Tũtonya Ata Kũendeea Kwĩthĩwa na Wasya Mũseo wa Ngoo?

1, 2. Nĩ kwa nzĩa yĩva ngitĩ ĩtonya kũsunga mũsyĩ, na ĩtonya kũelekanwʼa na wasya wa ngoo ata?

KWASŨANĨA twĩ ũtukũ, na mũndũũme mũna nũkomete akalĩkwa. Na e o toonĩ, ngitĩ yake ĩyĩwʼa matuu ma mũndũ wũkĩte, na ĩyambĩĩa ũkũma. Mũndũ ũsu eeũkĩte aikĩa na aisemba, na kavindanĩ o kau mwene ngitĩ aithũlũmũka na aisisya nza. Ĩndĩ ailea kwĩthĩa kĩndũ, na ũu ũituma ngoo yake ĩusya. Takeka ngitĩ ĩsu yeethĩwa ĩtetũĩĩe na ĩilea ũkũma, nĩ kyaũ kĩthĩwa kyeekĩka? Nĩvatonyeka mũndũũme ũsu akethĩwa ooyĩwa, akaũmĩwʼa, kana akoawa.

² Mĩsyĩ mingĩ nĩyĩthĩawa na ngitĩ ya kũmĩsunga. Ethĩwa ngitĩ ĩsu yĩ metho, nĩtonya kũtangĩĩa thayũ. Ngitĩ ta ĩsu nĩtonya kũelekanwʼa na mũthĩnzĩo wa vata Yeova ũtũnengete, nawʼo nĩ wasya wa ngoo. (Yakovo 1:17) Takeka tũyĩthĩawa na wasya wa ngoo, no tũlike mũisyonĩ. Ĩndĩ wasya ũsu watũmĩwa nesa, no ũtũtetheesye kũmanya maũndũ ala maĩlĩte, na kũmaatĩĩa. Kwoou ekai twone wasya wa ngoo nĩ kyaũ, na ũndũ ũthũkũmaa. Yu no tũneenee maũndũ aa: (1) Ũndũ wasya wa ngoo ũtonya kũmanyĩwʼa, (2) nĩkĩ twaĩle kũsũanĩa ĩũlũ wa wasya wa ngoo wa ala angĩ, na (3) ũndũ wasya mũseo wa ngoo ũetae moathimo.

WASYA WA NGOO NĨ KYAŨ, NA ŨTHŨKŨMAA ATA?

3. Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “wasya wa ngoo” yonanasya kyaũ, nayo ĩeleasya ũtonyi wĩva wa mwanya ũla andũ methĩawa nawʼo?

³ Nthĩnĩ wa Mbivilia, ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “wasya wa ngoo” yonanasya kwĩmanya mwene. Kĩvathũkanyʼo na syũmbe ila ingĩ syonthe ĩũlũ wa nthĩ, Ngai nũtũnengete ũtonyi wa kwĩmanya. Ũu nĩ kwasya nĩtũtonya kwĩsisya na kwĩkuũa kana mwĩkalĩle witũ nĩ mũseo. Nũndũ wasya witũ wa ngoo no ta ngũsĩ, kana mũsili wĩ nthĩnĩ witũ, nũtonya kũtũtetheesya kũmanya ethĩwa meko maitũ, mawoni maitũ, na maũndũ ala twanyuva kwĩka nĩ maseo, kana nĩ mathũku. Wasya ũsu nũtonya kũtũtongoesya twĩke ũtwi mũseo, kana ũkatũkanyʼa tũikeke ũtwi mũthũku. Kwoou, ethĩwa ũtwi witũ nĩ mũseo wasya witũ wa ngoo nũtonya kũtũkiakisya, ĩndĩ ethĩwa ũtwi witũ nĩ mũthũku wasya ũsu nũtonya kũtũthĩnyʼa mũno.

4, 5. (a) Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Atamu na Eva maĩ na wasya wa ngoo, na nĩ kyaũ kyeethĩiwe ĩtina wa malea kwĩwʼa mwĩao wa Ngai? (b) Nĩ ngelekanyʼo syĩva syĩkwonanyʼa kana aũme aĩkĩĩku ma mbee wa Ũklĩsto nĩmeethukĩĩasya wasya woo wa ngoo?

