Nĩwonaa Thayũ wĩ wa Vata o Tondũ Ngai Ũwonaa?

1, 2. Nĩ mũthĩnzĩo mwaũ wa vata mũno Ngai ũtũnengete ũmũnthĩ, na nĩkĩ nĩ wa vata?

ĨTHE witũ wa ĩtunĩ nũtũnengete kĩndũ kya vata mũno, nakyo nĩ mũthĩnzĩo wa thayũ, twĩ syũmbe syĩ na kĩlĩko na itonya kwĩthĩwa na ndaĩa ta syake. (Mwambĩlĩlyo 1:27) Nũndũ wa mũthĩnzĩo ũsu mũseo, no tũmanye ũndũ myolooto ya Mbivilia ĩtonya kũtũtethya. Twamĩatĩĩa nĩtũtonya kwĩka maendeeo kĩ-veva na tũyĩthĩwa twĩ andũ mamwendete Yeova, ala ‘ũtonyi woo wa kũelewa maũndũ ũmanyĩĩtwʼe kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku.’—Aevelania 5:14, NWT.

² Nĩ ũndũ wa vata mũno ũmũnthĩ kũsũanĩa ĩũlũ wa ũndũ tũtonya kũtũmĩa myolooto ya Mbivilia, nũndũ maũndũ kũũ nthĩ nĩmaingĩvĩte mũno ũkethĩa vaitonyeka kwĩthĩwa na mwĩao ũkonetye kĩla ũndũ waumĩla. Kwa ngelekanyʼo, ĩla twasisya maũndũ makonetye ũiiti nĩtũtonya kũelewa nĩ ũndũ ũsu nesa, na mũno mũno ĩla twakunĩkĩla syĩndũ, na nzĩa sya ũiiti ila ikonanĩtye na nthakame. Kwoou, andũ onthe ala mendaa kũmwĩwʼa Yeova nĩmosaa kwa ũito maũndũ asu. O na ĩngĩ, ethĩwa nĩtũkũelewa myolooto ya Mbivilia ĩla ĩkonetye maũndũ asu, nĩtwaĩle kwĩthĩwa tũtonya kwĩka motwi maseo ala matonya kũtuma twĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo na kwĩyĩkalya ene wendonĩ wa Ngai. (Nthimo 2:6-11) Kwasũanĩa ĩũlũ wa ĩmwe ya myolooto ĩsu.

THAYŨ NA NTHAKAME NĨ NTHEU

3, 4. Nĩ va ũtheu wa nthakame ũwetetwe ya mbee Maandĩkonĩ, na nĩ myolooto yĩva ĩneeneete ũndũ ũsu?

³ Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa Kaini kũmũaa Aveli, Yeova nĩwoonanisye kana thayũ na nthakame no ta kĩndũ kĩmwe, na syelĩ nĩ ntheu. Ngai amũkũlilye Kaini atĩĩ: “Wĩkie ata?” Na ĩndĩ asyoka amwĩa atĩĩ: “Wasya wa nthakame ya mwana-a-mwenyu nũĩngaĩla kuma nthĩ.” (Mwambĩlĩlyo 4:10) Methonĩ ma Yeova nthakame ya Aveli yoonanasya thayũ wake, ũla waminiwe ĩtina wa kũawa kwa nzĩa ĩte na tei. Kwoou, no twasye kana nthakame ya Aveli nĩyamwĩkaĩlile Ngai nĩ kana ĩĩvanĩwʼe.—Aevelania 12:24.

