Mbivilia Nĩendeee Kũkũalyũla?
“Mũalyũkwʼe mũtũngwe eũ ilĩkonĩ syenyu.”—ALO. 12:2.
1-3. (a) Nĩ moalyũku ta meva matonya kwĩthĩwa me vinya kwĩka mũndũ aminĩte kũvatiswa? (b) Nĩ makũlyo meva tũtonya kwĩkũlya ethĩwa twĩĩwʼa kwĩka maendeeo kwĩ vinya mbee wa ũndũ twasũanĩaa? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)
ĨLA Kevin[1] weemanyĩisye ũla wʼo, kĩla wendaa mũno nĩ kwĩthĩwa na ngwatanĩo ndũmu na Yeova. Ĩndĩ atambĩte kwĩmanyĩsya ũla wʼo, aminĩte myaka mingĩ ekaa maũndũ ta kũtha kalata, kũnywʼa sikala, kũnywʼa ũkĩ mũno, na kũtũmĩa ndawa sya kũmila. Na kwoou nĩ kana etĩkĩlwe nĩ Ngai, aĩ no nginya aekane na mwĩkalĩle ũsu ũtosanĩte na Maandĩko. Na nĩ kana eanĩsye kĩu, amwĩkwatisye Yeova vamwe na ũtonyi ũla wĩ Ndetonĩ yake wa kũalyũla andũ.—Aevl. 4:12.
2 Ĩndĩ ĩla Kevin wavatisiwe nĩwaekie kwĩka moalyũku? Aiee, ndaaeka nũndũ aĩ no nginya ekĩe kĩthito aendeee kwĩthĩwa na nguma ila Aklĩsto maĩle kwĩthĩwa nasyo. (Aev. 4:31, 32) Kwa ngelekanyʼo, eethĩie kana kũtata ndakathatae mĩtũkĩ kwaĩ vinya mbee wa ũndũ wataĩaa. Kevin aĩtye atĩĩ: “Kwĩmanyĩsya kwĩsiĩĩa ndikathate mĩtũkĩ kwaĩ vinya mũno mbee wa kũekana na mothũku ala neekaa!” Kĩla kyesie kũtethya Kevin nĩ kũvoya na kĩthingʼĩĩsyo na kwĩmanyĩsya Mbivilia na kĩthito.
3 O ta Kevin, aingĩ maitũ tweekie moalyũku manene tũtambĩte kũvatiswa nĩ kana twĩkale kwosana na myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ. Ĩtina wa ũvatiso, nĩtwoonie ve vata wa kũendeea kwĩka moalyũku angĩ tũmaũndũnĩ tũla tũnini nĩ kana tũtate kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Ngai na Klĩsto nesanga. (Aev. 5:1, 2; 1 Vet. 2:21) Kwa ngelekanyʼo, nũtonya kwĩthĩwa wĩsĩte kũmanya kana nĩwumanasya angĩ, wĩ wia wa andũ, wĩ nzukũ, kana wĩ wonzu o ũngĩ. We no kwĩthĩwa wonete kũkĩlya vinya mawonzu ta asu kwĩ vinya mbee wa ũndũ wasũanĩaa? Nũndũ wa ũu, no wĩkũlye-ĩ, ‘Na nowʼo nĩkĩte moalyũku manenevete-ĩ, nĩemwa nĩ kwĩka tũmoalyũku tũũ tũnini nũndũ wa kyaũ? Ndonya kwĩka ata nĩ kana nĩendeee kwĩtĩkĩlya Mbivilia yĩke moalyũku nthĩnĩ wakwa?’
NDŨKONE TA ŨTESA KŨMWENDEESYA YEOVA
4. Nĩkĩ vethĩawa ve vinya kwitũ kũmwendeeasya Yeova kĩla ũndũnĩ?
4 Ithyĩ ala twĩsĩ Yeova na tũmwendete nĩtwĩthĩawa tũyenda kuma ngoonĩ kwĩka kĩla kĩmwendeeasya. Ĩndĩ o na ethĩwa twĩ na wendi wĩana ata wa kũmwendeesya Ngai, naĩ ĩla tũsyaĩtwe nayo ĩtumaa tũemwa vyũ nĩ kwĩanĩsya kyu ĩvinda yonthe. Twĩsaa kwĩthĩa tũyĩwʼa ta mũtũmwa Vaulo, ũla waandĩkie: ‘Kwenda kwĩ vo, ĩndĩ kwĩka ũla ũseo kũi vaĩ.’—Alo. 7:18; Yak. 3:2.
5. Nĩ moalyũku meva tweekie tũtanamba kũvatiswa? Nĩ mawonzu meva matonya kwĩthĩwa matũthĩnasya nginya ũmũnthĩ?
5 Nĩtwaekanie na mwĩkalĩle wʼonthe ũla ũtonya kũtuma tũeka kũtalwa ta twĩ Aklĩsto. (1 Ako. 6:9, 10) Ĩndĩ o na twĩkĩte ũu, twĩ o andũ me na naĩ. (Ako. 3:9, 10) Kwoou ti ũndũ wosanĩte na kĩlĩko kũsũanĩa kana aĩ nũndũ nĩtwavatisiwe kana twĩkalĩte ũwʼonĩ myaka mingĩ tũikavĩtya, kana tũikathĩnwʼa ĩngĩ nĩ wonzu twaĩ nawʼo tene, kana tũikaaĩsa kũthĩnwʼa nĩ mawendi mathũku. No tũkue myaka tũyĩsa kũkĩlya mawonzu amwe vinya.
6, 7. (a) Nĩ kyaũ kĩtumaa twĩthĩwa tũtonya kũtanĩa ngwatanĩo nzeo na Yeova o na vala twĩ andũ me na naĩ? (b) Nĩkĩ tũyaĩle kũemwa nĩ kũmwĩtya Yeova ũekeo?
6 O na kau tũsyaĩtwe na naĩ, naĩ ĩsu ndyaĩlĩte kũtũsiĩĩa kũtanĩa ngwatanĩo nzeo na Yeova kana kũendeea kũmũthũkũma. Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Ĩla Yeova watũkusisye kwake nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo nake, no weesĩ kana tũkavĩtasya mavinda kwa mavinda. (Yoa. 6:44) Nũndũ Ngai nĩwĩsĩ ũndũ tũilyĩ na kĩla kĩthĩawa ngoonĩ sitũ, we no weesĩ nesa vyũ mawonzu ala matonya kũtũthĩnyʼa mũno. Na nĩweesĩ tũikaleaa kũmũvĩtĩsya. Ĩndĩ o esĩ o ũu, kĩu kĩyaatuma alea kũtũtala ta anyanyae.
7 Wendo nĩwʼo watumie Ngai atũnenga mũthĩnzĩo wa mwanya mũno, nawʼo nĩ ĩla nthembo ya wovosyo ya Mwana wake mwendwa. (Yoa. 3:16) Ethĩwa tũkatũmĩaa nthembo ya wovosyo kwĩtya Yeova ũekeo, tũikethĩwe na nzika kana ndũũ yitũ nake ndĩkesa kũkwʼa. (Alo. 7:24, 25; 1 Yoa. 2:1, 2) Nĩtwaĩle kũemwa nĩ kwĩtya ũekeo tũitũmĩa nthembo ya wovosyo aĩ nũndũ twĩĩwʼa ta twĩ avuku kana twĩ na naĩ? Aiee, tũyaĩle! Kwĩka ũu no ũndũ ũmwe na kũlea kũtũmĩa kĩwʼũ tũthambe moko namo me na kĩko. Ndũkolwe kana wovosyo wĩ vo kwondũ wa ala mekwĩlila. Nĩtũtũngaa mũvea mũno kwondũ wa wovosyo, nĩkwĩthĩwa nũtũtetheeasya twĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo vamwe na Yeova o na kau twĩ ene naĩ.—Soma 1 Timotheo 1:15.
8. Nĩkĩ tũtaĩlĩte kũlekeleelya mawonzu maitũ?
8 Ũu ti kwonanyʼa kana tũimakawʼa nĩ mawonzu ala twĩ namo. Nĩ kana twĩthĩwe na ngwatanĩo na Yeova, twaĩlĩte kũtata tũatĩĩe ngelekanyʼo yake na ya Klĩsto na tũyĩkala ũndũ mendaa. (Sav. 15:1-5) O na ĩngĩ twaĩlĩte kũkitana na mawonzu maitũ na tũimina ala tũtonya. Twĩthĩwe tũnavatisiwe o mĩtũkĩ kana twĩthĩĩtwe ũwʼonĩ kwa myaka mingĩ, no nginya tũendeee ‘kũtata twĩkale nesa.’—2 Ako. 13:11, The Holy Bible in Current Kikamba Language.
