ĨSOMO YA 39
Woni wa Ngai Ĩũlũ wa Nthakame
Nthakame nĩ ya vata mũno. Vaiĩ ũmwe waitũ ũtonya kwĩkala thayũ ate nayo. Ngai nĩwe waĩlĩte kũtũtavya ũndũ twaĩle kũtũmĩa nthakame, nũndũ nĩwe watũmbie. We aĩtye ata ĩũlũ wa nthakame? No yĩĩwe kana ĩkekĩwa mĩkivanĩ? Na tũtonya kwĩka motwi maseo ata makonanĩtye na nthakame?
1. Woni wa Yeova ĩũlũ wa nthakame nĩ wĩva?
Yeova eeie athaithi make ma tene atĩĩ: “Thayũ wa mĩĩ yonthe nĩ nthakame yayo.” (Alivai 17:14) Kwosana na Yeova, nthakame yonanasya thayũ. Na nũndũ thayũ nĩ mũtheu na nĩ mũthĩnzĩo wa mwanya kuma kwa Ngai, o nayo nthakame nĩ ntheu.
2. Ngai aleete nthakame ĩitũmĩwa kwa nzĩa yĩva?
Ĩtina wa ĩla Mbua ya Kĩwʼũ Kingĩ, Yeova nĩwatavisye athaithi make maikaye nthakame, na atũngĩlĩĩla mwĩao ũsu mbaĩnĩ ya tene ya Isilaeli. (Soma Mwambĩlĩlyo 9:4 na Alivai 17:10.) Ĩtina wa myaka mingĩ nĩwaeleisye kĩkundi kya Kĩklĩsto ĩũlũ wa mwĩao ũsu. Nzama Ĩla Ĩtongoesye ĩvindanĩ yĩu yeeie Aklĩsto atĩĩ: “Mwĩvathane na nthakame.”—Soma Meko ma Atũmwa 15:28, 29.
Kwĩvathana na nthakame kwonanasya ata? Ndakĩtalĩ akakwĩa wĩvathane na ũkĩ, ndwĩsa kũũnywʼa. Ĩndĩ no wĩtĩkĩle kũya malĩu me na ũkĩ, kana ũketĩkĩla wĩkĩwe mĩkivanĩ? Vate nzika ndwĩtĩkĩla. O ta ũu, mwĩao wa Ngai wa kwĩvathana na nthakame wonanasya tũyaĩlĩte kũya kana kũnywʼa nthakame, kana kũya nyama ĩtaumĩtwʼe nthakame. O na tũyaĩlĩte kũya lĩu wongeletwe nthakame.
Nao nata kũtũmĩa nthakame nthĩnĩ wa ũiiti? Nzĩa imwe sya ũiiti nitũlaa mwĩao wa Ngai ĩmwe kwa ĩmwe. Nzĩa isu nĩ vamwe na kwĩkĩwa nthakame yĩ nima, kana kĩmwe kya ilungu nene sya nthakame, ila nĩ red cells, white cells, platelets, na plasma. Nasyo nzĩa ingĩ sya ũiiti nitonya kwĩthĩwa iteũmanyĩka ũtheini ethĩwa nitũlĩte kana iitũlĩte mwĩao wa Ngai. Kwa ngelekanyʼo, nzĩa imwe nitũmĩaa tũlungu tũnini twa ila ilungu nene sya nthakame. Nasyo nzĩa ingĩ nitũmĩaa nthakame ya mũndũ mwene. Yĩla tũũsũanĩa ĩũlũ wa nzĩa isu, kĩla ũmwe witũ no nginya eke ũtwi wake mwene.a—Akalatia 6:5.
ĨMANYĨSYE MŨNANGO
Ĩmanyĩsye wone ũndũ ũtonya kwĩka motwi ĩũlũ wa ũiiti ũkonanĩtye na nthakame.
3. Ĩka motwi ma ũiiti meũmwendeesya Yeova
Ũtonya kwĩka motwi ma ũiiti ata ala mosanĩte na woni wa Ngai ĩũlũ wa nthakame? Ĩloelei VITIO, na ĩndĩ mũineenea vata wa kwosa matambya ala maatĩĩe.
Kũvoya ũkwate ũĩ.—Yakovo 1:5.
Kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa myolooto ya Mbivilia, na ũndũ ũtonya kũmĩtũmĩa.—Nthimo 13:16.
Kũmantha nĩ nzĩa syĩva sya ũiiti itũmĩkaa kĩsionĩ kyenyu.
Kũnyuva nĩ nzĩa syĩva ũtetĩkĩla kũiitwa nasyo.
Kũĩkĩĩthya kana ũtwi waku wĩkũtia wĩ na wasya mũtheu wa ngoo.—Meko ma Atũmwa 24:16.b
Kũmanya kana vai mũndũ o na ũmwe waĩlĩte kũũtavya ũtwi ũla waĩle kwĩka ũkonanĩtye na wasya wa ngoo, ethĩwe nĩ ũla ũtwaanĩte nake, mũtumĩa wa kĩkundi, kana mwalimũ waku wa Mbivilia.—Alomi 14:12.
Kũandĩka ũtwi waku vandũ nĩ kana ala angĩ mamanye ĩũlũ wawʼo.
4. Ngũsĩ sya Yeova nimanthaa nzĩa nzeo vyũ sya ũiiti
Nĩ ũndũ ũtonyeka mũndũ akaatĩĩa mwĩao wa Ngai ĩũlũ wa nthakame na aikwata ũiiti mũseo ũtatũmĩĩte nthakame. Ĩloelei VITIO.
Somai Tito 3:2, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:
Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩthĩwa na ndaĩa na ũuu yĩla tũneena na matakĩtalĩ?
Ila Aklĩsto matetĩkĩlaa |
Ila Mũklĩsto waĩle kwĩtwʼĩĩa |
---|---|
A. Plasma |
Tũlungu tũnini twa plasma |
B. White cells |
Tũlungu tũnini twa White cells |
C. Platelets |
Tũlungu tũnini twa Platelets |
D. Red cells |
Tũlungu tũnini twa Red cells |
5. Yĩla ũiiti ũkonetye tũlungu tũnini twa nthakame
Nthakame yĩthĩawa na ilungu inya nene, nasyo nĩ, red cells, white cells, platelets, na plasma. Nasyo ilungu isu nene nĩsyĩthĩawa na tũlungu tũngĩ tũnini.c Tũlungu tũmwe tũnini twa nthakame nĩtũtũmĩkaa kũseũvya ndawa sya kũkitana na mowau, na kũtetheesya mũndũ aeke kũua.
Maũndũnĩ ala makonetye tũlungu tũnini twa nthakame, kĩla Mũklĩsto no nginya eke ũtwi wake mwene atũmĩĩte wasya wake wa ngoo mũmanyĩsye nesa nĩ Mbivilia. Amwe no maamũe kũleana vyũ na nzĩa sya ũiiti ikonetye tũlungu tũnini twa nthakame. Ĩndĩ wasya wa ngoo wa andũ angĩ no wĩthĩwe ũte kũmavata kwĩtĩkĩla tũlungu tu tũnini twa nthakame.
Yĩla ũkwĩka ũtwi ũkonetye tũlungu tu tũnini twa nthakame, sũanĩa ĩkũlyo yĩĩ:
Ndonya kũelesya ndakĩtalĩ ata itumi syakwa sya kũlea kana kwĩtĩkĩla tũlungu tũna twa nthakame?
ANDŨ AMWE NO MAKŨLYE: “Kwongelwa nthakame kwĩ ũthũku mwaũ, na nĩkũtangĩĩaa thayũ?”
We wĩona ata?
KĨLA TWEEMANYĨSYA
Yeova nĩwendaa tũnenge nthakame ndaĩa.
Makũlyo ma Kũsyokeleela
Nĩkĩ Yeova wonaa nthakame yĩ ntheu?
Twĩsĩ ata kana mwĩao wa Ngai wa kwĩvathana na nthakame, nũkonanĩtye na kwĩkĩwa nthakame mĩkivanĩ?
Ũtonya ata kwĩka ũtwi mũseo ĩũlũ wa ũiiti ũkonanĩtye na nthakame?
MAŨNDŨ ANGĨ MA KWĨMANYĨSYA
Nĩ maũndũ meva waĩlĩte kũsũanĩa ũtanamba kwĩka ũtwi wa nũkwĩtĩkĩla kana ndũkwĩtĩkĩla nzĩa sya ũiiti ila ikonanĩtye na kũtũmĩa nthakame yaku mwene?
“Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ” (Mũsyaĩĩsya, Matukũ 15, Mwei wa 10, 2000)
Nĩ maũndũ meva waĩlĩte kũsũanĩa ũtanamba kwĩka ũtwi wa nũkwĩtĩkĩla kana ndũkwĩtĩkĩla ũiiti ũkonetye tũlungu tũnini twa nthakame?
“Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ” (Mũsyaĩĩsya, Matukũ 15, Mwei wa 6, 2004)
Nĩ kyaũ kyatumie ndakĩtalĩ ũmwe aĩkĩĩa kana woni wa Yeova ĩũlũ wa nthakame nĩwosanĩte na kĩlĩko?
“Nĩneetĩkĩlile Woni wa Ngai Ĩũlũ wa Nthakame” (Amkeni!, Matukũ 8, Mwei wa 12, 2003)
Ĩloele vitio wone ũndũ atumĩa ala methĩawa nthĩnĩ wa Kamitii sya Maũndũ ma Sivitalĩ matetheeasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa.
a Sisya Ĩsomo ya 35, “Ũndũ Tũtonya Kwĩka Motwi Maseo.”
b Sisya ũndũ wa 5, ũla waĩtye, “Yĩla Ũiiti Ũkonetye Tũlungu Tũnini twa Nthakame”; Maelesyo ma Mũthya Namba 3, “Nzĩa sya Ũiiti Ikonetye Nthakame.”
c Matakĩtalĩ amwe monaa ilungu isu inya nene sya nthakame o ta tũlungu tũnini. Na kwoou, nĩvatonya kwĩthĩwa vata wa kũmaelesya ĩũlũ wa ũtwi waku wa kana ndwĩsa kwĩtĩkĩla kwĩkĩwa nthakame yĩ nima, kana ilungu isu inya nene ila nĩ, red cells, white cells, platelets, kana plasma.