Syama Ila Yesũ Weekie Itonya Ũkũmanyĩsya Kyaũ?

NŨTONYA kũsengʼa mũno wamanya kana mavuku ma Mbivilia ala maeleetye maũndũ ala Yesũ weekie e ĩũlũ wa nthĩ maitũmĩaa ndeto ya Kĩkiliki kĩla kyatũmĩawa mwambĩĩonĩ, yĩla mekũweta ndeto “kyama.” Ndeto ya Kĩkiliki (dyʹna·mis), ĩla mavindanĩ amwe ĩalyũlawa ta “kyama,” yonanasya “vinya.” (Luka 8:46) O na ĩngĩ no yonanyʼe “ũtonyi” kana mawĩa manene. (Mathayo 11:20; 25:15) Kwosana na mũsomi ũmwe, ndeto ĩsu ya Kĩkiliki “ĩkindĩlĩĩlaa ũndũ mũnene waaĩkwa, na mũno mũno vinya ũla watũmĩkie kwĩka ũndũ ũsu. Yĩla ũndũ ũsu ũkũelewʼa, wĩthĩawa ũikindĩlĩĩla vinya wa Ngai ũla watũmĩkie kũwĩka.”

Ndeto ĩngĩ ya Kĩkiliki ĩla nĩ teʹras, ĩalyũlawa ta “maũndũ ma ũsengyʼo” kana “syama.” (Yoana 4:48; Meko ma Atũmwa 2:19) Ndeto ĩno yonanasya ũndũ andũ meewʼaa moona maũndũ ala Yesũ weekaa. Na mavindanĩ maingĩ, ĩkomano, vamwe na amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmasengʼawʼa nĩ mawĩa manene ala Yesũ wekaa.—Maliko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Ndeto ya katatũ ya Kĩkiliki nĩ se·meiʹon. Nayo yĩineenea ĩũlũ wa syama ila Yesũ weekaa yonanasya “wonanyʼo,” wa ũkũmũ ũla Yesũ wanengetwe nĩ Ngai. Mũsomi wĩtawa Robert Deffinbaugh aisye: “Ndeto ĩno ĩeleasya kyama kwa ũlikangu.” O na aendeee na kwasya kana, “wonanyʼo nĩ kyama kĩvuanasya ũwʼo ũtheinĩ ĩũlũ wa Mwĩaĩi waitũ Yesũ.”

We Yesũ Atũmĩaa Vinya Wumĩte kwa Ngai Kwĩka Syama?

Mbivilia ndĩeleasya syama sya Yesũ o ta maũndũ ma ũkengani weekaa aĩ nĩ kana atanĩthye andũ. Maũndũ asu moonanasya “ũtonyi mũnene wa Ngai,” o tondũ vaeleetwʼe ĩla ngewanĩ ya kala kamwana kaumiwʼe maveva mavuku nĩ Yesũ. (Luka 9:37-43) We wĩona Ngai Mwene Vinya Wʼonthe aemwa nĩ kwĩka maũndũ manene ta asu, na nĩwe ũla Mbivilia yaasya kana “e na vinya ũtonyinĩ”? (Isaia 40:26) Vaitonyeka!

Mavuku ma Ũvoo Mũseo nĩmawetete ĩũlũ wa syama ta 35 ila syeekiwe nĩ Yesũ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, syama syonthe ila waaĩka vai vandũ iwetetwe syaĩ siana. Kwa ngelekanyʼo, Mathayo 14:14 yaĩtye: “[Yesũ] nĩwoonie ĩkomano ĩnene ya andũ na amewʼĩa tei na avosya awau moo.” Vaiĩ vandũ tũtavĩtwʼe nĩ awau meana ala Yesũ wavoisye mũthenya ũsu.

Mawĩa manene ta asu maĩ wonanyʼo wĩ ũtheinĩ kana Yesũ aĩ Mwana wa Ngai, na Masia ũla waathanĩtwe. Maandĩko nĩmaĩkĩĩthĩtye vyũ kana Ngai nĩwe wanengie Yesũ vinya wa kwĩka syama. Mũtũmwa Vetelo aineena ĩũlũ wa Yesũ aisye kana “aĩ mũndũ woonaniwʼe kũla mũĩ ũtheinĩ nĩ Ngai kwĩsĩla mawĩa manene na syama na maũndũ ma ũsengyʼo ala Ngai weekie katĩ wenyu kwĩsĩla kwake, o tondũ inywʼĩ mwĩsĩ.” (Meko 2:22) O na ĩvindanĩ yĩngĩ Vetelo nĩwaeleisye ũndũ “Ngai wamwĩtĩkĩisye [Yesũ] mauta kwĩsĩla veva mũtheu na amũnenga vinya, na ũndũ waendie kĩla vandũ ayĩka maũndũ maseo na kũvosya onthe ala mavinyĩĩwe nĩ Ndevili, nũndũ Ngai aĩ vamwe nake.”—Meko 10:37, 38.

Syama ila Yesũ weekaa nĩsyosanĩte na ũvoo ũla watavanasya. Ĩandĩko ya Maliko 1:21-27 nĩyĩeleetye ũndũ ĩkomano yeewie ĩũlũ wa momanyĩsyo ma Yesũ na kyama kĩna weekie. Maliko 1:22 yaĩtye: “Na andũ masengʼa nũndũ wa nzĩa yake ya kũmanyĩsya,” nawʼo mũsoa wa 27 wonanĩtye ũndũ andũ ‘masengʼie’ yĩla waumisye maveva mavuku. Mawĩa manene ala Yesũ weekie, o vamwe na ũvoo ũla watavanasya, nĩsyaĩkĩĩthisye vyũ kana nĩwe waĩ Masia ũla wathanĩtwe.

Yesũ ndaaĩka o kũtavya andũ kana nĩwe Masia. Ndeto syake vamwe na maũndũ angĩ ala wekaa atũmĩĩte vinya ũla wanengetwe nĩ Ngai, syaĩ ũĩkĩĩthyo wĩ ũtheinĩ kana nĩwe waĩ Masia. Yĩla wakũlilwʼe ĩũlũ wa kĩanda na ũkũmũ ũla waĩ nawʼo aisye atĩĩ: “Nĩ na ũkũsĩ mũnene kũte ũla wa Yoana [Mũvatisi], nũndũ mawĩa ala Asa wakwa wanengie nĩtethye, namo nĩ mawĩa aa nĩendeee kũtethya, nĩmeũkũsĩĩa kana Asa nĩwandũmie.”—Yoana 5:36.

Ũĩkĩĩthyo wa Kana Syama sya Yesũ Nĩ sya Wʼo

Nĩkĩ tũte na nzika kana syama ila Yesũ weekie nĩ sya wʼo na sya kũĩkĩĩka? Kwasũanĩa maũndũ amwe maĩkĩĩthĩtye ũndũ ũsu.

Yĩla Yesũ wekaa mawĩa asu manene, ndaaĩyosea nguma o na vanini. Aĩkĩĩthisye kana kyama o na kĩva kĩla waaĩka, Ngai nĩwe wanengwa nguma na aitaĩwa. Kwa ngelekanyʼo, Yesũ atambĩte kũvosya ũla mũndũ waĩ kĩlalinda, awetie asya kana mũndũ ũsu nũkũvoa “nĩ kana mawĩa ma Ngai matonye kwoneka ũndũnĩ ũsu.”—Yoana 9:1-3; 11:1-4.

Kĩvathũkanyʼo na ala mekaa syama sya ũvũngũ, awe, na ala maĩkĩĩaa kana no mavosye andũ kwa kũmavoyea, Yesũ ndaatũmĩa o na vanini nzĩa sya ũkengani, vinya wa kũaũsya, kana maũndũ angĩ ta asu. Ndaatũmĩa syĩndũ ila syonekaa nĩ andũ ta ntheu kana syĩ na vinya wa mũthemba mũna. Sisya wone nzĩa ya mwanya ĩla Yesũ watũmĩie kũvosya aũme elĩ maĩ ilalinda. Mbivilia yaĩtye: “Na Yesũ amewʼĩa tei mũno, akiita metho moo, na vau kwa vau mambĩĩa kwona ĩngĩ, na mamũatĩĩa.” (Mathayo 20:29-34) Vai mboka yaaĩkwa ya kũtanĩa ũndũ ũsu, kana vakekwa o kĩthĩo kĩngĩ kya kwĩyonanyʼa. Yesũ eekie syama syake ũtheinĩ, na mavinda maingĩ ekaa ũu andũ aingĩ masyaĩĩsye. Ndaaĩka ũndũ andũ aingĩ ũmũnthĩ mekaa, ala masyaa kana nĩmavoasya andũ.  Wĩthĩaa no nginya andũ asu matũmĩe syĩndũ imwe masyonaa syĩ sya mwanya, na mekaa maũndũ asu nĩ kana meyonanyʼe. Kĩvathũkanyʼo na Yesũ, mavinda maingĩ, syama ila andũ mekaa ũmũnthĩ iyĩsa kũandĩkwa vandũ nũndũ ti sya wʼo.—Maliko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Mavinda amwe Yesũ nĩwendeeawʼa nĩ mũĩkĩĩo wa ala matethekaa nĩ syama syake. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ndaalea kũvosya mũndũ aĩ nũndũ ndaaonanyʼa mũĩkĩĩo. O na yĩla waĩ Kavelinaumi, ĩla yaĩ Kalilii, Mbivilia yaĩtye: “Andũ mamũetee andũ aingĩ ala malikĩtwe nĩ ndaimoni; na aumya maveva asu kwa kũneena o ndeto tũ, na amavosya onthe ala maĩ awau.”—Mathayo 8:16.

Yesũ eekie syama nĩ kana atetheesye andũ kumana na mathĩna ala maĩ namo, ĩndĩ ndaaĩka ũu aĩ nĩ kana eyonanyʼe kana endeesye andũ. (Maliko 10:46-52; Luka 23:8) O na ĩngĩ Yesũ ndaaĩka syama aĩ nĩ kana amanthe nzĩa ya kwĩyĩuna.—Mathayo 4:2-4; 10:8.

Namo Mavuku ma Ũvoo Mũseo Nĩmakũĩkĩĩka?

Ũwʼo ĩũlũ wa syama ila Yesũ weekie nũandĩkĩtwe ala Mavukunĩ ana ma Ũvoo Mũseo. Yo twĩ na itumi sya kũĩkĩĩa ũvoo ũla ũandĩkĩtwe mavukunĩ asu yĩla tũũmantha ũĩkĩĩthyo wa syama ila Yesũ weekie? Ĩĩ.

O tondũ twĩĩ tũnaelesya, syama ila Yesũ weekie asyĩkie ũtheinĩ na andũ aingĩ masyaĩĩsye. Na Mavuku ma Ũvoo Mũseo ala maandĩkiwe tene, maandĩkiwe ĩvindanĩ yĩla ala makũsĩĩie maũndũ asu maĩ thayũ. Ĩvuku yĩmwe yĩtawa The Miracles and the Resurrection nĩyaeleisye ĩũlũ wa ũĩkĩĩku wa ala maandĩkie Mavuku asu ma Ũvoo Mũseo. Yaisye atĩĩ: “Kwasya kana aandĩki ma mavuku ma ũvoo mũseo nĩmavithie maũndũ ala meekĩkie kwa kũandĩka ĩũlũ wa syama mbingĩ itesĩkĩe kana nĩ sya wʼo, me na kĩeleelo kya kũkathĩĩa ndĩni, ũu ndwĩthĩwa wĩ ũseo. . . . Aandĩki asu mendaa kũandĩka maũndũ ma wʼo, na ma kũĩkĩĩka vyũ.”

Ayuti ala mavĩngaa Ũklĩsto mayaaleana na mawĩa manene ala maandĩkĩtwe Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo. Ĩndĩ kĩla maĩ na nzika nakyo no vinya ũla watũmĩkie kwĩka mawĩa asu. (Maliko 3:22-26) O na ala ĩtina mesie kũtwʼĩka avĩnganĩsya anene, mayaĩ makwata kĩtumi kya kũkaĩĩa syama ila Yesũ weekie. O na ĩngĩ ĩvindanĩ ya atũmwa, na myakanĩ ya kuma 101 nginya 200 ĩtina wa Klĩsto, vaĩ na ũvoo waandĩkĩtwe wonanĩtye syama ila Yesũ weekie. Kwa wʼo, twĩ na itumi nzeo sya kũĩkĩĩa Mavuku ma Ũvoo Mũseo ala maandĩkĩtwe syama ila Yesũ weekie.

Mũmanye Mũndũ Ũla Weekie Syama Isu

Tũyĩsa kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ kumana na syama ila Yesũ weekie, ethĩwa kĩeleelo kitũ yĩla tũkũisoma nĩ kwenda kũmanya nĩ sya wʼo-ĩ, kana ti sya wʼo. Mavuku ma Ũvoo Mũseo maielesya ĩũlũ wa mawĩa manene ala Yesũ weekie, maasya kana meekiwe nĩ mũndũ waĩ na tei mwingĩ mũno, ĩnee, na wathĩnĩkĩaa mũno mavata ma andũ ala angĩ.

Kwasũanĩa ũndũ ũla mũndũ waĩ mũwau mangũ waneenie na Yesũ amwĩsũvĩte mũno wĩana. Amwĩie atĩĩ: “Mwĩaĩi, ethĩwa nũkwenda, nũtonya kũnthesya.” Mbivilia ĩendeee kwasya, Yesũ “amwĩwʼĩa tei mũno,” na kwoou atambũũkya kwʼoko kwake amũkiita ũsu wawaĩte mangũ na amwĩa: “Nĩngwenda! Ĩthĩwa mũtheu.” Na mũndũ ũsu avoa vau kwa vau. (Maliko 1:40-42) Kwoou vaa nĩtũkwona ũndũ tei wasukumie Yesũ kũtũmĩa vinya ũla wanengetwe nĩ Ngai kwĩka syama.

Yesũ eekie ata yĩla wakomanie na nguthu ya andũ ĩkuĩte mũndũ mũkwʼũ mamumaalĩtye ndũanĩ ya Naini? Mũndũ mũka ũsu ndiwa atiele o na kamwana kau kaĩ kanakwʼa ke koka. Yesũ ‘eewie tei mũno’ na athengeea mũndũ mũka ũsu amwĩa: “Eka kũĩa.” Na ĩndĩ amũthayũũkĩsya mwana wake.—Luka 7:11-15.

No twĩmanyĩsye ũndũ wa vata mũno kumana na syama ila Yesũ weekaa. Twĩĩmanyĩsya kana “tei” nĩwʼo wamũsukumaa atetheesye andũ. Ĩndĩ syama isu Yesũ weekie tũyĩisomaa o ta wano. Ĩandĩko ya Aevelania 13:8 yaĩtye: “Yesũ Klĩsto nowe ũla ĩyoo na ũmũnthĩ, na tene na tene.” Oyu Yesũ nĩ Mũsumbĩ ĩtunĩ, na eteele kwĩsa kũtũmĩa vinya mwingĩ ũla ũnengetwe nĩ Ngai kwĩka syama ĩvindanĩ yũkĩte kwa nzĩa nenange kwĩ ũndũ weekie yĩla waĩ kũũ nthĩ. O mĩtũkĩ Yesũ nũkũtũmĩa vinya ũsu kũvosya andũ. Ngũsĩ sya Yeova ikatanĩa kũũtetheesya nĩ kana ũmanye maũndũ maingangĩ ĩũlũ wa ĩvinda yĩu yũkĩte ĩseũvĩte ũu.

[Visa]

Syama ila Yesũ weekie syoonanasya “ũtonyi mũnene wa Ngai”

[Visa]

Yesũ aĩ mũndũ waĩ na tei mwingĩ mũno