Re Egbe Khọkhọ Ene Ẹhi

1-2. (a) Be mhan rẹ dikẹ yẹ bhi ene ẹhi? (b) Emhin nela ene ẹhi lu nin mhan yẹ wo lu?

ẸGHE nin Jehova rẹ tie uwẹ vae bhi agbotu nọnsọle, ọle da re uwẹ ba azagba-uwa nọnsọle nọn manman kpọnọ nin eria ne ga ọle ye. Ọne azagba-uwa nan ene ẹhi yẹ ye. (Dan. 7:​9, 10) Ahamiẹn mhan ria ẹmhọn ene ẹhi, ebi ele rẹ dikẹ yẹ bhi imhan nin eria kẹ vae bhi ọkhọle nọnsẹmhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ rele nin ene ẹhi mọn da nyẹnlẹn ọkuẹsẹ a man imhan nin eria. (Job 38:​4, 7) Ele mhọn ahu nẹ mhan, sẹyẹ, ele khia nẹ mhan ranmhude ọ bha gba nin mhan fo.—Luk 9:26.

² Arẹmiẹn mhan dikẹ bhi ene ẹhi, emhin ne bunbun ribhọ nin ene ẹhi lu nin mhan yẹ wo lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, bọsi ene ẹhi, mhan dẹ sabọ re egbe khọkhọ Jehova bhi uwedẹ nin ọle rẹ re ikpẹ esili nesọle man. Bọsi ene ẹhi, mhan yẹ mhọn ọne isẹhoa nin mhan rẹ zẹ ebi mhan ha lu. Beji ene ẹhi rẹ mhọn elin, ikpẹ esili kẹkẹ, bi ẹsọn kẹkẹ nin Jehova mun nin ele, iriọ mhan yẹ rẹ mhọnlẹn. Beji ọ rẹ ghọn ene ẹhi rẹ ha ga Osẹnobulua nọn man ele, iriọ ọ yẹ rẹ ghọn mhan rẹ ha ga Osẹnobulua.—1 Pita 1:12.

3. Be mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ ene ẹhi?

³ Beji a miẹn ghe emhin ne bunbun ribhọ nin ene ẹhi lu nin mhan yẹ wo lu, mhan dẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin esili nọnsele, yẹ miẹn izebhudu bhọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin ne bunbun wo ribhọ nin mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ ele. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re idegbere man, uwedẹ nin ele rẹ re oyẹẹ man ẹbho, uwedẹ nin ele rẹ mhọn iziẹngbe, bi uwedẹ nin ele rẹ dọnmhegbe rẹ kpe agbotu khia.

ENE ẸHI WO MHỌN IDEGBERE

4. (a) Be ene ẹhi rẹ re idegbere man yẹ? (b) Bezẹle nin ene ẹhi da re inian mhọn idegbere? (Psalm 89:7)

⁴ Ene ẹhi wo mhọn idegbere. Arẹmiẹn ele manman lẹn emhin, ele manman mhọn ahu, sẹyẹ ele manman wanlan, ele yẹ wo hẹnmhọn nin Jehova. (Ps. 103:20) Beji ele rẹ miẹnsọn nan mun nin ele, ele i re ebi ele sabọ lu rẹ dẹgbọ, la ha re ahu nọnsele man. Ọ wo yẹẹ ele rẹ ha lu iho nọnsi Osẹnobulua, aharẹmiẹn a bha so ele elin ghe ele lu ọle.a (Gen. 32:​24, 29; 2 Ki. 19:35) Ele i ka nan ha re ogẹn nọn khẹke Jehova nin ele. Bezẹle nin ene ẹhi da re inian mhọn idegbere? Ranmhude ele hoẹmhọn Jehova, sẹyẹ ele manman mun ekpẹn nanlẹn.—Tie Psalm 89:7.

5. Be ẹhi ọkpa rẹ re idegbere man yẹ beji ọle ha re adia nin Jọni nin odibo? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

⁵ Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ghe nin ẹhi ọkpa rẹ re idegbere man. Bhi egbẹghe ukpe 96 C.E., ẹhi ọkpa nan bha so elin ọlẹn da re imianlo nọn manman han Jọni nin odibo ilo man ọlẹn. (Arẹm. 1:1) Be Jọni rẹ lu emhin yẹ beji ọle miẹn ọne imian-ilo fo? Ọle da ha ho nin ọle diguẹ ha ga ọne ẹhi. Ọkpakinọn, ọne ẹhi da jẹje taman ọlẹn nin ọle hẹi lu iriọ. Ọle da yọle: “Mhọn ẹwanlẹn, hẹi lu emhin nọn sẹ iriọ! Igbọn mẹn khin bii uwẹ bi ibhio uwẹ . . . Osẹnobulua uwẹ ha ga.” (Arẹm. 19:10) Ọnan wo rẹman ghe, ọne ẹhi gene wo mhọn idegbere. Ọne ẹhi nan bha ha guanọ nan ga ọle. Ọle da wo jẹje taman Jọni ghe nin ọle ga Osẹnobulua nin Jehova, sẹyẹ, ọne ẹhi bha re ẹlo gbe Jọni a. Arẹmiẹn ọle ka Jọni munhẹn ha ga Jehova, sẹyẹ, ọle mhọn ahu nẹ Jọni, ọle da taman ọlẹn ghe, igbọn ọle yẹ khin bii Jọni. Arẹmiẹn ọkhẹke nin ọne ẹhi re adia nin Jọni bhi ebi ọle lu, ọle bha vanhiẹn ọlẹn, ọkpakinọn, ọle da fẹkẹ ne ọle talọ. Asabọmiẹn ọle lẹnmhin ghe emhin ọhan-ilo nin Jọni miẹn bhi ọne imian-ilo re ọle lu ebi ọle lu.

6. Be mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re idegbere man?

⁶ Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re idegbere man? Mhan dẹ sabọ ha lu ọnan sade mhan bha ha dẹgbọ beji mhan rẹ miẹnsọn nan mun nin mhan, la ha guanọ nan ha gẹn mhan bhi emhin nin mhan sabọ lu. (1 Kọr. 4:7) Rẹ deba ọnin, ọ bha khẹke nin mhan ha riale ghe mhan khua okhun gbera ẹbho nekẹle aharẹmiẹn mhan ka ele ha ga Jehova, la ga bhi ihe eso nin ele i da ga. Bhi ọsi ẹmhọanta, beji a rẹ manman mun ẹsọn nin mhan miẹn bhi oga nọnsi Jehova, iriọ ọ yẹ rẹ manman khẹke nin mhan ha mhọn idegbere. (Luk 9:48) Bọsi ene ẹhi, ọkhẹke nin mhan ha siegbe kẹ otọ, ọ i yi nin mhan rẹ re ibhio mhan ha riale ghe imhan si okhun nẹ ele.

7. Be mhan ha rẹ sabọ re idegbere man yẹ sade mhan ho nin mhan re adia nin ọria?

⁷ Mhan dẹ yẹ sabọ re idegbere man sade mhan re adia nin ibhio mhan nin mhan ko ga, la imọn nesẹmhan. Ahamiẹn mhan re adia nin ọria, ẹgheso, ọ dẹ khẹke nin mhan tẹmhọn beji ọ wo khin tee. Ọkpakinọn, bọsi ọne ẹhi nọn fẹkẹ re adia nin Jọni, mhan dẹ sabọ re adia nọn khẹke nin ọria, yẹ miẹn ghe mhan bha gbe ọle ahu sotọ. Ahamiẹn mhan bha ha riale ghe mhan khua okhun nẹ ibhio mhan, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ re uwedẹ ekpẹn bi ifuẹkẹ rẹ re Baibo re adia nin ele.—Kol. 4:6.

ENE ẸHI HOẸMHỌN ERIA

8. (a) Beji Luk 15:10 rẹman, be ene ẹhi rẹ re oyẹẹ nin ele mhọn da eria man yẹ? (b) Be ene ẹhi rẹ rẹkpa mhan yẹ bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu? (Yẹ fẹ adudu nọn ribhi odalo ọle ghe.)

