“Nĩ Kana Mũikalike Matatwanĩ”
“Syaĩĩsyai na voyai [“voyaai mũtekũeka,” “NW”] nĩ kana mũikalike ũtatwanĩ.”—MATHAYO 26:41.
YĨU yaĩ ĩvinda yũmũ kũthonoka yĩngĩ o na yĩva yĩla yaĩ yaamũkwata Yesũ. Yesũ Klĩsto Mwana wa Ngai, aĩ vakuvĩ kũmina ĩvinda yake ya kwĩkala kũũ nthĩ. Yesũ nĩweesĩ nesa kana o mĩtũkĩ nĩwaĩ akwatwe na aĩtwʼĩĩwa kũawa, na aisũwʼa mũtĩnĩ. Nĩweesĩ kana nũtonya kũetee ndaĩa kana kũvũthĩthya syĩtwa ya Ĩthe kumana na ũtwi wake na meko make onthe. Na ĩngĩ Yesũ nĩweesĩ kana ĩvinda yũkĩte ya andũ yaĩ mũisyonĩ. Avinyĩĩwe ũu eekie ata?
2 Yesũ nĩwaendie mũũndanĩ wa Ngesemanii e na amanyĩwʼa make. Yesũ nĩwendete kũthi vandũ vau mũno. Mavika vau Yesũ nĩwaendangie vaasanga na amanyĩwʼa make. Na e weka, akũlya Ĩthe wake wa ĩtunĩ vinya na amũvoya kuma ngoonĩ mavinda atatũ. O na kau aĩ mwĩanĩu, Yesũ ndaaĩwʼa atonya kũmĩĩsya thĩna ũsu na vinya wake mwene.—Mathayo 26:36-44.
3 Ũmũnthĩ o naitũ twĩ avinyĩĩe. Mwambĩlĩĩlyonĩ wa kavuku kaa nĩtũnawetie maũndũ ala me kũĩkĩĩthya kana twĩkalaa mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo wa walanyʼo ũũ mũthũku wa maũndũ. Matatwa na maũndũ ma kũvinyĩĩa ma walanyʼo ũũ mũthũku wa maũndũ kuma nthĩ ĩno ya Satani maendee na kũthũkĩĩa. Maũtwi na meko ma kĩla ũmwe witũ waasyaa nĩ mũthũkũmi wa Ngai maĩlĩtwe kũtaĩĩthya syĩtwa yake na nĩmo makatuma tũkwata thayũ nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ. Nĩtwendete Yeova. Twĩenda ‘tũmĩĩsye kũvika mũminũkĩlyo’—o mũminũkĩlyo wa thayũ witu kana wa walanyʼo ũũ wa maũndũ, o ũla wĩũka mbee. (Mathayo 24:13) Ĩndĩ tũtonya kwĩkala twĩtũĩe na tũsyaĩĩsye ata?
4 Nũndũ wa kũmanya kana amanyĩwʼa make—ma ĩvinda yĩla waĩ kũũ nthĩ na ma ũmũnthĩ—makakwatwa nĩ matatwa, Yesũ athingʼĩĩisye atĩĩ: “Syaĩĩsyai, na voyai nĩ kana mũikalike ũtatwanĩ.” (Mathayo 26:41) Ndeto isu tũsieleawa ata ũmũnthĩ? Nĩ matatwa mekũ maũkwataa? Na ũtonya kũndeea ‘kũsyaĩĩsya’ ata?
Kũtatwa Kwĩka Ata?
5 Ithyonthe nĩtũtatawa kũlika “mũkwanĩ wa ndevili” o kĩla mũthenya. (2 Timotheo 2:26) Mbivilia ĩtũkanasya kana Satani mavinda maingĩ amanthanaa na athaithi ma Yeova. (1 Vetelo 5:8; Ũvuanʼyo 12:12, 17) Kwa kĩeleelo kyaũ? Ti nginya atũae. Twakwʼa twĩ aĩkĩĩku kwa Ngai Satani ndethĩawa asinda. Satani nĩwĩsĩ kana Yeova akaananga kĩkwʼũ kwĩsĩla ũthayũũkyo ĩvinda yĩla ũtwʼĩte yavika.—Luka 20:37, 38.
