Nĩnĩkwatĩte Moathimo Maingĩ Nũndũ wa Kũatĩĩa Ngelekanyʼo sya Andũ Aseo

Nasyaĩwe Quebec City, ĩla yĩ kĩsionĩ kya Quebec, nthĩ ya Canada. Kĩthyomo kĩla kĩtũmĩawa kĩsionĩ kĩu nĩ French. Asyai makwa, Louis na Zélia, nĩmambendete mũno. Ĩthe wakwa ndaĩ mũneenu na nĩwendete kũsoma mũno. Nakwa natanĩaa mũno kũandĩka na nĩnendaa kwĩsa kũtwʼĩka mũtangaasi wa maũvoo.

Yĩla naĩ na myaka ta 12, mũndũ ũmwe wathũkũmaa na ĩthe-akwa weetawa Rodolphe Soucy nĩwookie kwitũ e na mũnyanyae. Maĩ Ngũsĩ sya Yeova. Ndyeesĩ maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Ngũsĩ na ndyendeeawʼa mũno nĩ ndĩni yoo. Ĩndĩ nĩnendeeiwʼe nĩ ũndũ masũngĩie makũlyo maitũ matũmĩĩte Mbivilia. Asyai makwa o namo nĩmendeeiwʼe nĩ kĩu, na kwoou tweetĩkĩla kũmanyĩwʼa Mbivilia.

Ĩvindanĩ yĩu nasomeaa sukulu ĩũngamĩwe nĩ kanisa wa Katholeki na alimũ maitũ maĩ athembi. Mavinda kwa mavinda nĩnaeaa ngewa na syana ila twasomaa ĩmwe ĩũlũ wa maũndũ ala namanyĩawʼa Mbivilianĩ. Ĩtina wa ĩvinda, alimũ nĩmamanyie ũndũ ũsu. Vandũ va kũtũmĩa Maandĩko kwonanyʼa kana maũndũ ala nawetaa mayaĩ ma wʼo, mwalimũ ũmwe ambĩtie mũlei syana ila ingĩ kĩlasinĩ iyĩwʼa! O na kau nĩnathĩnĩkie mũno, ũndũ ũsu waĩ ũathimo kwakwa nũndũ nĩwandetheeisye kũmanya kana momanyĩsyo ma ndĩni ala twamanyĩawʼa sukulu mayeetĩkĩlanĩte na Mbivilia. O na ĩngĩ, kĩu kyatumie nĩmanya kana ndyaaĩlĩte kũendeea kũsomea vau. Nĩnakũlilye asyai makwa mandwae sukulu ĩngĩ, na meetĩkĩla.

KĨLA KYANDETHEEISYE KWENDA ŨTAVANYʼA

Nĩnaendeeie kũmanyĩwʼa Mbivilia, ĩndĩ ndyeekaa maendeeo na mĩtũkĩ nũndũ nĩnakĩaa kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba. Ĩkanisa ya Katholeki kĩsionĩ kĩu yaĩ na athaithi aingĩ na nĩyavĩngaa mũno wĩa witũ wa kũtavanyʼa. Maurice Duplessis aĩ mũtongoi wa siasa wa kĩsio kya Quebec, na aĩ ngwatanĩo mũno na ĩkanisa yĩu. Nũndũ wa ũu, nĩwatetheeisye nguthu sya andũ ivithũkĩe na iithĩnyʼa Ngũsĩ. Ĩvindanĩ yĩu yaĩ no nginya mũndũ ethĩwe na ũkũmbaũ mwingĩ nĩ kana ethĩwe atonya kũtavanyʼa.

