“Mwende Mwĩaĩi Ngai Waku”
“Mwende Mwĩaĩi Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe.”—MT. 22:37.
ŨTONYA KŨSŨNGĨA ATA?
Kũmwenda Ngai nĩ kwĩka ata?
Nĩkĩ twaĩle kũmwenda Yeova?
Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũmwendete Yeova Ngai?
1. Nĩ kyaũ kyatumie wendo katĩ wa Ngai na Mwana wake wongeleka?
YESŨ KLĨSTO nĩwaeleisye ĩũlũ wa ngwatanĩo nzeo ĩla waĩ nayo vamwe na Ĩthe wake ĩla waisye ũũ: “Nĩnĩmwendete Asa.” (Yoa. 14:31) O na ĩngĩ awetie atĩĩ: “Ĩthe nũmwendete ũ Mwana.” (Yoa. 5:20) Tũyaĩle kũsengw’a nĩ wendo ũsu maĩ naw’o. Nĩkĩ? Nũndũ Yesũ atanamba kũka kũũ nthĩ, ekalĩte ĩtunĩ myaka mingĩ e “mũthũkũmi mũnene” wa Ngai. (Nth. 8:30) Ĩvinda yĩu nĩweemanyĩisye maũndũ maingĩ kumana na ndaĩa sya Ĩthe wake. Vate nzika, wendo woo nĩwongelekile nũndũ wa kwĩthĩwa me na ngwatanĩo nzeo.
2. (a) Kwenda mũndũ nĩ kwĩka ata? (b) Twĩneenea makũlyo meva?
2 Ĩla wamwenda mũndũ, wĩw’aa ngoo na kĩlĩko kyaku itauma vala ũĩ. Na nĩkyo kĩtumi mũandĩki wa Savuli Ndaviti wainie ũũ: “Nĩngwendete, we Yeova vinya wakwa.” (Sav. 18:1) Na ũu now’o twaĩle kwĩthĩwa tũyĩw’a ĩũlũ wa Ngai nũndũ we nũtwendete. Yeova atwathĩte kana tweethĩwa twĩ ewi akatwony’a kana nũtwendete. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 7:12, 13.) Ĩndĩ yo nĩ ũndũ ũtonyeka kũmwenda Ngai na tũitonya kũmwona? Kũmwenda Yeova nĩ kwĩka ata? Nĩkĩ twaĩle kũmwenda? Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũmwendete Ngai?
NO TŨMWENDE NGAI
3, 4. Nĩkĩ nĩ ũndũ ũtonyeka tũkamwenda Yeova?
3 “Ngai nĩ Veva,” na nũndũ wa ũu, tũitonya kũmwona. (Yoa. 4:24) Ĩndĩ kũmwenda Yeova nĩ ũndũ ũtonyeka, na nĩtũnengetwe mwĩao wa kwĩka ũu Maandĩkonĩ. Kwa ngelekany’o, Mose atavisye Aisilaeli ũũ: “Mwende Yeova Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na vinya waku w’onthe.”—Kũt. 6:5.
4 Nĩkĩ twaĩle kũmwenda Ngai mũno? Nũndũ atũmbie twĩ na wendi wa kũmũthaitha na ũtonyi wa kwonany’a wendo. Tweanĩsya wendi ũsu wa kũmũthaitha, wendo witũ kwake nĩwongelekaa na ũu ũituma twĩthĩwa twĩ atanu. Yesũ nĩwoonanisye kana ala mesĩ me na vata ũsu wa kũthaitha Ngai methĩawa me atanu. Aisye atĩĩ: “Nĩ aathime ala me na ũkya wa ngoo.” (Mt. 5:3) Ĩvuku yĩmwe yaĩtye ũũ: “Twaĩle kwona wĩ ũndũ wa kwendeesya mũno nũndũ andũ methĩawa me na wendi wa kũmũmantha na kũmũĩkĩĩa Ngai.”—Man Does Not Stand Alone, ya A. C. Morrison.