6 Kĩndũ kĩnene mũno mbee wa thayũ witũ wa ĩvinda yĩĩ kĩla Satani wendaa kwananga nĩ—ũlũmanyʼo witũ kwa Ngai. Satani e na kĩthito mũno kũĩkĩĩthya kana nũtonya kũalyũla andũ onthe mamũtie Yeova. Kwondũ wa ũu ethĩwa nĩtũtonya ũsesengwa kwĩthĩwa tũte aĩkĩĩku—kũeka kũtavanyʼa ũvoo mũseo, kana kũeka mwĩkalĩle wa Kĩklĩsto—wĩthĩwa wĩ ũsindi mũnene kwa Satani! (Aeveso 6:11-13) Kwoou “mũtati” aiaa mbee witũ matatwa.—Mathayo 4:3.
7 “Maũĩ ma ũkengana” ma Satani nĩ ma mĩthemba mingĩ. (Aeveso 6:11, Jewish New Testament) Nũtonya ũtũtata kwĩsĩla kwenda syĩndũ sya kĩmwĩĩ, wʼĩa, nzika, kana kũmantha motanu ma nthĩ. Ĩndĩ nzĩa ĩmwe ĩla ũtũmĩaa mũno nĩ kũtũtũla ngoo. Nũndũ wa ũseleke nĩwĩsĩ kana kwĩmakĩa nĩ kũtumaa mũndũ ethĩwa atonya kũvalũka. (Nthimo 24:10) Kwoou mavinda maingĩ ĩla ‘twaũmĩa’ ngoonĩ atũtataa tũeke ũĩkĩĩku witũ.—Savuli 38:8, NW.
8 O ũndũ tũendee ũlika mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, nowʼo maũndũ ma kũtũla ngoo mongelekeele na ti aĩ ithyĩ tũikwatwa nĩ maũndũ asu. (Sisya kasandũkũ ka “Maũndũ Amwe Ala Matũlaa Ngoo.”) O na ethwa kĩtũmi kya ũtũtũla ngoo nĩ kyaũ, nĩkĩtonya ũnyivya vinya witũ. ‘Kũtangĩĩa ĩvinda’ ya kwĩka maũndũ ma kĩveva—o vamwe na kwĩmanyĩsya Mbivilia, kũthi mawũmbanonĩ ma Kĩklĩsto, na kũtavanyʼa,—nĩ matonya kwĩthĩwa me maũndũ maito ethwa twĩ anou kĩmwĩĩ, kĩlĩko na ngoonĩ. (Aeveso 5:15, 16) Lilikana kana Mũtati eenda ũeke ũĩkĩĩku witũ. Ĩndĩ yĩĩ ti ĩvinda ya kũleelya moko kana kwona ta ĩvinda o ya ngũĩ! (Luka 21:34-36) Ũtonya kũsiĩĩa matatwa ata na kwĩkala ũsyaĩĩsye? Kwa sũanĩa maũndũ ana matonya ũkũtethya.