Mwana-a-asa ũmwe wandetheeisye kũsinda wia aĩ John Rae, ũla waĩ anauma kĩlasi kya kenda kya Sukulu ya Ngileati. John aĩ na ũmanyi mwingĩ ĩndĩ aĩ mũuu, ndasembeaa maũndũ, na aĩ ũnyanya. Ti mavinda onthe wanengae ũtao ĩmwe kwa ĩmwe, ĩndĩ ngelekanyʼo yake nĩyamanyĩisye maũndũ maingĩ. John ndeesĩ kĩthyomo kya French nesa, kwoou mavinda maingĩ naendaa nake ũtavanyʼanĩ nĩmũtetheesye kũkĩmanya. Kũtindanyʼa na John nĩkwandetheeisye natwʼa kũtwʼĩka Ngũsĩ ya Yeova. Navatisiwe Matukũ 26, Mwei wa 5, 1951, myaka ĩkũmi kuma nakomana na Ngũsĩ.

Kĩkundi kĩla naendaa Quebec City kyaĩ kĩnini na aingĩ vo maĩ mavainia. Ngelekanyʼo yoo nzeo nĩyambĩkĩie vinya o nakwa nambĩĩa ũvainia. Ĩvindanĩ yĩu twatũmĩaa Mbivilia yĩ yoka kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba. Na nũndũ tũyaĩ na mavuku angĩ, yaĩ no nginya twĩmanyĩsye kũtũmĩa Maandĩko nesa. Kwoou nĩneekĩie kĩthito nĩmanye mĩsoa mingangĩ ya Mbivilia ĩtonya kũndetheesya kũtetea ũwʼo. Ĩndĩ o na vailye ũu, andũ aingĩ nĩmaleaa kũsoma ĩ Mbivilia ethĩwa ndĩtĩkĩlĩtwʼe nĩ Ĩkanisa ya Katholeki.

Mwakanĩ wa 1952 nĩnatwaie mwĩĩtu-a-asa wa kĩkundi kitũ weetawa Simone Patry. Twathamĩĩie Montreal, na ĩtina wa mwaka ũmwe twaathimwa na kelĩtu ketawa Lise. O na kau nĩnaekie ũvainia ĩvinda ĩkuvĩ tũtambĩte kũtwaana, nĩ na Simone nĩtwatatie tũikeyũmbĩĩe syĩndũ mbingĩ nĩ kana mũsyĩ witũ wĩthĩwe ũtonya kũkwata mbau mĩvango ya kĩkundi mũno ũndũ vatonyeka.

Nĩvavĩtie myaka ĩkũmi ndyĩsa kũtwʼĩka nĩnasũanĩa kwosa ũvainia ĩngĩ. Mwakanĩ wa 1962 nĩnaendie Sukulu ya Ũthũkũmi wa Ũsumbĩ ya atumĩa, ĩla yeekĩwe Mbetheli ya Canada kwa ĩvinda ya mwei ũmwe. Nĩ sukulunĩ ĩsu navangĩĩwe nĩkomae lumu ũmwe na mwana-a-asa wĩtawa Camille Ouellette. Camille aĩ na kĩthito kingĩ ũtavanyʼanĩ, na kĩu nĩkyambendeeisye mũno nũndũ nĩwatwaanĩte na aĩ na syana. Ĩvindanĩ yĩu ndyaĩ laisi kĩsionĩ kya Quebec kwona mũndũ wĩ na mũsyĩ aikũna ũvainia, ĩndĩ Camille aĩ na mũvango ũsu. Mweinĩ ũsu twekalile ĩmwe nĩwambĩkĩie vinya mũno nĩsũanĩe ũndũ ndonya kũvanga maũndũ makwa nĩtwʼĩke vainia. Ĩtina wa myei kauta, nĩnamanyie kaĩ naĩ ndonya kwambĩĩa ũvainia wa kĩla ĩvinda ĩngĩ! Andũ amwe moonaa ta nĩkie ũtwi wa ũtumanu, ĩndĩ nĩnaendeeie na mũvango wakwa, nĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana Yeova nũkũathima kĩthito kyakwa.

NĨTWASYOKIE QUEBEC CITY TWĨ MAVAINIA MA MWANYA

Twĩ mwaka wa 1964, nĩ na Simone nĩtwatwʼĩkĩthiwʼe mavainia ma mwanya na twatũmwa Quebec City, kũla twasyaĩtwe. Twakũnie ũvainia twĩ kũu kwa ĩvinda ya myaka kauta. Ĩvindanĩ yĩu Ngũsĩ iyathĩnawʼa ta tene, ĩndĩ o na vailye ũu andũ amwe no matũvĩngaa.

