Syaĩĩsyai, Nũndũ Satani Emũmantha Amũye!

1. Elesya ũndũ mũlaĩka ũmwe watw’ĩkie Satani.

TENE mũno ve mũlaĩka ũmwe watwĩe e na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Ĩndĩ ve ĩvinda yavikie ambĩĩa kwenda akathaithawa nĩ andũ. Vandũ va avetange wendi ũsu mũthũku ngoonĩ, aekanie naw’o weana nginya wesa kũtuma eka naĩ. (Yak. 1:14, 15) Nĩtwĩsĩ mũlaĩka ũsu nĩ Satani, nũndũ “ndaaĩkala nthĩnĩ wa w’o.” O na no we waleanile na kwenda kwa Yeova na atw’ĩka “ĩthe wa ũvũngũ.”—Yoa. 8:44.

2, 3. Masyĩtwa “Satani,” “Ndevili,” “nzoka,” na “mũkũnga” matũmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa ũla mũmaitha mũnene vyũ wa Yeova?

² Kuma ĩla Satani waleanile na Yeova atw’ĩkie mũmaitha wake mũnene vyũ, na vate nzika nĩ mũmaitha wa andũ. Masyĩtwa ala mũlaĩka ũsu weetiwe nĩmatumaa tũmanya ũndũ ũthũkĩte. Ĩsyĩtwa yake, Satani, yĩla ũalyũlo wayo nĩ “Mũvinganĩsya,” yĩyonanasya kana ũndũ ũla wĩkaa no kũleana na ũsumbĩki mũnene wa Ngai, ĩndĩ yonanasya kana nĩwũũmenete, na awũkitaa naĩ vyũ ateũleela. O na eka ũu, we ndendaa kwona Yeova asumbĩkĩte, nĩ ta ũkũlasya akavalũka ĩndĩĩ.

³ O tondũ ĩandĩko ya Ũvuan’yo 12:9 yonanĩtye, Satani etawa Ndevili, na ũalyũlo wa ĩsyĩtwa yĩu nĩ “Mũsukani.” Ũu wĩtũlilikany’a kana Satani nĩwaanangĩie Yeova ĩsyĩtwa ĩla wamwĩtie mũkengani. Nasyo ndeto ii, “nzoka ĩla ngũũ,” itũlilikanasya ũla mũthenya mũthũku mũno Satani watũmĩie nzoka kũkenga Eva me mũũndanĩ wa Eteni. Na ĩndĩ ĩla weetwa ‘mũkũnga mũnene,’ tũlilikanaa ĩũlũ wa nyamũ mbai. Ĩsyĩtwa yĩu nĩyĩmwaĩle Satani nũndũ e ĩtomo yingĩ ki ya kwananga kĩeleelo kya Yeova na kũmina athaithi make.

4. Ĩsomo yĩĩ yĩneeneete kyaũ?

⁴ Maũndũ asu onthe metũĩkĩĩthya nesa vyũ kana Satani no we mũno mũno ũtonya kũtuma tũeka kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩtũkanasya ũũ: “Syaĩĩsyai: Mũvinganĩsya wenyu ndevili angangaa kũũ na kũũ ta mũnyambũ ũkũluma, aimantha mũndũ aye.” (1 Vet. 5:8) Nũndũ wa ũu, ĩsomo yĩĩ yĩeleetye nguma itatũ sya Satani ila iũtwony’a vata wa kwĩsũvĩana na mũmaitha ũsu mũthũku mũno wa Yeova na athaithi make.

SATANI E VINYA

5, 6. (a) Nengane ngelekany’o ikwonany’a kana alaĩka me “ũtonyi vinyanĩ.” (b) Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Satani e “vinya wa kĩkw’ũ”?

⁵ Ila syũmbe sya veva syĩtawa alaĩka syĩ “ũtonyi vinyanĩ.” (Sav. 103:20) Alaĩka nĩ oĩ mũno kwĩ andũ na me vinya kwĩ mo. Ĩndĩ alaĩka ala aĩkĩĩku matũmĩaa vinya woo kwĩka ũseo. Kwa ngelekany’o, mũthenya ũmwe mũlaĩka o ũmwe ooaie asikalĩ 185,000 ma Asuli, ala maĩ amaitha ma andũ ma Ngai. Vai mũndũ wĩsa kũaa andũ maingĩvĩte ũu e weka, o na nguthu ya ita tiyo yĩsa kũaa andũ maingĩvĩte ũu oou laisi. (2 Asu. 19:35) Nayo ĩvinda yĩngĩ mũlaĩka ũmwe atũmĩie vinya wake mwingĩ na ũĩ ũla waĩ naw’o kũtetheesya atũmwa ma Yesũ maume kolokolonĩ. O na kau asikalĩ nĩmaiĩtwe vau nthĩnĩ, mũlaĩka ũsu amavĩtũkie matamwene, avingũa mĩomo, aumaalya atũmwa, na asyoka amĩvinga ĩngĩ!—Meko 5:18-23.

⁶ O na kau alaĩka ala aĩkĩĩku matũmĩaa vinya woo kwĩka ũseo, Satani atũmĩaa vinya wake kwĩka ũthũku. Nake vinya ũla ũĩ nĩ mwingĩ mũno! Maandĩko mamwĩtaa “mũnene wa nthĩ ĩno” na makasyoka makamwĩta “ngai ya nthĩ ĩno.” (Yoa. 12:31; 2 Ako. 4:4) O na Satani ũla Ndevili e “vinya wa kĩkw’ũ.” (Aevl. 2:14) Ũu ti kwasya kana oaa andũ onthe ne we mwene. Ĩndĩ nũndũ nĩwendete kwona andũ maikw’a, nthĩ ĩno nĩmũtutĩtye. O na ĩngĩ nũndũ Eva nĩweethukĩĩsye ũvũngũ wa Satani nake Atamu alea kũmwĩw’a Ngai, naĩ na kĩkw’ũ nĩsyalikile andũnĩ. (Alo. 5:12) Nũndũ wa itumi isu ilĩ, Ndevili no ewe e “vinya wa kĩkw’ũ.” O na nĩkyo kĩtumi Yesũ wamwĩtie “mũaani.” (Yoa. 8:44) Satani kote mũmaitha wĩ vinya mũno!

7. Ndaimoni syonanĩtye ata kana syĩ vinya?

⁷ Ĩla twaleana na Satani, twĩthĩawa twaleana na ala angĩ maleanĩte na ũsumbĩki mũnene wa Yeova o ta ũ Satani. Amwe ma asu maleanĩte na ũsumbĩki mũnene wa Yeova nĩ alaĩka o kauta na athũku metawa ndaimoni. (Ũvu. 12:3, 4) Ndaimoni syĩ vinya mwingĩ mũno kwĩ andũ, na nũndũ wa ũu nĩsyĩkĩte maũndũ maingĩ iithĩny’a andũ ikamatia na thĩna mũnene. (Mt. 8:28-32; Mko. 5:1-5) Ndũkaavũthĩĩsye vinya wa ndaimoni isu kana ũla wa “mũnene wa ndaimoni.” (Mt. 9:34) Tũtatetheew’e nĩ Yeova, tũyĩsa kũmũsinda Satani o na tũkenda.

SATANI NĨ MŨNG’ENDU

8. (a) Kĩeleelo kya Satani nĩ kĩva? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 9.) (b) Kwosana na maũndũ ala wĩyoneete, nĩ kwa nzĩa yĩva nthĩ ĩno ĩng’endete o ta Satani?

⁸ Mũtũmwa Vetelo aelekanilye Satani na “mũnyambũ ũkũluma.” Kwosana na ĩvuku yĩmwe, ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “ũkũluma” nĩtonya kũeleeka ta “kũkooma kwa nyamũ yĩ na nzaa mbyũ.” Ndeto ĩsu yĩeleetye nesa mũno ũng’endu ũla Satani wĩthĩawa naw’o. O na kau nthĩ yonthe yĩ ungu wake, Satani e na nzaa mbingĩ ũkethĩa no ũkwenda andũ angĩ. (1 Yoa. 5:19) Kwosana nake, nthĩ yonthe no ta kalĩu ka “kũsama.” Nũndũ wa kĩtumi kyu, Satani yu ekalaa amanthanĩte mũno na “ũ lĩu mwene,” naw’o nĩ etĩkĩw’a mauta ala matiele kũũ nthĩ vamwe na Aklĩsto ala angĩ mamakwete mbau, namo nĩ “malondu angĩ.” (Yoa. 10:16; Ũvu. 12:17) Kĩeleelo kya Satani nĩ kũya (kũmelya) andũ ma Yeova. Kũthĩny’a kũla ũthĩnĩtye aatĩĩi ma Yesũ kuma ĩvinda ya atũmwa nginya ũmũnthĩ, nĩkũĩkĩĩthasya kana nĩ mũng’endu mũno.

9, 10. (a) Satani eekanaa na mbaĩ ya Isilaeli ata nĩ kana asiĩĩe kĩeleelo kya Ngai? (Nengane ngelekany’o.) (b) Nĩ kyaũ kyatumaa Satani aatĩanĩa mũno na mbaĩ ya Isilaeli? (c) We wĩona Ndevili ta wĩw’aa ata ĩla mũthũkũmi wa Yeova weeka naĩ ngito?

⁹ O na ĩngĩ ve ũndũ ũngĩ Satani wĩkaa kavindanĩ kaa ũkũtata kũsiĩĩa kĩeleelo kya Ngai akonany’a kana nĩ mũng’endu. Mũnyambũ ũũkw’a nĩ nzaa ndwĩw’ĩaa tei nyamũ ĩla wakwata. Ndũmĩw’ĩaa tei ũtanamba kũmyũaa na ndwĩlilaa ĩtina wa kũmyũaa. O ta ũu, Satani ndew’ĩaa tei andũ ala ũkwenda kũya. Kwasũanĩa nĩ mavinda meana Satani, ũla no we Ndevili, wolũũlaa o vakuvĩ na Aisilaeli ĩvinda yĩla malikile naĩnĩ ya ũlaalai na ĩtomo. Kwa ngelekany’o, ĩla we wasoma ĩũlũ wa kĩla kyamũkwatie Nzimili nũndũ wa ũlaalai wake, na kĩla kyamũkwatie Ngeasi nũndũ wa ĩtomo yake, nũkũnaa visa kĩlĩkonĩ ũkona Satani aitanĩa ũsindi wake?—Mot. 25:6-8, 14, 15; 2 Asu. 5:20-27.

¹⁰ Ve kĩla kyatumaa Satani aatĩanĩa mũno na mbaĩ ya Isilaeli. Lilikana kana Masia esaa kuma mbaĩnĩ ĩsu, na Masia ũsu no we ũkananga Satani na aitetea ũsumbĩki mũnene wa Yeova. (Mwa. 3:15) Nũndũ wa ũu, Satani ndendaa Aisilaeli maiendeea nesa, na nĩwatatie mũno amalikye naĩnĩ nĩ kana amathokoany’e. Kwa ngelekany’o, ndũkaatate kwĩkenga kana Satani nĩweew’ĩie Ndaviti tei ĩla weekie ũlaalai, kana nĩwamwĩw’ĩe Mose tei ĩla watw’ĩkie ndelika Nthĩ ya Watho. Vandũ va kwĩw’a tei, Satani ew’aa mũyo mũno ĩla mũthũkũmi wa Ngai watiwa na masola nũndũ wa kwĩlikya naĩnĩ ngito. Maũndũ ta asu nĩmatonya kwĩthĩwa ne mo Ndevili ũtũmĩaa kũvũthya Yeova.—Nth. 27:11.

11. Nĩkĩ Satani wamanthanaa na Sala?

¹¹ Ũko ũla Satani wamenete vyũ nĩ ũko ũla wesie kũsyaa Masia. Kwa ngelekany’o, sũanĩa kĩla kyeekĩkie kavinda kanini ĩtina wa Avalaamu kũtavw’a kana akatw’ĩka “mbaĩ nene.” (Mwa. 12:1-3) Ĩla Avalaamu waendie Misili e na Sala, Valao nĩwatũmanie Sala aetwe kwake nĩ kana amũtw’ĩkĩthye mũka. Ĩndĩ Yeova nĩwamwĩtaanie Sala, na amumya ũndũnĩ ũsu ũthũkĩte ũu. (Soma Mwambĩlĩlyo 12:14-20.) Ĩvinda yĩngĩ me Ngelali, ũndũ ũngĩ ta ũsu nĩweekĩkie Isaka atanamba kũsyawa. (Mwa. 20:1-7) We Satani nĩwĩthĩwa no we watumaa maũndũ asu mekĩka? Lilikana kana Sala nĩwatiĩte ndũa yĩ ũthwii mwingĩ ya Ulu, nayu ekalaa maeemanĩ. Kwoou-ĩ, we Satani nĩwĩthĩwa asũanĩaa kana nũtonya kũmũtata na masũmba manene ma Valao na Avimeleki? Nĩwĩthĩwa asũanĩaa kana nũtonya kũtuma Sala alea mũũme na Yeova, na ayĩtĩkĩla atwawe nĩ ũmwe wa asumbĩ asu? Mbivilia ndĩwetete, ĩndĩ twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũĩkĩĩa kana Ndevili ethĩwa atanie mũno keka ve ũndũ wavotie kwĩka akathokoany’a Sala ũkethĩa ndaĩlĩte kũsyaa ũsyao ũla wathanĩtwe. Ndethĩwa aathĩnĩka takeka nĩwaanangĩie kĩveti kĩu mũtwaano wakyo, ndaĩa yakyo, na ngwatanĩo yakyo na Yeova. Ũng’endu ũsu wa Satani kote mwingĩ!

12, 13. (a) Satani oonanisye ũng’endu wake ata ĩtina wa kũsyawa kwa Yesũ? (b) We wĩona Satani ta wĩw’aa ata ĩla woona syana imwendete Yeova na iũtata kũmũthũkũma na kĩthito?

¹² Yesũ asyaiwe myaka maana maingĩ ĩtina wa Avalaamu kũkw’a. Ĩndĩ ndũkese kwĩsilya Satani ta woonaa Yesũ e mwana mwanake, mũseo, kana e wa vata. Ndaĩ esa kũmwona ũu nũndũ nĩweesĩ kana eana akatw’ĩka ũla Masia wathanĩtwe. Na vate nzika, Yesũ nĩwe waĩ kĩlungu kya mbee kya ũsyao ũla Avalaamu wathĩtwe, na nĩwe ũkosa ĩtambya “anange mawĩa ma ndevili.” (1 Yoa. 3:8) We Satani nĩwaĩ esa kũsũanĩa kana kũaa mwana nĩ kũng’enda mũno? Satani ndamakaw’a nĩ maũndũ. Na ĩvinda yĩu ya Yesũ, ndaatindĩa. Eekie ata?

¹³ Ĩvinda ĩna andũ amwe oĩ nĩmesĩlile kwa Mũsumbĩ Elote na mamũkũlya ĩũlũ wa “ũla wasyaiwe Mũsumbĩ wa Ayuti.” Ũndũ ũsu watumie Mũsumbĩ Elote aũũya mũno nginya atw’a vyũ kũaa mwana ũsu. (Mt. 2:1-3, 13) Na nĩ kana aĩkĩĩthye nĩwamũaa, aumisye mwĩao wa kũaa tũmwana tw’onthe twa ndũa ya Mbethelemu na ndee syayo tũla twaĩ na myaka ĩlĩ na kũtheea. (Soma Mathayo 2:13-18.) Ũseo Yesũ nĩwavĩtie kĩko kĩu kĩtaweteka. Ĩndĩ ũndũ ũsu wĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa mũmaitha witũ Satani? Kana nĩ w’o Ndevili ndonaa thayũ wa andũ ta kĩndũ. Na vate nzika ndew’ĩaa syana tei. Kwa w’o Satani nĩ “mũnyambũ ũkũluma.” Kwoou, ndũkaaĩse kũlwa kana Satani nĩ mũng’endu mũno!

SATANI NĨ MŨKENGANI

14, 15. Satani aĩtye ata “mosũanĩo ma ala matetĩkĩlaa”?

¹⁴ Ũndũ ũla Satani ũtonya kwĩka atume andũ mamũtia Ngai woo wĩ wendo, Yeova, no kũmakenga. (1 Yoa. 4:8) Ĩla wamakenga, atumaa maema kũmanya kana “me na ũkya wa ngoo.” (Mt. 5:3) Nũndũ wa kĩtumi kĩu, nĩwaĩtye “mosũanĩo ma ala matetĩkĩlaa, nĩ kana kyeni kya ũtheu mũtisu wa ũvoo mũseo wa Klĩsto, nake nĩwe mũvw’ano wa Ngai, kĩikamaumĩlĩle.”—2 Ako. 4:4.

¹⁵ Nzĩa ĩmwe nene Satani ũtũmĩaa kũkenga andũ nĩ ndĩni sya ũvũngũ. No nginya ethĩwe ew’aa mũyo mũno oona andũ maithaitha aaũmae moo, kana wũmbi, kana nyamũ, kana o na ethĩwa nĩ kyaũ kana ũũ eka Yeova, ũla nĩ “Ngai wĩ kĩwĩu.” (Kuma 20:5) O na andũ aingĩ ala masũanĩaa kana nĩmamũthaithaa Ngai nesa, methĩawa mekĩte kwovwa nĩ mĩĩkĩĩo ya ũvũngũ na syĩthĩo itatethya. Asu nĩ andũ ma kwĩw’ĩwa tei o ta ala Yeova wamesũvie akĩmea atĩĩ: “Nũndũ wa kĩ mwanangaa mbesa na kĩla nakyo ti lĩu? na kũtethya wĩa ũndũ wa kĩla kĩtavũnĩthasya? mbĩthukĩĩsyai na kĩthing’ĩĩsyo, mũye kĩla kĩseo, na thayũ wenyu ũtanĩe ũnou.”—Isa. 55:2.

16, 17. (a) Nĩkĩ Yesũ weeie Vetelo: “Enda ĩtina wakwa, Satani”? (b) Satani atonya kũtũkenga ata tũkeyĩelela?

¹⁶ Vai mũndũ Satani ũtakenga, o na mũthũkũmi wĩ kĩthito wa Yeova. Kwa ngelekany’o, sũanĩa kĩla kyaendeeie ĩla Yesũ watavisye amanyĩw’a make kana akilyĩ kũawa. Mũtũmwa Vetelo nĩwamwĩtie Yesũ nzama, ate na kĩeleelo kĩthũku, na amwĩa atĩĩ: “Ũu nĩwĩthĩwe kũasa naku, Mwĩaĩi; ũu ndũkethĩwa kwaku o na ĩndĩĩ.” Nake Yesũ amũsũngĩa nesa amwĩa: “Enda ĩtina wakwa, Satani.” (Mt. 16:22, 23) Nĩkĩ Yesũ weetie Vetelo “Satani”? Nũndũ Yesũ nĩweesĩ kĩla kyaatĩĩe. Nĩweesĩ kana akilyĩ anakw’a nĩ kana thayũ wake wĩthĩwe nthembo ya wovosyo na ayonany’a kana Ndevili nĩ mũkengani. Yĩu yaĩ ĩvinda ya vata mũno kwa mbaa andũ, na nĩweesĩ kana ndaaĩle kwĩtĩkĩla ũndũ ũsu waĩ mbee wake ‘wĩthĩwe kũasa’ nake, kana kwa ndeto ingĩ, ndaaĩle kwĩyĩw’ĩa tei. Keka Yesũ nĩweeyĩeleile, ethĩwa eanĩisye wendi wa Satani.

¹⁷ Mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno wĩ vakuvĩ, kwoou o naitũ twĩkalĩte ĩvinda ya mũisyo. Satani endaa twĩyĩelele, kana kwa ndeto ingĩ, endaa twone mũminũkĩlyo ta ‘wĩ kũasa’ naitũ kwa kwĩseũvĩsya ĩsyĩtwa ĩnene nthĩ ĩno. Kwĩka ũu nĩkũtonya kũtuma tũlwa kana kavinda kala katiele nĩ kanini. Ndũkaaĩse kwĩtĩkĩla mesilya ta asu malike kĩlĩkonĩ! Ĩndĩ endeea ‘kũsyaĩĩsya.’ (Mt. 24:42) Ndũkaaĩtĩkĩle kũkwatw’a nĩ ũla ũvũngũ Satani ũnyaĩĩkasya kana mũthya wĩ vaasa vyũ, kana ndũkesa kũka.

18, 19. (a) Nĩ mesilya meva Satani ũtonya kũtũkenga namo? (b) Yeova atũtetheeasya ata twĩkale na kĩlĩko na tũsyaĩĩsye?

¹⁸ Ve ũndũ ũngĩ Satani ũtũkengaa naw’o. Endaa tũsũanĩe kana Ngai ndesa kũtwenda na ndesa kũtũekea naĩ sitũ. Ũsu w’onthe nĩ ũvũngũ ũnyaĩĩkaw’a nĩ Satani. Kwekũlye-ĩ, ‘Ũla ũtesa kwendwa nĩ Yeova nũũ?’ Nĩ Satani. Kwekũlye ĩngĩ, ‘Nũũ ũtesa kũekewa naĩ syake?’ Ũsũngĩo ĩngĩ, no Satani. Ĩndĩ Mbivilia ĩtũĩkĩĩthasya atĩĩ: “Ngai ti ũla ũte mũlũngalu ũndũ ũtonya kũlwa nĩ wĩa wenyu na wendo ũla mwonanĩtye kwondũ wa syĩtwa yake.” (Aevl. 6:10) Yeova nũtanĩthaw’a mũno nĩ kĩthito kitũ kya kũmwendeesya, na kũmũthũkũma kũla tũmũthũkũmaa ti kwa mana. (Soma 1 Akolintho 15:58.) Kwoou tũikaaĩtĩkĩle tũkengwe nĩ Satani.

¹⁹ O tondũ twoona, Satani e vinya, nĩ mũng’endu, na nĩ mũkengani. Tũtonya ata kũsinda mũmaitha ũsu ũthũkĩte ũu? Yeova ndatũekete tũte na ũtethyo. Ndeto yake nĩtũtavĩtye nzĩa ila Satani ũtũmĩaa, naitũ “tũti ala matesĩ mosũanĩo make.” (2 Ako. 2:11) Ĩla twaelewa nesa nzĩa sya Satani, twĩthĩawa tũtonya kwĩkala na kĩlĩko na tũsyaĩĩsye. Ĩndĩ kũmanya nzĩa syake kwĩ kw’oka kũitoetye. Mbivilia yaĩtye: ‘Mũsiĩĩei Ndevili, nake akamũkĩa.’ (Yak. 4:7) Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩneeneete maũndũ atatũ tũtonya kwĩvathana namo nĩ kana tũmũsinde Satani.