“Voyaai Mũte Kueka”
9 Mwĩkwatye Yeova kwĩsĩla mboyanĩ. Lilikana ngelekanyʼo ya Yesũ mũũndanĩ wa Ngesemanii. Yĩla wavinyĩĩkĩte mũno vyũ we eekie ata? Amanthie ũtethyo kuma kwĩ Yeova, amũvoya na kĩthingʼĩĩsyo kũvikĩa “yuutĩa yake yatwʼĩka ta mavoloto manene ma nthakame, maivolotanga nthĩ.” (Luka 22:44) Kwa sũanĩa ĩũlũ wa ũndũ ũsu. Yesũ nĩweesĩ Satani nesa. Yesũ e ĩtunĩ nĩwoonete matatwa onthe ala Satani ũtũmĩaa nĩ kana aluluutĩkye athũkũmi ma Ngai. Ĩndĩ Yesũ ndeewʼaa kana nũtonya kusinda matatwa onthe ala Satani waĩ atonya kwia mbee wake. Ethĩwa Mwana mwĩanĩu wa Ngai nĩwewʼaa aĩlĩtwe nĩ kũvoya ũtethyo na vinya kuma kwa Ngai, tyo ithyĩ!—1 Vetelo 2:21.
10 Lilikana ĩngĩ, kana ĩtina wa kũmatavya amanyĩwʼa make ‘mavoye matekũeka,’ Yesũ aisye: “Veva nĩwʼo ũkwenda, ĩndĩ mwĩĩ ndwĩ na vinya.” (Mathayo 26:41) Yesũ aneenaa ĩũlũ wa mwĩĩ waũ? Kwa wʼo ti ũla wake mwene; vayaĩ wonzu o na ũmwe mwĩĩnĩ wake nũndũ waĩ mwĩanĩu. (1 Vetelo 2:22) Ĩndĩ ũu ti wʼo kwailyĩ ĩũlũ wa mĩĩ ya amanyĩwʼa make. Nũndũ wa kwĩthĩwa masyaiwe mate eanĩu na mena mwelekelo wa kwĩka naĩ nĩmaaĩlĩte ũtetheewʼa kũsinda matatwa. (Alomi 7:21-24) Kĩu nĩkyo kĩtumi wamathingʼĩĩsye—o vamwe na Aklĩsto ala maĩ methĩwe ĩtina woo—mavoye ũtethyo makwatwa nĩ matatwa. (Mathayo 6:13) Yeova nũsũngĩaa mboya ta isu. (Savulĩ 65:2) Ata? Kwa nzĩa ta ii ilĩ.
11 Nzĩa ya mbee, Ngai nũtũtethasya kũmanya matatwa. Matatwa ma Satani nĩ ta mĩkwa ĩteetwe nzĩanĩ yĩ kĩvindu. Ethĩwa ndũmyene nũtonya ũkwatwʼa. Yeova nũmulĩkaa mĩkwa ĩsu ya Satani kwĩsĩla Mbivilianĩ na mavuku ma kũelesya Mbivilia, na kwa kwĩka ũu aitũtetheesya tũikalike matatwanĩ. Kwa myaka mingĩ, Ngai nũtũtavĩtye ĩũlũ wa mĩisyo ya kũkĩa andũ, ũlaalai, kwenda syĩndũ sya kĩmwĩĩ na matatwa angĩ ma Satani kwĩsĩla mavuku ma kũleasya Mbivilia na mĩvango ya kũmanyĩsya andũ mawũmbanonĩ manene na manini. (Nthimo 29:25; 1 Akolintho 10:8-11; 1 Timotheo 6:9, 10) We ndũũtũnga mũvea kwa Yeova nũndũ wa ũtũtavya nzĩa sya Satani? (2 Akolintho 2:11) Mokanyʼo asu onthe nĩ ũsũngĩo wa mboya syaku sya ũkũlya ũtethyo wa kũsinda matatwa.
