We Nĩwĩsĩ?

We ũla Mũethiovia mũvakũe alĩsĩte ĩkasya ya mũthemba mwaũ yĩla Vilivu waneenie nake?

NDETO ya tene ĩla ĩalyũlĩtwe “ĩkasya” nthĩnĩ wa Mbivilia ya Ũalyũlo wa Nthĩ Nzaũ no yonanyʼe makasya ma mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo. (Meko 8:​28, 29, 38) Ĩndĩ veonekana Mũethiovia ũsu alĩsĩte ĩkasya ĩnenange kwĩ ala matũmĩawa kaũnĩ kana mathaũnĩ. Kwoona itumi imwe sya kwasya ũu.

Mũethiovia ũsu aĩ na ũkũmũ mũnene na aĩ savalĩnĩ ndaasa. Aĩ “na ũkũmũ ungu wa Kandake, mũsumbĩ mũndũ mũka wa Aethiovia, na nĩwe waũngamĩe syĩndũ syake syonthe.” (Meko 8:27) Kĩsio kĩla kyeetawa Ethiovia tene kyakuĩte vala nthĩ ya Sudan yĩĩ ũmũnthĩ na ngalĩ ya ĩtheo vyũ ya Egypt. No kwĩthĩwa Mũethiovia ũsu ataakuwa nĩ ĩkasya yĩmwe tu kyalonĩ kĩu, na no nginya ethĩwe akuĩte syĩndũ mbingĩ kwondũ wa savalĩ ĩsu ndaasa. Makasya amwe matũmĩawa kũkua andũ ĩvinda ya atũmwa meethĩawa na ndĩa inya na maĩ makunĩkĩlye. Ĩvuku yĩtawa Acts—An Exegetical Commentary yaĩtye: “Ĩkasya ta yĩu yaĩ yĩtonya kũkua mĩio mingĩ, yĩkatuma mũndũ atanĩa savalĩ, na yaĩ yĩtonya kũtetheesya mũndũ akathi mũendo mũasanga.”

Mũethiovia ũsu nĩwasomaa yĩla Vilivu waneenie nake. Ngewa ĩsu yaĩtye: “Na Vilivu asemba athengeea ũtee [wa ĩkasya] na amwĩwʼa [Mũethiovia ũsu] aisoma na wasya mũnene ĩvuku ya mwathani Isaia.” (Meko 8:30) Makasya ma kũthi savalĩ mayasembaa. Kwoou nũndũ ĩkasya yĩu yaendete o kavola, Mũethiovia ũsu aĩ atonya kũsoma, nake Vilivu aĩ atonya kũsemba akayĩvikĩa.

Mũethiovia ũsu amwĩsũvie “Vilivu alĩse ĩkasyanĩ na ayĩkala nthĩ nake.” (Meko 8:31) Makasya ma mathaũ matwaawa mũndũ aũngye. Ĩndĩ ĩkasyanĩ yĩseũvĩtwʼe kwondũ wa savalĩ, vaĩ vatonyeka kwoneka mwanya wa kwĩkala nthĩ kwondũ wa Mũethiovia ũsu na Vilivu.

Kwoou nũndũ wa ngewa ĩsu mbeveee yĩ nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa kĩlungu kya 8 na ũĩkĩĩthyo wa isitoli, matukũnĩ mavuku maitũ monanasya ũla Mũethiovia mũvakũe akuĩtwe nĩ ĩkasya ĩnenange kwĩ ala matũmĩawa kaũnĩ kana mathaũnĩ.