Mantha Ũtethyo Nĩ Kana Ũmĩelewe Mbivilia

Kwasũanĩa ũendete nthĩ ĩngĩ ũtamĩsĩ na nĩyo ĩvinda ya mbee. Wavika kũu ũyĩthĩana na andũ ũtamesĩ, na syĩndũ ingĩ ũtesene nasyo ta syĩthĩo, malĩu, na mbesa. Kwa w’o, no wĩw’e wakw’a ngoo.

No wĩw’e ũu ĩla wasoma Mbivilia ya mbee. Kwa ngelekany’o, ĩla ũũsoma Mbivilia yĩũtũngaa ĩtina na ĩyĩũtwaa nthĩ ingĩ sya tene na ũtasyĩsĩ. O ũendeee na kũsoma ũyĩthĩana na andũ metawa Avilisiti, ũyĩthĩa syĩthĩo ũtesene nasyo ta ‘kũtembũanga ngũa,’ o na ũimanya lĩu wĩtawa mana. (Kuma 16:31; Yosua 13:2; 2 Samueli 3:31) Maũndũ asu onthe no maũtuanĩe. O ũndũ ũmwe na ũndũ mũndũ ũtanaa e nthĩ ya ũeninĩ ĩla wakomana na mũndũ na amũelesya ĩũlũ wa nthĩ ĩsu na maũndũ ala maendeeaa kw’o, we tyo ũtane ũkakwata mũndũ ũtonya kũũtetheesya kũelewa Mbivilia?

ŨNDŨ ANDŨ MATETHEEAW’A ĨVINDA YA TENE

Kuma myakanĩ ya 1500 mbee wa kũsyawa kwa Klĩsto, ĩla Maandĩko matheu mambĩĩie kũandĩkwa, andũ nĩmethĩĩtwe maitetheew’a kũelewa Mbivilia. Kwa ngelekany’o, Mose, ũla waĩ wa mbee kũtongoesya mbaĩ ya Isilaeli, ‘nĩwambĩlĩĩilye kũtavany’a [kana kũelesya]’ kĩla kyaandĩkĩtwe.—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 1:5.

Amanyĩsya ma Maandĩko ala maĩ na ũtũĩka maĩ kw’o myaka ta ngili ĩmwe kuma Mbivilia yambĩĩa kũandĩkwa. Mwaka wa 455 mbee wa kũsyawa kwa Klĩsto, Ayuti aingĩ o vamwe na syana mbingĩ nĩmboombene vandũ vathanthau vala andũ moombanĩaa Yelusaleme. Amanyĩsya ma Mbivilia maĩ vo na ‘masomea’ andũ ĩvuku yĩu ĩtheu. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ meekie. Mbivilia yaĩtye kana nĩmatetheeisye andũ ‘mamanya kĩla masomeawa.’—Neemia 8:1-8.

Myaka maana ana ĩtina wa ũndũ ũsu weekĩkie Yelusaleme, Yesũ Klĩsto nĩwatethisye wĩa ta ũsu wa kũmanyĩsya. Andũ aingĩ mamwĩtaa mũmanyĩsya. (Yoana 13:13) Nĩwatavasya makomano na mavinda angĩ nĩwatavasya mũndũ ũmwe ũmwe. Ĩvinda yĩmwe nĩwatavisye andũ aingĩ nthĩnĩ wa ũla wĩtawa Ũtavany’a wa Kĩĩmanĩ, na ĩtina wa kũmatavya, “makomano masengw’a nĩ ũmanyĩsyo wake.” (Mathayo 5:1, 2; 7:28) Mwaka wa 33 ĩtina wa kũsyawa kwa Klĩsto, Yesũ nĩwatavisye amanyĩw’a make elĩ me nzĩanĩ maendete ndũa yaĩ vakuvĩ na Yelusaleme, ‘na amavuanĩsya maandĩko.’—Luka 24:13-15, 27, 32.

Amanyĩw’a ma Yesũ o namo maĩ amanyĩsya ma Ndeto ya Ngai. Ĩvinda yĩmwe mũnene ũmwe kuma Ethiovia asomaa kĩlungu kĩna kuma Maandĩkonĩ. Mũmanyĩw’a ũmwe weetawa Vilivu amũthengeeie na amũkũlya: “Nũũmanya ũũ ũũsoma?” Nake amũsũngĩa: “Nĩmanya ata ndeũtongoew’a nĩ mũndũ?” Na ĩndĩ Vilivu amũelesya ũndũ kĩlungu kĩu wasomaa kyoonanasya.—Meko ma Atũmwa 8:27-35.

ŨNDŨ ANDŨ MATETHEEAW’A KŨELEWA MBIVILIA ŨMŨNTHĨ

O ta amanyĩsya ma Mbivilia ma ĩvinda ya tene, Ngũsĩ sya Yeova ũmũnthĩ nĩmanyĩasya andũ Mbivilia nthĩnĩ wa nthĩ 239 ĩũlũ wa nthĩ. (Mathayo 28:19, 20) Kĩla kyumwa nĩmatetheeasya andũ mbee wa milioni kenda maelewe Mbivilia. Aingĩ ma asu memanyĩasya maumĩte mĩsyĩ ĩte ya Kĩklĩsto. Mũndũ ndaĩvaa kĩndũ nĩ kana amanyĩw’e Mbivilia, na emanyĩĩasya kwake kana o vandũ vangĩ vaseo vala ũkwenda. Andũ angĩ nĩmemanyĩasya kwĩsĩla simũ, kana kombiũta.

No ũkũlye ũmwe wa Ngũsĩ sya Yeova nĩ kana akũelesye mũnango ũndũ ũtonya kũtetheka kwĩsĩla mũvango ũũ wa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Weeka ũu ũkeethĩa kana Mbivilia ti ĩvuku yĩ vinya kũeleeka ĩndĩ nĩ ĩvuku ‘yaĩle ya kũmanyĩsya, na kũĩkĩĩthya andũ mavĩtyo, na kũmatũngĩĩa, na kũsilĩla kwa ũlũngalu,’ nĩ kana ‘wĩthĩwe wĩ mwĩanĩu, wĩanĩe kũtethya kĩla wĩa mũseo.’—2 Timotheo 3:16, 17.