⁴ Kĩla mũndũ asyaawa e na wasya wa ngoo, nũndũ wasya ũsu nĩweekĩiwe nthĩnĩ wa Atamu na Eva ĩla moombiwe. Andũ asu elĩ nĩmoonanisye kana maĩ na wasya wa ngoo, nũndũ ĩla meekie naĩ, nĩmeewie nthoni mbingĩ. (Mwambĩlĩlyo 3:7, 8) Ĩndĩ ũndũ wa kũmakya nĩ kana, o na kau wasya woo wa ngoo nĩwamathĩnisye, ndwaĩ ũmatethya ĩvindanĩ yĩu. Nĩ maĩ maleete na ngũlũ kũatĩĩa mwĩao wa Ngai, na kwa kwĩka ũu, makanyuva kwĩthĩwa alei, kana avinganĩsya ma Yeova Ngai. Na nũndũ andũ asu moombĩtwe mate na naĩ, mavĩtisye o mesĩ. Kwoou vayaĩ vatonyeka makamũsyokea Ngai.

⁵ Kĩvathũkanyʼo na Atamu na Eva, andũ aingĩ nĩmethukĩĩasya wasya woo wa ngoo, o na kau mo nĩ ene naĩ. Kwa ngelekanyʼo, mũndũũme mũĩkĩĩku Yovu aĩ atonya kwasya ũũ: “Nĩngũlũmya ũlũngalu wakwa, ndikoeka ũthi: ngoo yakwa ndĩkanganʼya ĩvinda yonthe nĩ thayũ.”a (Yovu 27:6) Yovu nĩweethukĩĩasya nesa wasya wake wa ngoo, na nĩwaekaa ũmũtongoesye mbee wa kwĩka motwi kana kwĩka maũndũ. Kwoou Yovu aĩ atonya kwasya ate na nzika o na vanini kana wasya wake wa ngoo ndwaamũkanyʼa kana kũmũthĩnyʼa, kwa kũtuma ewʼa nthoni kana ewʼa ta wĩ na mavĩtyo. Kĩvathũkanyʼo na Yovu, wasya wa ngoo wa Ndaviti nĩwamũthĩnisye ĩtina wa kũmwonyʼa kĩvũthya Mũsumbĩ Saulo, ũla waĩ mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu: ‘Ĩtina, ngoo ya Ndaviti nĩyamũthĩnisye.’ (1 Samueli 24:5) Ndaviti nĩwatethekie ĩla wasya wake wa ngoo wamũthĩnisye, nũndũ nĩwatumie amanya kana ndaaĩle kwĩka ũndũ ta ũsu wa kĩvũthya.

6. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana wasya wa ngoo nĩ mũthĩnzĩo ũnengetwe kĩla mũndũ?

⁶ Wʼo mũthĩnzĩo ũsu wa wasya wa ngoo ũnengetwe athũkũmi ma Yeova oka? Kwasisya ndeto ii mũtũmwa Vaulo waveveeiwe kũandĩka: “Yĩla Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ mate na ĩla mĩao mekaa maũndũ ala me nthĩnĩ wa mĩao kwa mũtuo woo, andũ asu, mate na mĩao, no mo mĩao ene; nũndũ maũndũnĩ asu meonanʼya wĩa wa ĩla mĩao ũandĩkĩtwe ngoonĩ syoo, wasya wa ngoo woo ũkĩkũsĩĩa, na malilikano moo ene kwa ene maimonʼya mavĩtyo kana kũmaekea.” (Alomi 2:14, 15) O na ala matesĩ mĩao ya Yeova, mavinda angĩ wasya woo wa ngoo no ũmasukume makeka kwosana na myolooto yake.