9. Twĩsĩ ata kana kwĩvwʼĩka mũndũ mweũ nĩ ũndũ wa kũendeea?
9 Tũyaĩlĩte kwĩsa kũola kĩthito kitũ kya kũendeea kũtata ‘twĩkale nesa’ na kwĩvwʼĩka “mũndũ mweũ.” Vaulo alilikanilye Aklĩsto ala angĩ ndeto ii: “Ũndũ wa mwĩkalĩle wenyu wa tene, mumyei mwĩkye kũasa mũndũ wa tene, ũla wanangĩkaa kwa ũvikĩlaa mĩmeo ya ũkengani; mũtwʼĩkĩthwʼe eũ vevanĩ wa ilĩko syenyu, na mwĩvwʼĩke mũndũ mweũ, ũla wombiwe na mũvwʼano wa Ngai nthĩnĩ wa ũlũngalu na ũtheu wa wʼo.” (Aev. 4:22-24) Ndeto ĩla yaalyũlilwe “mũtwʼĩkĩthwʼe eũ” yonanasya kana kwĩvwʼĩka mũndũ mweũ nĩ ũndũ wa kũendeea. Ũndũ ũsu nĩ wa kwendeesya nũndũ ũtũĩkĩĩthasya kana o na ethĩwa tũmũthũkũmĩte Yeova ĩvinda yĩana ata, no nginya tũendeee kwĩka maendeeo twĩthĩwe na nguma ila itumaa Mũklĩsto amanyĩka nĩwĩvwʼĩkĩte mũndũ mweũ. Kwoou vate nzika, Mbivilia nĩtonya kũendeea kũtũalyũla.
NĨKĨ ŨSU TI ŨNDŨ MŨVŨTHŨ?
10. Twaĩlĩte kwĩka ata ethĩwa nĩtũkwenda Mbivilia ĩtũtetheesye tũendeee kwĩka moalyũku, na nĩ makũlyo meva tũtonya kwĩkũlya?
10 Nĩ kana Ndeto ya Ngai ĩendeee kũtũalyũla, twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ. Ĩndĩ nĩkĩ no nginya twĩkĩe kĩthito kingĩ? Ethĩwa Yeova nũathimaa kĩthito kitũ, nĩkĩ ĩndĩ ti ũndũ mũvũthũ kwĩka maendeeo? Tene we Yeova tyo atũvetangĩe mawonzu maitũ vyũ nĩ kana wĩthĩe nĩwatũvũthĩsya wĩa wa kũtata twĩthĩwe na nguma sya Kĩklĩsto?
11-13. Nĩkĩ Yeova wendaa twĩkĩe kĩthito kingĩ nĩ kana tũkĩlye vinya mawonzu maitũ?
11 Ĩla twasũanĩa ĩũlũ wa syĩndũ ila Yeova woombie nĩtũmanyaa kana e ũtonyi mwingĩ. Kwa ngelekanyʼo, syũa yĩ ũtonyi mwingĩ mũno. Kĩla sekendi yumasya kyeni kingĩ mũno na muutĩa mwingĩ mũno. O na kau no kaũtonyi kanini kayo kavikaa kũũ nthĩ, kaũtonyi kau nĩkeanĩte kũnenga syũmbe ila syĩ vaa nthĩ kyeni na muutĩa ũtoetye kũsyĩkalya thayũ. (Sav. 74:16; Isa. 40:26) O ta ũu, Yeova ewʼaa mũyo ĩla ũkũnenga athũkũmi make ũtonyi ũla ũmeanĩtye ĩla me na vata nawʼo. (Isa. 40:29) Ngai akenda no atũnenge ũtonyi ũkethĩa no tũkĩlye vinya wonzu o na wĩva tũte kũngʼangʼana mũno, o na tũte kũvĩtya vandũ. Nayu nĩkĩ ũtekaa ũu?
