẹn kuẹlo da ene ọkakale nan, mẹn bha zẹwẹ ria ẹmhọn nin mẹn rẹ zobọ bhi ọne ẹsọn nan mun nin mẹn. Mẹn da wo ha mhọn ọne izebhudu ghe, obọ Osẹnobulua nọn sabọ riọ ene uu kpanọ, ọle ogbaga ọsaje na vae.

MẸN BI OKHUO MẸN DA WO MUN UDU NYAN JEHOVA

Bhi ukpe 1988, mẹn da miẹn obhio mhan nin okhuo natiọle Dorcas. Ọkanẹfan ọle ha khin. Ọle wo manman hoẹmhọn Jehova, iriọ ọle yẹ rẹ mhọn idegbere. Mhan da bọ egbe, yẹ ko ha lu iwẹnna ọfẹotughe. Dorcas wo deba mẹn ha wẹnna kaka bhi iwẹnna oga nin mẹn ha lu, sẹyẹ, ọle wo muegbe rẹ fikeke gbe emhin nọn hi ki rẹ khin, beji ọle ha da sabọ ha ga Jehova. Mẹn bi ọle ki re ọẹ khian okhian nọn sẹbhi ikpọwala 25 rẹ na bhi agbotu ọkpa diọbhi ọbhebhe, yẹ muno ẹkpa rẹkhan egbe. Mhan da ha khian agbotu nọn manman ree, mhan ki nabhi ebi a rẹ khian nọn hi ki rẹ khin nin mhan miẹn rẹ na ene uwedẹ nin uhio-uhio bi ekhuọrọ vuọn.

Okhuo mẹn manman wo mhọn izebhudu. Bhi ọsi ijiẹmhin, nin mhan rẹ sabọ sẹbhi eji mhan khian ẹgheso, mhan ki fan ẹdẹ nin ọnyẹn vuọn ra. Okhian ọkpa ribhọ nin mhan yo nin mhan da gbe ikpẹdẹ isẹn bhi uwedẹ. Bhi ọne okhian, ọ da khẹke nin mhan re okọ fan ẹdẹ ra, ranmhude akua nan re eran lu nan rẹ fan ọlẹn ra khuẹn an. Okhuo mẹn ki ha ho nọn khuẹnre bhi ọne okọ, ọle da deọbhi ẹkẹ ọne ẹdẹ. Ọle bha guẹ ebi a rẹ gua ẹdẹ yẹ, mẹn bhọ bha yẹ guẹ. Rẹ deba ọnin, ọnyẹn vuọn ọne ẹdẹ. Usẹn-ibhokhan eso da sanọn ku ọbhi ọne ẹdẹ dọ rẹkpa ọle. Ọne emhin nọn sunu nan da wo manman re mhan ha mun ofẹn bhi ẹgheso, ọrẹyiriọ, mhan da sẹyẹ wo ha lu ọne iwẹnna.

Beji a la nabhi ukpe 1992, ọ da wo han mhan ilo beji mhan kere ghe okhuo mẹn hanmhan. Bhiriọ, ọ da khẹke nin mhan zẹ si mhan dẹ sẹyẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan kpataki. Mhan da re inian ria ẹmhọn ọlẹn, “Jehova re ọne ẹsele nan nin mhan.” Bhiriọ, mhan da zẹ nin mhan rẹ hẹ ọne ọmọn okhuo nọnsẹmhan Jahgift. Ikpe enẹn ki gbera beji mhan biẹ Jahgift fo, mhan da biẹ ọmọn ọbhebhe natiọle Eric. Ẹsele nọn na obọ Jehova vae, ọle ene imọn nan khin. Jahgift re ẹgheso rẹ ga bhi eji a da zedu ebe nesẹmhan nọn ribhi Conakry, sẹyẹ, ene zẹ sikẹ ene ewanlẹn Eric khin.

Arẹmiẹn okhuo mẹn zobọ bhi iwẹnna ọkanẹfan kpataki nin ọle ha lu, ọle da sẹyẹ wo ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe ọle rẹ gbẹloghe imọn. Ranmhude urẹkpa nọnsi Jehova, mẹn da yẹ wo sabọ ha lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe. Beji imọn nesẹmhan ki wanre, okhuo mẹn da kie sabọ dọ ha lu iwẹnna ọkanẹfan kpataki. Ejayenan nian, iwẹnna misiọnari mhan veva ki lu bhi Conakry.

JEHOVA WO GENE GBEGA MHAN

Mẹn wo diọbhi eji ọ hi ki rẹ khin nin Jehova je mẹn le. Mẹn bi okhuo mẹn wo miẹn erọnmhọn bi ogbega nọnsọle bhi egbe. Nin mhan rẹ mun udu nyan Jehova, ọ da rẹkpa mhan rẹ re egbe nẹ bhi ọkakale kẹkẹ nin eria ne mun udu nyan ẹfe miẹn bhi egbe. Emhin ne sunu ji mẹn bi okhuo mẹn rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, obọ Jehova nọn miẹn mhan fan ogbeba ọsaje na vae. (1 Chron. 16:35) Mẹn mhọn ọne izebhudu ghe, Jehova dẹ gbega iẹnlẹn ọsi ọrebhe ne mun udu nyan ọlen, “beji ọria rẹ gbega emhin ne lu uhọnmhọn emhin nan khun ọbhi ẹkẹ ẹkpa.”—1 Sam. 25:29.