“Mũkeethĩwa mwĩ Ngũsĩ Syakwa”

1, 2. (a) Nũũ ngũsĩ ĩla nene ya Yeova? (b) Ĩsyĩtwa Yesũ yonanasya ata, na Mwana wa Ngai ekalile ata kwosana na ĩsyĩtwa yĩu yake?

YESŨ aisye: “Nyie nasyaiwe kwondũ wa ũu, na ĩngĩ nĩ kwondũ wa ũu nokie kũũ nthĩ, ni kana ndw’ĩke ngũsĩ ya ũla w’o.” (Soma Yoana 18:33-37.) Ndeto isu Yesũ aineenie ĩla waĩ mbee wa ngavana Mũlomi wa ndũa ya Yutia. Ĩvinda yĩu aĩ anamũtavya kana we nĩ mũsumbĩ. Ĩtina wa myaka kauta, mũtũmwa Vaulo nĩwawetie ngelekany’o ĩsu ya Yesũ ya ũkũmbaũ, aiweta ĩla Yesũ “wakũsĩĩe ũkũsĩ mũseo ĩla waĩ mbee wa Vondio Vilato.” (1 Tim. 6:13) Kwa w’o, mavinda angĩ kwĩthĩwa “ngũsĩ yĩ kĩthito na ya w’o” nĩkwendaa ũkũmbaũ. Nĩkĩ? Nũndũ nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani yusũĩte kĩmena.—Ũvu. 3:14.

² Yesũ aĩ ngũsĩ ya Yeova kuma kũsyawa kwake nũndũ we aĩ Mũyuti. (Isa. 43:10) Ĩndĩ vate nzika Yesũ nĩwe waĩ ngũsĩ ĩla nene kũthonoka onthe. Yesũ ndaavũĩa ngũĩ kĩla kyonanaw’a nĩ ĩsyĩtwa yake yĩla wanengiwe nĩ Ngai. Ĩla mũlaĩka watavisye Yosevu, ĩthe wa Yesũ, ũla wamũeie, kana Meli nĩ mũito kwĩsĩla veva mũtheu, ongeleeile kũmũtavya atĩĩ: “Akasyaa kavĩsĩ; naku ũkaketa syĩtwa yako Yesũ; nũndũ nĩwe ũkatangĩĩa andũ make kuma naĩnĩ syoo.” (Mt. 1:20, 21) Asomi ma Mbivilia nĩmetĩkĩlanaa kana ĩsyĩtwa Yesũ yumanĩte na ĩsyĩtwa Yesua ya kĩthyomo kya Kĩevelania, na yonanasya kana “Yeova Nĩ Mũtangĩĩi.” O tondũ ĩsyĩtwa ya Yesũ yonanĩtye, we nĩwatetheeisye “malondu mau ma nyũmba ya Isilaeli” melile nũndũ wa naĩ syoo, na nĩ kana metĩkĩlwe nĩ Yeova. (Mt. 10:6; 15:24; Luka 19:10) Nũndũ wa kĩtumi kyu, Yesũ nĩwatavanisye ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai na kĩthito. Maliko aĩtye ũũ ĩũlũ wake: “Yesũ aenda Kalilii akĩtavan’ya ũvoo mũseo wa Ngai, akyasya, Ĩvinda nĩ ĩviku, na ũsumbĩ wa Ngai nũthengeee: alyũlai ngoo na mũkĩtĩkĩla ũvoo mũseo.” (Mko. 1:14, 15) O na ĩngĩ, Yesũ aneenie na atongoi ma ndĩni ateũmavuva, na ũu nĩ ũndũ ũmwe watumie mamwamba.—Mko. 11:17, 18; 15:1-15.

“MAŨNDŨ MANENE MA NGAI”

3. Kweekĩkie ata mũthenya wa katatũ ĩtina wa Yesũ kũkw’a?

³ Mĩthenya ĩtatũ ĩtina wa Yesũ kũawa nĩvaumĩlile ũndũ wa ũsengy’o mũno. Ũndũ mwaũ? Yeova nĩwamũthayũũkisye e na mwĩĩ wa veva. (1 Vet. 3:18) Yesũ aĩkĩĩthisye andũ kana nĩ mũthayũũku kwa kũmaumĩlĩla na mwĩĩ wa nyama. Mũthenya o ũsu wa kũthayũũkw’a, Yesũ nĩwaumĩlĩile amanyĩw’a make mavinda ta atano me kĩvathũkany’o.—Mt. 28:8-10; Luka 24:13-16, 30-36; Yoa. 20:11-18.