12 Yeova nũtũnengete mũthĩnzĩo wa mwanya vyũ, nawʼo nĩ ũthasyo wa kwĩnyuvĩa. Ĩla twanyuva kwĩka kwenda kwa Ngai na twatata na kĩthito twĩanĩsye kyu, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũmwendete mũno na nĩtwendete vyũ kũmwendeesya. O na ĩngĩ twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũkwete mbau ũsumbĩki wake mũnene. Satani oonanisye kana Yeova ti we waĩlĩte kũsumbĩka, na kwoou ĩla tweeyumya na ngenda na tweekĩa kĩthito kingĩ nĩ kana tũũkwate mbau, Ĩthe witũ wĩ wendo nĩwonaa kĩthito kĩu kĩ kya vata na nĩwĩwʼaa mũyo nũndũ wa ũu. (Yovu 2: 3-5; Nth. 27:11) Keka Yeova ekaa o kũvetanga mawonzu maitũ ũkethĩa tũi na vata wa kwĩkĩa kĩthito kingĩ nĩ kana tũmwendeesye, vayĩsa kwĩthĩwa na ũkũsĩ ũkwonanyʼa kana nĩtũlũmanĩtye nake na nĩtũkwete mbau ũsumbĩki wake mũnene.
13 Kyu nĩkyo kĩtumi Yeova ũtwĩĩte twĩthĩwe na “ũthangaau” nĩ kana twĩthĩwe na nguma sya Kĩklĩsto. (Soma 2 Vetelo 1:5-7; Ako. 3:12) Endaa twĩkĩe kĩthito tũikasumbĩkwe nĩ mosũanĩo maitũ na ngoo sitũ. (Alo. 8:5; 12:9) Twatata vyũ ũndũ tũtonya ũndũnĩ ũũ, nĩtwonaa ũndũ Mbivilia ĩendeee kũtũalyũla na kyu nĩkĩtumaa twĩwʼa twĩ eanĩe.
ĨTĨKĨLYA NDETO YA NGAI ĨENDEEE KŨKŨALYŨLA
14, 15. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na nguma ila Yeova wendete? (Sisya ĩsandũkũ “Mbivilia na Mboya Nĩsyamaalyũlile.”)
14 Nĩ kyaũ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩthĩwe na nguma sya Kĩklĩsto na tũimwendeesya Yeova? Ve ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka eka o kwĩtwʼĩĩaa nĩ va tũkwona twaĩle kũalyũla. Twaĩlĩte kũendeea kwĩkĩa kĩthito kingĩ na kũatĩĩa ũtao ũla Ngai ũtũnengete. Ĩandĩko ya Alomi 12:2 yaĩtye ũũ: “Mũikavwʼananwʼe na nthĩ ĩno: ĩndĩ mũalyũkwʼe mũtũngwe eũ ilĩkonĩ syenyu, nĩ kana mwĩkuũe ũndũ kũilyĩ kwenda kwa Ngai kũla kũseo na kũla kwĩtĩkĩlĩka na kũla kwĩanĩu.” Yeova nũtũmĩaa Ndeto yake na veva wake mũtheu nĩ kana atũtetheesye tũelewe kwenda kwake, tũkwĩke, na tũialyũka ũndũ vatonyeka nĩ kana twĩkale ũndũ wendaa. Maũndũ amwe twaĩle kwĩkĩa kĩthito twĩanĩsye nĩ ta kũsoma Mbivilia kĩla mũthenya, kũsũanĩa kĩla twasoma Maandĩkonĩ, na kũvoya tũnengwe veva mũtheu. (Luka 11:13; Aka. 5:22, 23) Tweetĩkĩla kũtongoewʼa nĩ veva mũtheu wa Ngai na twaeka woni witũ wosane na wa Yeova o tondũ ũvuanĩtwʼe Ndetonĩ yake, tũkeethĩwa tũtonya kũvĩndũa mosũanĩo maitũ, ndeto sitũ, na meko maitũ mamwendeesye mũnango. Ĩndĩ o na twĩkĩte oou, no nginya twĩkale twĩ metho tũikese kũsindwa nĩ wonzu mũna ũtũthĩnasya.—Nth. 4:23.
Ethĩwa nĩwoona mĩsoa kana ũvoo ũtonya kũũtethya ũsinde wonzu waku, ũie nesa na ũiũsomaa ĩvinda kwa ĩvinda (Sisya kalungu ka 15)
15 Eka o kũsoma Ndeto ya Ngai kĩla mũthenya, twĩ na vata wa kwĩmanyĩsya ĩ Ndeto tũitũmĩa mavuku maitũ ma Kĩklĩsto, na tũyĩka ũu twĩ na kĩeleelo kya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova. Angĩ nĩmatethetwʼe nĩ mĩsoa na makaseti ma Mũsyaĩĩsya na Amkeni! ala me na ũvoo ũtonya kũmatetheesya memanyĩsye kwĩthĩwa na nguma sya Kĩklĩsto na maikĩlya vinya mawonzu mana. Mombanasya mĩsoa ĩsu na maũvoo asu nĩ kana mekalae maimasoma ĩvinda kwa ĩvinda.