Wathanthatũ ũmwe masaa ma mũthenya ũu nĩnakwatiwe nĩ taoninĩ ĩte vaasa mũno na Quebec City yĩtawa Sainte-Marie. Mũsikalĩ ũla wangwatie nĩwandwaie volisi na ambĩkya yela nũndũ natavanasya nyũmba kwa nyũmba nde na valũa. Ĩtina nĩnatwaiwe kwa mũsili waĩ mũngʼendu mũno weetawa Baillargeon. Angũlilye nĩĩthĩwa na wokili wĩva. Yĩla namũtavisye nĩ Glen How,a ũla waĩ wokili wĩsĩkĩe mũno wa Ngũsĩ, aisye ũũ atelemete: “Aauui! Nĩ mũndũ ũsu?” Mwana-a-asa Glen How nĩweesĩkĩwe mũno ĩvindanĩ yĩu nũndũ wa kũtetea Ngũsĩ na kũsinda makoani maingĩ. Ĩtina wa kavinda, koti nĩwandavisye kana ĩkoani yakwa nĩyavetangwa.

Nũndũ wa ũvinganĩsya kĩsionĩ kya Quebec, tũyaĩ tũkomboethwʼa nyũmba nzeo ya maũmbano. Kĩkundi kitũ kĩnini kyakwatie kasũmba kakũũ ka kũũngamya ngalĩ, na keethĩawa ke kathithu mũno. Nĩ kana kasũmba kau kethĩwe kate kathithu mũno ĩvindanĩ ya mbevo mbingĩ, ana-a-asa makwatasya ĩiko ya mauta. Mavinda maingĩ twekalaa tũthyũlũlũkĩte ĩiko yĩu tũyota mwaki masaa meana ũna tũkwetye kũea ngewa sya kwĩkĩana vinya nginya saa sya ũmbano ivike.

Nĩ ũndũ wa kwendeesya kwona ũndũ wĩa wa kũtavanyʼa waendeeie nesa kũvika ũmũnthĩ. Myakanĩ ya 1960 ũu, kwaĩ na ikundi nini na syeethĩawa na andũ anini kĩsionĩ kyonthe kya Quebec City, Côte-Nord, na Gaspé Peninsula. Ĩndĩ ũmũnthĩ kwĩ na mbee wa mĩthyũlũlũko ĩlĩ kĩsionĩ kĩu, na ana-a-asa mombanĩaa Nyũmbanĩ sya Ũsumbĩ mbanake.

NĨTWATHOKIWʼE TŨLIKE WĨANĨ WA KŨTHYŨLŨLŨKA

Natwʼĩkĩthiwʼe mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko mwaka wa 1970. Na ĩndĩ mwaka wa 1973 natwʼĩkĩthwʼa mũsyaĩĩsya wa kĩvalo. Myakanĩ ĩsu nĩneemanyĩisye maũndũ maingĩ mũno kuma kwa ana-a-asa me na ũmanyi ta Laurier Saumurb na David Splane,c ala o namo maĩ wĩanĩ wa kũthyũlũlũka. Ĩtina wa kĩla ũmbano mũnene, nĩ na David nĩtwaneeneaa maũndũ ala tũtonya kwĩka twaĩlangye ũtũĩka witũ wa kũmanyĩsya. Nĩlilikana ĩvinda yĩmwe David wandavisye ũũ: “Léonce, nĩnatanĩa mũno ũvoo waku wa mũthya. Wĩĩ mũseo, ĩndĩ keka ninyie numya maũvoo atatũ ndũmĩĩte ũvoo ũsu!” Nakothaa kũneenea maũndũ maingĩ mũno maũvoonĩ makwa. Nĩnaaĩle kwĩmanyĩsya kũolanga maũndũ ala ngwenda kũneenea.

Asyaĩĩsya ma kĩvalo manengetwe kĩanda kya kwĩkĩa vinya asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko. Ĩndĩ atavanyʼa aingĩ ma Quebec nĩmambĩsĩ mũno. Nũndũ wa ũu, mavinda maingĩ mendaa kũtavanyʼa nakwa yĩla nathokea mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko. O na kau nĩnatanĩaa mũno kũtavanyʼa namo, ndyatũmĩaa ĩvinda yingĩ na mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko. Ĩvinda yĩmwe mũsyaĩĩsya ũmwe wa mũthyũlũlũko andavisye ũũ kwa ndaĩa: “Nũseo kwona ũitũmĩa ĩvinda na ana-a-asa, ĩndĩ ndũkolwe kyumwa kĩĩ ninyie ũthokeete. O nakwa nĩngwenda kwĩkĩwa vinya!” Ũtao ũsu mũseo nĩwandetheeisye mũno.

Mwakanĩ wa 1976 ve ũndũ mũthũku mũno weekĩkie ndataĩĩe. Mwendwa wakwa, Simone, nĩwawaie mũno na akwʼa. Kwĩthĩwa na veva wa kwĩyumya na kũmwenda Yeova vyũ nĩkwatumĩte ethĩwa e mũtindanyʼa mũseo. Kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũtavanyʼanĩ nĩkwandetheeisye noomĩanĩsya na kĩkwʼũ kyake, na nĩnĩmũtũngĩaa Yeova mũvea mũno nũndũ wa kũndwʼĩĩka ĩvindanĩ yĩu yũmũ. Ĩtina wa ĩvinda nĩnatwaie mwĩĩtu-a-asa waĩ vainia wĩ kĩthito wĩtawa Carolyn Elliott. Carolyn aneenaa Kĩsũngũ na eetũmĩte Quebec nũndũ kwaĩ na vata mũnene wa atavanyʼa. Carolyn nĩ mwĩĩtu-a-asa wĩ ũnyanya na wendeeawʼa mũno nĩ angĩ, na mũno mũno ala me nthoni kana ala monaa ta vate mũndũ ũlũnganaa namo. Nĩwandetheeisye mũno wĩanĩ wa kũthyũlũlũka.

MWAKA WA VATA MŨNO

Mwei wa 1, 1978, nĩnakũlilwʼe nĩsomethye kĩlasi kya mbee kya Sukulu ya Mavainia kĩsionĩ kya Quebec. Natelemile mũno nũndũ ndyaĩ naathi Sukulu ya Mavainia kana kwona ĩvuku yĩla yatũmĩawa, na kwoou kĩla kĩndũ kyaĩ kĩeni kwakwa o ũndũ kyaĩ kĩeni kwa amanyĩwʼa asu. Ũseo nĩ kana kĩlasi kĩu kya mbee nasomethisye kyaĩ na mavainia aingĩ maĩ na ũtũĩka. O na kau ninyie namamanyĩasya, neemanyĩisye maũndũ maingĩ kuma kwoo!

Mwakanĩ o ũsu wa 1978 nĩkweethĩiwe na Ũmbano Mũnene wa Nthĩ Mbingĩ waĩ na kyongo, “Imani Yenye Ushindi,” na twawĩkĩie Montreal Olympic Stadium. Ũsu nĩwʼo waĩ ũmbano mũnene waĩ waaĩkwa Quebec, na andũ mbee wa 80,000 nĩmookie. Ũmbanonĩ ũsu nanengiwe kĩanda kya kũthũkũma na Mũvĩa wa Ũthũkũmi wa Kũnyaĩĩkya Maũvoo (News Service Department). Naneenie na atangaasi aingĩ ma maũvoo na nĩnatanie kwona ũndũ maandĩkie maũndũ maseo ĩũlũ witũ. Twatũmĩie masaa mbee wa 20 twĩ na ũneenanyʼa na atangaasi asu televiseninĩ na letiũnĩ, na makasetinĩ nĩkwaandĩkiwe ilungu mbingĩ mũno ĩũlũ witũ. Twaumisye ũkũsĩ mũnene ta kĩ!