⁸ Ene ẹhi i re ẹlo gbe mhan nin eria a, sokpan ele wo hoẹmhọn mhan. Ọ re ele ghọnghọn sade ọria nọn lu olukhọ fidenọ, la sade ọria nọn zobọ bhọ rẹ ha ga Jehova fikie bu ọle re. Sẹyẹ, ọ re ele ghọnghọn sade ọria dọ luẹ ẹmhọanta yẹ munhẹn ha ga Jehova. (Tie Luk 15:10.) Ene ẹhi yẹ wo rẹkpa mhan sade mhan tẹmhọn Agbejele. (Arẹm. 14:6) Arẹmiẹn ele tobele i wo dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua khian, ele dia mhan bu ẹbho ne ho ne luẹ ẹmhọn Jehova. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan i da wo sabọ gene tale ghe ene ẹhi dia mhan bu eria eso. Jehova yẹ wo noo ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ dia mhan bu ẹbho ne ho ne luẹ ẹmhọn ọlẹn, yẹ rẹ gbega mhan. (Iwẹn. 16:​6, 7) Ọrẹyiriọ, ọle manman wo noo ene ẹhi rẹ rẹkpa mhan sade mhan tẹmhọn ọlẹn. Bhiriọ, ahamiẹn mhan dọ tẹmhọn Agbejele, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne izebhudu ghe, ene ẹhi dẹ wo ha rẹkpa mhan.—Fẹ ọne ẹkpẹti ghe nọn yọle “A Da Wanniẹn Erọnmhọn Nọnsele.”b

9. Be mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re oyẹẹ man ẹbho?

⁹ Be imhan ha rẹ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re oyẹẹ man ẹbho? Ahamiẹn mhan họn a tale bhi ikolo oga ghe a re obhio mhan fikiere bhi oga, mhan ki deba ọle ha ghọnghọn beji ene ẹhi lu. Ọ dẹ ha mhẹn nin mhan rẹ dọ gbe obokhian nin ọne obhio mhan, yẹ ji ọle lẹn ghe mhan hoẹmhọn ọlẹn. (Luk 15:​4-7; 2 Kọr. 2:​6-8) Ene ẹhi mhan yẹ re egbe khọkhọ sade mhan dọnmhegbe lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. (Eccl. 11:6) Beji ene ẹhi rẹ rẹkpa mhan sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua, ọ dẹ ha mhẹn nin mhan rẹ guanọ uwedẹ nin mhan ha rẹ ha rẹkpa ibhio mhan bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan sabọ rẹ mhanmhanlẹn nin mhan rẹ deba obhio mhan nọn la munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua dagbare bhi inẹbho. Mhan sabọ yẹ rẹ mhanmhanlẹn nin mhan rẹ re iyobọ nin ibhio mhan ne ki wanre, la nin egbe bha manman sasa beji ele ha da yẹ sabọ deba ha tẹmhọn Osẹnobulua.

10. Be mhan miẹn luẹ bhi okha ọsi Sara?

¹⁰ Be imhan ha sabọ lu sade idia nin mhan ye bha re otọ nin mhan rẹ lu eka nin mhan mhọn bhi ọkhọle? Mhan sabọ rẹ guanọ uwedẹ ọbhebhe nin mhan rẹ deba ene ẹhi ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin okhuo natiọle Sarac ghe nọn nyẹnlẹn bhi India. Ọne obhio mhan nan sẹ wo lu iwẹnna ọkanẹfan na bhi ebe sẹbhi ikpe 20. Ọkpakinọn, ranmhude emianmhẹn, ọle bha yẹ sabọ ha sibhi uke ibẹd re. Ọnan da wo manman re egbe lọ ọle. Ọkpakinọn, ranmhude urẹkpa nin ibhio ọle nin ele ko ga re nanlẹn bi Baibo nin ọle tobọle ha luẹ, ọle da kie sabọ dọ ha ghọnghọn. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ da khẹke nin ọle guanọ uwedẹ ọgbọn nin ọle ki da rẹ ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Beji a miẹn ọle i yẹ sabọ kpanọ nin ọle rẹ gbẹn ebe, ifoni ọkpa ọle ki sabọ ha noo rẹ tẹmhọn Osẹnobulua. Bhiriọ, ọle da ha tie afikie yo nesọle bhi foni, sẹyẹ, ele da tẹmhọn eria eso man ọlẹn nọn ri ele bhi ọkhọle rẹ luẹ Baibo. Be ki na bhi ọnan re? Bhi ẹkẹ uki eso, ọle da ha mhọn eria ne bun sẹbhi itue 70 nin ọle ha man ele Baibo. Ọle ọkpa bha sabọ ha man ene ẹbho nan rebhe Baibo, bhiriọ, ọle da taman ibhio mhan bhi agbotu nin ele nanlẹn ha man eso bhi ẹwẹ ele Baibo. Ene bunbun bhi ẹwẹ ele ki wo yo ikolo oga nian. Ọ dẹ wo manman re ene ẹhi ha ghọnghọn rẹ deba ibhio mhan ne diabe Sara ha wẹnna—ibhio mhan ne wo dọnmhegbe rẹ ha lu eka nin ele ha sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.