4. Nĩ ũmbano wĩva Yesũ watongoeisye ĩvinda yĩla wathayũũkiw’e, na atavisye amanyĩw’a make ĩũlũ wa ũndũ wĩva ũla maaĩle kwĩka?

⁴ Ĩvinda ya katano nĩ yĩla Yesũ waumĩlĩile atũmwa make na andũ angĩ ala moombanĩte vamwe namo. Mũthenya ũsu ũtesa kũla nĩwamamanyĩisye Ndeto ya Ngai. Mbivilia yaĩtye: “Na ĩndĩ avindũa ilĩko syoo, nĩ kana mamanye maandĩko.” Ũu nĩwatumie mamanya kana ooaiwe nĩ amaitha make na athayũũkw’a nĩ kana wathani ũla wĩ Maandĩkonĩ wĩanĩe. Yesũ aiminũkĩlĩlya ũmbano ũsu wa vata nĩwatavisye ethukĩĩsya make kĩla maaĩle kwĩka. Ameie kana “ũalyũlo wa ngoo na kũekewa naĩ kũtavanw’e syĩtwanĩ yake mbaĩnĩ syonthe, kwambĩlĩlya Yelusaleme.” Ongeleeile kũmea: ‘Nenyu mwĩ ngũsĩ sya maũndũ asu.’—Luka 24:44-48.

5, 6. (a) Nĩkĩ Yesũ waisye: ‘Mũkeethĩwa mwĩ ngũsĩ syakwa’? (b) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũkonetye kĩeleelo kya Yeova ũla amanyĩw’a ma Yesũ maĩ no nginya maũelesye?

⁵ Kwoou, mĩthenya 40 ĩtina wa ũu, ĩla Yesũ wamaumĩlĩile ya mũthya no nginya atũmwa make methĩwe maeleiwe ndeto ila wamatavisye. Ameie: “Mũkeethĩwa mwĩ ngũsĩ syakwa Yelusaleme, na Yutia yonthe, na Samalia, na kũvika itulu sya nthĩ.” (Meko 1:8) Nĩkĩ Yesũ wameie: ‘Mũkeethĩwa mwĩ ngũsĩ syakwa,’ vandũ va kũmea sya Yeova? Yesũ aĩ o amea makeethĩwa ngũsĩ sya Yeova, ĩndĩ nũndũ maĩ Aisilaeli, matũaa me o ngũsĩ sya Yeova. Kwoou oonanasya ata?

⁶ Kuma ĩvinda yĩu amanyĩw’a ma Yesũ maaĩle kwambĩĩa kũmanyĩsya andũ ũndũ ũngĩ ĩũlũ wa kĩeleelo kya Yeova. Ũndũ ũsu waĩ mũnene kwĩ ũndũ Aisilaeli mavonokiw’e kuma ũkombonĩ Misili, kana ũndũ maumiw’e Mbaviloni. Nĩkĩ? Nũndũ kũkw’a na kũthayũũkw’a kwa Yesũ Klĩsto nĩkwaetie wovosyo kuma ũkombonĩ wa naĩ na kĩkw’ũ. Ĩvinda ya Vendekosito mwaka 33, amanyĩw’a ma Yesũ nĩmamanyĩisye andũ ĩũlũ wa “maũndũ manene ma Ngai,” na andũ aingĩ ala meewie nĩmeelilile na meethĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ya Yesũ. Kwoou Yesũ e kw’okonĩ kwa aũme kwa Ĩthe wake ĩtunĩ, nĩwambĩĩe kwona kĩla kyonanaw’a nĩ ĩsyĩtwa yake kĩianĩa o ũndũ andũ aingĩ maendeee na kwĩlila na kũmũĩkĩĩa ta we nzĩa ĩla Yeova watũmĩaa kwovosya andũ.—Meko 2:5, 11, 37-41.

“WOVOSYO KWONDŨ WA AINGĨ”

7. Maũndũ ala meekĩkie ĩvinda ya Vendekosito mwaka wa 33 moonanisye kyaũ?

⁷ Maũndũ ala meekĩkie Vendekosito mwaka wa 33 moonanisye kana Yeova nĩweetĩkĩlile nthembo ya Yesũ nĩ kana yĩthĩwe wĩw’anĩthyo kwondũ wa naĩ sya andũ. (Aevl. 9:11, 12, 24) Yesũ aisye kana we ndaaũka “kũthũkũmwa, ĩndĩ nĩ kũthũkũma, na kũnengane thayũ wake wĩthĩwe wovosyo kwondũ wa aingĩ.” (Mt. 20:28) Kwoou, andũ “aingĩ” ala mesaa kũtetheka nĩ nthembo ya wovosyo ya Yesũ mayaĩ o Ayuti me oka. Vandũ va ũu, nĩ kwenda kwa Ngai “andũ onthe matangĩĩwe,” nũndũ nthembo ya wovosyo ‘nĩyumasya naĩ ya nthĩ.’—1 Tim. 2:4-6; Yoa. 1:29.

