Yēsu Hkristu—Shi Gaw Kădai Rai Ta?
“SHI gaw gălu kăba ai, hpaji rawng ai săra rè ai hpe măsha law law kam ma ai. Shi gaw asak hkrung măhkrung, yawng hta na dăru măgam rawng dik ai măsha lăngai rè ai.” (Mungkan Laika Buk Ninggawn Hparat Chyum) “Shi” gaw kădai rai ta? Hkristan naw ku htung hpe dē da ai Yēsu Hkristu rè ai. Shi kădai rè ai hpe nang chyē n ni? Shi gaw na prat hta lam lăngai ngai mi hku nna, akyu shăbyin nga a ni?
Chyum Laika na kăbu găra shi ga ngu ai ahtik lăbau laika buk măli hta ē, Yēsu a măgam gun byin lai măsa ni hpe măsat mătsing ka da nga ai. Măsat mătsing ka da ai lam ni kădē teng a ni? Ndai lam ni hpe sawk săgawn ai hpang lăbau ka săra Will Durant gaw ning nga ka da wu ai: “Măsha ban prat mi lăman ē, kăji kăchyaw sha rai nga ai yu măya măsha ni gaw ndai dăram hpung kăba ai, myit măsin hta hkra ai mărai hkum lăngai; ndai dăram tsaw htum ai arawn alai hte ndai dăram law htam ai kăhpu kănau ni hpe shătsam lu ai shingran hpe gyin shăpraw lu ai gaw kăbu găra shi ga hta na mau hpa amu ni hte pyi, grau nna kam na lam n nga ai.”
Rai ti mung sinpraw mungdan hte, kăga shăra hta na măsha wan law law ni a mătu, Yēsu Hkristu gaw tsăsam wa sha rai nga ai. Shanhtē gaw shi asak hkrung lai wa sai hpe kam ti mung, Yēsu gaw shanhtē a ban prat hte lăma ma seng ang ai lam hpe n myit yu ma ai. Kăga măsha ni gaw Yēsu a hpang hkan ngu ai ni gălaw lai wa ai lam a măjaw, shi hpe măju jung ai myit hpe shaw shăpraw kau mu ai. “Japan mung măre kăba ni kaw na, hkristan grau law nga ai Nagasaki măre kăba hpe Anu myu bawm jăhkrat ma ai” nga nna Japan n kau mi tsun na ma ai.
Rai ti mung măchyi măsha lăngai wa sărawun a tsi mătsun hpe n hkan shătup yang, Shi a măchyi măkaw mătu, sărawun hpe măra shăkun na kun? Shăkun na n rè. Hkristan Mungkan na măsha ni gaw shăni shăgu na manghkang ni hpe awng dang na mătu, Yēsu jaw ai tsi mătsun hpe na na kaw nna nyet kau măsai. Dai măjaw, Yēsu a shărin shăga lam ni hpe n hkan ai hkristan amying hkam ai ni a măjaw, Yēsu hpe nyet kau na mălai, Yēsu a lam hpe nang nan hka ja la u. Yēsu gaw teng sha kădai wa rè ai lam, na a prat hpe pyi găra hku gălai wa shăngun ai lam Chyum Laika hpe azin ayang hti yu u.
Tsaw Ra Myit—Mădu A Tsi Matsun
Yēsu Hkristu gaw lai wa ai shăning 2,000 dăram ē Palasătina mungdan ē, nga wa sai gălu kăba ai săra lăngai rai nga ai. Mădu a ma prat hte seng nna loi sha chyē lu ai. (Mahte Laika daw kăba 1 hte 2; Luka Laika daw kăba 1 hte 2) Asak 30 ning ē “Teng man ai a măga de saksē hkam na mătu” Yēsu gaw sa săna bungli gun hpang wa sai. (Yawhan 18:37; Luka 3: 21-23) Yēsu a ban prat hte seng nna ahtik lăbau ka mătsing ai mărai măli gaw, shăwa măsha a man ē Yēsu măgam bungli gun ai ten, mungkan ga ntsa chyăhkring sha nga sa ai aten a hpang jăhtum măsum ning chyen hpe sha mădung tawn wu ai.