12 Nzĩa ya kelĩ, Yeova asũngĩaa mboya sitũ kwa ũtũnenga vinya wa kũmĩĩsya matatwa. Ndeto yake yaasyaa ũũ: “Ngai . . . ndakamũeka mũtatwe kũvĩtũka vinya wenyu; ĩndĩ vamwe na kũtatwa akamantha nzĩa ya kũthonoka.” (1 Akolintho 10:13) Ngai ndakaeka ĩtatwa yĩtũvinyĩĩe wĩthĩe tũi na vinya wa kĩveva wa kũyĩsinda kethĩwa tũkaendeea kũmwĩkwatya. Atũmanthĩaa “nzĩa ya kũthonoka” ata? ‘Nũmanengae veva mũtheu ala mamwĩtasya.’ (Luka 11:13) Veva ũsu nũtonya ũtũtetheesya kũlilikana mwolooto wa Mbivilia ũla ũtonya kũtwongela vinya na kũtũtetheesya kwĩka maũtwi ma ũĩ. (Yoana 14:26; Yakovo 1:5, 6) Nũtonya ũtũtetheesya kwonanyʼa ndaĩa ila twaĩlwe kwĩthwa nasyo nĩ kana tũsinde mwelekelo mũthũku (Akalatia 5:22, 23) Veva wa Ngai o na no ũtonya kũsukuma aĩkĩĩi ala tũthaithaa namo ‘matũkiakisye.’ (Akolosai 4:11) We ndũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ nũsũngĩaa mboya syaku sya kũvoya ũtethyo kwa nzĩa syĩ wendo ta isu?
Ĩthĩwa na Kĩlĩko Kĩseo kwa Maũndũ ala Weteele
13 Nĩ kana tũendee ũsyaĩĩsya, twaĩlwe kwĩthĩwa na kĩlĩko kĩseo ĩũlũ wa maũndũ ala tweteele. Nũndũ wa kũvinyĩĩwa nĩ maũndũ ma thayũ ũũ, ithyonthe nĩtũnyivĩawa nĩ vinya mavinda kwa mavinda. Ĩndĩ no nginya tũlilikane kana Ngai ndaasya tũkekalaa tũteũthĩna twĩ nthĩ ĩno. O na ĩvinda ya tene athũkũmi ma Ngai nĩmakwatawa nĩ mathĩna ta kũtũlĩka ngoo, ũkya, na kũwaa.—Meko 8:1; 2 Akolintho 8:1, 2; 1 Athesalonika 5:14; 1 Timotheo 5:23.
14 Ũmũnthĩ, o naitũ no nginya tũkwatwe nĩ mathĩna. Nĩtũtonya kũthĩnwʼa, kũkwatwa nĩ mathĩna ma mbesa, kũthĩnĩka ngoo, kũwaa na kũthĩna kwa nzĩa o ingĩ. Kethĩwa Yeova nũtũsũvĩaa kwa nzĩa ya kyama tũkalea ũkwatwa nĩ mothũku onthe, ũu tyo ũmũnenge Satani ũthei wa kũmũvũthya Yeova? (Nthimo 27:11) Yeova nũekaa athũkũmi make matatwe na kũthĩnwʼa o na mavinda angĩ nginya makoawa nĩ avinganĩsya.—Yoana 16:2.
15 Ĩndĩ, Yeova athanĩte kyaũ? O ta ũndũ twamina kũweta athanĩte kana akatũnenga vinya wĩanene na ũtatwa o na wĩva ũla wĩtũkwata ethĩwa tũkamũĩkĩĩa vyũ. (Nthimo 3:5, 6) Nũtũsũvĩaa kĩveva kwĩsĩla Ndetonĩ yake, veva wake, na ũseũvyo wake, na aitũtetheesya kũsũvĩa mũamba witũ nake. Mũamba ũsu wĩ mũlũmu o na twakwʼa, twĩ o asindi. Vaiĩ kĩndũ—o na kĩkwʼũ—kĩtonya kũsiĩĩa Ngai kũnenga athũkũmi make aĩkĩĩku mũthĩnzĩo. (Aevelania 11:6) Na nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ ĩla yu yĩ vakuvĩ, Yeova akeanĩsya mawatho ala angĩ make maseo ma kũathima ala mamwendete.—Savuli 145:16.