8. Amanyĩw’a ma Yesũ meanĩisye kyaũ wĩanĩ wa kumya ũkũsĩ, na nĩ kyaũ kyamatetheeisye kwĩanĩsya wĩa ũsu?

⁸ Mo amanyĩw’a asu ma Yesũ maĩ na ũkũmbaũ ũtoetye wa kumya ũkũsĩ ĩũlũ wake? Vate nzika maĩ naw’o, ĩndĩ mayaumasya ũkũsĩ na vinya woo. Veva mũtheu wa Yeova nĩw’o wamanengie vinya wa kumya ũkũsĩ. (Soma Meko ma Atũmwa 5:30-32.) Myaka 27 ĩtina wa Vendekosito mwaka wa 33, amanyĩw’a ma Yesũ nĩmatavanĩtye “ũla w’o wa ũvoo mũseo,” kwa Ayuti na Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ kũvika “syũmbenĩ syonthe [ila] syĩ ĩtheo wa ĩtu.”—Ako. 1:5, 23.

9. O tondũ kwathanĩtwe, kweethĩiwe ata kĩkundinĩ kya mbee kya Kĩklĩsto?

⁹ Ĩndĩ, ũndũ wa kũmakya nĩ kana ĩtina wa kavinda, andũ amwe kĩkundinĩ kya mbee kya Kĩklĩsto nĩmambĩĩie kũmanyĩsya momanyĩsyo ma ũvũngũ. (Meko 20:29, 30; 2 Vet. 2:2, 3; Yuta 3, 4) O tondũ Yesũ woonanĩtye, ũkaĩi ũsu wa mũĩkĩĩo waetiwe nĩ “ũla mũthũku” Satani, waĩ no nginya ũendeee kwongeleka nginya “wĩanĩu wa ĩvinda yĩĩ.” (Mt. 13:37-43) Na ĩndĩ Yeova aitw’ĩkĩthya Yesũ Mũsumbĩ nĩ kana asumbĩke andũ. Eekie ũu Mwei wa 10, mwaka wa 1914, na ũsu nĩw’o waĩ mwambĩĩo wa ‘mĩthenya ya mũminũkĩlyo’ ya nthĩ ĩno nthũku ya Satani.—2 Tim. 3:1.

10. (a) Aklĩsto etĩkĩw’a mauta ma ĩvinda yĩĩ mawetie ĩũlũ wa mwaka wĩva wa vata? (b) Nĩ ũndũ mwaũ weekĩkie Mwei wa 10, mwaka wa 1914, na ũu wonekete nesa ata?

¹⁰ Aklĩsto etĩkĩw’a mauta ma ĩvinda yĩĩ nĩmawetete kana Mwei wa 10, mwaka wa 1914, kwaĩ kwĩkĩke ũndũ wa vata mũno. Mawetete ũu kwosana na wathani wa Ndanieli ũla waeleetye ĩũlũ wa mũtĩ mũnene watemiwe na waĩ ũmee ĩngĩ ĩtina wa “mavinda mũonza.” (Nda. 4:16) Yesũ aisye kana ‘mavinda asu mũonza’ nomo ala “mavinda ma Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ.” Aisye ũu ĩla wathanaa ĩũlũ wa kwĩthĩwa vo kwake, na ĩũlũ wa “wĩanĩu wa ĩvinda yĩĩ.” Maũndũ ala methĩĩtwe mayĩkĩka kuma mwaka ũsu wa 1914, nĩmonanĩtye nesa vyũ kana yu Klĩsto nĩ Mũsumbĩ. (Mt. 24:3, 7, 14; Luka 21:24) Kwoou ũmũnthĩ, ũmwe wa “maũndũ manene ma Ngai” ala tũtavanasya ĩũlũ wamo nĩ kana Yesũ nĩwatw’ĩkĩthiw’e Mũsumbĩ nĩ Yeova mwaka wa 1914.

11, 12. (a) Mũsumbĩ mweũ wa nthĩ ambĩĩe kwĩka ata mwaka wa 1919 ĩtina wa Kaũ wa Mbee wa Nthĩ Yonthe? (b) Nĩ ũndũ mwaũ wamanyĩkie nesa mwakanĩ wa 1935? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 24.)

¹¹ Yesũ Klĩsto ndaananga ĩvinda ĩtina wa kwĩthĩwa e Mũsumbĩ, ĩndĩ nĩwathaisye etĩkĩw’a mauta kuma ũkombonĩ wa ‘Mbaviloni Ĩla Nene.’ (Ũvu. 18:2, 4) Mwakanĩ wa 1919 ĩtina wa Kaũ wa Mbee wa Nthĩ Yonthe, etĩkĩw’a mauta nĩmeethĩiwe na ũthasyo mwingangĩ wa kũtavany’a ĩũlũ wa nthĩ yonthe. Matavanasya ĩũlũ wa nzĩa ya Ngai ya wovosyo, na ĩũlũ wa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wake. Kwoou, Aklĩsto asu nĩmatavanisye na kĩthito na ũu watuma etĩkĩw’a mauta angĩ aingĩ mongeleka nĩ kana mesumbĩka vamwe na Klĩsto.

¹² Kuma mwaka wa 1935, nĩkwoonekie nesa vyũ kana kwa w’o Klĩsto nĩ waĩ anambĩĩa kũmbany’a milioni mbingĩ sya “malondu angĩ,” ala nĩmo makethĩwa yĩla “ĩkomano ĩnene ya andũ” kuma nthĩ yonthe. Ĩkomano yĩu ĩnene yĩtongoew’e nĩ Aklĩsto etĩkĩw’a mauta nĩyĩatĩĩaa ngelekany’o ya Yesũ kwa kwĩthĩwa na ũkũmbaũ na nĩyĩtavasya andũ onthe kana makatangĩĩwa nĩ Ngai aitũmĩa Klĩsto. Nũndũ ĩkomano yĩu ĩnene nĩyũmĩĩasya wĩanĩ ũsu wa kumya ũkũsĩ na yĩ na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto, yĩkavonoka kuma “thĩnanĩ ũla mũnene,” ũla nĩw’o ũkamina nthĩ ĩno ya Satani.—Yoa. 10:16; Ũvu. 7:9, 10, 14.

‘ĨTHĨWAI NA ŨKŨMBAŨ WA KŨNEENA ŨVOO MŨSEO’

13. Nũndũ ithyĩ twĩ Ngũsĩ sya Yeova, tũtw’ĩte kwĩka ata, na tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩanĩsye ũndũ ũsu?

¹³ Nĩ ndaĩa nene kwĩthĩwa twĩ Ngũsĩ sya “maũndũ manene” ala Yeova Ngai wĩkaa na sya mawatho make ma ĩvinda yĩla yũkĩte. Kwa w’o kũkũsĩĩa maũndũ asu ti ũndũ wĩthĩawa wĩ laisi mavinda onthe. Isionĩ imwe andũ mayendeeaw’a nĩ ũvoo witũ, nĩmatũthekeeaa, kana makatũthĩny’a. Ĩndĩ no twĩke o tondũ mũtũmwa Vaulo vamwe na ala watavanasya namo meekie. Vaulo aisye atĩĩ: “Nĩtwongelekile ũkũmbaũ nthĩnĩ wa Ngai waitũ wa kũneena nenyu ũla ũvoo mũseo wa Ngai o na tũkĩsiiĩwa mũno.” (1 Ath. 2:2) Kwoou tũikakw’e ngoo. Vandũ va ũu, ekai tũtw’e vyũ kwĩkala kwosana na ũndũ twamwathie Yeova ĩla tweeyumisye kwake, nginya ĩla nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani ĩkathela. (Isa. 6:11) Tũitonya kwĩanĩsya maũndũ asu na vinya witũ, ĩndĩ o ta Aklĩsto ma tene, no nginya tũvoye Yeova nĩ kana atũmĩe veva wake mũtheu, kũtũnenga ‘vinya mũnene ũvĩtũkĩte.’—Soma 2 Akolintho 4:1, 7; Luka 11:13.

14, 15. (a) Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa moonekaa ata, na mũtũmwa Vetelo aisye ata ĩũlũ woo? (b) Twaĩle kwĩw’a ata ĩla tũũthĩnw’a nũndũ twĩ Ngũsĩ sya Yeova?

¹⁴ Ũmũnthĩ andũ aingĩ mũno nĩmeyĩtaa Aklĩsto “ĩndĩ mekonĩ moo nĩmeũmũkaĩa [Ngai], nao nĩmathatasya na matew’aa, na wĩanĩ mũseo o na wĩva maiĩtĩkĩlĩka.” (Tito 1:16) Nũseo kũlilikana kana ĩvindanĩ ya atũmwa, Aklĩsto ma w’o nĩmamenetwe nĩ andũ aingĩ mũno. Nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vetelo waandĩkie atĩĩ: ‘Ethĩwa mwĩvũthw’a kwondũ wa syĩtwa ya Klĩsto, mwĩ aathime: nĩkwĩthĩwa veva wa Ngai wĩkalaa ĩũlũ wenyu.’—1 Vet. 4:14.

¹⁵ Syo ndeto isu mbeveee nitonya kũtũmĩwa kwelekela Ngũsĩ sya Yeova ũmũnthĩ? Ĩĩ, nũndũ nĩtumasya ũkũsĩ ĩũlũ wa ũsumbĩki wa Yesũ. Kwoou, kũmenwa nũndũ wa kwĩtanĩw’a na ĩsyĩtwa ya Yeova no ũndũ ũmwe na ‘kũvũthw’a kwondũ wa syĩtwa ya Yesũ Klĩsto,’ ũla watavisye avĩnganĩsya make atĩĩ: “Nũkĩte syĩtwanĩ ya Asa, na mũĩũmbosa.” (Yoa. 5:43) Kwondũ wa ũu, ĩla wĩthĩnw’a nũndũ wa kumya ũkũsĩ, wĩĩthĩwa na ũkũmbaũ. Nĩkĩ? Nũndũ kũthĩnw’a ĩla ũũtavany’a nĩ wonany’o wa kana Ngai nũkwĩtĩkĩlĩte, na kana ‘veva wake wĩkalaa ĩũlũ waku.’

16, 17. (a) Andũ ma Yeova ĩũlũ wa nthĩ yonthe mew’aa ata nũndũ wa wĩa woo wa kũtavany’a? (b) Ũtw’ĩte kwĩka ata?

¹⁶ O na vailyĩ ũu, lilikana kana kũndũ kwingĩ ĩũlũ wa nthĩ nĩkũendeee kwĩthĩwa na wongeleku mwingĩ. O na kũla kũtavany’e mũno, no twĩthĩaa andũ mekwendeew’a tũtonya kũneena namo ũvoo mũseo. Ekai twĩthĩwe na kĩthito kya kũsyokea ala mekwendeew’a na vatonyeka, tũyambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia namo nĩ kenda tũmatetheesye meyumye kũla kwĩ Yeova na maivatiswa. Nĩvatonyeka ũkethĩwa wĩw’aa ta mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Sarie kuma nthĩ ya South Africa na ũla wĩthĩĩtwe aitavany’a kwa mbee wa myaka 60. Easya atĩĩ: “Nĩnĩtũngaa mũvea mũno nũndũ kwĩsĩla nthembo ya wovosyo ya Yesũ nĩnĩtanĩaa ũnyanya vamwe na Yeova, ũla nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene Vyũ, na nũndũ nĩnĩtavasya ala angĩ ĩsyĩtwa yake.” Mwĩĩtu-a-asa ũsu vamwe na mũũme wake Martinus, nĩmatetheesye andũ aingĩ, o na syana syoo itatũ, kũtw’ĩka athaithi ma Yeova. Sarie aendeee kwasya: “Vai wĩa ũngĩ ũtumaa nĩw’a nĩ mwĩanĩe [eka ũũ wa kũtavany’a], na Yeova aitũmĩa veva wake mũtheu, nũtũnengae vinya ithyonthe nĩ kana tũendeee kũthũkũma wĩa ũsu ũtangĩĩaa mathayũ.”

¹⁷ Twĩthĩwe twĩ avatise kana tũi avatise, nĩtwaĩle kũtũnga mũvea nũndũ wa kĩanda kya mwanya kĩla twĩ nakyo kya kwĩthĩwa na ngwatanĩo vamwe na Ngũsĩ sya Yeova ĩũlũ wa nthĩ yonthe. Kwoou, endeea kumya ũkũsĩ vyũ, na ũitata mũno wĩkale wĩ mũtheu nthĩnĩ wa nthĩ ĩno ĩte ntheu ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani. Weeka ũu, ũkatuma Ĩthe witũ wa ĩtunĩ anengwa ndaĩa, ũla ũtwonetye ndaĩ nene ya kwĩtanĩw’a na ĩsyĩtwa yake.