Ĩanĩsya Wĩa Waku wa Kũtavanyʼa Ũvoo Mũseo

1. Nĩkĩ Yeova nĩwe Mũtavanyʼa ũla mũnene wa ũvoo mũseo?

YEOVA NGAI nĩwe Mũtavanyʼa ũla mũnene na wa mbee wa ũvoo mũseo. Ĩtina wa asyai maitũ ma mbee kũvĩtya oou, Yeova nĩwawetie ũvoo mũseo wa kana nzoka, nayo nĩ Satani ũla Ndevili, ĩkaanangwa. (Mwa. 3:15) Kwa myaka mingĩ, Yeova nĩwavevee aũme aĩkĩĩku maandĩke ũndũ ĩsyĩtwa yake yĩkathewʼa, ũndũ ũthũku ũla waetiwe nĩ Satani ũkavetangwa, na ũndũ andũ matonya kũkwata ĩngĩ thayũ ũtathela.

2. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva alaĩka nĩ atavanyʼa ma ũvoo mũseo? (b) Nĩ kwa nzĩa yĩva Yesũ watiĩe atavanyʼa ma ũvoo mũseo ngelekanyʼo nzeo?

² O namo alaĩka nĩ atavanyʼa ma ũvoo mũseo. Nĩmaũtavanasya na makatetheesya angĩ kwĩka ũu. (Luka 1:19; 2:10; Meko 8:26, 27, 35; Ũvu. 14:6) Nao nata ĩũlũ wa Mikaeli, ũla mũlaĩka mũnene? Ĩla waĩ kũũ nthĩ eetawa Yesũ, na kũtavanyʼa ũvoo mũseo kwaĩ kwa vata mũno kwake. Na nũndũ wa ũu, nĩwatiĩe andũ ngelekanyʼo ya kwĩthĩwa me atavanyʼa ma ũvoo mũseo.—Luka 4:16-21.

3. (a) Tũtavanasya ũvoo wĩva mũseo? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

³ Yesũ nĩweaĩe amanyĩwʼa make methĩwe me atavanyʼa ma ũvoo mũseo. (Mt. 28:19, 20; Meko 1:8) Mũtũmwa Vaulo eekĩie Timotheo vinya aimwĩa: “Tethya wĩa wa mũtavanʼya wa ũvoo mũseo ĩanĩsya ũthũkũmi waku.” (2 Tim. 4:5) Nĩ ũvoo wĩva mũseo tũtavanasya? Tũtavasya andũ kana Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, nũtwendete. (Yoa. 3:16; 1 Vet. 5:7) Ũndũ ũmwe wonanasya kana Yeova Ngai nũtwendete nĩ Ũsumbĩ wake. Nũndũ wa ũu, nĩtũtanĩaa kũtavya angĩ kana no methĩwe anyanya ma Ngai ethĩwa nĩmekwĩnyivĩsya Ũsumbĩ wake, nĩmeũmwĩwʼa, na kwĩka maũndũ ala maĩle. (Sav. 15:1, 2) Kĩeleelo kya Ngai nĩ kũveta mothũku onthe. O na akaveta kĩmeto kĩla twĩ nakyo nũndũ wa maũndũ ala matũkwatie ĩvinda ĩvĩtu. Ũsu nĩ ũvoo mũseo ta kĩ! (Isa. 65:17) Nũndũ twĩ atavanyʼa ma ũvoo mũseo, ekai tũsũanĩe ĩũlũ wa mosũngĩo ma makũlyo aa elĩ ma vata: Nĩkĩ andũ maĩle kũtavwʼa ũvoo mũseo ũmũnthĩ? Na tũtonya kũtavanyʼa ũvoo mũseo kwa kĩthito ata?

NĨKĨ ANDŨ MAĨLE KŨTAVWʼA ŨVOO MŨSEO?

4. Andũ matavawʼa maũndũ meva mate ma wʼo ĩũlũ wa Ngai?

⁴ Kwasũanĩa mũndũ mũna aiũtavya kana au nũkũkolile na aũtia vamwe na mũsyĩ wenyu. O na andũ amwe manamwĩsĩ mayasya kana ndanendaa mũmanyane, ve maũndũ ũnamũvithaa, na ndanamwĩwʼĩaa tei. Namo angĩ maikwĩa kana vai vata ũmũmanthe nũndũ nũnakwie. Ũmũnthĩ, andũ aingĩ nĩmatavawʼa maũndũ ta asu ĩũlũ wa Ngai. Meawa kana Ngai nĩ kĩmbithĩ kĩtamanyĩka na nde tei. Kwa ngelekanyʼo, amanyĩsya amwe ma ndĩni maasya kana Ngai akathĩnyʼa andũ athũku tene na tene ĩianĩ ya mwaki. Angĩ maasya kana mĩisyo ĩetawe nĩ Ngai. O na kau mĩisyo ĩsu ĩtumaa andũ aseo na athũku makwʼa, maasya kana ũsu nĩ mũnzyũ wa Ngai.

5, 6. Ũmanyĩsyo wa kana andũ maumie nyamũnĩ na momanyĩsyo angĩ ma ũvũngũ matumĩte andũ methĩwa mailyĩ ata?

⁵ Angĩ maasya kana kũi Ngai. Kwasũanĩa ũmanyĩsyo wa kana andũ maumie nyamũnĩ. Ala mendete ũmanyĩsyo ũsu maasya kana syĩndũ syeekie kwĩyumĩlya, na kũi Mũmbi. O na angĩ maasya kana mũndũ ailyĩ o ta nyamũ, na kwoou tũyaĩle kũsengʼa ĩla mũndũ weeka ta nyamũ. Maasya nĩ mũtuo wa andũ ala me vinya kũthĩnyʼa ala mate vinya. Nũndũ wa ũu, ti ũndũ wa ũsengyʼa kwĩwʼa andũ aingĩ mayasya kana kĩla ĩvinda kũkeethĩawa kũte ũsili wa katĩ. Kwoou, ala maĩkĩĩaa kana andũ maumie nyamũnĩ mayĩthĩawa na wĩkwatyo.

⁶ Ũmanyĩsyo wa kana andũ maumie nyamũnĩ na momanyĩsyo angĩ ma ũvũngũ nĩ katĩ wa maũndũ ala matumĩte andũ methĩwa na mathĩna mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo. (Alo. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5) Momanyĩsyo asu ma andũ ti ũvoo mũseo nongi! Kĩvathũkanyʼo na ũu, o tondũ mũtũmwa Vaulo waĩtye, matumĩte andũ methĩwa ‘na ũmanyi wĩkĩĩtwe kĩvindu, mavathĩtwe kũasa na thayũ wa Ngai.’ (Aev. 4:17-19) O na ĩngĩ, momanyĩsyo asu matumĩte andũ malea kwĩtĩkĩla ũvoo mũseo ũla umaa kwa Ngai.—Soma Aeveso 2:11-13.

7, 8. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma andũ makwatya ũvoo mũseo nesa vyũ?

⁷ Nĩ kana andũ methĩwe na ũnyanya vamwe na Ngai, maĩle kũĩkĩĩa kana e vo na kana ve itumi nzeo sya kũmũmanya. No tũmatetheesye kũkwata ũmanyi ũsu kwa kũmathangaasya masisye wũmbi. Ĩla andũ masisya wũmbi me na wendi wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai, nĩmonaa ũĩ na ũtonyi wake. (Alo. 1:19, 20) Nĩ kana tũtetheesye andũ mone ũndũ syĩndũ syonthe ila Ngai woombie ne sya ũsengyʼa, no tũtũmĩe ila mbulosua ilĩ Uhai—Ulitokana na Muumba? na Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, kũsisya wũmbi wĩ wʼoka kũyamba kũtuma tũkwata mosũngĩo ma makũlyo ta aa ma vata: Nĩkĩ Ngai ũekete andũ mathĩne? Kĩeleelo kya Ngai kwa nthĩ nĩ kyaũ? We Ngai nũnthĩnĩkĩaa?

⁸ Nĩ kana andũ makwatye ũvoo mũseo nesa vyũ ĩũlũ wa Ngai na ieleelo syake, no nginya memanyĩsye Mbivilia. Kũtetheesya andũ makwate mosũngĩo ma makũlyo moo nĩ kĩanda kya mwanya ta kĩ! Nĩ kana tũvikĩe ngoo sya ethukĩĩsya maitũ, nĩtwaĩle kũmatetheesya makwatye vyũ, ĩndĩ ti kũmatavya maũndũ mavũthũ ala ma vata. (2 Tim. 3:14) Yesũ nĩwatiie ngelekanyʼo nzeo ya ũndũ tũtonya kũmatetheesya metĩkĩle maũndũ ala tũũmamanyĩsya. Nĩ kyaũ kyatumaa Yesũ ethĩwa e mwalimũ mũseo? Kĩtumi kĩmwe nĩkwĩthĩwa nĩwatũmĩaa makũlyo nesa. Tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ata?

ATAVANYʼA ASEO NĨMATŨMĨAA MAKŨLYO NESA

9. Ethĩwa nĩtũkwenda tũtetheesye andũ metĩkĩle ũvoo mũseo, twaĩle kwĩka ata?

⁹ Nĩkĩ twaĩle kũtũmĩa makũlyo ĩla tũũtavanyʼa ũvoo mũseo o tondũ Yesũ weekaa? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno: Twasye wĩ na ndakĩtalĩ waku ũkũiitaa ũwau mũna, na mũthenya ũmwe ayũka ũkũtavya kana e na ũvoo mũseo. Aikwĩa no akũiite ũkavoa ethĩwa nũkwĩtĩkĩla aũthĩnze. Nũtonya kũmũĩkĩĩa na ũimwĩtĩkĩlya aũthĩnze. Ĩndĩ nata akaũtavya ũu ataũkũlĩĩlye ĩũlũ wa ũwau waku? No kwĩthĩwa yu ũte mũĩkĩĩa. O na ethĩwa ndakĩtalĩ ũsu asomete akasoma mbiti kaakaa, aĩle ũkũkũlĩĩlya ĩũlũ wa ũwau waku, na aikwĩthukĩĩsya nĩ kana atonye kũkũiita nesa. O ta ũu, nĩ kenda tũtetheesye andũ metĩkĩle ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ, no nginya twĩmanyĩsye kũkũlya makũlyo nesa nĩ kana tũmanye ũndũ tũtonya kũmatetheesya.

10, 11. Tũkeanĩsya kyaũ twaatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ya kũtũmĩa makũlyo nesa?

¹⁰ Yesũ nĩweesĩ kana kũtũmĩa makũlyo nesa nĩkũtetheeasya mwalimũ amũmanye mũmanyĩwʼa nesa, na kũituma mũmanyĩwʼa nake akwata mwanya wa kwĩyĩelesya. Kwa ngelekanyʼo, ĩla Yesũ wamanyĩasya amanyĩwʼa make ĩũlũ wa wĩnyivyo, ambie kũmakũlya ĩkũlyo ya kũtuma masũanĩa. (Mko. 9:33) Ĩvinda yĩngĩ Yesũ nĩwamũkũlilye Vetelo ĩkũlyo, na amũnenga mosũngĩo elĩ anyuve yĩmwe. Ũu nĩwamũtetheeisye Vetelo kwĩmanyĩsya ũndũ wa vata mũno. (Mt. 17:24-26) O na ve ĩvinda yĩngĩ Yesũ wakũlilye amanyĩwʼa make makũlyo ala matumie maelesya kĩla kyaĩ ngoonĩ syoo. (Soma Mathayo 16:13-17.) Yesũ ndatavasya andũ ũndũ maĩle kwĩka. Nzĩa yake ya kũkũlya makũlyo nĩyatumie andũ metĩkĩla ũvoo mũseo na maalyũla meko moo.

¹¹ Twĩanĩasya maũndũ ta atatũ twaatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ya kũtũmĩa makũlyo nesa. Mbee, nĩtũmanyaa ũndũ tũtonya kũtetheesya andũ nesa vyũ, kelĩ, nĩtũmanyaa ũndũ tũtonya kwĩka ĩla andũ malea ũvoo witũ, na katatũ, nĩtũmanyĩasya andũ ũndũ matonya kwĩka nĩ kana maathimĩke. Ekai yu tũneenee ngelekanyʼo itatũ syĩkwonanyʼa ũndũ tũtonya kũtũmĩa makũlyo nesa.

12-14. Ũtonya kũtetheesya mwana waku ata ethĩwe na ũkũmbaũ ĩla ũkũtavanyʼa ũvoo mũseo? Nengane ngelekanyʼo.

¹² Ngelekanyʼo ya 1: Ũtonya kwĩka ata mwana waku wĩ na ũkũũ wa myaka ĩkũmi na kĩndũ akakwĩa nũemawa kũelesya syana ila ũsomaa nasyo mũĩkĩĩo wake ĩũlũ wa wũmbi? Vai nzika kana no wende kũtetheesya mwana waku ethĩwe na ũkũmbaũ ĩla ũkũtavanyʼa ũvoo mũseo. Kwoou, vandũ va kũmumanyʼa kana kũmũtavya ũndũ waĩle kwĩka, wĩona ata ũkaatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ya kũmũkũlya makũlyo aumye woni wake? Ĩndĩ ũtonya kwĩka ũu ata?

¹³ No ũsome na mwana waku maũndũ mana ala me mbulosuanĩ Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai. Mwamina kũsoma makũlyo atano ala me mbulosuanĩ ĩsu, mũkũlye nĩ ĩkũlyo yĩva yĩla yamwendeesya mũno. Mwĩkĩe vinya asũanĩe ĩũlũ wa itumi ingĩ ila itumaa aĩkĩĩa kana ve Mũmbi, na ila itumaa enda kwĩka kwenda kwa Ngai. (Alo. 12:2) Eka ethĩwe esĩ kana ti lasima itumi syake syĩthĩwe iilyĩ ta i syaku.

¹⁴ Mũelesye kana no eke o ũndũ mweeka ĩla ũkũneena na syana ila ũsomaa nasyo. Ũu nĩ kwasya kana no aneenee maũndũ mana, na ĩndĩ aikũlya syana isu woni wasyo ĩũlũ wa maũndũ asu. Kwa ngelekanyʼo, no asyĩe isome ĩsandũkũ yĩla yĩ ĩthangũnĩ ya 21 ya mbulosua ĩsu. Ĩtina wa ũu, no aikũlye, “Nĩ wʼo kana DNA nĩtonya kwia ũvoo mwingĩ mbee wa kombiũta?” Nĩvatonyeka ikasya ĩĩ. Ĩtina wa ũu, no aikũlye, “Ethĩwa ũu nĩ wʼo vailyĩ, tyo twasye kana DNA yeekie kũseũvwʼa o tondũ kombiũta yaseũviwʼe?” Nĩ kana mwana waku ethĩwe na ũkũmbaũ vyũ ĩla ũkũelesya angĩ maũndũ ala ũĩkĩĩte, ĩkai maũndũ asu mũimatũngĩlĩĩla. Wamũmanyĩsya kũtũmĩa makũlyo nesa, akeethĩwa atonya kwĩanĩsya wĩa wake wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo.

15. Tũtonya kũtũmĩa makũlyo ata ĩla tũũtetheesya mũndũ ũtaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai?

¹⁵ Ngelekanyʼo ya 2: Ĩla tũũtavanyʼa nĩtũkomanaa na andũ maĩkĩĩaa kana kũi Ngai. Wakomana na mũndũ wa mũthemba ũsu, vandũ va kũeka ũndũ ũsu ũtume ũvindya, no ũmũkũlye ambĩĩie kũĩkĩĩa kũi Ngai ĩndĩĩ, na nĩkĩ. Weewʼa ũndũ ũkũsũngĩa na wamina kũmũtũngĩa mũvea nũndũ wa kũsũanĩa mũno ĩũlũ wa ũndũ ũsu, mũkũlye ethĩwa no ende kũsoma mbulosua ĩeleetye kana syĩndũ syonthe syeekie kũmbwa. Ethĩwa nũkwenda, mũnenge mbulosua Uhai—Ulitokana na Muumba? kana ĩla ĩngĩ yĩtawa Maswali Matano Muhimu Kuhusu Chanzo cha Uhai. Makũlyo maseo na makũlĩtwʼe kwa nzĩa yĩ na tei nĩmavingũĩaa ũvoo mũseo ũkalika ngoonĩ, o tondũ ũvungũo ũvingũĩaa mũndũ akalika nyũmba.

16. Nĩkĩ tũtaĩle kwĩanĩwa nĩ kwona mũmanyĩwʼa wa Mbivilia aisoma mosũngĩo kuma ĩvukunĩ yĩla tũtũmĩaa kũmũmanyĩsya?

¹⁶ Ngelekanyʼo ya 3: Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa ethĩwa mũndũ ũla tũũmanyĩsya Mbivilia ekaa o kũsoma mosũngĩo kuma ĩvukunĩ yĩla tũũtũmĩa? Mũmanyĩwʼa ũsu nũtonya kũlea kwĩka maendeeo. Nĩkĩ? Nũndũ mũmanyĩwʼa ũla wĩkaa o kũsoma mosũngĩo kuma ĩvukunĩ ailyĩ ta mũtĩ ũte na mĩi mĩliku. Nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwake kũendeea kũũngama nthĩnĩ wa ũla wʼo ĩla andũ mamũvinganĩsya. (Mt. 13:20, 21) Nĩ kana ũu ndũkethĩwe, nĩ ũndũ wa vata kumũkũlya mũmanyĩwʼa waku woni wake ĩũlũ wa kĩla ũkwĩmanyĩsya. Tata ũmanye ethĩwa nũkwĩtĩkĩla maũndũ ala ũkwĩmanyĩsya. Manya nĩkĩ ũkũmetĩkĩla kana ũkũmalea. Ĩtina wa ũu, mũtetheesye amanye kũsũanĩa aitũmĩa Maandĩko nĩ kana avikĩĩe ũtwi mũseo ne we mwene. (Aevl. 5:14) Twatũmĩa makũlyo nesa tũkatetheesya andũ ala tũũmanyĩsya methĩwe me na mũĩkĩĩo mũlũmu, na mayĩthĩwa matonya kũũngama na ũlũmu ĩla andũ mamavinganĩsya kana menda kũmelelũkya. (Ako. 2:6-8) Nĩ kyaũ kĩngĩ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩanĩsye wĩa witũ wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo?

ATAVANYʼA ASEO NĨMATETHANASYA

17, 18. Tũtonya kũtethanyʼa ata ĩla tũũtavanyʼa?

¹⁷ Ĩla Yesũ watũmie amanyĩwʼa make mathi kũtavanyʼa, amatũmie elĩ-elĩ. (Mko. 6:7; Luka 10:1) Ĩtina wa ĩvinda, mũtũmwa Vaulo nĩwawetie ĩũlũ wa “atethya ma wĩa vamwe [nake]” ala “matethisye wĩa vamwe [nake] ũla ũvoonĩ mũseo.” (Avi. 4:3) Kwosana na ũu, mwakanĩ wa 1953 nĩveethĩiwe na mũvango wa atavanyʼa kũtetheesya ala angĩ mamanye kũtavanyʼa nesa.

¹⁸ Ĩla wathi nyũmba na nyũmba vamwe na mũtavanyʼa ũngĩ, ũtonya kũmũtethya ata ĩla ũendee kũneena na mwene nyũmba? (Soma 1 Akolintho 3:6-9.) Mũtavanyʼa ũla wĩ nake aweta ĩandĩko, yĩvue Mbivilianĩ yaku. Ĩthukĩĩsye ĩla mũtavanyʼa ũla wĩ nake na mwene nyũmba meũneena. Kwĩthukĩĩsya nesa kũkatuma ũmũtetheesya ethĩwa ve vata. (Mũta. 4:12) Ĩndĩ, lilikana ũndũ ũũ: Ndũkatilĩĩle ũneeni ethĩwa ũla wĩ nake aendee kũelesya ũndũ mũna nesa, kana ethĩwa mwene nyũmba nĩwe ũkũneena. Kũmatilĩĩla nĩkũtonya kũtũla ngoo mũtavanyʼa ũsu, kana kũkolanĩlya mwene nyũmba. Mavinda amwe ti ũthũku kũweta ũndũ. Ĩndĩ watwʼa kũũweta, neena kwa ũkuvĩ na ũieka mũtavanyʼa ũla ũngĩ aendee kũneena.

19. Twaĩle kũlilikana kyaũ, na nĩkĩ?

¹⁹ Mũtonya kũtethanyʼa ata ĩla mwĩ nzĩanĩ kuma nyũmba ĩmwe kũthi ĩla ĩngĩ? No mũtũmĩe ĩvinda yĩu kũneenea ũndũ mũtonya kwaĩlya ũtavanyʼa wenyu. Tatai ũndũ mũtonya mũikaneenee maũndũ ma kũtũla ngoo ĩũlũ wa ala me kĩsionĩ kyenyu. O ta ũu, tatai mũikamasambye atavanyʼa ala angĩ. (Nth. 18:24) Nĩ ũndũ wa vata kũlilikana tũi eanĩu. Yeova nũtwonetye ũseo wĩ wendo kwa kũtũnenga wĩa wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo. (Soma 2 Akolintho 4:1, 7.) Ekai ĩndĩ tũtũnge mũvea kwondũ wa ũvoo mũseo kwa kwĩka ũndũ tũtonya nthĩnĩ wa kwĩanĩsya wĩa witũ wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo.