Nokitaa kaũ wakwa mwene wa kũmina ũsili ũte wa katĩ na ũng’endu

KWĨANA KWAKWA: Neanĩie vandũ vetawa Rmaysh, vakuvĩ na mũvaka wa Israel na Lebanon. Ĩvindanĩ yĩu nthĩ yitũ yaĩ na kaũ wa ene kwa ene. Nĩlilikanaa nesa vyũ ũndũ mbomu sya kwĩnzĩa nthĩ syatũĩkaa, na ũndũ andũ mataĩ na mavĩtyo maĩ na itulũ sya moko na maaũ. Maũndũ maĩ metu mũno, na kwaĩ ũtũli wa mĩao na ũng’endu kĩla vandũ.

Mũsyĩ witũ waĩ wa ĩkanisa yĩmwe ya makanisa ma Eastern Catholic yĩtawa Maronite. Ĩvinda yonthe tata eethĩawa akwatene mũno aimanthĩa mũsyĩ witũ nũndũ ithyonthe twaĩ 12, ĩndĩ Mwaitũ nĩwaĩkĩĩthasya kana nĩtwathi ĩkanisanĩ. Ve ĩvinda yavikie nambĩĩa kwona ĩkanisa, o tondũ andũ onthe mailyĩ, yĩiemwa nĩ kũtetheesya ala onzu.

Ĩvinda yĩla naĩ wa mũika nĩnambĩĩie kwĩthĩwa na wendi wa kung fu. Nĩneemanyĩisye na kĩthito na neethĩwa nĩsĩ mũno kwĩkya ngundi na ntheele na kũtũmĩa mĩio ya kaũ wa moko. Nasũanĩaa atĩĩ: ‘Ndyamba kũmina kaũ ũla ũendeee, ĩndĩ no nĩtume andũ ang’endu maekana na ũng’endu.’ Ĩla noona andũ elĩ mayũkita nĩnalikĩlĩĩlaa ndekwananga saa. Nasyaĩtwe nĩthataa mĩtũkĩ, na nũndũ wa kĩtumi kĩu nĩnathataw’a nĩ tũmaũndũ tũnini. Andũ ma ngalĩ ya ĩtheo ya Lebanon mangĩĩte mũno nũndũ nokitaa kaũ wakwa mwene wa kũmina ũsili ũte wa katĩ na ũng’endu.

Mwakanĩ wa 1980, nĩnalikile kĩlavunĩ kya kung fu kĩla kyaĩ Beirut. Syĩndũ ta mbomu, makombola, na makombola ala maendaa kũasa, nĩsyakimaa kwitũ kĩla mũthenya ĩndĩ nĩnaendeeie na kwĩmanyĩsya kung fu. Ũndũ ũla neekaa waĩ o kũya, kũkoma, na kwĩkala ta Bruce Lee, mũthaũki wa sinema wa Amelika, weesĩ kung fu mũno, na ũla asyai make maumĩte China. Naseũvĩtye nzw’ĩĩ yakwa ĩkekala o tondũ yake yeethĩawa yĩilyĩ, nakinyaa take, na naambaa ũndũ waambaa ayĩkya ngundi na ntheele. Ndyathekaa.

ŨNDŨ MBIVILIA YAALYŨLILE MWĨKALĨLE WAKWA:

Kĩeleelo kyakwa kyaĩ kũthi China ngathũkũmae wĩa wa kung fu. Mũthenya ũmwe nĩendeee kwĩmanyĩsya maũndũ ma kaũ nĩ kana nĩyũmbanĩsye kũthi China, mũango wakwa nĩwakũnangiwe. Mũnyanyawa aĩ anavika e na Ngũsĩ ilĩ sya Yeova. Ĩvinda yĩu neekĩĩte suti nziũ ila mũndũ wĩmanyĩasya kaũ nasyo, na naĩ na yuutĩa kĩla vandũ. Nameie ũũ: “Nyie ndyĩsĩ Mbivilia o na vanini.” Ndyeesĩ kana kuma ĩvinda yĩu thayũ wakwa nũkũalyũka.

Ngũsĩ isu iitũmĩa Mbivilia nĩsyandetheeisye kũelewa nĩkĩ andũ matamba kũmina ũsili ũte wa katĩ na ũng’endu. Syangeleisye kana Satani, ũla nĩwe Ndevili, nĩwe ũetae mathĩna ta asu. (Ũvuan’yo 12:12) Nĩnendeeiw’e mũno nĩ mũuo na mũĩkĩĩo ũla Ngũsĩ isu syaĩ naw’o. Na neewie nakiitwa mũno ĩla syandavisye kana Ngai e ĩsyĩtwa. (Savuli 83:18) O na nĩsyambonisye ĩandĩko ya 1 Timotheo 4:8, yĩla yaĩtye atĩĩ: “Kwĩthangaasya kwa mwĩĩ kwaĩlaa vanini; ĩndĩ kũmũkĩa Ngai kwaĩlaa maũndũnĩ onthe, kwĩ na watho wa thayũ wa ĩvinda yĩĩ, na wa ũla ũkoka.” Ndeto isu nĩsyandetheeisye mũno.

Ũndũ wa kyeva nĩ kana nĩnaaniwe na Ngũsĩ isu nũndũ syeeiwe nĩ andũ ma mũsyĩ iikaakinye vau ĩngĩ. O na vailyĩ ũu, nĩnavangie kũeka kung fu vyũ na ndyambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Aũme ala nasyaanĩw’e namo mayaaendeew’a nĩ ũtwi wakwa, ĩndĩ nĩnatw’ĩte vyũ kũmantha Ngũsĩ sya Yeova ĩngĩ nĩ kana imanyĩsye Mbivilia.

Nĩnaendeeie kũmantha Ngũsĩ sya Yeova ĩndĩ naemwa nĩ kũsyona. Ĩvindanĩ yĩu nĩnakwatiwe nĩ kyeva kingĩ mũno nũndũ wa kũkw’ĩĩwa nĩ tata na nũndũ wa mĩisyo ĩngĩ yakwatie mũsyĩ witũ. Naĩ nĩnambĩĩa kũthũkũma kambuninĩ ĩmwe ya mwako, nayu mũthenya ũmwe mũndũ ũmwe twathũkũmaa nake weetawa Adel angũlya nĩkĩ neemakĩĩte. Nĩwambĩĩie kũngelesya wĩkwatyo wa ũthayũũkyo ũla wĩ Mbivilianĩ. Kwa kavinda ka myei kenda ĩla yaatĩĩe, Adel, ũla waĩ na wendo na tei, nĩweemanyĩisye Mbivilia nakwa ateũnoa.

O ũndũ naendeee kwĩmanyĩsya now’o noonaa vata wa kũalyũla mwĩkalĩle wakwa. Ũsu ndwaĩ ũndũ wĩ laisi. Nathataa mĩtũkĩ. Maũndũ ala neemanyĩisye kuma Mbivilianĩ nĩmandetheeisye kũmanya ũndũ ndonya kwĩsiĩĩa ndikathatae mĩtũkĩ. Kwa ngelekany’o, ĩandĩkonĩ ya Mathayo 5:44 ve na ũtao wa Yesũ ũla waĩtye atĩĩ: “Mendei amaitha menyu, na mavoyeaei ala mamũthĩnasya.” Nayo ĩandĩko ya Alomi 12:19 yaĩtye atĩĩ: “Mũikeĩvanĩsye, . . . nũndũ nĩkũandĩkĩtwe, Ũĩvanĩsyo nĩ wakwa; ngaĩvanĩsya, easya ũu Ngai.” Maandĩko asu na angĩ nĩmandetheeisye kwĩthĩwa na mũuo.

MOATHIMO ALA NĨKWATĨTE:

O na kau andũ ma mũsyĩ witũ nĩmambataa ndyĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova, nĩmesie kwambĩĩa kũnenga Ngũsĩ ndaĩa. O na mwanake ũmwe mũinawa nĩwambĩĩie kũmũthaitha Yeova, nake Mwaitũ ayĩsa kũkw’a nũnateteaa mũĩkĩĩo witũ.

O na ĩngĩ, nĩ na kĩveti kĩseo kĩĩkĩĩku kĩtawa Anita, kĩla kĩthĩĩtwe kĩitavany’a nakwa twĩ athũkũmi ma ĩvinda yonthe. Nyie na Anita twĩthĩĩtwe tũyĩkala Eskilstuna, Sweden, kuma mwaka wa 2000, na nĩtũmanyĩasya andũ Mbivilia ala maneenaa kĩthyomo kya Arabic.

O na ũmũnthĩ, no nĩw’ĩaa tei mũno andũ ala makwatawa nĩ mathĩna maumanĩte na ũng’endu. Ĩndĩ nĩnĩw’aa nĩ mũtanu na nĩ na mũuo nũndũ wa kũmanya kĩla kĩetae ũng’endu na kũmanya kana Ngai akilyĩ anaũvetanga.—Savuli 37:29.