7. Nĩkĩ mavinda amwe wasya wa ngoo ũtonya kũlea kũtethya wĩa nesa?

⁷ Mavinda angĩ wasya wa ngoo nũtonya kũlea kũtethya wĩa nesa. Nĩkĩ? Kwasũanĩa ĩla ngelekanyʼo ya ngitĩ ya kũsunga mũsyĩ. Ngitĩ ĩsu ndĩtonya kũtethya ethĩwa ndĩtũĩĩe, kana ethĩwa yakũma mwene mũsyĩ ndekwosa ĩtambya ya kwĩsiĩanĩa na mũisyo. O ta ũu, wasya witũ wa ngoo nũtonya kũema kũtũtethya twaeka welelũkwʼe nĩ mawendi mathũku. O na wasya ũsu nũtonya kũema kũtũtetheesya kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku maũndũnĩ maingĩ ma vata ethĩwa tũitongoeawʼa nĩ Ndeto ya Ngai ĩla tũkũũtũmĩa. Kwoou, nĩ kana wasya witũ wa ngoo ũtethye wĩa nesa, nĩtwaĩle kũtongoewʼa nĩ veva mũtheu wa Yeova. Vaulo aandĩkie atĩĩ: “Wasya wa ngoo wakwa nũũkũsĩĩa vamwe nakwa nthĩnĩ wa [veva mũtheu].” (Alomi 9:1) Tũtonya kũmanya ata kana wasya witũ wa ngoo nũtongoewʼe nĩ veva mũtheu wa Yeova? Tũtonya kwĩka ũu kwa kũũmanyĩsya.

ŨNDŨ TŨTONYA KŨMANYĨSYA WASYA WA NGOO

8. (a) Mawendi ma ngoo matonya kwelelũkya wasya wa ngoo ata, na nĩ ũndũ wĩva wa vata vyũ twaĩle kũthĩnĩkĩa ĩla tũkwĩka motwi? (b) Nĩkĩ Mũklĩsto ũtaĩle kwĩwʼa e mwĩanĩe atĩ nũndũ wasya wake wa ngoo ndũũmũthĩnyʼa? (Sisya maelesyo ma kwongeleela.)

⁸ Tũtonya ata kwĩka ũtwi ũkwosana na wasya witũ wa ngoo? Veonekana kana andũ amwe mekaa motwi kwĩanana na mosũanĩo moo, na ũndũ mekwĩwʼa ngoonĩ. Ĩtina wa ũu nĩmatonya kwasya atĩĩ: “Wasya wakwa wa ngoo ndũũnthĩnyʼa.” Ĩndĩ twaĩle kũmanya kana mawendi ma ngoo sitũ no methĩwe na vinya mwingĩ mũno, o na no melelũkye wasya witũ wa ngoo. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ngoo nĩ ngengani kũvĩtũka syĩndũ syonthe, na nĩ nthũku ki: nũũ ũtonya kũmĩmanya?” (Yelemia 17:9) Kwoou, ĩla tũkwĩka motwi, kĩndũ kĩla kya vata vyũ twaĩle kũthĩnĩkĩa nĩ kũmwendeesya Yeova, ĩndĩ ti kwĩka kwosana na mawendi ma ngoo sitũ.b

9. Kũmũkĩa Ngai nĩ kwĩka ata, na kwĩthĩwa na wʼĩa ũsu kũtumaa twĩka motwi mailyĩ ata?

⁹ Ethĩwa nĩtweeka ũtwi wosanĩte nesa na wasya witũ wa ngoo mũmanyĩsye, ũu wonanasya kana nĩtũũmũkĩa Ngai, na tũitongoewʼe nĩ mawendi ma ngoo sitũ. Kwasũanĩa ĩũlũ wa ngelekanyʼo ĩno: Neemia, ngavana mũĩkĩĩku, nĩwaaĩlĩte kwĩtya koti na ndĩvi sya maũndũ mana kuma kwĩ andũ ala maĩ Yelusaleme. Ĩndĩ, ndaaĩka ũu. Nĩkĩ? Ndendaa nongi kwĩsa kũmũvĩtĩsya Yeova kwa kũvinyĩĩa andũ make. Aisye atĩĩ: “Nyie ndyaaĩka ũu, nũndũ wa kũmũkĩa Ngai.” (Neemia 5:15) Nĩ ũndũ wa vata kwĩthĩwa tũimũkĩa Ngai kuma ngoonĩ. Wʼĩa ũsu nũtũsũvĩaa tũikamũvĩtĩsye Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, na nũtumaa twenda kũtongoewʼa nĩ Ndeto yake ĩla tũkwĩka motwi.

10, 11. Nĩ myolooto yĩva ya Mbivilia ĩneenete ĩũlũ wa kũnywʼa ũkĩ, na tũtonya kwĩka ata nĩ kana Ngai atũtetheesye kũmĩatĩĩa?

¹⁰ Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa ĩũlũ wa kũnywʼa ũkĩ. Mavinda angĩ, ĩla twĩ ikundinĩ sya kwĩtanĩthya na ve ũkĩ, no tũlasimĩke kũtwʼa kana nĩtũũnywʼa ũkĩ, kana tũinywʼa. Tũtanamba kwĩka ũtwi, nĩtwaĩle kwamba kũmanya nesa ĩũlũ wa ũndũ ũsu. No twĩkũlye atĩĩ: Nĩ myolooto yĩva ya Mbivilia ĩneenete ĩũlũ wa ũkĩ? O na vala Mbivilia nĩmũtaĩaa Yeova nũndũ wa mũthĩnzĩo wa mbinyu, na ndĩvatanĩte kũnywʼa ũkĩ kwa kĩthimo, ve ũndũ ĩleete. (Savuli 104:14, 15) Mbivilia nĩleete ũthengi na mboka itaĩle, vala andũ meũnywʼa ũkĩ vate kĩthimo. (Luka 21:34; Alomi 13:13) O na ĩngĩ, Mbivilia nĩwetete kana ũnywi nĩ naĩ ngito, o ũndũ ũmwe na ũlaalai.c—1 Akolintho 6:9, 10.

¹¹ Mũklĩsto amanyĩasya wasya wake wa ngoo kwa kũatĩĩa myolooto ta ĩsu thayũnĩ wake. Eeka ũu, ũkeethĩa wasya ũsu nũtonya kũmũvathũkanĩsya ũseo na ũthũku. Kwoou, ethĩwa nĩtwatwʼa kũthi kĩkundinĩ kya kwĩtanĩthya kĩ na ũkĩ, nĩtwaĩle kwĩkũlya makũlyo ta aa: ‘Kĩkeethĩwa kĩ kya mũthemba mwaũ? Maũndũ nĩmatonya kũalyũka ũkethĩa kĩkundi kyu nĩkyekala ta mboka ĩtaĩle? Nyie nĩthĩawa ndyenda kwĩka ata ĩla nĩ kĩkundinĩ ta kĩu? Nĩnendete ũkĩ mũno, nĩnĩwʼaa ndekala ndanywʼĩte? Kana nĩnyusaa nĩ kenda nũlwe nĩ mathĩna ala nĩ namo? Nyie no nĩsiĩĩe ndikanywʼe ũkĩ ũvĩtũkĩte kĩthimo?’ Ĩla tũũsũanĩa ĩũlũ wa myolooto ya Mbivilia na makũlyo ala tũtonya kwĩkũlya ĩũlũ wa myolooto ĩsu, nĩtwaĩle kũmũvoya Yeova atũtetheesye. (Soma Savuli 139:23, 24.) Tweeka ũu, tũkeethĩwa tũimũthokya atũtongoesye kwĩsĩla veva wake mũtheu. O na ĩngĩ, tũkeethĩwa tũimanyĩsya wasya witũ wa ngoo wosane na myolooto yake. Ĩndĩ, ve ũndũ ũngĩ twaĩle kũũsũanĩa nesa ĩla tũkwĩka motwi.

NĨKĨ TWAĨLE KŨSŨANĨA ĨŨLŨ WA WASYA WA NGOO WA ALA ANGĨ?

12, 13. Nĩ maũndũ maũ matumaa Aklĩsto methĩwa na wasya wa ngoo ũtavwʼanene, na twaĩle kwĩka ata veethĩwa vailyĩ ũu?

¹² Mavinda amwe no tũsengʼe kwona ũndũ wasya wa ngoo ũtonya kũtuma Aklĩsto mona maũndũ kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, Mũklĩsto ũmwe nũtonya kwona kĩmanyĩo kana kĩthĩo kĩna kĩte kyaĩlu; nake ũngĩ ayĩthĩwa akyendete, na ateona ve kĩtumi kya ũkĩeka. O na ĩngĩ, mũndũ mũna nũtonya kwĩthĩwa atanĩaa kũnywʼa vamwe na anyanyae ĩla mathyũmũĩte mawĩoonĩ, nake ũngĩ ayĩthĩwa aithĩnwʼa nĩ ũndũ ũsu. Nĩkĩ wasya wa ngoo wĩthĩawa wĩ kĩvathũkanyʼo ũu, na ũndũ ũsu waĩle kũtuma twĩka motwi mailyĩ ata?

¹³ Ve maũndũ maingĩ matumaa andũ methĩwa matavwʼanene. Ũu no wĩthĩwe nũndũ andũ makwatawa nĩ maũndũ me kĩvathũkanyʼo mũno thayũnĩ woo. Kwa ngelekanyʼo, mũndũ nũtonya kwĩthĩwa esĩ nesa wonzu mũna wokitanaa nawʼo ĩvinda ĩvĩtu, na nĩvatonyeka akethĩwa ataũsindaa mavinda onthe. (1 Asumbĩ 8:38, 39) Ethĩwa wonzu ũsu wokitanaa nawʼo nĩ ũnywi, nũtonya kwĩthĩwa etũĩĩe mũno ĩla weeyĩthĩa vandũ veũnyuwa ũkĩ. O na ĩngĩ, twasye mũndũ ta ũsu nĩwaũthokea na wamũnenga ũkĩ, ĩndĩ wasya wake wa ngoo ũimũsiĩĩa kũnywʼa ũkĩ ũsu, we no wĩwʼe woo? No ũmũthingʼĩĩsye? Aiee. Kĩtumi nũndũ o na ethĩwa nĩwĩsĩ, kana ndwĩsĩ itumi syake sya kwĩka ũu, na nĩvatonyeka akethĩwa ate kwenda kũiweta, wendo wa Kĩklĩsto nĩwaĩle kũũsukuma ndũkamũthingʼĩĩsye.

14, 15. Wasya wa ngoo wa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa watumaa methĩwa na woni wĩ kĩvathũkanyʼo ũndũnĩ wĩva, na Vaulo aumisye ũtao mwaũ?

¹⁴ Mũtũmwa Vaulo nĩwoonie kana mavinda maingĩ wasya wa ngoo wa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa nĩwatumaa methĩwa na mawoni me kĩvathũkanyʼo maũndũnĩ maingĩ. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda yĩu Aklĩsto amwe nĩmathĩnĩkaa nũndũ wa malĩu mana ala meethĩawa mathembewe mĩvwʼanano. (1 Akolintho 10:25) Kĩvathũkanyʼo na Aklĩsto asu, wasya wa ngoo wa Vaulo ndwamũthĩnasya ĩũlũ wa malĩu ta asu, ala matesawa sokonĩ ĩtina wa kũthembwa. We oonaa mĩvwʼanano yĩ o vathei. Nĩweesĩ kana lĩu ũsu ndwaĩ ũtonya kwĩthĩwa umanĩte na mĩvwʼanano, nũndũ lĩu umanaa na Yeova. O na ũu wĩ o vo, Vaulo nĩwaeleawa nesa kana andũ ala angĩ maĩ na woni wĩ kĩvathũkanyʼo na wake. Nĩvatonyeka amwe moo makethĩwa meelikĩtye vyũ ũthaithinĩ wa mĩvwʼanano matanamba kũtwʼĩka Aklĩsto. Kwoou, moonaa syĩndũ syonthe ila syakonanĩtye na mĩvwʼanano syĩ ũthatyo. Vaulo eekie ata?

¹⁵ Vaulo aisye atĩĩ: “Ĩndĩ ithyĩ ala twĩ na vinya nĩtwaĩlwe nĩ kũkua mawonzu ma ala mate na vinya, na tũikeyendeesye ene. Nũndũ Klĩsto nake ndaaĩyendeesya mwene.” (Alomi 15:1, 3) Vaulo aisye kana nĩtwaĩle kũvĩtya mbee mavata ma ana-a-asa maitũ, o tondũ Klĩsto weekie. Nthĩnĩ wa ũneeni ũngĩ ũkonetye ũndũ ũsu, Vaulo aisye kana nĩ kavaa kũlea kũya nyama o na ĩndĩĩ ethĩwa kwĩka ũu kũkaluluutĩkya yĩmwe ya malondu ma vata ala Klĩsto wakwie kwondũ wamo.—Soma 1 Akolintho 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Nĩkĩ andũ ala wasya woo wa ngoo ũmasiĩĩaa kwĩka maũndũ mana mataĩle kũmasilĩla ala wasya woo wa ngoo ũteũmasiĩĩa?

¹⁶ Andũ ala wasya woo wa ngoo ũmasiĩĩaa kwĩka maũndũ mana, mayaĩle kũmasilĩla ala angĩ, mayenda kĩla mũndũ ethĩwe na mawoni o ta moo maũndũnĩ makonetye wasya wa ngoo. (Soma Alomi 14:10.) Twaĩle kũtũmĩa wasya witũ wa ngoo kwĩsilĩla, ĩndĩ ti kũsilĩla angĩ. Lilikana ndeto ii sya Yesũ: “Mũikasilĩle, nĩ kana mũikasilĩlwe.” (Mathayo 7:1) Vai mũndũ waĩle kũemanwa na ũngĩ kĩkundinĩ nũndũ wa maũndũ makonetye wasya wa ngoo. Vandũ va ũu, twaĩle kũmantha nzĩa sya kũlũlũmĩĩlya wendo na ngwatanĩo, o vamwe na kwaka ala angĩ, ĩndĩ ti kũmaomboa.—Alomi 14:19.

ŨNDŨ WASYA MŨSEO WA NGOO ŨETAE MOATHIMO

17. Wasya wa ngoo wa andũ aingĩ ũmũnthĩ ũilyĩ ata?

¹⁷ Mũtũmwa Vetelo aandĩkie atĩĩ: “[Ĩthĩwai] na wasya mũseo wa ngoo.” (1 Vetelo 3:16) Kwĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo, kana wasya mũtheu wa ngoo, methonĩ ma Yeova Ngai nĩ ũathimo mũnene mũno. Wasya wa ngoo ta ũsu wĩ kĩvathũkanyʼo na wa andũ aingĩ ũmũnthĩ. Vaulo nĩwaeleisye ĩũlũ wa andũ ala ‘wasya wa ngoo syoo wĩthĩawa wĩ mũkwʼũ ta mũvĩvye na kyũma kĩ mwaki.’ (1 Timotheo 4:2, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Kyũma kĩvyũ no kĩvĩvye kĩkonde kĩkaũma vyũ ũkethĩa kĩi na nthithi. Wasya wa ngoo wa andũ aingĩ nĩ mũkwʼũ. Ũu nĩ kwasya kana wasya ũsu nĩwoomie na wathela nthithi vyũ, weethĩa o na makeka ĩvĩtyo ndũmakanyʼa na ndũtuma mewʼa nthoni, kana makewʼa maithĩnĩka. O na aingĩ mewʼaa me o eanĩe ĩla wasya woo wa ngoo ũteũmathĩnyʼa.

18, 19. (a) Kwĩwʼa nthoni kana kwĩwʼa tũithĩnĩka ngoonĩ ĩla tweeka naĩ kũtonya kũtũtethya ata? (b) Twaĩle kwĩka ata wasya witũ wa ngoo waendeea kũtũthĩnyʼa nũndũ wa naĩ tweekie tene na tweelila?

¹⁸ Vate nzika, kwĩwʼa tũithĩnĩka nĩkũtonya kwĩthĩwa ne nzĩa ya wasya wa ngoo ya kũtũmanyĩthya kana nĩtwĩkĩte mavĩtyo. Ĩla kwĩwʼa ũu kwatuma mwĩki wa naĩ elila, ũu no ũtume aekewa o na ethĩwa ekĩte naĩ ngito ata. Kwa ngelekanyʼo, Mũsumbĩ Ndaviti nĩweekie naĩ ngito, ĩndĩ aekewa, mũno mũno nũndũ nĩweelilile kuma ngoonĩ. Ndaviti nĩwamenie kĩko kyake kĩthũku na atwʼa kũatĩĩa mĩao ya Yeova kuma ĩvinda yĩu na kũendeea. Kwa kwĩka ũu, nĩweeyoneie kana Yeova nĩ ‘mũseo, na nĩwĩyũmbanĩtye kũekea.’ (Savuli 51:1-19; 86:5) Nata ethĩwa tũkaendeea kwĩwʼa nthoni kana kwĩwʼa tũithĩnĩka ngoonĩ ĩtina wa kwĩlila na kũekewa?

¹⁹ Mavinda angĩ, wasya wa ngoo nũtonya kũendeea kũmũsilĩla mũndũ weekie naĩ na kũmũthĩnyʼa mũno, o na kaũ nĩweelilile na aekewa. Veethĩwa vailyĩ ũu, no twende kũmũĩkĩĩthya mũndũ ũsu kana Yeova nĩ mũnene kwĩ ngoo sitũ ila itonya kũendeea kũtũsilĩla. O tondũ tũmekĩaa angĩ vinya meke, nĩtwaĩle kũĩkĩĩa na kwĩtĩkĩla kana Yeova nũtwendete na nũtũekeaa twavĩtya. (Soma 1 Yoana 3:19, 20.) Kĩvathũkanyʼo na ũu, ethĩwa wasya wa ngoo wa mũndũ ndũnaendeea kũmũthĩnyʼa, ũu nũtumaa ethĩwa na mũuo, ũuu, na ũtanu mwingĩ, ũla ũte na andũ aingĩ kũũ nthĩ. Maũndũ asu nĩmatumaa andũ aingĩ ala tene meekĩte naĩ ngito mewʼa me na mũuo mwingĩ ngoonĩ, na ũmũnthĩ nĩmamũthaithaa Yeova Ngai me na wasya mũseo wa ngoo.—1 Akolintho 6:11.

20, 21. (a) Kĩeleelo kya ĩvuku yĩĩ nĩ kũũtetheesya wĩke ata? (b) Ithyĩ Aklĩsto twĩ na ũthasyo wĩva, na twaĩle kũũtũmĩa ata?

²⁰ Kĩeleelo kya ĩvuku yĩĩ nĩ kũũtetheesya ũkwate ũtanu ũsu, na ũyĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo mĩthenyanĩ ĩno tũthengeee mũminũkĩlyo wa walanyʼo ũũ wa Satani wĩ na mathĩna maingĩ. Ĩvuku yĩĩ yĩitonya kũelesya mĩao na myolooto yonthe ya Mbivilia ĩla twaĩle kũsũanĩĩa na kũmĩatĩĩa nthĩnĩ wa maũndũ ala matũkwataa. O na ĩngĩ, ndũkekwatye kwĩthĩa mĩao ĩwetete ĩmwe kwa ĩmwe maũndũ ala makonetye wasya wa ngoo. Kĩeleelo kya ĩvuku yĩĩ nĩ kũũtetheesya wĩmanyĩsye na ũyĩatĩĩa Ndeto ya Ngai thayũnĩ waku. Kwĩka ũu kũkamanyĩsya wasya waku wa ngoo wĩthĩwe ũtonya kũũvathũkanĩsya ũseo na ũthũku. Kĩvathũkanyʼo na ĩla Mĩao ya Mose, “mwĩao wa Klĩsto” wendaa ala maũatĩĩaa matongoewʼe mũno mũno nĩ myolooto na wasya woo wa ngoo, ĩndĩ ti mĩao mĩandĩke. (Akalatia 6:2) Ũsu nĩ ũthasyo mũnene mũno Yeova ũnengete Aklĩsto. O na ũu wĩ o vo, Ndeto yake ĩtũlilikanasya kana tũyaĩle nongi kũtũmĩa ũthasyo ũsu nĩ kana ‘tũvwʼĩke ũthũku.’ (1 Vetelo 2:16) Vandũ va ũu, ũthasyo ũsu ũtũnengae mwanya mũseo wa kwonanyʼa kana nĩtũmwendete Yeova.

²¹ Wavoya na wasũanĩa ĩũlũ wa ũndũ ũtonya kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia nesa thayũnĩ waku, na ĩndĩ ũyĩka kwosana na ũtwi waku, ũkeethĩwa ũendeee kwĩanĩsya wĩa wa vata ũla wambĩĩe ĩla wamũmanyie Yeova ĩvinda ya mbee. Wĩa ũsu nĩ kũmanyĩsya ‘ũtonyi waku wa kũelewa maũndũ’ kwa kũũtũmĩa. (Aevelania 5: 14, NWT) Ethĩwa wasya waku wa ngoo nũmanyĩĩtwʼe kwĩsĩla Mbivilia, ũkakũuna thayũnĩ waku. O tondũ ngitĩ yakũma ũtukũ katĩ ĩtonya kũũtetheesya kũmanya ĩtambya yĩla waĩle kwosa, nowʼo wasya waku wa ngoo ũtonya kũũtetheesya kwĩka motwi ala mamwendeeasya Ĩthe waku wa ĩtunĩ. Ĩsu nĩyo nzĩa nzeo vyũ ya kwĩyĩkalya mwene wendonĩ wa Ngai.