Măgam bungli gun ai lăman ē, Yēsu gaw shi a săpe ni a prat na manghkang amyu myu hpe, hpăran lu ai zaw si hpe jaw ya wu ai. Dai zaw si gaw hpa re ni? Tsaw ra myit rè. Lăbau hta dan hkung htum tăra langai rè ai, bum ntsa na tăra hta, Yēsu gaw săpe ni hpe shinggyim măsha shăda da găra hku tsaw ra myit mădun ra ai hpe shărin ya wu ai. “Măsha ni nanhtē hpe hkan gălaw na, nanhtē tsaw mătsaw hte măren, nanhtē mung dai hku, shanhtē hpe hkan gălaw mu” nga nna tsun wu ai. (Mahte 7:12) Ndai măsing tăra hpe Ja tăra nga ma ai. “Măsha ni” nga, Yēsu shăang ai hta tinang a hpyen ni mung lawm nga ai. Dai tăra ē nan shi gaw “Nanhtē a hpyen ni hpe tsaw ra mu, nanhtē hpe zingri zingrat ai ni a mătu măra akyu pyi mu,” nga nna tsun ai. (Mahte 5:44) Dai zawn rē ai myit gaw dai ni anhtē hkrum sha nga ai manghkang law mălawng hpe hpăran ya na n rai ni? “Ndai bum ntsa tăra ē Hkristu shărin shăga ai hte măren myit hkrum hkan shătup yang, mungkan ting a manghkang yawng hpe pyi, hpăran kau lu na rè.” Tsaw ra myit hte seng ai Yēsu a shărin shăga ai lam ni hpe, hkan sa shătup yang, shinggyim măsha ni a măchyi măkaw ni hpe shămai lu na rè.
Bungli Hte Mădun Ai Mădu A Tsaw Ra Myit
Yēsu gaw shărin shăga ai lam hte măren hkan shătup ai. Shi gaw tinang a akyu ara hta, kăga ni a akyu ara hpe ashawng tawn let, tsaw ra myit hpe bungli hte mădun ai. Lăni mi hta ē, Yēsu hte săpē ni gaw shat sha ten n la hkra, măsha law law a akyu hpe gun hpai ma ai. Yēsu gaw shi a săpē ni “loi mi ban sa la na” mătu, ra ai lam mu wu ai măjaw, măchyi shim ai shăra de pru sa wa ai. Raitim, măsha wu nawng gaw, shanhtē a shawng ē du măgang nga nhtawm, shanhtē du wa na hpe la nga ma ai. Yēsu a shăra ē nang nga ai ngu ga, kăning di na kun? Yēsu gaw shanhtē hpe “mătsan dum nna, law law wa shărin shăga ya mu ai.” (Marku 6:30-34) Ndai zawn rē ai mătsan dum ai myit gaw, kăga măsha ni hpe kărum ya na mătu shi hpe shădut ya ai.
Kăga ni a akyu hpe, Yēsu gălaw ya ai hta wenyi hte seng ai shărin shăga lam hte sha n măsat da ai. Lăta tut kărum ai hpe mung gălaw ai. Ga shădawn, lăni mi hta Mădu gaw shăna de du hkra shi a tăra mădat ai la ni 5,000 (num ni hte ma ni hta kăga) hpe shat jaw sha ai. Hpang na lang ē, 4,000 hpe shat jaw sha ai. Jau jau na lang hta ē, Mădu gaw muk mănga hte nga lăhkawng hpe asung jăshawn nhtawm, hpang na lang ē muk sănit hte nga loi mi hpe asung jăsuawn wu ai. (Mahte 14:14-21; 15:32-38; Marku 6: 35-44; 8:1-9) Mau hpa n rai ni? Teng ai. Mădu gaw mau bpa amu gălaw ai wa rè ai.
Yēsu gaw măchyi măkaw ai ni law law hpe mung shămai ya ai. Shi gaw myi kyaw ai ni, lăgaw hten ai ni, manggang kap ai ni hte na lăhpang ai ni hpe, shămai ya ai. Si ai măsha ni hpe pyi, hkrung rawt shăngun wu ai. (Luka 7:22; Yawhan 11.30-45) Lang mi hta, manggang kap ai wa lăngai gaw, shi hpe “Nang hkraw n yang gaw, ngai hpe shăpra ya lu na rai nga ndai,” ngu nna hpyi nem wu ai. Yēsu găra hku htang a ni? “Lăta lădawn let, shi hpe ahtawk nna, ‘Ngai hkraw nga nngai, san pra wa nu’ ngu wu ai.” (Marku 1:40, 41) Yēsu gaw shanhtē hpe kărum ya na mătu, na chying ra shărawng myit shădut hkum wu ai. Dai mau hpa amu ni hku nna jam jau hkrum ai ni ntsa, shi a tsaw ra myit hpe mădun wu ai.
Kam sham na mătu yak a ni? Raitim, Yēsu gaw shi a mau hpa amu law mălawng hpe shăwa yawng a man ē gălaw wu ai. Shi hpe aten shăgu măra tam na mătu shăkut nga ai hpyen ni pyi, mau hpa amu ni Mădu gălaw ai lam hpe n ningdang lu ma ai. (Yawhan 9:1-34) Dai hta n-ga, Mădu a mau hpa amu ni hta ē, yaw shăda lam nga ai. Dai ni gaw, Yēsu hpe Kărai Kăsang shăngun dat ai wa rè hpe ginhka chyē lu na mătu, kărum ya ai.—Yawhan 6:14.
Yēsu a shărin shăga ai lam ni hte shi a ban prat hpe kădun mi sumru yu ai hte pyi, shi hpe tsaw ra măyu ai myit hte, shi a tsaw ra myit hpe kăsi la măyu ai myit rawng wa hkra, anhtē hpe shădut ya ai. Raitim, dai gaw na a ban prat hpe Yēsu akyu shăbyin ya lu ai lam lăngai sha n rè ai. Shi gaw tsaw ra ai lam shărin ya ai, gălu kăba ai săra sha n rè. Shi gaw Kărai Kăsang a kăsha shingtai hku nna, shinggyim măsha rai n byin yang, asak hkrung ga sai lam mădun dan ai. (Yawhan 1:14; 3:16; 8:58;17:5; 1 Yawhan 4:9) Shi gaw shinggyim măsha byin tai ngut ai hpang, asak naw hkrung nga ai; dai gaw Mădu hpe na a mătu grau nna lăchyum rawng shăngun nga ai. Chyum Laika kaw Yēsu gaw bai hkrung rawt nna ya Kărai Kăsang a Mungdan hta hkawhkam hku nna hkaw dung nga sai lam mădun da ai. (Shingran 11:15) Yēsu gaw “htani htana asak ngu ai chyawm gaw, lăngai sha rai nga ai hte teng man rē ai nang Kărai Kăsang hpe mung, nang shăngun dat ai wa Yēsu Hkristu hpe mung, chyē chyang lu ai hpe, ngu ai, rai nga ai” nga nna tsun ai. (Yawhan 17:3; 20:31) Teng sha, Yēsu Hkristu hte seng ai chyē chyang ai byeng-ya hpe lu la ai lam gaw Hparadisu ē n htum n wai asak hpe byin shăngun lu ai. Kăning rai byin lu na kun? Yēsu a lam hpe grau hka ja nna Mădu a kăsi hpe la na mătu, ‘Hkristu a tsaw ra ai lam gaw anhtē hpe găra hku woi awn’ ai lam hpe yu yu u. (2 Korinhtu 5:15) Yehowa Saksē ni gaw nang hpe kăbu găra let kărum ya na rè ai.—Yawhan 13:34-35.
Măsat dingsat n lawm ai, la kap tawn ai Ja Chyum ga ni yawng gaw, Dr. O. Hanson laika gălè da ai (Jinghpaw) Chyum Laika kaw na rè.