NĨTWATHAMĨĨIE KĨSIONĨ KĨNGĨ

Nakwatie ũalyũku mũnene mwakanĩ wa 1996. Ĩtina wa kwĩthĩwa nĩthũkũmĩte Quebec kuma yĩla navatisiwe, nĩnathamĩĩiwʼe kĩsionĩ kya Toronto. Thĩna walikile nũndũ Quebec kũtũmĩawa kĩthyomo kya French, nakwʼo Toronto kũneenawa Kĩsũngũ. Ndyeewʼaa nĩanĩĩe kũnengwa kĩanda kĩu, na nakĩaa mũno kumya maũvoo nũndũ ndyeesĩ Kĩsũngũ nesa. Yaĩ no nginya nĩvoye na kĩthingʼĩĩsyo na ndimwĩkwatya Yeova mũnango.

Nathĩnĩkaa mũno ndambĩĩe ũthũkũmi wakwa kĩsionĩ kya Toronto, ĩndĩ yu no nasye nĩnatanĩie mũno kũthũkũma kĩsionĩ kĩu kwa ĩvinda ya myaka ĩlĩ. Carolyn nĩwandetheeisye nĩmanyĩe kũneena Kĩsũngũ, namo ana-a-asa nĩmandwʼĩĩkie na mambĩkĩa vinya mũno. Nĩtwatumie ndũũ na andũ aingĩ ĩtina wa kavinda o kanini.

Yĩla twĩ na ũmbano mũnene wikendi, neethĩawa na maũndũ maingĩ ma kwĩka o vamwe na kwĩyũmbanĩsya ũmbano ũsu. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩnatũmĩaa ta ĩsaa yĩmwe Wakatano ĩ ya wĩoo kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba. Amwe maĩ matonya kwĩkũlya, ‘Nĩkĩ ũkũthi ũtavanyʼa Wakatano wĩoo na e na maũndũ maingĩ ma kwĩka ũmbanonĩ mũnene wikendi?’ Ĩndĩ neewʼaa nditanĩa mũno kũtavanyʼa. O na ũmũnthĩ kũtavanyʼa nĩkũndanĩthasya mũno.

Mwaka wa 1998, nĩtwatũmiwe Montreal twĩ mavainia ma mwanya. Kwa ĩvinda ya myaka kauta kĩanda kyakwa kyaĩ kũvangĩthya ũtavanyʼa wa mwanya wa kũla kwĩ andũ aingĩ, na kũthũkũma vamwe na atangaasi ma maũvoo nĩ kana tũtetheesye andũ maeke kwĩthĩwa na woni mũthũku ĩũlũ wa Ngũsĩ sya Yeova. Nĩ na Carolyn nĩtũtanĩaa kũtavya ũvoo mũseo ala mathamĩĩa Canada na mekwenda mũno kũmanya Mbivilia.

Nakũna visa myaka 68 ĩla nĩthĩĩtwe ndimũthũkũma Yeova nĩ mũvatise, kwa wʼo nĩwʼaa nĩ mũathime. Nĩwʼaa mũyo mwingĩ mũno nũndũ yu nĩnĩtanĩaa ũtavanyʼa na nĩnĩtetheesye andũ aingĩ kũmanya ũla wʼo. Yĩla mwĩĩtu wakwa, Lise, na mũũme maminie kũea syana, nĩmatwʼĩkie mavainia ma kĩla ĩvinda. Nĩndanaa mũno kwona e o na kĩthito kingĩ ũthũkũminĩ. O na ĩngĩ, nĩndũngĩaa mũvea ana-a-asa ala maĩ ngelekanyʼo nzeo na manengie ũtao mũseo, nũndũ kĩu nĩkyandetheeisye kwĩana kĩ-veva na kũmũthũkũma Yeova kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Nĩthĩĩte kana nĩ kenda nĩendeee kwĩthĩwa nĩ mũĩkĩĩku kĩandanĩ kĩla nanengwa, no nginya nĩkwatye vyũ veva mũtheu wa Yeova. (Sav. 51:11) Nĩtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa kũnenga kĩanda kĩseo ta kĩ kya kũtaĩaa ĩsyĩtwa yake!—Sav. 54:6.