⁴ Ĩtina wa ĩla Mbua ya Kĩwʼũ Kingĩ ya ĩvinda ya Noa, Ngai nĩwanengie andũ mwanya wa kũya nyama sya nyamũ, ĩndĩ ti nthakame yasyo. Ngai aisye atĩĩ: “Ĩndĩ nyama ĩ na thayũ wayo, nĩwʼo nthakame yayo, mũtikaye. Na vate ndĩi nthakame yenyu, nthakame ya mathayũ menyu, ngaandũa.” (Mwambĩlĩlyo 9:4, 5) Mwĩao ũsu waaĩlĩte kũatĩĩwa nĩ nzyawa syonthe sya Noa kũvikĩĩa ũmũnthĩ. Ũlũlũmĩĩlasya kĩla kyoonaniwʼe nĩ ndeto ila Ngai wamũtavisye Kaini ĩla wamwĩie kana nthakame nĩyo yĩũngamaa vandũ va thayũ wa syũmbe syonthe. Ũndũ ũngĩ nĩ kana, mwĩao ũsu nũĩkĩĩthasya vyũ kana Yeova, ũla nĩ Mwambĩlĩlya wa thayũ, akamasilĩla andũ onthe ala matanengae ndaĩa thayũ na nthakame.—Savuli 36:9.

5, 6. Mĩao ya Mose yonanĩtye ata kana nthakame nĩ ntheu na nĩ ya vata? (Ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ ĩthangũnĩ ya 78.)

⁵ Maũndũ asu elĩ, ma wʼo na ma vata, nĩmawetetwe ĩngĩ nthĩnĩ wa Mĩao ya Mose. Ĩandĩko ya Alivai 17:10, 11 yaasya: “Na mũndũ o na wĩva . . . ũla wĩya nthakame o na yĩva, ngamũlutĩla ũthyũ wakwa mũndũ ũsu ũla wĩya nthakame, na ngamũveta andũnĩ make. Nũndũ thayũ wa mwĩĩ wĩ nthakamenĩ; na nĩnĩmũnengete yo kĩthembeonĩ yĩthĩwe ya wĩwʼanĩthyo kwondũ wa mathayũ menyu: nũndũ nthakame nĩyo yĩwʼanĩthasya mũndũ nũndũ yĩ thayũ.”a—Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ũndũ Nthakame Ĩetae Wĩwʼanĩthyo,” ĩthangũnĩ ya 76.

⁶ Ethĩwa nthakame ya nyamũ ĩla yooawa ndyaĩ ĩtũmĩwe kĩthembeonĩ, yaaĩlĩte kwĩtwa nthĩ mũthanganĩ. Kwoou, kwa nzĩa ya ngelekanyʼo thayũ weethĩawa watũngĩwa Ũla waũnenganie mwambĩlĩlyonĩ. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 12:16; Esekieli 18:4) Ĩndĩ, ũu ti kwasya kana Aisilaeli maĩ mose matambya mavĩtĩte kĩasi nĩ kenda maĩkĩĩthye kana nyama isu iyaĩ na kathakame o na kamwe. Mũisilaeli aĩ atonya kũya nyama e na wasya mũtheu wa ngoo ethĩwa ĩla nyamũ yooawa, nthakame yayo nĩyaekwa yauma vyũ, nũndũ kwa kwĩka ũu Mũnengani wa Thayũ eethĩawa anengwa ndaĩa ĩla yaĩlĩte.

7. Ndaviti oonanisye ata kana nũnengete ndaĩa ũtheu wa nthakame?

⁷ Ndaviti, “mũndũ wendeeasya ngoo [ya Ngai],” nĩwaeleetwe nĩ myolooto ĩla yumanĩte na mwĩao wa Ngai ĩũlũ wa nthakame. (Meko ma Atũmwa 13:22) Ĩvinda yĩmwe nĩweewʼĩte waũni mwingĩ, na nũndũ wa ũu aũme atatũ ala waĩ namo malika na vinya kambinĩ ya amaitha moo na matava kĩwʼũ kĩthimanĩ mamũtwaĩa. We Ndaviti eekie ata? Akũlilye atĩĩ: “Nĩnywʼa nthakame ya andũ ala malekilye mathayũ moo mũisyonĩ?” Methonĩ ma Ndaviti, kĩwʼũ kĩu kyaĩ o ta nthakame ya aũme asu. Kwoou, o na kau nĩweewʼĩte waũni, ‘nĩwetĩie Yeova kĩwʼũ kĩu nthĩ.’—2 Samueli 23:15-17.