Lilikana ala Mokũlyo
16 Nĩ kana tũmĩĩsye mũvaka mũminũkĩlyo, no nginya tũlilikane maũndũ ala ma vata matumĩte Ngai aeka ũthũku. Ethĩwa mavinda kwa mavinda nĩtwonaa mathĩna maitũ ta meũtũkĩlya vinya na nĩ ta tũkwenda kũemwa, nĩtwaĩlĩtwe kũlilikana Satani nĩwakananĩisye waĩlu wa ũsũmbĩki mũnene wa Yeova. Mũkengani ũsu o na nĩweekĩie nzika ũthaithi wa kwĩyumya na ũlũmanyʼo wa athaithi ma Ngai kwake. (Yovu 1:8-11; 2:3, 4) Maũndũ asu na nzĩa ĩla Yeova ũnyuvĩte kũmamina nayo nĩ maũndũ manene kũthonoka kĩla ũmwe katĩ witu. Kwa nzĩa myaũ?
17 Kũeka mathĩna maendee kwa kavinda Ngai nũnengete andũ mwanya wa kwĩmanyĩsya ũwʼo. Kwa sũanĩa ũndũ ũũ: Yesũ nĩwathĩniwʼe nĩ kana twĩthwe tũtonya ũkwata thayũ. (Yoana 3:16) Tũitũnga mũvea nũndũ wa ũndũ ũsu? Ĩndĩ no twĩtĩkĩle kũmĩĩsya kwa kavinda nĩ kana andũ angĩ matonye kũkwata thayũ? Nĩ kana tũmĩĩsye mũvaka mũminũkĩlyo no nginya tũelewe ũĩ wa Yeova nĩ mũnene mũno kũthonoka witũ. (Isaia 55:9) Akavetanga ũthũku ĩvinda yĩla yaĩlĩte ya kũmina ala mokũlyo ĩũlũ wa ũsũmbĩki wake tene na tene, na kwa ũseo witũ wa ĩvinda yĩtathela. Kwa wʼo, vaiĩ nzĩa ĩngĩ waĩ atonya kũtũmĩa ateo ĩsu. Kũiĩ ũte ũlũngalu kwa Ngai!—Alomi 9:14-24.
“Mũthengee Ngai”
18 Nĩ kana twĩkalae twĩtũĩe, no nginya twĩkale vakuvĩ na Yeova. Ndũkaaĩse kũlwa kana Satani aendee kũtata ũndũ ũtonya nĩ kana anange mũamba mũseo witũ vamwe na Yeova. Satani no ende tũĩkĩĩe kana mũminũkĩlyo ndũkoka, na kana kũtavanyʼa ũvoo mũseo kana kwĩkala ũndũ Mbivilia yaasya nĩ maũndũ ma kwananga ĩvinda. Ĩndĩ we nĩ “mũneeni wa ũvũngũ na nĩ ĩthe wa ũvũngũ.” (Yoana 8:44) No nginya ‘tũmũsiĩĩe Ndevili’ twĩyumĩtye vyũ. Tũyaĩlĩtwe o na vanini kũvũthya mũamba witũ vamwe na Yeova. Mbivilia kwa wendo ĩtũthingʼĩĩasya atĩĩ: “Mũthengeei Ngai, nake akamũthengeea inywʼĩ.” (Yakovo 4:7, 8) Ũtonya kũmũthengeea Yeova ata?