ENE ẸHI WO MHỌN IZIẸNGBE

11. Be ene ẹhi sẹ rẹ manman re iziẹngbe man yẹ?

¹¹ Ene ẹhi wo re ijiẹmhin esili ọbhi otọ nin mhan bhi ẹmhọn iziẹngbe. Ọ rele nin ele mọn da ziẹngbe emhin ebe kẹkẹ ne sunu. Ẹlo ele sẹbhi ẹghe nin Esu bi ẹhi ebhebhe ne rẹ ka ha ga Jehova rẹ sọtẹ da ọle. (Gen. 3:1; 6:​1, 2; Jud 6) Baibo tẹmhọn ẹhi ọkpa nin ọle bi ẹhi nọn i mhẹn nọn manman mhọn ahu ko gbegbe na bhi ikpẹdẹ ne bunbun. (Dan. 10:13) Rẹ deba ọnin, rẹ na bhi ẹghe ọsi Adam bi Ivi rẹ dọ sẹbhi ẹlẹnan, ikpeta ẹbho ene ẹhi sẹ daghe ọle ghe ele vae dọ ha ga Jehova bhi uwedẹ ẹmhọanta. Arẹmiẹn enan rebhe sunu, ene ẹhi sẹyẹ wo re eghọnghọn bi ọyaya ha ga Jehova. Ele lẹnmhin ghe ẹghe nin Osẹnobulua rẹyi ha sẹ, ọle dẹ ne emhin ebe rebhe kie.

12. Be ha rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe?

¹² Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ re iziẹngbe man? Bọsi ene ẹhi, ẹlo mhan sabọ rẹ sẹbhi emhin ne bha gba, la a sabọ rẹ ha kpokpo mhan. Ọkpakinọn bọsi ene ẹhi, mhan mhọn ọne izebhudu ghe ẹghe nin Osẹnobulua rẹyi ha sẹ, ọle dẹ ne emhin ebe rebhe kie. Bhiriọ bọsi ele, “bha hẹi ji mhan zobọ bhi emhin esili nan lu.” (Gal. 6:9) Sẹyẹ, Osẹnobulua ve ghe ọle dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe. (1 Kọr. 10:13) Mhan sabọ rẹ bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan nọn ha rẹkpa mhan rẹ sabọ ha mhọn iziẹngbe, yẹ rẹ sabọ ha ghọnghọn. (Gal. 5:22; Kol. 1:11) Ahamiẹn uwẹ kuẹlo da ekpokpo kii? Wo re ọkhọle rebhe mun udu nyan Jehova, sẹyẹ hẹi ji ofẹn ha mun uwẹ. Jehova dẹ wo ha rẹkpa uwẹ, sẹyẹ, ọle dẹ re ahu nin uwẹ.—Hib. 13:6.