8, 9. Woni wa Ngai ĩũlũ wa thayũ na nthakame nĩwaalyũkile ĩla kĩkundi kya Kĩklĩsto kyambĩĩiwʼe? Elesya.

⁸ Myaka ta 2,400 ĩtina wa Noa kũnengwa mwĩao ĩũlũ wa nthakame, na ta myaka 1,500 ĩtina wa ũla ũtianĩo wa Mĩao, Yeova nĩwaveveeie nzama ĩla ĩtongoesye ya kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa kũandĩka atĩĩ: “Veva Mũtheu, o vamwe naitũ [twonie nĩ ũseo] tũikamwaĩkye inywʼĩ mũio ũthonokete maũndũ aa me na vata wa kwĩthĩwa: nao nĩ aa, kana mwĩvathane na syĩndũ ila syũaĩawa mĩvwʼanano, na nthakame, na syĩndũ ila sitĩtwe, na ũlaalai.”—Meko ma Atũmwa 15:28, 29.

⁹ Nzama ĩsu ya ĩvinda ya atũmwa nĩyaeleetwe nesa vyũ kana nthakame nĩ ntheu, na kana kũmĩtũmĩa naĩ nĩ ũndũ mũthũku o ta kũthaitha mĩvwʼanano kana kwĩka ũlaalai. Aklĩsto ma wʼo ũmũnthĩ nĩmetĩkĩlanaa na ũtwi ũsu. O na ĩngĩ, nũndũ nĩmasũanĩaa ĩũlũ wa myolooto ya Mbivilia na maimĩatĩĩa, ũndũ ũsu nũtumaa meka motwi meũmwendeesya Yeova ĩũlũ wa kũtũmĩa nthakame.

KŨTŨMĨA NTHAKAME NTHĨNĨ WA ŨIITI

10, 11. (a) Ngũsĩ sya Yeova syĩthĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa kwĩkĩwa nthakame mbene, kana ilungu ila nene syayo? (b) Aklĩsto matonya kwĩthĩwa na mawoni me kĩvathũkanyʼo nthĩnĩ wa maũndũ meva makonetye nthakame?

¹⁰ Ngũsĩ sya Yeova nĩsyĩsĩ nesa kana ‘kwĩvathana na nthakame’ nĩ kũlea vyũ kwĩkĩwa nthakame na kũlea kumya nthakame yoo yĩkĩwe andũ angĩ, kana kumya nthakame yoo ene na ĩyiwa nĩ kana meĩkĩwa ĩvinda yĩngĩ. Ĩngĩ, nũndũ nĩmanengete ndaĩa mĩao ya Ngai, mayĩtĩkĩlaa kwĩkĩwa ilungu ila nene sya nthakame, nasyo nĩ: red cells, white cells, platelets, na plasma.

¹¹ Ũmũnthĩ, ilungu isu nene niaanawʼa ikatwʼĩka tũlungu tũnini tũla tũtũmĩawa kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. We Mũklĩsto nĩwaĩle kwĩtĩkĩla tũlungu tũu tũnini? No atwone ta “nthakame”? No nginya kĩla ũmwe eke ũtwi wake mwene ĩũlũ wa ũndũ ũsu. Aĩle kwĩka oou ĩũlũ wa mĩthemba mĩna ya ũiiti ta ĩno ĩatĩĩe. Kwa ngelekanyʼo, ndakĩtalĩ nitonya kũtũmĩa masinĩ kũthambya nthakame (hemodialysis), kana ikelekelya ũtee nthakame ĩla yĩ mwĩĩnĩ, na vandũ vayo mũndũ ayĩkĩwa kĩwʼũ kĩna (hemodilution). O na no itwʼe kũmbanyʼa nthakame ya mũndũ ũla ũkũthĩnzwa na kũmĩtũngĩa ĩngĩ mwĩĩnĩ (cell salvage), ethĩwa nthakame ĩsu ndĩamba kwiwa.—Sisya Ũvoo wa Kwongeleela, ĩthangũnĩ ya 215-218.

12. Twaĩle kwĩthĩwa na mawoni maũ maũndũnĩ ala makonetye wasya wa ngoo, na twaĩle kwĩka ata maumĩla?

¹² Mo maũndũ ala twaĩle kwĩka ũtwi ithyĩ ene nĩmethĩawa me ma vata kwa Yeova? Ĩĩ, nũndũ nĩwendeeawʼa mũno nĩ mosũanĩo maitũ na kĩla kĩtũsukũmaa kwĩka motwi mana. (Soma Nthimo 17:3; 24:12.) Kwoou, ĩtina wa kũvoya na kwĩka ũkunĩkĩli nesa ĩũlũ wa syĩndũ na nzĩa ila itũmĩawa nthĩnĩ wa ũiiti mũna, nĩtwaĩle kwĩthukĩĩsya wasya witũ wa ngoo ũla ũmanyĩĩtwʼe kwĩsĩla Mbivilia. (Alomi 14:2, 22, 23) Vate nzika, andũ ala angĩ mayaĩlĩte kũtwĩkĩa ũtwi kwosana na wasya woo wa ngoo, o na tũyaĩle kũmakũlya ũndũ mo meka makakwatwa nĩ ũndũ ta ũla ũtũkwatĩte. Maũndũnĩ ta asu, kĩla Mũklĩsto nĩwaĩle ‘ũkua mũio wake mwene.’b—Akalatia 6:5; Alomi 14:12; sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Nyie Nĩnonaa Nthakame yĩ Ntheu?” ĩthangũnĩ ya 81.

MĨAO YA YEOVA YONANASYA KANA NŨTWENDETE

13. Mĩao na myolooto ya Yeova yonanasya kyaũ ĩũlũ wake? Nengane ngelekanyʼo.

¹³ Mĩao na myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ yonanasya kana Yeova nĩ Mũnengani wa Mĩao mũĩ, na nĩ Ĩthe wĩ wendo ũla ũthĩnĩkĩaa mũno syana syake. (Savuli 19:7-11) O na kau mwĩao wa ‘kwĩvathana na nthakame’ ndwanenganĩtwe wĩthĩwe wĩ mwĩao wa ũiiti, kũũatĩĩa nĩkũtumaa twĩvathana na mathĩna ala maumanaa na kwĩkĩwa nthakame. (Meko ma Atũmwa 15:20) O na andũ aingĩ ala masomee maũndũ ma ũiiti maasya kana, ĩla mũndũ wathĩnzwa ate kwĩkĩwa nthakame, ethĩawa aiitwa kwa nzĩa ĩla nzeo vyũ ya matukũ aa. Aklĩsto ma wʼo monaa ũsu ne ũĩkĩĩthyo wa kana Yeova e ũĩ mwingĩ mũno, na atwendete o tondũ ĩthe wĩthĩawa endete mwana wake.—Soma Isaia 55:9; Yoana 14:21, 23.

14, 15. (a) Nĩ mĩao yĩva ya Ngai ĩla yonanasya kana nĩwendete andũ make? (b) Ũtonya kũatĩĩa ata myolooto ĩla yĩ nthĩnĩ wa mĩao ĩsu ya kũtũsũvĩa?