5. Twĩsĩ ata kana kũmũmantha Ngai ti wĩa wa mana?
5 Yo kũmantha Ngai nĩ wĩa wa mana? Aiee, nũndũ we mwene nĩwendaa tũmũmanye. Mũtũmwa Vaulo nĩwoonanisye ũu ĩla waneenaa na andũ ala moombanĩe kalĩmanĩ ka Aleovako. Wĩ kalĩmanĩ kau waĩ ũtonya kwona ĩkalũ ya ĩla ngai nga yeetawa Athena, na yathaithawa nĩ andũ ala mekalaa ndũanĩ ya Athene. Kwasũanĩa wĩ vau, na ũyĩw’a Vaulo aineena ĩũlũ wa “Ngai ũla wombie nthĩ na syĩndũ ila syĩ vo,” na ĩndĩ aielesya kana we “ndekalaa nyũmbanĩ syakĩtwe na moko.” Na ĩtina mũtũmwa ũsu ayongela kwasya kana Ngai “oombie mbaĩ syonthe sya andũ kuma mũndũnĩ ũmwe, matũae ĩũlũ wa nthĩ yonthe, atw’ĩte mavinda moo ala wambie ũtw’a, na mĩvaka ya mawĩkalo moo; nĩ kana mamũmanthe Ngai, o na ethĩwa nĩmatonya ũmũmantha maimũvavata mamwone, o na kau nde kũasa na kĩla ũmwe waitũ.” (Meko 17:24-27) Kwoou nĩ ũndũ ũtonyeka andũ makamwona, kana kwa ndeto ingĩ, makamũmanya Ngai. Ngũsĩ sya Yeova mbee wa milioni mũonza na nusu ‘nimwonete’ Ngai, na nimwendete mũno.
KŨMWENDA NGAI NĨ KWĨKA ATA?
6. Yesũ aisye “mwĩao ũla mũnene na wa mbee” nĩ wĩva?
6 Twaĩle kũmwenda Yeova kuma ngoonĩ. Yesũ nĩwoonanisye ũndũ ũsu nesa ĩla wakũlilw’e nĩ Mũvalisi ũmwe atĩĩ: “Mũmanyĩsya, mĩaonĩ, mwĩao ũla mũnene nĩ wĩva?” Yesũ amũsũngĩie atĩĩ: “Mwende Mwĩaĩi Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe. Ũu nĩw’o mwĩao ũla mũnene na wa mbee.”—Mt. 22:34-38.
7. Nĩ kyaũ kyonanaw’a nĩ kũmwenda Ngai na (a) ‘ngoo yitũ yonthe’? (b) ‘thayũ witũ w’onthe’? (c) ‘kĩlĩko kitũ kyonthe’?
7 Yesũ oonanasya ata ĩla waisye twaĩle kũmwenda Ngai na ‘ngoo yitũ yonthe’? Oonanisye kana mawendi maitũ na ũndũ twĩw’aa syaĩle kũtongoew’a nĩ wendo witũ kwa Yeova. O na ĩngĩ nĩtwaĩle kũmwenda na ‘thayũ witũ w’onthe,’ na ũu nĩ kwasya kana maũndũ onthe ala tũkwĩka maĩle kwonany’a kana nĩtũmwendete. O na nĩtwaĩle kũmwenda Ngai na ‘kĩlĩko kitũ kyonthe,’ kana kwa ndeto ingĩ, maũndũ ala tũsũanĩaa maĩle kwonany’a kana nĩtũmwendete. Kwoou twaĩle kũmwenda Yeova vyũ.