16. Nĩkĩ tũtaĩle kũkwʼa ngoo twoona ta twĩkĩte moalyũku kavola?
16 Kwĩthĩwa na nguma sya Kĩklĩsto nĩ kĩndũ kĩkuaa ĩvinda, kwoou ndũkakwʼe ngoo woona ta wĩkĩte moalyũku kavola. Kũtata twĩthĩwe na nguma isu nĩ ũndũ wa kũendeea. Kwoou no nginya twĩthĩwe na wũmĩĩsyo ĩla tũendeee kwĩkĩa kĩthito tũeke Mbivilia ĩtũtetheesye kwĩka moalyũku. No kwĩthĩwa mwambĩĩonĩ twaĩle kwĩsiĩĩa tũikese kwĩka maũndũ ala matosanĩte na Maandĩko. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, o ũndũ twatata mesilya maitũ na meko maitũ mosane na ala ma Yeova Ngai, nowʼo tũtakewʼaa vinya wa kwĩka maũndũ na kũsũanĩa o take.—Sav. 37:31; Nth. 23:12; Aka. 5:16, 17.
ĨKALAA ŨLILIKENE YĨLA ĨVINDA ĨSEO TWATHĨTWE
17. Twaendeea kũmũthũkũma Yeova twĩ aĩkĩĩku tũkeethĩawa na wĩkwatyo wĩva mũseo?
17 Ala mamũthaithaa Yeova me aĩkĩĩku makesa kũkwata ndaĩa ya mwanya ya kũmũthũkũma tene na tene mate na naĩ. Ĩvindanĩ yĩu kwĩthĩwa na nguma sya Kĩklĩsto kũikethĩawa kwĩ vinya ĩndĩ kũkeethĩawa kwĩ mũyo. Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ nũndũ wa wovosyo, Ngai nũtwĩtĩkĩlaa tũmũthaithe. O na kau twĩ ene naĩ, nũtwĩtĩkĩlĩtye tũmũthaithe ethĩwa nĩtũkũeka Ndeto yake ĩendeee kũtũalyũla.
18, 19. Twĩsĩ ata kana Mbivilia yĩ na ũtonyi wa kũtũalyũla?
18 Ũla Kevin ũwetiwe mwambĩĩonĩ, eekĩie kĩthito kingĩ mũno ayĩsa kũtwʼĩka nĩwaeka mũtuo wake wa kũthata mĩtũkĩ. Kĩndũ kĩmwe kyamũtethisye nĩ kũvindĩĩsya myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ na kũmĩatĩĩa, o na no watethiwʼe nĩ kwĩtĩkĩla ũtethyo na ũtao wa Aklĩsto ala angĩ. Ĩtina wa myaka kauta, Kevin eekie moalyũku manene mũno. O na nĩwesie kũtwʼĩka mũtetheesya wa kĩkundi, na yu myaka 20 nĩ mĩthelu kuma atwʼĩka mũtumĩa wa kĩkundi. Ĩndĩ kũvika o nayu nĩwĩsĩ kana no nginya esũvĩe mũno ndakese kũsyoka vala waĩ.
19 Ngelekanyʼo ya Kevin yĩtũtetheesya kũmanya kana Mbivilia nĩtetheeasya andũ ma Ngai maendeee kwĩka moalyũku. Kwoou tũikaaĩse kwĩkĩsya Ndeto ya Ngai ngoo. Vandũ va ũu nĩtũendeei kũmĩtĩkĩlya ĩendeee kũtũalyũla na kũtũtetheesya twĩthĩwe na ngwatanĩo ndũmu na Yeova. (Sav. 25:14) Tweekĩa kĩthito na twoona ũndũ Yeova ũathimaa kĩthito kĩu, tũkamanyaa nesa vyũ kana Mbivilia yĩ na ũtonyi wa kũendeea kũtũalyũla.—Sav. 34:8.
^ [1] (kalungu ka 1) Ĩsyĩtwa nĩ ĩvĩndũe.