19 Kwĩsilya mũno kwa nzĩa ya mboya nĩ ũndũ wa vata. Yĩla mathĩna ma ũvinyĩĩa meethĩwa me maingĩ, onoesya Yeova ngoo yaku. Wamũtavya maũndũ ala meũkũthĩnyʼa, nowʼo wĩĩthĩwa wĩ ũvũthũ kwaku kwona mosũngĩo ma mboya syaku nesa. Nĩvatonyeka ũkethĩa ũsũngĩo ti ũla ũnendaa, ĩndĩ ethĩwa wendi waku nĩ kũmũtaĩa na kwĩkalya ũlũmanyʼo waku nake, akaũnenga ũtethyo ũla ũkwenda nĩ kana wũmĩĩsye ũte ũsindwa. (1 Yoana 5:14) O ũndũ ũendee kwona ũtongoi wake thayũnĩ waku, ũkamũthengeea mũnango. Kũsoma na kũsũanĩa kwa kĩthito ngũma sya Yeova na nzĩa syake tondũ ivuanĩtwʼe Mbivilianĩ, nĩ kwa vata. Kũsũanĩa kwa mũthemba ũsu nĩkũtetheeasya kũmũmanya nesa; nĩkũthangaasya ngoo yaku na kũkongela wendo waku kwake. (Savuli 19:14) Na wendo ũsu nĩwʼo ũtonya kũũtetheesya kũsiĩĩa matatwa na kwĩkala ũsyaĩĩsye.—1 Yoana 5:3.
20 Nĩ kana twĩkale vakũvĩ na Yeova, nũndũ wa vata kwĩkala vakuvĩ na ala tũthaithaa namo. Ũndũ ũsu nũneenewa kĩlungunĩ kya mwĩso kya kavuku kaa.
MAKŨLYO MA KWĨMANYĨSYA
• Yesũ eekie ata yĩla waĩ mũvinyĩĩe mũno e vakuvĩ kũmina ĩvinda yake ya kwĩkala kũũ nthĩ, na amathingʼĩĩisye amanyĩwʼa make meke ata? (Kĩlu. 1-4)
• Nĩkĩ Satani wendaa mũno kũtata athaithi ma Yeova na atũmĩaa nzĩa syĩva kũtũtata? (Kĩlu. 5-8)
• Nĩ kana tũsiĩĩe matatwa nĩkĩ no mũvaka tũvoye vate kũeka (Kĩlu. 9-12), kwĩthĩwa na kĩlĩko kĩseo ĩũlũ wa maũndũ ala tweteele, (Kĩlu. 13-15), kũlilikana maũndũ ala makonetye ũkananĩsya wa ũsũmbĩki wa Ngai (Kĩlu. 16-17), na ‘kũmũthengeea Ngai’ (Kĩlu. 18-20)?
[Visa ĩthangũnĩ ya 25]
Maũndũ Amwe Ala Matũlaa Ngoo
Ũima wa mwĩĩ/ũkũũ. Ethĩwa nĩtũwaĩte ũwau ũtatonya ũvoa kana vinya witũ nĩ mũnyivu nũndũ wa ũkũa, nĩtũtonya kũtũlĩka ngoo nũndũ tũitonya kũtethya wĩa mwingĩ nthĩnĩ wa kũmũthũkũma Ngai.—Aevelania 6:10.
Kũkwʼa ngoo. Nĩtũtonya ũkwʼa ngoo nĩkwona andũ o anini mayendeewʼa ĩla tũũtavanyʼa Ndeto ya Ngai.—Nthimo 13:12.
Kwĩwʼa tũtaĩle. Nũndũ wa kũwaa ĩvinda ĩasa mũndũ nũtonya kũtwʼa we ndendetwe, o na Yeova ndamwendete.—1 Yoana 3:19, 20.
Kũthatwʼa. Ethĩwa mũndũ nĩmũthatye mũno nĩ ũmwe wa ala mathaithaa vamwe nake, nũtonya kwĩwʼa woo mũno akatatĩka kũeka kũthi mawũmbanonĩ ma Kĩklĩsto kana kũtavanyʼa.—Luka 17:1.
Kũthĩnwʼa. Angĩ ala mũte mũamba mũĩkĩĩonĩ nĩmatonya kũkũvĩnga, kũũthĩnyʼa kana kũũthekeea.—2 Timotheo 3:12; 2 Vetelo 3:3, 4.
[Visa ĩthangũnĩ ya 26]
Yesũ atũthingʼĩĩisye tũvoyae vate kũeka ũtethyo wa kũkita na matatwa