¹⁴ Mĩao mingĩ ĩla Ngai wanengete ana ma Isilaeli yoonanasya kana we nĩwamathĩnĩkĩaa. Kwa ngelekanyʼo, nĩwameaĩe ana ma Isilaeli make ũkũta mũkuvĩ kwĩlingĩla ndee sya kĩala nĩ kana mesiĩanĩe na mĩisyo, nũndũ vaĩ maũndũ maingĩ ala meekĩawa vu kĩalanĩ. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 22:8; 1 Samueli 9:25, 26; Neemia 8:16; Meko ma Atũmwa 10:9) O na ĩngĩ, Ngai nĩwameĩaĩe masũvĩae nzaũ ila ikimanaa iikese kũũmĩsya andũ. (Kuma 21:28, 29) Kũvũthya mwĩao ũsu kwoonanasya kana Mũisilaeli ndathĩnĩkĩaa o na vanini thayũ wa andũ ala angĩ, na aĩ atonya kũtalĩlwa naĩ ya kwĩtĩkya nthakame.

¹⁵ Ũtonya kũatĩĩa ata myolooto ĩla yĩ nthĩnĩ wa mĩao ĩsu? Kwasũanĩa ũndũ ngalĩ yaku ĩilyĩ na ũndũ ũmĩtwaaa. Ĩngĩ, kwasũanĩa ĩũlũ wa indo syaku, mũsyĩ waku, vala ũthũkũmĩaa, na maũndũ ala ũnyuvaa kwĩtanĩthya namo. Nthĩnĩ wa nthĩ imwe, andũ aingĩ ma mũika nĩmakusaa kumana na akisitendi, mũno mũno nũndũ wa kwĩyĩelela. Ĩndĩ, andũ ma mũika ala mekwenda kwĩyĩkalya ene wendonĩ wa Ngai nĩmonaa thayũ wĩ wa vata, na mayĩtanĩthasya na maũndũ matonya kũmaetee mũisyo. Mayĩthĩawa na yĩsilya ya ũtumanu kana mũndũ wa mũika ndatonya kũkwatwa nĩ mũisyo. Vandũ va ũu, nĩmatanĩaa ũika woo kwa kwĩvathana na mĩisyo.—Mũtavanʼya 11:9, 10.

16. Nĩ mwolooto wĩva wa Mbivilia ũkonanĩtye na kumya ĩvu? (Ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹⁶ O na thayũ wa kana kate kasyae wĩ vata methonĩ ma Ngai. Nthĩnĩ wa Isilaeli ya tene, ethĩwa mũndũ nĩwaũmĩsya kĩveti kĩito, na kĩveti kyu kĩikwʼa kana mwana ũla wĩ ĩvunĩ yakyo aikwʼa, Ngai nĩwamũtalĩlaa mũndũ ũsu naĩ ya kũaa, na aaĩle kũĩva “thayũ vandũ va thayũ.”c (Soma Kuma 21:22, 23.) Kwatata kũsũanĩa ũndũ Yeova wĩwʼaa oona syana mbingĩ ila ikusaa kĩla mwaka ĩla aka maumya mavu. Aingĩ ma aka asu maumasya mavu nũndũ mayĩenda kũeka ũlaalai, na mayĩenda kwovwa nĩ syana.

17. Ũtonya kũmũkiakisya ata mũndũ mũka waumisye ĩvu atanamba kũmanya mĩao ya Ngai?

¹⁷ Nata ĩndĩ ĩũlũ wa mũndũ mũka waumisye ĩvu atanamba kwĩmanyĩsya ũwʼo wa Mbivilia? Ũu nĩ kwasya kana Ngai ndatonya kũmwĩwʼĩa tei? Aiee! Nũndũ ĩla mũndũ weelila kuma ngoonĩ, Yeova nũtonya kũmũekea kwondũ wa nthakame ya Yesũ ĩla yetĩkiwʼe. (Savuli 103:8-14; Aeveso 1:7) O nake Yesũ aisye ũũ: “Ndyaaũka kwĩta ala alũngalu, ĩndĩ no ala athe maalyũle ngoo.”—Luka 5:32.

ĨVATHANE NA KĨMENA!

18. Mbivilia yonanĩtye nĩ kyaũ kĩtumaa andũ aingĩ moaana?

¹⁸ Kĩla Yeova wendaa twĩke ti o kwĩvathana na kũũmĩsya andũ kwʼoka, ĩndĩ endaa tũvete vyũ ngoonĩ sitũ kĩmena nũndũ nĩkyo kĩtumaa andũ aingĩ moaana. Mũtũmwa Yoana aandĩkie atĩĩ: “Mũndũ ũla ũmenaa mwana-a-ĩthe nĩ mũaani.” (1 Yoana 3:15) Mũndũ ta ũsu ndethĩawa o na kĩmena kyoka, ĩndĩ ethĩawa aimũvoyea mwana-a-ĩthe akwʼe. Kĩmena kyake no kyoneke kwĩsĩla nzukũ, kana kũmwilĩĩla mwana-a-ĩthe ũsu maũndũ ma ũvũngũ, ala takethĩwa nĩ ma wʼo no matume asilĩlwa nĩ Ngai. (Alivai 19:16; Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 19:18-21; Mathayo 5:22) Kwoou, nĩ ũndũ wa vata ta kĩ kũtata ũndũ tũtonya tũvete kĩmena vyũ ngoonĩ sitũ!—Yakovo 1:14, 15; 4:1-3.

19. Mũndũ ũla ũtongoeawʼa nĩ myolooto ya Mbivilia ethĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa maandĩko ta Savuli 11:5 na Avilivi 4:8, 9?

¹⁹ Ĩngĩ, ala monaa thayũ wĩ wa vata o ũndũ Yeova ũwonaa, na mendaa kwĩyĩkalya ene wendonĩ wake, nĩmevathanaa na syĩko syonthe sya ũngʼendu. Ĩandĩko ya Savuli 11:5 yaĩtye atĩĩ: ‘Ngoo ya Yeova nĩmenete ũla wendete ũngʼendu.’ Ĩandĩko yĩu nĩyonanĩtye ũndũ ũngĩ eka o kũweta ũndũ Ngai ũilyĩ. Nĩyonanĩtye mwolooto waĩle kũtũtongoesya thayũnĩ, nawʼo nĩ kũtwĩkĩa vinya ithyĩ ala tũmwendete Ngai twĩvathane na maũndũ ma kwĩtanĩthya ala matonya kũtuma twambĩĩa kwendeewʼa nĩ syĩko sya ũngʼendu. O ta ũu, kũmanya kana Yeova nĩ “Ngai wa mũuo,” nĩkũmekĩaa vinya athũkũmi make mausũsye ilĩko syoo na ngoo syoo maũndũ ma kwendeesya, maseo, na ma ndaĩa, ala maetae mũuo.—Soma Avilivi 4:8, 9.

ĨVATHANE NA NGWATANĨO SYĨ NA NAĨ YA KWĨTĨKYA NTHAKAME

20-22. Aklĩsto methĩawa na mawoni maũ kwelekela nthĩ, na nĩkĩ?

²⁰ Methonĩ ma Ngai, nthĩ yonthe ya Satani yĩ na naĩ ya kwĩtĩkya nthakame. Silikalĩ syayo, ila Maandĩko maielekanĩtye na nyamũ mbai, nitumĩte andũ milioni mbingĩ makwʼa, na amwe nĩ athũkũmi ma Yeova. (Ndanieli 8:3, 4, 20-22; Ũvuanʼyo 13:1, 2, 7, 8) Andũ ma viasala na ma saenzi nĩmethĩĩtwe me ngwatanĩo na silikalĩ isu. Methĩĩtwe me ngwatanĩo nthĩnĩ wa kũseũvya mĩio mĩthũku mũno ya kaũ, ĩla ĩmaetee ũthwii mwingĩ. Kwoou, nĩ ũndũ wa wʼo ki kana “nthĩ yonthe ĩtwĩe nthĩnĩ wa ũla mũthũku”!—1 Yoana 5:19.

²¹ Aatĩĩi ma Yesũ “ti ma nthĩ,” na kwoou mayĩlikasya siasanĩ na makaũnĩ, o na nĩmevathanaa na naĩ ya kwĩtĩkya nthakame mo ene, kana kwĩthĩwa me mũamba na ala mamĩtĩkasya.d (Yoana 15:19; 17:16) O na ĩngĩ, nĩmaatĩĩaa ngelekanyʼo ya Klĩsto kwa kwĩthĩwa mate angʼendu ĩla meũthĩnwʼa. Vandũ va ũu, nĩmendete amaitha moo, o na nĩmamavoyeaa.—Mathayo 5:44; Alomi 12:17-21.

²² Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana Aklĩsto ma wʼo nĩmevathanaa vyũ na ‘Mbaviloni Ĩla Nene,’ nayo nĩ ndĩni syonthe sya ũvũngũ, ila nĩsyo syĩtĩkĩtye nthakame ĩla mbingĩ vyũ. Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Nthĩnĩ wayo kwoonekie nthakame ya athani na ala atheu, na ya onthe ala mooaiwe nthĩ.” Kwoou, twĩĩwa atĩĩ: “Umai nthĩnĩ wake, andũ makwa.”—Ũvuanʼyo 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Kũtia Mbaviloni Ĩla Nene nĩ kwĩka ata?

²³ Ĩla mũndũ watia Mbaviloni ĩla nene, ve ũndũ ũngĩ waĩle kwĩka eka o kũĩkĩĩthya kana ĩsyĩtwa yake nĩyaumwʼa ndĩninĩ sya ũvũngũ. Nĩwaĩle kũmena maũndũ mathũku ala ndĩni isu siekete maendeee, kana kũmetĩkĩlya ũtheinĩ. Maũndũ asu nĩ ta mwĩkalĩle mũvuku, kũlika siasanĩ, na kwĩthĩwa na ĩtomo ya kũmantha ũthwii. (Soma Savuli 97:10; Ũvuanʼyo 18:7, 9, 11-17) Mavinda maingĩ maũndũ asu nĩmatumaa nthakame yĩtĩka!

24, 25. (a) Nĩ kwa mũsingi mwaũ Ngai ũtonya kũmwĩwʼĩa tei mũndũ wĩlilĩte kumana na naĩ ya kwĩtĩkya nthakame? (b) Ũndũ ũsu wĩtũlilikanyʼa ĩũlũ wa mũvango wĩva wa tene ũla ũwetetwe Mbivilianĩ?

²⁴ Tũtanamba kwĩyumya na kũvatiswa, kĩla ũmwe witũ nĩwakwataa mbau walanyʼo wa Satani kwa nzĩa ĩmwe kana ĩngĩ, na kwoou tweethĩwa na kĩanda kĩna nthĩnĩ wa kwĩtĩkya nthakame. Ĩndĩ, nũndũ nĩtwaalyũlile mwĩkalĩle witũ na tweethĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto, o na tweeyumya kwa Ngai, we Ngai nĩwatwonisye tei na nũtũsũvĩaa kĩ-veva. (Meko ma Atũmwa 3:19) Ũsũvĩo ũsu ũtũlilikanasya ĩũlũ wa ndũa sya kwĩvitha sya ĩvinda ya tene ila iwetetwe Mbivilianĩ.—Motalo 35:11-15; Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 21:1-9.

²⁵ Aisilaeli matethekaa ata kwĩsĩla mũvango ũsu? Mũisilaeli ooaa ũngĩ na ũyĩthĩa ndaneka ũu na ngũlũ, aaĩle kũkĩĩa ndũanĩ ĩmwe katĩ wa ndũa isu sya kwĩvitha. Asili ala anyuve mamina kwĩka ũtwi ĩũlũ wa ũndũ ũsu, mũndũ ũsu ũaanĩte nĩwaaĩle kwĩkala ndũanĩ ĩsu ya kwĩvitha nginya ĩla mũthembi mũnene ũkakwʼa. Na ĩndĩ mũthembi ũsu akwʼa, mũndũ ũsu aĩ atonya kwĩkala kũndũ kũngĩ. Ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno ĩla ĩkwonanyʼa kana Ngai e tei, na kana we nĩwonaa thayũ wa andũ wĩ wa vata. O ta ndũa isu sya kwĩvitha, ũmũnthĩ Ngai nũtũmĩaa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto kũtũsũvĩana na kĩkwʼũ ĩla twatũla tũteũmanya mĩao yake ĩla ĩkonetye ũtheu wa thayũ na nthakame. We nĩwonaa mũvango ũsu wĩ wa vata? Ũtonya kwonanyʼa ata kana nũwonaa wĩ wa vata? Nzĩa ĩmwe nĩ kwa kũthyokya angĩ metĩkĩle mũvango wa Ngai wa kũsũvĩa andũ, mũno mũno nũndũ ũla “thĩna mũnene” nũthengeee vyũ.—Mathayo 24:21; 2 Akolintho 6:1, 2.

ONANYʼA THAYŨ NĨ WA VATA KWA KŨTAVANYʼA ŨVOO WA ŨSUMBĨ

26-28. Nĩ kwa nzĩa yĩva tũtonya kũelekanyʼa ũndũ kũilyĩ ũmũnthĩ na ũndũ kwailyĩ ĩvindanĩ ya mwathani Esekieli, na tũtonya ata kwĩyĩkalya ene wendonĩ wa Ngai?

²⁶ Ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ ũmũnthĩ yĩlilikanasya andũ ma Ngai mwathani wa tene Esekieli ũla Yeova wamũnengete wĩa ethĩwe ta mũsyaĩĩsya wa kũmanenga Aisilaeli motao ma Ngai. Ũũ nĩwʼo Ngai wamwĩie: “Ĩwʼa ndeto ya kanywʼa wakwa, noimataa na ũtao wakwa.” Kethĩwa Esekieli nĩwaleile kwĩka ũu, ethĩwa aandũiwe nthakame ya andũ ala mooaiwe ĩvinda ya kũsilĩlwa kwa Yelusaleme. (Esekieli 33:7-9) Ĩndĩ Esekieli aĩ mwĩwi, na kwoou we ndaĩ atonya kũandũwa nthakame ya andũ asu.

²⁷ Ũmũnthĩ, nthĩ yonthe ya Satani ĩkilyĩ kwanangwa. Kwoou, Ngũsĩ sya Yeova syonaa kũtavanyʼa ĩũlũ wa “mũthenya wa ũĩvanĩsyo” wa Ngai, o vamwe na kũtavanyʼa ĩũlũ wa ũvoo wa Ũsumbĩ, ne wĩa wa ndaĩa na waĩle kũtethwʼa. (Isaia 61:2; Mathayo 24:14) We nĩwĩthĩawa na kĩthito wĩanĩ ũsu wa vata? Mũtũmwa Vaulo nĩwoosie kwa ũito wĩa wa kũtavanyʼa. Kwondũ wa ũu, aĩ atonya kwasya ũũ: “Ndikakũlwʼa nyie nthakame ya mũndũ o na wĩva. Nũndũ ndyaatundua kũmũtavya inywʼĩ ũtwʼĩo wʼonthe wa Ngai.” (Meko ma Atũmwa 20:26, 27) Ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno twaĩle kũmĩatĩĩa.

²⁸ Vate nzika, nĩ kana tũendeee kwĩyĩkalya ene wendonĩ wa Yeova, ve maũndũ angĩ twaĩle kwĩka eka o kwĩthĩwa na mawoni ta make ĩũlũ wa thayũ na nthakame. Nĩtwaĩle kwĩkala twĩ atheu methonĩ make, o tondũ tũkwona kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe.