“Nũũ Ĩndĩ Ngombo Yĩ na Kĩthito na Mbũĩ?”

1, 2. Nũũ ũtũmĩawa nĩ Yesũ kũtũĩthya ũmũnthĩ? Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmanya ngombo ĩsu?

MWĨĨTU-A-ASA ũmwe aandĩkĩe ana-a-asa ala mathũkũmaa ovisinĩ mũnene wa nthĩ yonthe wa Ngũsĩ sya Yeova ndeto ii sya kũtũnga mũvea: “Ana-a-asa, nditalĩkya mavinda ala naakwata maũvoo kuma kwenyu maeleetye maũndũ ala naĩ na vata wamo ĩvindanĩ yĩla yaĩle.” We waaĩwʼa take? Nĩvatonyeka aingĩ maitũ makethĩwa maaĩwʼa ũu. Kyu nĩkyaĩle kũũsengyʼa? Aiee.

² Lĩu wa kĩ-veva ũla tũkwataa ĩvinda yawʼo ũĩkĩĩthasya kana Yesũ, ũla nĩwe Mũtwe wa kĩkundi, nũendee kwĩanĩsya watho wake wa kũtũĩthya. Nũũ ũtũmĩawa nĩ Yesũ kũtũnenga lĩu ũsu? Ĩla Yesũ waneenaa ĩũlũ wa kĩla kĩkonanyʼa nũsumbĩkĩte e mũsumbĩ ũtenekee, aisye akatũmĩa “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ” kũnenga ala ma nyũmba yake “lĩu ĩvinda yawʼo.”^[1] (Soma Mathayo 24:45-47.) Ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo, Yesũ atũmĩaa ngombo yĩ kĩthito kũnenga aatĩĩi make ma wʼo lĩu. Nĩ ũndũ wa vata kũmanya nũũ ngombo ĩsu yĩ kĩthito. Nĩ kana twĩkale twĩ alũmu kĩ-veva na tũendee kwĩthĩwa na ũnyanya mũseo na Ngai, no nginya twĩkwatye ngombo ĩsu yĩ kĩthito.—Mt. 4:4; Yoa. 17:3.

3. Tene mavuku maitũ maasyaa ata ĩũlũ wa ĩla ngelekanyʼo ya ngombo yĩ kĩthito?

³ Kwoou twaĩle kũelewa ata ngelekanyʼo ya Yesũ ĩũlũ wa ngombo yĩ kĩthito? Tene, mavuku maitũ maasyaa ũũ: Ĩvinda ya Vendekosito mwaka wa 33, Yesũ nĩwamĩtwie ngombo yĩ kĩthito mũnene ĩũlũ wa nyũmba yake. Kuma mwaka ũsu, Aklĩsto onthe etĩkĩwʼa mauta me kĩkundi, methĩawa ne mo ngombo yĩ kĩthito ĩla me kũũ nthĩ. Ala ma nyũmba ya vwana nĩ kĩla ũmwe wa etĩkĩwʼa mauta e weka. Mwaka wa 1919, Yesũ nĩwamĩtwie ngombo yĩ kĩthito mũnene “ĩũlũ wa syonthe ila wĩ nasyo,” ila nĩ kyonthe kĩ kũũ nthĩ kĩtũmĩawa kũtetheesya wĩa wa Ũsumbĩ. Ĩndĩ ĩtina wa kwĩmanyĩsya nesa ngelekanyʼo ĩsu ya Yesũ, kũvoya, na kũsũanĩa, nĩtwonete ve vata wa kũalyũla ũmanyi witũ ĩũlũ wa ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ. (Nth. 4:18) Ekai tũsũanĩe vamwe ngelekanyʼo ĩno na tũyona ũndũ ĩtũkonetye, twĩthĩwe twĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ kana nĩ wa kwĩkala kũũ nthĩ.

NGELEKANYʼO ĨSU YAAĨLE KWĨANĨA ĨNDĨĨ?

4-6. Nĩkĩ tũtonya kwasya ĩla ngelekanyʼo ya Yesũ ya ngombo yĩ kĩthito yambĩĩe kwĩanĩa mwaka wa 1914?

⁴ Mĩsoa ĩla ĩthyũlũlũkĩte ĩla ngelekanyʼo ya ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ yĩonanyʼa kana ngelekanyʼo ĩsu yaaĩle kwambĩĩa kwĩanĩa mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, ĩndĩ ti ĩvinda ya Vendekosito mwaka wa 33. Ekai twone ũndũ Maandĩko maeleetye ũndũ ũsu.

⁵ Ngelekanyʼo ya ngombo yĩ kĩthito yĩ nthĩnĩ wa wathani wa Yesũ ĩũlũ wa ‘wonanʼyo wa kũka kwake [kana kũsumbĩka e mũsumbĩ ũtenekee] na wa wĩanĩu wa ĩvinda yĩĩ.’ (Mt. 24:3) Kĩlungu kya mbee kya wathani ũla wĩ ĩvukunĩ ya Mathayo 24:4-22 kyaaĩle kwĩanĩa mavinda elĩ. Ĩvinda ya mbee, kyaaĩle kwĩanĩa kuma mwaka wa 33 nginya 70 ĩtina wa kũsyawa kwa Klĩsto, na ya kelĩ kyaaĩle kwĩanĩa kwa nzĩa nene ĩvindanĩ yĩĩ yitũ. Ũu nĩkwasya kana o nawʼo wathani wa Yesũ ĩũlũ wa ngombo yĩ kĩthito waaĩle kwĩanĩa kelĩ? Aiee.

⁶ Kwambĩĩa na ndeto ila syĩ ĩvukunĩ ya Mathayo 24:29, Yesũ awetie mũno mũno maũndũ ala makekĩka ĩvindanĩ yitũ. (Soma Mathayo 24:30, 42, 44.) Aisye ũũ aiweta kĩla kĩkekĩka ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene: ‘[Andũ] makoona Mwana wa mũndũ okĩte ĩũlũ wa mathweo ma ĩtu.’ Na ĩndĩ aitavya andũ ala makethĩwa me thayũ ĩvindanĩ ya mũminũkĩlyo, amathangaaisye methĩwe me metho, akyasya: ‘Mũtyĩsĩ mũthenya ũla Mwĩaĩi wenyu wĩũka’ na asyoka asya, ‘Saa ũla mũtataĩĩe nĩwʼo wĩũka ũla Mwana wa mũndũ.’^[2] Ĩla Yesũ waendee kũneena ĩũlũ wa maũndũ asu makekĩka mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, nĩwʼo waeleisye ĩla ngelekanyʼo ya ngombo yĩ kĩthito. Kwoou, no twasye ndeto syake ĩũlũ wa ngombo yĩ kĩthito syambĩĩe kwĩanĩa ĩtina wa mwaka wa 1914, ĩla mĩthenya ya mũminũkĩlyo yambĩĩe. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana ũmanyi ũsu nũkwosana na kĩlĩko?

7. Nĩ ĩkũlyo yĩva ya vata yaumĩlile mwambĩĩonĩ wa ĩvinda ya ngetha, na nĩkĩ?

⁷ Kwamba ũsũanĩa ĩkũlyo yĩĩ: ‘Nũũ ĩndĩ ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ?’ Ĩvindanĩ ya atũmwa vayaĩ mũndũ waĩ atonya kũkũlya ĩkũlyo yĩu. O tondũ tũnoonie ĩsomonĩ ĩvĩtu, atũmwa nĩmeekaa syama na maĩ matonya kũnenga andũ mĩthĩnzĩo ya syama. Ũu woonanasya kana Ngai aĩ vamwe nao. (Meko 5:12) Kwoou kĩla mũndũ nĩweesĩ nesa vyũ ũla wanyuvĩtwe nĩ Klĩsto atongoesye. Ĩndĩ mwaka wa 1914 maũndũ maĩ kĩvathũkanyʼo. Ĩvinda ya ngetha yambĩĩe mwaka ũsu, na yĩu nĩyo yaĩ ĩvinda ya kwambĩĩa kũvathanyʼa ĩthaaa na nganũ. (Mt. 13:36-43) Ĩla ĩvinda ya ngetha yambĩĩe, vaĩ vata wa kũkwata ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩĩ: Mo Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta (nganũ) mesaa kũmanyĩka ata na nowʼo kwaĩ Aklĩsto maingĩvĩte ma ũvũngũ? Ngelekanyʼo ya ngombo yĩ kĩthito nĩyo yatetheeisye kũkwata ũsũngĩo nũndũ kwosana na ngelekanyʼo ĩsu, aatĩĩi ma Klĩsto etĩkĩwʼa mauta nĩmo maaĩlĩte kwĩthĩwa mayĩĩthwʼa nesa kĩ-veva.

NŨŨ NGOMBO YĨ NA KĨTHITO NA MBŨĨ?

8. Nĩkĩ no nginya ngombo yĩ kĩthito yĩthĩwe ne Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta?

⁸ No nginya ngombo yĩ kĩthito yĩthĩwe ne Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta me kũũ nthĩ. Aklĩsto asu metĩtwe “ũthembi wa kĩũsumbĩ” na nĩmanengetwe wĩa wa ‘kwonanyʼa moseo manene ma ũla wametie maume kĩvindunĩ malike kyeninĩ kyake kya ũsengyʼa.’ (1 Vet. 2:9) Kwoou vai nzika kana ala ma “ũthembi wa kĩũsumbĩ” nĩmo maĩle kwĩthĩwa maimanyĩsya Aklĩsto ala angĩ ũla wʼo.—Mal. 2:7; Ũvu. 12:17.

9. Mo Aklĩsto onthe etĩkĩwʼa mauta nĩmo ngombo yĩ kĩthito? Elesya.

⁹ Mo Aklĩsto onthe etĩkĩwʼa mauta nĩmo ngombo yĩ kĩthito? Aiee. Twaĩle kũmanya kana ti Aklĩsto onthe etĩkĩwʼa mauta methĩawa na kĩanda kya kũaĩa ana-a-asa ala angĩ nthĩ yonthe lĩu wa kĩ-veva. Nĩ wʼo, Aklĩsto amwe etĩkĩwʼa mauta nĩmethĩawa me atetheesya ma kĩkundi na angĩ me atumĩa. O na nĩmatavanasya nyũmba na nyũmba, makamanyĩsya kĩkundinĩ, na nĩmaatĩĩaa vyũ motao kuma ovisinĩ mũnene wa nthĩ yonthe wa Ngũsĩ sya Yeova. Ĩndĩ mayĩthĩawa na kĩanda kya kũaĩa ana-a-asa nthĩ yonthe lĩu wa kĩ-veva. Na katĩ wa Aklĩsto asu etĩkĩwʼa mauta ve o eĩtu-a-asa, ĩndĩ methĩawa na wĩnyivyo na mayĩtĩkĩla kũtwʼĩka alimũ kĩkundinĩ.—1 Ako. 11:3; 14:34.

10. Nũũ ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ?

¹⁰ Nũũ ĩndĩ ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ? O tondũ Yesũ watũmĩie andũ avũthũ kũĩthya aingĩ, ngombo ĩsu nĩ kĩkundi kĩnini kya ana-a-asa etĩkĩwʼa mauta ala maseũvasya na kũaa lĩu wa kĩ-veva ĩvindanĩ yĩĩ Yesũ ũsumbĩkĩte e mũsumbĩ ũtenekee. Mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo, ana-a-asa etĩkĩwʼa mauta ala nĩmo ngombo yĩ kĩthito, methĩĩtwe maithũkũma ĩmwe ovisinĩ mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova. Myakanĩ ya mĩtũkĩ, ngombo ĩsu yĩthĩĩtwe ne yo Nzama Ĩla Ĩtongoesye ya Ngũsĩ sya Yeova. Ĩndĩ lilikana kana o na kau ngombo ĩsu yĩ kĩthito ti mũndũ ũmwe, nthĩnĩ wa ĩla ngelekanyʼo ya Yesũ ĩwetetwe ta ngombo ĩmwe. Kwoou ana-a-asa ala me Nzamanĩ Ĩla Ĩtongoesye mekaa motwi me vamwe.

NYŨMBA YA VWANA

11, 12. (a) Ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ yaaĩle kũkwata mawĩa meva elĩ? (b) Nĩ ĩndĩĩ Yesũ wamĩtwie ngombo yĩ kĩthito mũnene ĩũlũ wa nyũmba yake, na anyuvie aaũ?

¹¹ Lilikana kana nthĩnĩ wa ngelekanyʼo ya Yesũ, ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ ĩnengetwe mawĩa elĩ me kĩvathũkanyʼo. Wĩa wa mbee nĩ kũũngamĩa nyũmba ya vwana, nawʼo wĩa wa kelĩ nĩ kwĩthĩwa mũnene ĩũlũ wa syonthe sya vwana. Nũndũ ngelekanyʼo ĩsu yaaĩle kwĩanĩa ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo, ngombo ĩsu yaaĩle kũnengwa mawĩa asu ĩtina wa Yesũ kũtwʼĩka mũsumbĩ kwambĩĩa mwaka wa 1914.

¹² Nĩ ĩndĩĩ Yesũ wamĩtwie ngombo ĩsu yĩ kĩthito mũnene ĩũlũ wa nyũmba yake? Nĩ kana tũkwate ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu, twaĩle kũsũanĩa maũndũ ala maendee mwakanĩ wa 1914, ĩla ngetha yambĩĩe. O tondũ twĩmanyĩisye, ndĩni mbingĩ syeyĩtaa sya Kĩklĩsto ĩvindanĩ yĩu. Yesũ aĩ anyuve ngombo yĩ kĩthito kuma ndĩninĩ yĩva? Ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu nĩwakwatĩkanie ĩla Yesũ na Ĩthe wake mookie kũthiana ĩkalũ (mũvango wa ũthaithi) kuma mwaka wa 1914 nginya mwambĩĩonĩ wa mwaka wa 1919.^[3] (Mal. 3:1) Nĩmatanĩthiwʼe mũno nĩ kĩkundi kĩnini kya Amanyĩwʼa aĩkĩĩku ma Mbivilia ala moonanisye nĩmamwendete Yeova na Ndeto yake. O na kau yaĩ no nginya mathewʼe, nĩmeenyivisye meetĩkĩla kũtatwa na kũthewʼa kwa kavinda kau kakuvĩ. (Mal. 3:2-4) Amanyĩwʼa asu aĩkĩĩku ma Mbivilia nĩmo meethĩiwe me Aklĩsto ma wʼo ala maelekanĩtwʼe na nganũ. Mwaka wa 1919 nĩwʼo waĩ mwaka wa ũvuũkyo wa kĩ-veva, na Yesũ nĩwanyuvie ana-a-asa etĩkĩwʼa mauta me nguma nzeo kuma katĩ wa Amanyĩwʼa asu ma Mbivilia. Amanyuvie nĩ kana methĩwe ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ na amatwʼa anene ĩũlũ wa nyũmba yake.

13. Naaũ angĩ ma nyũmba ya vwana, na nĩkĩ tũkwasya ũu?

¹³ Naaũ ĩndĩ nyũmba ya vwana? Kwa ũkuvĩ, nĩ onthe ala maĩthawʼa kĩ-veva. Mwambĩĩonĩ wa mĩthenya ya mũminũkĩlyo, nyũmba ya vwana yaĩ Aklĩsto onthe etĩkĩwʼa mauta. Ĩndĩ ĩtina, malondu angĩ nĩmesie kũtwʼĩka amwe ma nyũmba ĩsu ya vwana. Ũmũnthĩ malondu asu angĩ nĩmo aingĩ nthĩnĩ wa yĩla “ĩĩthya yĩmwe” yĩtongoewʼe nĩ Klĩsto. (Yoa. 10:16) Ikundi isu syelĩ nitethekaa nĩ lĩu wa kĩ-veva ũla ũnenganawe ĩvinda yĩla yaĩle nĩ ngombo yĩ kĩthito. Nao nata ĩũlũ wa Nzama Ĩla Ĩtongoesye, ĩla ũmũnthĩ nĩyo ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ? O na ana-a-asa asu nĩmendaa kũĩthwʼa kĩ-veva. Kwoou, nĩmetĩkĩlaa na wĩnyivyo kana kĩla ũmwe woo nĩ wa nyũmba ya vwana o tondũ aatĩĩi ala angĩ ma wʼo ma Yesũ ne o ma nyũmba ya vwana.

14. (a) Ngombo yĩ kĩthito ĩnengetwe wĩa wĩva, na maũndũ amwe makonetye wĩa ũsu nĩ meva? (b) Yesũ anengie ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ ũkanyʼo wĩva? (Sisya ĩsandũkũ “Ĩndĩ Ethĩwa Ngombo Ĩla Nthũku . . .”)

¹⁴ Yesũ anengie ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ wĩa mũito. Ĩvindanĩ ya andũ ala mawetetwe Mbivilianĩ, ngombo, kana mũsyaĩĩsya ũla weethĩawa e mũĩkĩĩku, anengetwe wĩa wa kũũngamĩa nyũmba. (Luka 12:42) O ta ũu, ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ nĩnengetwe wĩa wa kũũngamĩa nyũmba ya Klĩsto kũũ nthĩ. Maũndũ amwe makonetye wĩa ũsu nĩ kũũngamĩa syĩndũ ta malĩ, wĩa wa kũtavanyʼa, maũmbano manene, na kumĩthwʼa kwa mavuku ma Mbivilia kwondũ wa kũtũmĩa ũtavanyʼanĩ na kĩkundinĩ na ĩla mũndũ ũkwĩmanyĩsya. Andũ ma nyũmba ya vwana methĩawa mekwatĩtye ngombo ĩsu yĩ kĩthito ĩmanenge lĩu wa kĩ-veva.

NĨ ĨNDĨĨ NGOMBO ĨKATUWA MŨNENE WA SYONTHE SYA VWANA?

15, 16. Nĩ ĩndĩĩ Yesũ ũkamĩtwʼa ngombo yĩ kĩthito mũnene ĩũlũ wa syonthe syake?

¹⁵ Wĩa wa kelĩ waĩ kũmĩtwʼa ĩla ngombo yĩ kĩthito mũnene “ĩũlũ wa syonthe ila wĩ nasyo.” Nĩ ĩndĩĩ Yesũ ũkanenga ngombo wĩa ũsu wa kelĩ? Yesũ aisye: “Nĩ ngathime ngombo ĩsu, ĩla vwana wayo ooka wĩmĩthĩa ĩkĩka ũu. Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, akamĩtwʼa mũnene ĩũlũ wa syonthe ila wĩ nasyo.” (Mt. 24:46, 47) Mĩsoa ĩsu yĩonanyʼa kana Yesũ akamĩnenga ngombo ĩsu wĩa wa kelĩ ĩla wĩũka na aimĩthĩa “ĩkĩka ũu,” na ũu nĩkwasya ĩla wĩmĩthĩa ĩendee kũnengana lĩu wa kĩ-veva. Kwoou ve ĩvinda yaaĩle kũvĩta ĩtina wa ngombo ĩsu kũnengwa wĩa wa mbee na kwĩsa kũnengwa wĩa wa kelĩ. Nĩ kana tũmanye nĩ ĩndĩĩ Yesũ ũkamĩtwʼa ngombo ĩsu mũnene ĩũlũ wa syonthe ila wĩ nasyo na ũndũ ũkamĩtwʼa, nĩtwaĩle kwamba kũmanya maũndũ elĩ: ĩla ũkoka, na nĩ syĩndũ syĩva syonthe isu wĩ nasyo.

¹⁶ Yesũ akoka ĩndĩĩ? Ũsũngĩo wĩ mĩsoanĩ ĩla yĩ mwambĩĩonĩ wa kĩlungu kya 24 kya Mathayo. Lilikana kana mĩsoa ĩsu ĩwetete ‘kũka’ kwa Yesũ ĩyonanyʼa ĩvinda yĩla wĩũka kũsilĩla andũ mũminũkĩlyonĩ wa ĩvinda yĩĩ.^[4] (Mt. 24:30, 42, 44) Kwoou, ĩla ngelekanyʼo ĩĩ ya ngombo yĩ kĩthito ĩkũweta ‘kũka’ kwa Yesũ, yĩweta ĩũlũ wa kũka kwake ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene.

17. Syĩndũ syonthe ila Yesũ wĩ nasyo nĩ syĩva?

¹⁷ Syĩndũ “syonthe ila [Yesũ] wĩ nasyo” nĩ syĩva? Syĩndũ syonthe sya Yesũ ii kũũ nthĩ kwĩ kwʼoka. E syĩndũ ingĩ ĩtunĩ. O na ĩvinda yĩmwe aisye: “Nĩnĩnengetwe ũkũmũ wʼonthe ĩtunĩ na kũũ nthĩ.” (Mt. 28:18; Aev. 1:20-23) Ũmũnthĩ, Ũsumbĩ wa Masia nĩ ũmwe wa syĩndũ ila Yesũ wĩ nasyo. Ũsumbĩ ũsu aũkwatie mwaka wa 1914, na akasumbĩka vamwe na aatĩĩi make etĩkĩwʼa mauta.—Ũvu. 11:15.

18. Nĩkĩ Yesũ ũkatana kũmĩtwʼa ngombo yĩ kĩthito mũnene ĩũlũ wa syĩndũ syake syonthe?

¹⁸ Twasũanĩa maũndũ ala twaneenea, tũtonya kwasya ata? Ĩla Yesũ ũkoka kũsilĩla mbaĩ ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene, akeethĩa ngombo yĩ kĩthito ĩendee kũnenga ala ma nyũmba yake lĩu wa kĩ-veva ĩvinda yĩla yaĩle. Nĩvo ĩndĩ Yesũ ũkatana kũnengane wĩa wa kelĩ wa kũũngamĩa syonthe syake. Ala matalawa ta mo ngombo yĩ kĩthito makanengwa wĩa ũsu ĩla makathi ĩtunĩ makasumbĩke vamwe na Klĩsto.

19. Yo ngombo yĩ kĩthito ĩkakwata mũthĩnzĩo mũnene kwĩ Aklĩsto ala angĩ etĩkĩwʼa mauta? Elesya.

¹⁹ Ũu nĩkwasya kana ngombo yĩ kĩthito ĩkakwata mũthĩnzĩo mũnene kwĩ Aklĩsto ala angĩ etĩkĩwʼa mauta? Aiee. Mavinda angĩ andũ avũthũ no mathwe mũthĩnzĩo, na ĩndĩ mayĩsa kũũnenganĩwʼa na andũ angĩ. Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa kĩla Yesũ watavisye atũmwa make aĩkĩĩku 11 ũtukũ wake wa mũthya atanamba kũkwʼa. (Soma Luka 22:28-30.) Yesũ athie aũme asu avũthũ mũthĩnzĩo wa vata mũno nũndũ wa kwĩthĩwa me aĩkĩĩku. Amathie kũsumbĩka vamwe namo. Ĩtina wa myaka, nĩwoonanisye kana onthe me 144,000 makekalĩla ivĩla sya ũsumbĩ na maisumbĩka vamwe nake. (Ũvu. 1:1; 3:21) O ta ũu, o tondũ vawetetwe ĩandĩkonĩ ya Mathayo 24:47, nĩwathanie kana kĩkundi kĩnini kya ana-a-asa ala nĩmo ngombo yĩ kĩthito, kĩkatwʼĩkĩthwʼa mũnene ĩũlũ wa syonthe syake. Ĩndĩ, onthe me 144,000 makasumbĩka ĩũlũ wa syĩndũ syonthe sya Klĩsto.—Ũvu. 20:4, 6.

20. Nĩkĩ Yesũ wanyuvie ngombo yĩ kĩthito, na ũtwʼĩte kwĩka ata?

²⁰ Ũmũnthĩ Yesũ atũmĩaa ngombo yĩ kĩthito na mbũĩ kũĩthya andũ aingĩ o tondũ weekie ĩvinda ya atũmwa. Yesũ anyuvie ngombo ĩsu yĩ kĩthito nĩ kana aatĩĩi make, methĩwe nĩ etĩkĩwʼa mauta kana nĩ malondu ala angĩ, makwate lĩu wa kĩ-veva ĩvinda yawʼo mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo. Ekai ĩndĩ tũtwʼe kũtũnga mũvea kwondũ wa mũvango ũũ wa kũkwata kya ũya kya kĩ-veva kwa kũendeea kũkwata mbau ngombo ĩsu yĩ kĩthito na mbũĩ.—Aevl. 13:7, 17.