Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ
NĨKĨ mũndũ watwaĩte iveti mbingĩ na wavĩngaa Ngũsĩ sya Yeova wesie kũtwʼĩka Ngũsĩ? Nĩ kyaũ kyatumie vasita ũmwe wa ĩkanisa ya Pentecostal avĩndũa kĩla waĩkĩĩte? Nĩ kyaũ kyatetheeisye mũndũ mũka waeiwe kwa nzĩa ĩtaĩle na weemenete amũthengeea Ngai? Nĩkĩ mũndũ wendete mbathi sya heavy-metal watwʼĩkie Ngũsĩ ya Yeova? Soma ngewa syoo ũkwate ũsũngĩo wa makũlyo asu.
“Nĩnatwʼĩkie mũũme mũseango.”—RIGOBERT HOUETO
ASYAIWE MWAKA WA: 1941
NTHĨ ĨLA WUMĨTE: BENIN
ĨVINDA ĨVĨTU: ATWAĨTE IVETI MBINGĨ, NA NĨWAVĨNGAA NGŨSĨ SYA YEOVA
KWĨANA KWAKWA:
Numĩte Cotonou, taoni nene yĩ Benin. Naeiwe ta Mũkatholeki ĩndĩ ndyaendaa ĩkanisanĩ kaingĩ. Akatholeki aingĩ vala nekalaa maĩ na iveti kauta, na kĩtumi nũndũ mĩtwaano ya iveti mbingĩ yaĩ mĩtĩkĩlye ĩvindanĩ yĩu. Na mũthya nĩnatwaie iveti inya.
Ĩla moalyũku ma siasa maumĩlile myakanĩ ya 1970, noonaa ta matonya kũtethya nthĩ yakwa. Nĩnakwatie mbau vyũ moalyũku asu na neelikya siasanĩ. Andũ ala makwete mbau moalyũku asu mayendete Ngũsĩ sya Yeova nũndũ iyeelikasya siasanĩ. Naĩ ũmwe katĩ wa ala mathĩnasya Ngũsĩ. Na yĩla amisonalĩ ma Ngũsĩ malũngilwʼe kuma nthĩ yitũ mwaka wa 1976, noonaa matakasyoka ĩngĩ.
ŨNDŨ MBIVILIA YAALYŨLILE MWĨKALĨLE WAKWA:
Moalyũku ma siasa nĩmathelile mwaka wa 1990. Nĩnasengʼie mũno ĩla ala misonalĩ ma Ngũsĩ masyokie. Na nambĩĩa kwĩsilya kana nĩvatonyeka Ngai akethĩwa aĩ vamwe na andũ asu. Ĩvindanĩ yĩu, nĩnambĩĩie kũthũkũma vandũ vangĩ. Na ũmwe wa andũ ala nathũkũmaa namo aĩ Ngũsĩ, na nĩwambĩĩie kũndavya ĩũlũ wa maũndũ ala waĩkĩĩĩte. Nĩwambonisye mĩsoa Mbivilianĩ ĩla yaĩtye kana Yeova nĩ Ngai wĩ wendo na ũsilaa katĩ. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 32:4; 1 Yoana 4:8) Nguma isu nĩsyambendeeisye mũno. Na nũndũ nĩnendaa kwĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa Yeova, nĩneetĩkĩlile kwĩmanyĩsya Mbivilia.
Ndekwananga ĩvinda, nĩnambĩĩie kũthi maũmbanonĩ ma Ngũsĩ sya Yeova. Nĩnendeeiwʼe nĩ wendo woo wa kuma ngoonĩ ũla noonie, mayaĩ na ivathũkanyʼo sya mbaĩ kana kĩlasi. Na o ũndũ naendeeie kũtindanyʼa na Ngũsĩ, nowʼo nambĩĩie kwona kana mo nĩ aatĩĩie ma wʼo ma Klĩsto.—Yoana 13:35.
Nĩnatwie kana ethĩwa nĩngwenda kũmũthũkũma Yeova, no nginya nume Katholeki. Kwĩka ũu kũyaĩ laisi, nũndũ nĩnakĩaa ũndũ ala angĩ meũmbosa. Ĩtina wa ĩvinda ĩasa Yeova nĩwandetheeisye nakwata ũkũmbaũ na nauma ĩkanisanĩ yĩu.
Ĩndĩ vaĩ ũalyũku ũngĩ mũnene naaĩlĩte kwĩka. Kĩla neemanyĩisye Mbivilianĩ kyandetheeisye kũmanya kana Ngai ndendete mũtwaano wa iveti mbingĩ. (Mwambĩlĩlyo 2:18-24; Mathayo 19:4-6) Methonĩ make, kĩveti kyakwa kĩla kya mbee nĩkyo kyaĩ mũka wakwa. Na nũndũ wa ũu nĩnaandĩkĩthisye mũtwaano wakwa na natiana na iveti ila ingĩ, na neeka mĩvango ĩũlũ wa ũndũ mavata moo ma kĩ-mwĩĩ makeanĩawʼa. Na ĩtina wa ĩvinda, ilĩ katĩ wa ila syaĩ iveti syakwa nĩsyatwʼĩkie Ngũsĩ sya Yeova.
MOATHIMO ALA NĨKWATĨTE:
O na kau mũka wakwa nĩ Mũkatholeki, nũnengete ndaĩa ũtwi wakwa wa kũmũthũkũma Yeova. Na ithyelĩ nĩtwĩtĩkĩlanaa kana nĩnĩtwʼĩkĩte mũũme mũseango.
Neesilasya kana no nĩtethye kĩsio kyakwa kwĩsĩla siasa, ĩndĩ kĩthito kyakwa kyaĩ o kya mana. Ĩndĩ yu nĩnĩsĩ kana no Ũsumbĩ wa Ngai wĩ wʼoka ũkavetangĩa andũ mathĩna. (Mathayo 6:9, 10) Nĩnĩmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno kwondũ wa kũndetheesya kũmanya ũndũ ndonya kwĩkala nĩ na ũtanu wa wʼo.
“Ũyaĩ ũndũ wĩ laisi kwĩka moalyũku ala maaĩlĩte.”—ALEX LEMOS SILVA
ASYAIWE MWAKA WA: 1977
NTHĨ ĨLA WUMĨTE: BRAZIL
ĨVINDA ĨVĨTU: VASITA WA ĨKANISA YA PENTECOSTAL
KWĨANA KWAKWA:
Neanĩie vakuvĩ na taoni ya Itu, nthĩnĩ wa Kĩsio kya São Paulo. Kĩsio kĩĩ nĩkyeesĩkĩe nũndũ wa ũngʼendu wakyo mwingĩ.
Naĩ mũngʼendu mũno na naĩ na mwĩkalĩle mũthũku. O na ĩngĩ nĩneelikĩtye viasalanĩ wa ndawa sya kũmila. Na ĩtina wa ĩvinda, neethĩie naendeea kwĩkala ũu no novwe yela kana ngakwʼa, na kwoou naeka. Na ĩndĩ nalika ĩkanisanĩ ya Pentecostal na ĩtina wa ĩvinda natwʼĩka vasita.
Noonaa no nĩtetheesye andũ kwĩsĩla ũthũkũmi wakwa kanisanĩ. O na nĩneethĩawa na kĩvĩndĩ kya ũthaithi kwĩsĩla letiũ kĩsionĩ kitũ na ũu watuma nĩmanyĩka mũno. Ĩndĩ o kavola kwa kavola nĩnamanyie kana makanisa mayathĩnĩkĩaa mũno kũmanya ũndũ athaithi maendeee, na mayamũnengaa Ngai ndaĩa. Nĩnamanyie kana kĩeleelo kya makanisa kyaĩ o kũmantha mbesa. Na nũndũ wa ũu, nĩnatwie kũkola kanisa.
ŨNDŨ MBIVILIA YAALYŨLILE MWĨKALĨLE WAKWA:
Yĩla nambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova, nĩnoonie nesa kana syaĩ kĩvathũkanyʼo na ndĩni ila ingĩ. Ve maũndũ elĩ mambendeeisye. Ũndũ wa mbee, Ngũsĩ sya Yeova iyĩkaa o kũneena ĩũlũ wa kũmwenda Ngai na mũtũi, ĩndĩ monanasya ũu kwĩsĩla meko. Nawʼo ũndũ wa kelĩ nĩ kana, mo mayĩlikasya siasanĩ kana kaũnĩ. (Isaia 2:4) Maũndũ asu elĩ nĩmandĩkĩĩthisye kana nĩnakwatĩte ndĩni ĩla ya wʼo, nayo nĩ nzĩa ĩla mbivinyanu ĩelete thayũnĩ.—Mathayo 7:13, 14.
Nĩnamanyie kana ethĩwa nĩkwenda kũmwendeesya Ngai, yaĩ no nginya nĩke moalyũku manene. Nĩnaaĩlĩte kũtũmĩa ĩvinda yingangĩ vamwe na mũsyĩ wakwa. O na nĩnaaĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo mwingangĩ. Ũyaĩ ũndũ wĩ laisi kwĩka moalyũku asu, ĩndĩ Yeova nĩwandetheeisye. Kĩveti kyakwa nĩkyendeeiwʼe nĩ moalyũku ala neekĩte. O na kau kyaĩ kyambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia mbee wakwa, moalyũku asu neekie nĩmatumie kĩka maendeeo na mĩtũkĩ ĩmanyĩsyonĩ yakyo ya Mbivilia. Na ĩtina wa ĩvinda nĩtwamanyie kana nĩtwaaĩlĩte kũtwʼĩka Ngũsĩ sya Yeova. Ithyonthe twavatisiwe mũthenya ũmwe.
MOATHIMO ALA NĨKWATĨTE:
Nĩ na kĩveti kyakwa nĩtũtanĩĩte kũtetheesya syana sitũ itatũ syĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Yu twĩ na mũsyĩ wĩ na ũtanu. Na nĩmũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa kũngusya nĩmanye ũwʼo ũla wĩ Ndetonĩ yake, Mbivilia. Vate nzika nĩalyũlaa mĩkalĩle ya andũ! Nyie nĩnĩyĩĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu.
“Yu ndyĩwʼaa ndithĩnwʼa nĩ wasya wa ngoo, nĩendeee nesa, na nĩ mũtanu.”—VICTORIA TONG
ASYAIWE MWAKA WA: 1957
NTHĨ ĨLA WUMĨTE: AUSTRALIA
ĨVINDA ĨVĨTU: E KANA NĨWAKOMANIE NA MAŨNDŨ MATHŨKU
KWĨANA KWAKWA:
Neanĩie Newcastle, kĩsionĩ kya New South Wales. Ninyie mũkũũ katĩ wa syana mũonza, na ĩthe witũ aĩ mũngʼendu, mũnywi, o nake inyia witũ aĩ mũngʼendu. Inyia wakwa nĩwambũaa mũno na nĩwanumangaa. Atindĩaa kũmbĩa kana nĩ mũthũku na ngavĩvĩwʼa ĩianĩ ya mwaki. Ũndũ ũsu nĩwandelemasya mũno.
Mawũũmĩsye ala inyia-a-kwa watumĩte nĩthĩwa namo kaingĩ nĩmatumaa ndathi sukulu. Nĩ na myaka 11, silikalĩ nĩyambosie kuma kũla kwĩ asyai makwa ĩkanzũvĩe na ĩtina nathi kũsomea sukulu ya ndĩni. Ĩla navikisye myaka 14 nĩnatolokile kuma sukulunĩ ĩsu. Ndyendaa kũsyoka mũsyĩ, na kwoou nathi kwĩkala malelũnĩ ma taoni ya Kings Cross, kĩsionĩ kya Sydney.
Ndyĩkala lelũnĩ sya taoni ĩsu, nĩneelikilye ndawanĩ sya kũmila, kũnywʼa ũkĩ, nĩnasiasya mavisa ma ũlaalai, na neelikya ũmalwayanĩ. Ve ũndũ ũmwe weekĩkie wandelemya mũno. Ĩvindanĩ yĩu nekalaa nyũmbanĩ ya mũndũ ũmwe waĩ na kĩlavu kĩmwe kyavingũawa ũtukũ wʼonthe. Wĩoo ũmwe aũme elĩ nĩmookie kũmwona. Ambĩie nĩthi wĩĩ ĩndĩ noneewʼaa kĩla maneenaa. Mwene kĩlavu kĩu eekaa mĩvango anthoosye kwa andũ asu. Mavangĩte kũmbitha melinĩ ya mĩio na maindwaa Japan ngathũkũme mbaa. Natelemile mũno na neeyĩkya kuma valandanĩ, na nasemba ngamanthe ũtethyo.
Nĩnakomanie na mũndũũme ũmwe watembeete kũu Sydney, na namũelesya thĩna wakwa nĩkwatĩtye nũkũnenga mbesa. Vandũ va ũu anthokisye vala wekalaa nĩ kana nĩthi ngathambe na ndiya kaindo. Ĩndĩ ndyaauma kwake. Ĩtina wa mwaka ũmwe nĩtwatwaanie.
ŨNDŨ MBIVILIA YAALYŨLILE MWĨKALĨLE WAKWA:
Yĩla nambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova, nĩnasengʼiwʼe mũno nĩ kĩla neemanyĩasya. Neewie woo mũno ĩla namanyie kana Satani nĩwe ũetete mathĩna ala me kwʼo nũndũ ĩvinda yĩu yonthe namanyĩĩtwʼe kana Ngai nĩwe ũtumaa tũthĩna. Neewie nausya yĩla namanyie kana Ngai ndathĩnĩasya andũ ĩianĩ ya mwaki, nũndũ ũmanyĩsyo ũsu wandelemetye mũno myaka mingĩ.
Nĩnendeeawʼa mũno kwona ũndũ Ngũsĩ syatongoeawʼa nĩ myolooto ya Mbivilia ĩla syĩkwĩka motwi. Mekalaa kwosana na mũĩkĩĩo woo. Naĩ mũndũ wĩ vinya vyũ kwĩkalanyʼa nake, ĩndĩ o na vailyĩ ũu, o na nĩthĩwe nasya ata kana neeka ata, Ngũsĩ nĩsyambonasya wendo na nĩsyanengete ndaĩa.
Kĩndũ kĩla kyanthĩnasya mũno nĩ kwĩwʼa nde wa vata. Neewʼaa nĩmenete mũno vyũ, na naendeeie kwĩwʼa ũu ĩvinda ĩasa o na ĩtina wa kũvatiswa, na kũtwʼĩka Ngũsĩ ya Yeova. Nĩnamwendete Yeova ĩndĩ naĩkĩĩĩte kana we ndesa kwenda mũndũ takwa.
Ĩndĩ maũndũ nĩmaalyũkile ĩtina wa myaka vakuvĩ 15 kuma navatiswa. Mũthenya ũmwe tũyumĩwʼa ũvoo Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ ya Ngũsĩ sya Yeova, mumya wa ũvoo nĩwawetie ĩandĩko ya Yakovo 1:23, 24. Mĩsoa ĩsu ĩelekanĩtye ndeto ya Ngai na kĩoo, nũndũ nĩtũtetheeasya kwĩsisya na kwona ũndũ Yeova ũtwonaa. Nambĩĩie kũsengʼa na neekũlya atĩĩ, ‘Kwa wʼo ũndũ nonaa nĩilye nĩwʼo Yeova ũmbonaa?’ Mbeenĩ nĩnaleanaa na ũndũ ũsu mweũ neemanyĩisye. Nĩnaendeeie kwĩwʼa ne ũndũ wĩ vinya kwendwa nĩ Yeova.
Ĩtina wa mĩthenya mĩvũthũ, nĩnasomie ĩandĩko yĩmwe na yaalyũla thayũ wakwa. Ĩandĩko yĩu nĩ Isaia 1:18, vala Yeova waĩtye atĩĩ: “Ũkai yu, tũsũanĩe vamwe, . . . o na ethĩwa naĩ syenyu nĩ ndune mũno, ikeethĩwa nzaũ ta ĩya.” Neewie ta inyie Yeova watavasya ndeto isu, aimbĩa: “Ũka yu, Vicky, tũsũanĩe vamwe. Nĩngwĩsĩ, nĩnĩsĩ naĩ syaku, nĩnĩsĩ ngoo yaku na nĩngwendete.”
Ũtukũ ũsu ndyaakoma. Neewʼaa nĩ o na nzika kana Yeova no ambende, ĩndĩ nambĩĩa kũsũanĩa ĩũlũ wa nthembo ya Yesũ ya wovosyo. Vau kwa vau nĩnamanyie kana Yeova ethĩĩtwe ambũmĩĩsye kwa ĩvinda ĩasa, na kana ethĩĩtwe aitũmĩa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo kũmbĩkĩĩthya ũndũ ũmbendete. O na vailyĩ ũu, no ta namwĩaa: “Wendo waku ti mwingĩ mũno ũndũ ũtonya kũmbikĩa. Nthembo ya Mwana waku ya wovosyo ndĩtonya kũvwʼĩka naĩ syakwa.” No ũndũ ũmwe na namwĩaa Yeova ndikwenda nthembo yake ya wovosyo. Ĩndĩ ĩtina nĩnambĩĩie kũvindĩĩsya ĩũlũ wa mũthĩnzĩo wa wovosyo, na ũu watuma nambĩĩa kwĩwʼa kana Yeova nũmbendete.
MOATHIMO ALA NĨKWATĨTE:
Yu ndyĩwʼaa ndithĩnwʼa nĩ wasya wa ngoo, nĩendeee nesa, na nĩ mũtanu. Mũtwaano wakwa ũendeee nesa, na nĩndanaa nũndũ nĩndũmĩaa maũndũ ala nĩyoneete kũtetheesya ala angĩ. Nĩwʼaa nĩendeee kũmũthengeea Yeova mũnango.
“Nĩnĩsĩ kana ũsu waĩ ũsũngĩo wa mboya yakwa.”—SERGEY BOTANKIN
ASYAIWE MWAKA WA: 1974
NTHĨ ĨLA WUMĨTE: RUSSIA
ĨVINDA ĨVĨTU: ENDETE MŨNO MBATHI SYA HEAVY-METAL
KWĨANA KWAKWA:
Nasyaĩwe Votkinsk, vala vasyaĩwe mũtungi ũmwe wa mbathi wĩ nguma, wĩtawa Pyotr Ilich Tchaikovsky. Mũsyĩ witũ waĩ ngya. Ĩthe-a-kwa aĩ mũseo, ĩndĩ aĩ mũnywi, kwoou kũyeethĩawa mũuo mũsyĩ kwitũ.
Ndyaĩ mũĩ nĩ sukulu, na o ũndũ myaka yavĩtĩte nowʼo nambĩĩie kwĩwʼa nde wa vata na ndatonya kwĩthĩwa nĩ mũseo ta ala angĩ. Nĩnambĩĩie kwĩvathana na andũ ala angĩ na naeka kũmaĩkĩĩa. Neewʼaa kũthi sukulu kũindya mũtwe. Kwoou mavinda maingĩ ĩla neewa nĩelesye ũndũ mũna, ndyaĩ ndonya kũũelesya nesa o na kũtwʼĩka nĩnaũeleetwe. Yĩla naminie kĩlasi kya nyanya, naandĩkĩiwe livoti yaĩtye: “Ndesĩ kũsoma nesa, o na ndesĩ kwĩyĩelesya.” Ndeto isu neewie syanũmĩsya na syatuma nĩwʼa nde wa vata o na vanini. Na nũndũ wa ũu nĩnambĩĩie kwona vate vata wa kwĩthĩwa thayũ.
Nĩ na myaka ĩkũmi na kĩndũ nĩnambĩĩie kũnywʼa ũkĩ. Mbeenĩ, kũnywʼa ũkĩ kwatumaa nĩwʼa mũyo. Ĩndĩ ĩla naendeeie kũnywʼa mũno wasya wakwa wa ngoo nĩwambĩĩie kũnthĩnyʼa. Neewʼaa nde na ũtanu o na vanini. Nĩnambĩĩie kwĩwʼa nĩtũlĩkĩte ngoo, na mĩthenya mingĩ ndyaumaalaa nyũmba. Na kwoou nambĩĩa kũsũanĩa kwĩyita.
Yĩla navikisye myaka 20, neewie ta nakwata mũuo ĩndĩ o kwa kavinda. Nĩnambĩĩie kwendeewʼa nĩ mbathi sya heavy-metal. Nĩneewie mbathi isu syambĩkĩa vinya na nambĩĩa kũtuma ndũũ na andũ ala masyendete. Nĩnaekie nzwʼĩĩ yakwa yaneneva, natonya matũ, na nambĩĩa kwĩkĩa ngũa ta aini ma mbathi isu nũndũ nĩmambendeeasya. Kavola kwa kavola nĩnambĩĩie kũtwʼĩka mũndũ mũngʼendu na ũtaũnganaa na maũndũ, na mavinda maingĩ nĩnatetanasya na andũ ma mũsyĩ.
Nasũanĩaa kwĩthukĩĩsya mbathi sya heavy-metal kwĩtuma nĩthĩwa nĩ mũndũ mũtanu, ĩndĩ kĩla kyaendeee kyaĩ kĩvathũkanyʼo. Naendeee kũalyũka! Yĩla namanyie maũndũ mathũku ĩũlũ wa aini me nguma ala nendaa kwĩkala tamo, ũndũ ũsu nĩwandũlile ngoo mũno.
Nĩnambĩĩie kũsũanĩa ĩngĩ ĩũlũ wa kwĩyita, na nĩnatwʼĩte kwĩka ũu. Kĩla kyatumie nĩeka kwĩyita nĩ kũvindĩĩsya ũndũ kwĩka ũu kwesaa kũũmĩsya inya-a-kwa. Nĩwambendete mũno na nĩwambĩkĩte maũndũ maingĩ mũno. Ũndũ ũsu neewʼaa ũinthĩnyʼa mũno. Ndyendaa kwĩkala thayũ, ĩndĩ ndyaĩ ndonya kwĩyũaa.
Nĩ kenda nĩvetange mosũanĩo asu kĩlĩkonĩ kyakwa, nĩnambĩĩie kũsoma mavuku ma ngewa ma kĩthyomo kya Russia. Ngewa ĩmwe yaeleetye ĩũlũ wa mũndũ wathũkũmaa ĩkanisanĩ. O mĩtũkĩ nĩnambĩĩie kwĩwʼa nĩ na wendi mwingĩ wa kwĩka ũndũ kwondũ wa Ngai na kwondũ wa andũ ala angĩ. Nĩnamũvoyie Yeova kuma ngoonĩ, ũndũ ũla ndaĩ naaĩka mbeenĩ. Nĩnamũkũlilye Ngai andetheesye kũmanya ũndũ ndonya kwĩkala na ũtanu. O nĩendeee na kũvoya, nĩneewie nausya mũno. Ĩndĩ ũndũ ũla wa kwendeesya mũno nĩ kĩla kyeekĩkie ĩtina wa vau. Ĩtina wa masaa elĩ, ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova nĩwakũnangie mũomo wakwa na ambĩa kana nũkwenda twambĩĩsye kwĩmanyĩsya Mbivilia. Nĩnĩsĩ kana ũsu waĩ ũsũngĩo wa mboya yakwa. Kuma mũthenya ũsu nĩnambĩĩie kwĩthĩwa na ũtanu.
ŨNDŨ MBIVILIA YAALYŨLILE MWĨKALĨLE WAKWA:
O na kau waĩ ũtwi wĩ vinya mũno, nĩnekisye ĩtheka syĩndũ ila naĩ nasyo syakonanĩtye na mbathi sya heavy metal. Ĩndĩ, mbathi isu nĩsyaendeeie kwĩthĩwa kĩlĩkonĩ kyakwa ĩvinda ĩasa. Yĩla nesĩla vandũ vakũnĩtwe mbathi isu, nĩsyandilikanasya maũndũ mavĩtu. Ndyendaa kũvulanyʼa mosũanĩo mathũku na maũndũ maseo ala maendeee kũlika kĩlĩkonĩ na ngoonĩ yakwa. Kwoou nĩneevathanaa vyũ na kũndũ kwa mũthemba ũsu. Na yĩla mosũanĩo ma maũndũ mavĩtu maemea kĩlĩkonĩ kyakwa, nĩnavoyaa na kĩthito. Kwĩka ũu nĩkwandetheeasya nĩkwate “mũuo wa Ngai ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe.”—Avilivi 4:7.
Ĩla naendeeie kwĩmanyĩsya Mbivilia, nĩnamanyie kana Aklĩsto nĩmanengetwe mwĩao wa kũtavya andũ angĩ ĩũlũ wa mũĩkĩĩo woo. (Mathayo 28:19, 20) Ndineena ũla wʼo, nyie noonaa ndatonya kwĩka ũu. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, maũndũ meũ ala naendeee kwĩmanyĩsya nĩmatumaa nĩthĩwa na ũtanu na mũuo wa ngoo. Kwoou nĩneesĩ kana o namo andũ ala angĩ nĩmaĩle kwĩmanyĩsya maũndũ asu. O na kau naĩ na wia, nĩnambĩĩe kũtavya angĩ maũndũ ala neemanyĩasya. Nĩnasengʼie mũno nũndũ kũtavya angĩ maũndũ ala neemanyĩĩtye Mbivilianĩ nĩkwatumaa nĩyĩĩkĩĩa mũnango. O na ĩngĩ, nĩkwatumie nĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu ĩũlũ wa maũndũ ala neemanyĩĩtye.
MOATHIMO ALA NĨKWATĨTE:
Nĩ na mũsyĩ wĩ na ũtanu na nĩ na ũtanu nũndũ nĩndetheetye andũ kauta memanyĩsye Mbivilia, na asu nĩ vamwe na mwĩĩtu-a-mwaitũ na inya-a-kwa. Kũmũthũkũma Ngai na kũtetheesya angĩ mamũmanye nĩkũtumĩte nĩkala nĩ mũtanu.