ENE ẸHI RẸKPA KPE AGBOTU KHIA

13. Iwẹnna kpataki nela a mun nin ene ẹhi bhi ọne ẹghe ọkike nan? (Matiu 13:​47-49)

¹³ Bhi ọne ẹghe ọkike nan, Jehova wo mun iwẹnna kpataki nin ene ẹhi. (Tie Matiu 13:​47-49.) Ọ wo yẹẹ ẹbho ne bunbun bhi otọ agbọn nan rebhe rẹ re ehọ ọbhi ẹmhọn Agbejele nin mhan wewe. Eso bhi ẹwẹ ele ki wo lu re alo dọ deba mhan ha ga Jehova, ọkpakinọn eso i lu iriọ. A mun ọne ẹsọn nin ene ẹhi rẹ ha “ne eria ne imhẹn sibhi ẹwẹ eria ne mhẹn re.” Ọnan rẹman ghe, a mun ọne ẹsọn nin ele rẹ ha kpe agbotu nọnsi Jehova khia. Ọnan bha rẹman ghe eria ne zobọ bhọ rẹ ha ga Jehova i da yẹ sabọ fikie bu ọle re; sẹyẹ, ọ bha rẹman ghe ẹmhọn i da zẹwẹ zegbere bhi agbotu. Ọrẹyiriọ, mhan dẹ sabọ ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ene ẹhi wo wẹnna kaka rẹ ha kpe agbotu nọnsẹmhan khia.

14-15. Be mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ, yẹ rẹman ghe mhan ho nin mhan kpe agbotu nọnsi Jehova khia? (Yẹ fẹ ene ifoto ghe.)

¹⁴ Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene ẹhi yẹ bhi uwedẹ nin ele rẹ dọnmhegbe rẹ kpe agbotu khia? Ọle hi nin mhan rẹ dọnmhegbe lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha kpe agbotu nọnsẹmhan khia. Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan zẹ imọẹ ne hoẹmhọn Jehova, yẹ re egbe nẹ bhi emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ riia ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn an. (Ps. 101:3) Mhan dẹ yẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan nin mhan ko ga rẹ wo ha sun rẹkhan Jehova khian. Bhi ọsi ijiẹmhin, be ọkhẹke nin mhan lu sade mhan dọ lẹn kere ghe obhio mhan nin mhan ko ga lu emhin ebe nọn manman kaka? Ranmhude oyẹẹ nin mhan mhọn da ọle, mhan ki taman ọlẹn nin ọle dọ taman ene ewanlẹn. Ahamiẹn ọle bha ka lu iriọ, mhan ki tobọmhan dọ taman ene ewanlẹn. Mhan guanọ nin ibhio mhan ne riia ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn an jẹje miẹn urẹkpa!—Jem. 5:​14, 15.

¹⁵ Ọ ba bhi egbe a ghe, ẹgheso ọ dẹ khẹke nan re ọria nọn lu emhin ebe nọn manman kaka sibhi agbotu re. Bhi idia nọn sẹ inian, mhan ki zobọ bhọ rẹ nin ọne ọria ha “muobọ.”d (1 Kọr. 5:​9-13) Ọne emhanmhan nan rẹkpa mhan rẹ kpe agbotu khia. Ifuẹkẹ mhan rẹman ọria nan re sibhi agbotu re sade mhan bha deba ọle ha muobọ. Mhan ha re inian nin ele lu emhin, ọ dẹ re ele ha ho nin ele fikie bu Jehova re. Ele ha lu iriọ, mhan ki deba Jehova bi ene ẹhi ha ghọnghọn.—Luk 15:7.

16. Uwedẹ nela uwẹ ho nin uwẹ da manman re egbe khọkhọ ene ẹhi?

¹⁶ Udede ekpẹn nọn nin Jehova rẹ re isẹhoa nin mhan rẹ sabọ luẹ ẹmhọn ene ẹhi, yẹ rẹ deba ele ha wẹnna. Bha wo ji mhan re egbe khọkhọ ele bhi uwedẹ nin ele rẹ re idegbere man, uwedẹ nin ele rẹ hoẹmhọn ẹbho, uwedẹ nin ele rẹ ziẹngbe, bi uwedẹ nin ele rẹ kpe agbotu nọnsi Jehova khia. Mhan ha lu iriọ, mhan ki sabọ ha ribhi azagba-uwa nọnsi Jehova rẹ dọ sẹbhi ighegheghe.