8. Nĩ maũndũ meva monanasya kana nĩtũmwendete Ngai?
8 Ethĩwa nĩtũmwendete Ngai na ngoo yitũ yonthe, thayũ witũ w’onthe, na kĩlĩko kitũ kyonthe, tũkasomaa Ndeto yake na kĩthito, tũkeekaa kĩla ũndũ w’onthe ũkwenda twĩke twĩyumĩtye vyũ, na tũkeethĩawa na kĩthito kya kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. (Mt. 24:14; Alo. 12:1, 2) Tweethĩwa na wendo wa w’o kwelekela Yeova, tũkeethĩwa na ngwatanĩo nzeo vamwe nake. (Yak. 4:8) Kwa w’o tũyamba kũtala maũndũ onthe ala matumaa tũmwenda Ngai. Ĩndĩ ekai tũsũanĩe o maũndũ manini.
NĨKĨ TWAĨLE KŨMWENDA YEOVA?
9. Nĩkĩ ũmwendete Yeova?
9 Yeova nĩwe Mũmbi witũ na nĩwe ũtũnengae kĩla kĩndũ. Mũtũmwa Vaulo aisye atĩĩ: “Twĩ thayũ, na nĩtũũthi na twĩ na mwĩkalĩle witũ [nũndũ] wake.” (Meko 17:28) Yeova nĩwatũnengie nthĩ yĩthĩwe vandũ vaseo va kwĩkala. (Sav. 115:16) O na nũtũnengae lĩu na syĩndũ ingĩ nĩ kana tũendeee kwĩthĩwa twĩ thayũ. Kwoou, Vaulo aĩ na kĩtumi kĩseo kya kũtavya athaithi ma mĩvw’anano ala mekalaa Lisitela kana “Ngai ũla wĩ thayũ, . . . ndaaĩtia vate ũkũsĩ, nĩkwĩthĩwa eekie nesa aimũnenga mbua kuma ĩtunĩ, na mavinda ma ũketha, aimusũĩsya lĩu na ũtanu ngoonĩ syenyu.” (Meko 14:15-17) Kĩu nĩ kĩtumi kĩseo ta kĩ kya kũmwenda Mũmbi witũ Mũnene, na ũla ũtũnengae kĩla kĩndũ!—Mũta. 12:1.
10. We wĩw’aa ata ĩũlũ wa nthembo ya wovosyo?
10 Ngai akavetanga naĩ na kĩkw’ũ kĩla twatiĩwe nĩ Atamu. (Alo. 5:12) Vate nzika, “Ngai nĩwonanisye wendo wake mwene kwitũ, atĩ yĩla twaĩ athe, Klĩsto akw’a kwondũ witũ.” (Alo. 5:8) Kwa w’o nĩtwĩw’aa tũmwendete Yeova mũno nũndũ nĩweekie mĩvango mĩseo nĩ kana twĩthĩwe tũtonya kũekewa naĩ sitũ ĩla tweelila, na tweethĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ya Yesũ.—Yoa. 3:16.
11, 12. Yeova atũnengete wĩkwatyo wĩva?
11 Yeova nũtũnengae ‘wĩkwatyo ũla ũtusũasya ũtanu w’onthe na mũuo.’ (Alo. 15:13) Wĩkwatyo ũla Ngai ũtũnengete nũtumaa tũmĩĩsya ĩla mũĩkĩĩo witũ watatwa. Etĩkĩw’a mauta ala me na ‘kĩthito kũvikĩĩa kĩkw’ũ, makanengwa ngovia ya ũsumbĩ ya thayũ’ ĩtunĩ. (Ũvu. 2:10) Namo andũ aĩkĩĩku ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala vaa ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzeo tene na tene, makatanĩa moathimo maingĩ. (Luka 23:43) Maũndũ asu matumaa twĩw’a ata? Matumaa twĩw’a twĩ atanu, twĩ na mũuo, na maituma tũmwenda Ngai ũla ũtũnengae “kĩla kũnengwa kũseo na kĩla kũnengwa kwĩthĩanu.”—Yak. 1:17.
12 Ngai nũtũnengete wĩkwatyo mũseo wa ũthayũũkyo. (Meko 24:15) Nĩtũmakaa mũno ĩla twakw’ĩĩwa nĩ mwendwa witũ, ĩndĩ ‘tũimakaa ta ala angĩ mate na wĩkwatyo.’ (1 Ath. 4:13) Nũndũ Yeova Ngai nũtwendete, e na mea ma kũthayũũkya akw’ũ, na mũno mũno ala makwie me aĩkĩĩku ta Yovu. (Yovu 14:15) Kwasũanĩa mũyo na ũtanu ũla ũkethĩwa kw’o ĩla akw’ũ makathayũũkw’a makomane na endwa moo. Ũndũ ũsu ũtumaa tũmwenda Ĩthe witũ wa ĩtunĩ mũno nũndũ nĩwe ũtũnengete wĩkwatyo wa ũthayũũkyo.
13. Twĩsĩ ata kana Ngai nũtũthĩnĩkĩaa vyũ?
13 Yeova nũtũthĩnĩkĩaa vyũ. (Soma Savuli 34:6, 18, 19; 1 Vetelo 5:6, 7.) Twĩw’aa twĩ eanĩe ta amwe ma ‘malondu ma ĩĩthya ya Ngai’ nũndũ nũtwendete na ethĩawa eyũmbanĩtye kũtetheesya andũ ala aĩkĩĩku. (Sav. 79:13) O na ĩngĩ, tũkoona wendo wa Ngai nesa vyũ maũndũnĩ ala ũkeanĩsya kwondũ witũ kwĩsĩla Ũsumbĩ wa Masia. Ĩtina wa Yesũ Klĩsto, Mũsumbĩ ũla ũnyuvĩtwe nĩ Ngai, kũveta ũng’endu, thĩna, na ũthũku w’onthe kũũ nthĩ, andũ ala ewi makakwata mũuo wa tene na tene na maiendeea nesa. (Sav. 72:7, 12-14, 16) We ndũkwona kana wĩkwatyo ũsu ũseũvĩte ũu nĩwaĩle kũtuma tũmwenda Ĩthe witũ na ngoo yitũ yonthe, vinya witũ w’onthe, na kĩlĩko kitũ kyonthe?—Luka 10:27.
14. Ngai atũnengete kĩanda kĩva kya mwanya?
14 Yeova nũtũnengete kĩanda kya mwanya kya kũmũthũkũma twĩ Ngũsĩ syake. (Isa. 43:10-12) Nĩtũmwendete nũndũ nũtũnengete kĩanda kya kũkwata mbau ũsumbĩki wake mũnene, na kya kũnenga andũ ala matwĩe nthĩ ĩno ĩte nzeo wĩkwatyo wa w’o. O na ĩngĩ, tũyĩthĩawa na nzika ĩũlũ wa maũndũ ala tũũneenea ĩla tũũtavya andũ ũvoo mũseo nũndũ ũvoo ũsu umĩte Ndetonĩ ya Ngai ũla wa w’o, na maũndũ ala ũtwathĩte maileaa kwĩanĩa nongi. (Soma Yosua 21:45; 23:14.) Vate nzika, moathimo na maũndũ ala matumaa tũmwenda Yeova maitalĩka. Ĩndĩ tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũmwendete?
TŨTONYA KWONANY’A ATA KANA NĨTŨMWENDETE NGAI?
15. Kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai na kũmĩatĩĩa kũtonya kũtũtetheesya ata?
15 Ĩmanyĩsye Ndeto ya Ngai na kĩthito na ũimĩatĩĩa. Kwĩka ũu kwonanasya nĩtũmwendete Yeova, na kana kwa w’o nĩtũkwenda Ndeto yake yĩthĩwe ‘kyeni kya nzĩa yitũ.’ (Sav. 119:105) Ethĩwa nĩtũkwĩw’a tũkw’ĩte ngoo no tũkwate ũkiakisyo kumana na ndeto ii: “Ngoo ĩla ndũlĩku na yĩ na wĩlilo, we Ngai, ndũkamĩvũthya.” “Ũseo waku wĩ wendo nĩwandw’ĩĩkie, we Yeova. Mosũanĩonĩ makwa maingĩ nthĩnĩ wakwa mokiakisyo maku matan’ya ngoo yakwa.” (Sav. 51:17; 94:18, 19) Yeova na Yesũ nĩmew’ĩaa andũ onthe ala meũthĩna tei. (Isa. 49:13; Mt. 15:32) Kwĩmanyĩsya Mbivilia no kũtũtetheesye kwona ũndũ Yeova ũtũthĩnĩkĩaa, na ũu ũituma o naitũ tũmwenda vyũ.
16. Kũvoya tũteũtĩĩa kũtonya kũtuma tũmwenda Ngai mũnango ata?
16 Voyaa Ngai ũteũtĩĩa. Kũvoya nĩkũtumaa twĩthĩwa twĩ na ngwatanĩo nzeo vyũ na “ũla wĩw’aa mboya.” (Sav. 65:2) Kwona ũndũ Ngai ũsũngĩaa mboya sitũ nĩkũtumaa tũmwenda mũnango. Kwa ngelekany’o, nĩvatonyeka ũkethĩa nĩtwonete kana ndaekaa tũkatatwa kũvĩtũka vinya witũ. (1 Ako. 10:13) Kũmũvoya Yeova na kĩthing’ĩĩsyo ĩla twĩ na mawĩmakĩo maingĩ no kũtume twĩw’a twĩ na “mũuo wa Ngai.” Ũsu nĩ mũuo wa mwanya ũla ũtumaa twĩw’a twĩ eanĩe na umaa o kwa Yeova e weka. (Avi. 4:6, 7) Mavinda angĩ no tũvoye tũte kumya wasya o tondũ Neemia weekie, na ĩtina tũyĩsa kũmanya kana mboya yitũ nĩsũngĩiwe. (Nee. 2:1-6) Twaendeea kwĩthĩwa twĩ ‘alũmu mboyanĩ’ na kwona ũndũ Yeova ũsũngĩaa mboya sitũ, tũkamwenda mũnango na tũkeethĩwa na mũĩkĩĩo kana akatũtetheeasya kũmĩĩsya ĩla mũĩkĩĩo witũ ũũtatwa.—Alo. 12:12.
17. Ethĩwa nĩtũmwendete Ngai, tũkeethĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa kũthi maũmbanonĩ?
17 Endaa maũmbanonĩ onthe ũteũtĩĩa. (Aevl. 10:24, 25) Aisilaeli nĩmoombanaa vamwe makethukĩĩsya na mayĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova. Kwĩka ũu nĩkwatumaa mamũthaitha na ndaĩa nene na maiatĩĩa Mĩao yake. (Kũt. 31:12) Ethĩwa nĩtũmwendete Ngai, tũikonaa kwĩka kwenda kwake ta mũio mũito. (Soma 1 Yoana 5:3.) Kwoou, tũikaatate o na vanini kũvũthĩĩsya maũmbano maitũ. Kwa w’o tũikwenda ũndũ o na ũmwe ũtume tũeka kũmwenda Yeova.—Ũvu. 2:4.
18. Kũmwenda Ngai kũtumaa twĩka ata?
18 Ĩthĩwa na kĩthito kya kũtavany’a “ũla w’o wa ũvoo mũseo.” (Aka. 2:5) Nũndũ nĩtũmwendete Yeova nĩtũtavanasya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Masia. Ũsumbĩ ũsu ũtongoew’e nĩ Mwana wake na akatetea ũla “w’o” ĩvinda ya kaũ wa Ali–Maketoni. (Sav. 45:4; Ũvu. 16:14, 16) Nĩ ũndũ wa ũtanu ta kĩ kũmanyĩsya andũ ĩũlũ wa wendo wa Ngai na kũmamanyĩsya maũndũ maseo ala ũtwathĩte makethĩwa nthĩ nzaũ!—Mt. 28:19, 20.
19. Nĩkĩ twaĩle kwona atumĩa ma kĩkundi ala tũnengetwe nĩ Yeova me ma vata?
19 Onany’a kana nĩwonaa atumĩa ma kĩkundi me ma vata. (Meko 20:28) Atumĩa ma kĩkundi nĩ mĩthĩnzĩo kuma kũla kwĩ Yeova, na nĩmatũtetheeasya nĩ kana tũendeee nesa. Atumĩa ma kĩkundi no ũndũ ũmwe na “vandũ va kwĩvitha kĩseve, na ta kwĩvitha kĩuutani, ta tũlũsĩ twa manzĩ vandũ vomũ, ta muunyĩ wa ĩvia ĩnene yĩ nthĩ yĩ mĩnoo.” (Isa. 32:1, 2) Nĩtũtanĩaa mũno kũkwata vandũ va kwĩvitha kĩuutani kana mbua nene. O na ĩngĩ, ĩla syũa yĩtũng’alĩkĩtye vyũ, nĩtwĩw’aa mũyo ĩla twoona ĩvia ĩnene tũtonya kwĩvitha muunyĩnĩ wayo. Ngelekany’o isu syĩtũtetheesya kũelewa ũndũ tũtethekaa kĩ-veva kumana na atumĩa ma kĩkundi. Ĩla tweethĩwa twĩ ewi kwa ala matũtongoesye, twĩthĩawa tũyonany’a kana nĩtwonaa atumĩa asu, ala nĩ “mĩthĩnzĩo,” me ma vata. O na ĩngĩ, ũu nĩwonanasya kana nĩtũmwendete Ngai, na Klĩsto ũla nĩwe Mũtwe wa kĩkundi.—Aev. 4:8; 5:23; Aevl. 13:17.
ENDEEA KŨMWENDA NGAI MŨNANGO
20. Ethĩwa nũmwendete Ngai, ĩandĩko ya Yakovo 1:22-25 yaĩle kũtuma wĩka ata?
20 Tweethĩwa twĩ na ngwatanĩo nzeo na Yeova, tũkeethĩwa twĩ “eki ma ndeto, na ti ewi oka.” (Soma Yakovo 1:22-25.) ‘Mwĩki’ wa ndeto ethĩawa na mũĩkĩĩo ũla ũtumaa atavany’a na kĩthito na ayumya maelesyo maũmbanonĩ ma kĩkundi. Nũndũ nũmwendete Yeova ũkaatĩĩaa ũla ‘mwĩao wake mwĩthĩanu,’ na ũu nĩ kwasya ũkeekaa maũndũ onthe ala Ngai ũkwenda wĩke.—Sav. 19:7-11.
21. Mboya ya kuma ngoonĩ ĩtonya kũelekanw’a na kyaũ?
21 Ethĩwa nũmwendete Yeova Ngai, ũkamũvoyaa kuma ngoonĩ ũteũtĩĩa. Athembi ma Isilaeli nĩmamũvĩvĩasya Yeova ũvani kĩla mũthenya. Nĩkyo kĩtumi mũsumbĩ Ndaviti waelekanilye mboya syake na ũvani ĩla wainie atĩĩ: “Mboya yakwa nĩyambate mbee waku [Yeova] ta ũvani; kũkĩlya kwa moko makwa ta nthembo ya wĩoo.” (Sav. 141:2; Kuma 30:7, 8) Ĩla ũũvoya mboya ya kwĩsũvana, ya kũmũkatha Yeova, na ya kũtũnga mũvea, ĩthĩawa wĩnyivĩtye na mboya yaku ĩkeethĩawa ta ũvani na ĩkamwendeeasya Yeova.—Ũvu. 5:8.
22. Twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?
22 Yesũ aisye kana no nginya twende Ngai na mũtũi. (Mt. 22:37-39) O tondũ tũkwona ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, kũmwenda Yeova na kwenda myolooto yake kũkatũtetheesya twĩkalany’e nesa na andũ ala angĩ, na tũyenda atũi maitũ.