Ũla Veva Nũkũsĩĩaa Vamwe na Maveva Maitũ

1-3. Nĩ maũndũ meva matumaa Vendekosito yĩthĩwa yĩ ya mwanya, na maũndũ asu meanĩisye ata kĩla Maandĩko mathanĩte? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

MŨTHENYA ũmwe kwĩ Wakyumwa mwakanĩ wa 33 Klĩsto aminĩte kũsyawa kĩndũ ta saa itatũ sya kwakya, nĩkweekĩkie ũndũ wa mwanya ndũanĩ ya Yelusaleme. Mũthenya ũsu waĩ wa mwanya mũno mũno kwa andũ ala maĩ ndũanĩ ĩsu. Nĩkĩ? Nũndũ ũsu waĩ mũthenya wa sikũkũ ya Vendekosito na waĩ o mũthenya wa savato. Tũivika saa isu nthembo ila syakothaa kumwʼa kwakya ĩkalũnĩ nĩsyaumĩtwʼe. Yu saa isu andũ meewʼĩte mũyo mũno nũndũ mũthembi mũnene eeyũmbanĩasya kumya ĩla nthembo ya kũvyũlwʼa ya imũtũ ilĩ syĩ ĩlawa, ila syauĩtwe na ũsyao wa mbee wa nganũ. (Ali. 23:15-20) Kumwʼa kwa nthembo ĩsu kwoonanasya kana ngetha ya nganũ nĩyambĩĩa.

² Maũndũ asu maendeee kwĩkĩka ĩkalũnĩ, ve ũndũ ũngĩ wa vata mũno vyũ wakilyĩ kwĩkĩka o ndũanĩ ĩsu vandũ nyũmbanĩ ya ĩũlũ. Nyũmbanĩ ĩsu vaĩ na Aklĩsto ta 120, ala moombanĩte “makĩvoya na kĩthingʼĩĩsyo.” (Meko 1:13-15) Ũndũ ũla wakilyĩ kwĩkĩka vau maĩ wakonanĩtye mũno na maũndũ ala meekawa nĩ mũthembi mũnene kĩla mũthenya wa Vendekosito, na waĩ wĩanĩsyo wa wathani ũla mwathani Yoeli waumĩtye myaka ta 800 mĩvĩtu. (Yoe. 2:28-32; Meko 2:16-21) Kyo nĩ kyaũ kya vata kyaĩ kĩtonya kwĩkĩka?

³ Soma Meko ma Atũmwa 2:2-4. Veva mũtheu wa Ngai nĩwetĩkĩwʼe nguthu ya Aklĩsto, ĩla yoombanĩte vau nyũmbanĩ ya ĩũlũ. (Meko 1:8) Aklĩsto asu nĩmambĩĩe kwathana, kana kumya ũkũsĩ, ĩũlũ wa maũndũ ma ũsengyʼo ala meyoneete na kwĩwʼa. O na vatathelete ĩvinda, nĩvoombanie nguthu nene, na mũtũmwa Vetelo nĩwambĩĩe kũmĩelesya kĩla kyaendeee. Na ĩndĩ atavya ethukĩĩsya asu make atĩĩ: ‘Alyũlai ngoo, na mũivatiswa kĩla mũndũ syĩtwanĩ ya Yesũ Klĩsto, mwone ũekeo wa naĩ syenyu; na mũkoosa mũthĩnzĩo wa veva mũtheu.’ Ĩla meewie ũu, andũ ta 3,000 nĩmeetĩkĩlile ũndũ Vetelo wameie na mavatiswa, na moosa ũla veva mũtheu mathĩtwe.—Meko 2:37, 38, 41.

4. (a) Nĩkĩ maũndũ ala meekĩkaa mũthenya wa Vendekosito nĩ ma vata kwitũ? (b) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva wa vata ũtonya kwĩthĩwa weekĩkie mũthenyanĩ o ta ũsu myaka mingĩ ĩtina? (Sisya maelesyo ma mũthya.)

⁴ Nĩkĩ Vendekosito ya mwaka wa 33 nĩ ya vata kwitũ? Ti nũndũ wa kĩla kyeekĩkie ĩkalũnĩ Yelusaleme. Vandũ va ũu, nĩ ya vata nũndũ Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe Mũthembi Mũnene vyũ, nĩweanĩisye maũndũ ala maelekanawʼa nĩ kĩla kyeekĩkaa ĩkalũnĩ kĩla mũthenya wa Vendekosito.^[1] Maũndũ meva? Mũthenya ũsu mũthembi mũnene nĩwaumĩasya Yeova imũtũ ilĩ ĩkalũnĩ. Imũtũ isu syekĩĩtwe ĩlawa syaelekanasya amanyĩwʼa ala manyuvĩtwe kuma andũnĩ me na naĩ na maketĩkĩwʼa mauta matwʼĩke ana ma Ngai. Kwondũ wa ũu nzĩa yeethĩiwe yavingũwa nĩ kana “mosyao ma mbee” kuma andũnĩ makwate mwanya wa kwĩsa kũthi ĩtunĩ, na maisumbĩka Ũsumbĩnĩ ũla ũkaetee andũ ala angĩ ewi moathimo matatalĩka. (Yak. 1:18; 1 Vet. 2:9) Kwoou twĩthĩwe twĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ kana wa kwĩkala kũũ nthĩ, maũndũ ala meekĩkie mũthenya ũsu nĩmatũkonetye mũno!

ŨNDŨ MŨKLĨSTO WĨTĨKĨAWʼA MAUTA

5. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Mũklĩsto ainyuvwa atwʼĩke mwĩtĩkĩwʼa mauta ndetĩkĩawʼa veva mũtheu ũndũ ũmwe kana ĩvinda yĩmwe na ũla ũngĩ?

⁵ Keka waĩ ũmwe wa amanyĩwʼa ala mekalĩlwe mũtwe nĩ syĩndũ iilyĩ ta nĩ nĩmĩ sya mwaki, ndwĩsa kũlwa nĩ mũthenya ũsu. O na ndwĩthĩwa na nzika kana nĩwĩtĩkĩwʼe veva mũtheu, na mũno mũno ethĩwa nĩwakwata mũthĩnzĩo wa kũneena na kĩthyomo ũtesĩ. (Meko 2:6-12) Ĩndĩ etĩkĩwʼa mauta onthe metĩkĩawʼa na nzĩa ya ũsengyʼo o tondũ ala amanyĩwʼa ta 120 metĩkĩwʼe? Aiee. Nĩkĩ? Nũndũ o na ala angĩ maĩ Yelusaleme mũthenya ũsu mesie kwĩtĩkĩwʼa mauta maivatiswa. (Meko 2:38) Na ĩla metĩkĩiwʼe vai nĩmĩ sya mwaki syaaoneka mĩtwenĩ yoo. O na eka ũu, ti Aklĩsto onthe maitwʼĩka etĩkĩwʼa mauta metĩkĩawʼa veva mũtheu ĩla meũvatiswa. Mo Asamalia metĩkĩwʼe veva mũtheu kavinda kanini mamina kũvatiswa. (Meko 8:14-17) Ĩndĩ kwĩtĩkĩwʼa mauta kwa Kolinelio na andũ make kwaĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ũndũ andũ meesĩ nũndũ metĩkĩwʼe veva mũtheu o na mate avatise.—Meko 10:44-48.

6. Etĩkĩwʼa mauta onthe methĩawa manengetwe kyaũ, na kĩmaĩkĩĩthasya ata?

⁶ Kwoou etĩkĩwʼa mauta mayaaĩtĩkĩwʼa veva mũtheu ũndũ ũmwe kana ĩvinda yĩmwe. Nĩvatonyeka ũkethĩa amwe meetĩkĩlile vau kwa vau kana nĩmetĩkĩwʼa mauta, namo angĩ noĩthwa makuie ĩvinda kwĩtĩkĩla kana nĩ etĩkĩwʼa mauta. Ĩndĩ o na ethĩwa kĩla ũmwe etĩkĩwʼe veva mũtheu ata, onthe methĩawa na kĩla mũtũmwa Vaulo wakĩeleisye na ndeto ii: ‘Mwamwĩtĩkĩla, nĩmwekĩiwe ũsiĩlo, nawʼo nĩ veva mũtheu ũla wathaniwe, nake nĩ ngwatĩlĩlyo ya ũtiĩwa witũ.’ (Aev. 1:13, 14) Ĩla metĩkĩwʼa veva mũtheu, veva ũsu wĩthĩawa ũtonya kũelekanwʼa na ngwatĩlĩlyo, kana kwa ndeto ingĩ, kĩndũ kya kũmaĩkĩĩthya nĩ anyuve methi ĩtunĩ. Nũndũ wa ngwatĩlĩlyo ĩsu wakwata, Mũklĩsto mwĩtĩkĩwʼa mauta ndethĩawa na nzika kana nĩ mũnyuve.—Soma 2 Akolintho 1:21, 22; 5:5.

7. No nginya kĩla Mũklĩsto mwĩtĩkĩwʼa mauta eke ata nĩ kana ekwata mũthĩnzĩo wa kũthi ĩtunĩ?

⁷ Ĩndĩ ũu nĩkwonanyʼa kana Mũklĩsto akwata ngwatĩlĩlyo ĩsu ndatĩa kũthi ĩtunĩ? Aiee. Kĩla wĩthĩawa ate na nzika nakyo nĩ kana we nĩmũthokye. Ĩndĩ enda ekwata mũthĩnzĩo wa kũthi ĩtunĩ no nginya ekale e mũĩkĩĩku. Vetelo aisye ũũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu: ‘Kwondũ wa ũu, ana-a-asa, thangaai mũno mũlũlũmĩlye kwĩtwa kwenyu na kũnyuvwa kwenyu: nũndũ ethĩwa nĩmũkwĩka maũndũ asu, mũikalulutĩka o na ĩndĩĩ: Nũndũ o ũu mũkanengwa na ũlau kũlika ũsumbĩnĩ wa tene na tene wa Mwĩaĩi waitũ na Mũtangĩĩi Yesũ Klĩsto.’ (2 Vet. 1:10, 11) Kwoou no nginya kĩla Mũklĩsto mwĩtĩkĩwʼa mauta atate ũndũ vatonyeka ekale e mũĩkĩĩku. Aema kwĩka ũu, wĩto ũla wakwatie wa kũthi ĩtunĩ ndũkamũtethya.—Aevl. 3:1; Ũvu. 2:10.

MŨNDŨ AMANYAA ATA?

8, 9. (a) Nĩkĩ andũ aingĩ monaa ve vinya mũno kũelewa ũndũ mũndũ wĩtĩkĩawʼa mauta? (b) Mũndũ amanyaa ata kana e na wĩto wa kũthi ĩtunĩ?

⁸ Ũmũnthĩ andũ aingĩ ma Ngai no mone ve vinya mũno kũelewa ũndũ mũndũ wĩtĩkĩawʼa veva mũtheu. Na nengĩ nĩ wʼo ti laisi kũelewa nũndũ ũsu nĩ ũndũ ũtaamakwata. Kĩeleelo kya Ngai kĩyaĩ andũ mekale ĩtunĩ ĩndĩ kyaĩ mekale ĩũlũ wa nthĩ tene na tene. (Mwa. 1:28; Sav. 37:29) O na ũu wĩ o vo, Ngai nĩwĩkĩte mũvango wa mwanya mũno wa kũnyuva amwe metwʼĩka asumbĩ na athembi ĩtunĩ. Ĩla Ngai wanyuva ũmwe, mosũanĩo make na mawoni make nĩmavĩndũkaa mũno, na nĩwambĩĩaa kwĩthĩwa na mea ma kũthi ĩtunĩ.—Soma Aeveso 1:18.

⁹ Ĩndĩ mũndũ amanyaa ata kana e na wĩto wa kũthi ĩtunĩ, kana kwa ndeto ingĩ, nũnengetwe ĩla ngwatĩlĩlyo? Ũsũngĩo wĩ ndetonĩ ila Vaulo waandĩkĩe Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta ala maĩ Lomi, ala “meetiwe methĩwe atheu.” Ameie: ‘Mũiaaosa veva wa ũkombo ĩngĩ ũetae wʼĩa; ĩndĩ nĩmwoosie veva wa kũtuwa ana, kwondũ wa ũu nĩtwĩkaĩlaa, tũkyasya, Nau, Asa. Ũla Veva mwene akũsĩĩaa vamwe na maveva maitũ, kana ithyĩ twĩ syana sya Ngai.’ (Alo. 1:7; 8:15, 16) Kwa ũkuvĩ, Ngai atũmĩaa veva mũtheu kũĩkĩĩthya mũndũ kana nũthoketwʼe ĩtunĩ esumbĩka Ũsumbĩnĩ wa Ngai.—1 Ath. 2:12.

10. Ĩandĩko ya 1 Yoana 2:27 yĩthĩawa yĩyonanyʼa ata ĩla yĩkwasya kana etĩkĩwʼa mauta mai na vata wa kũmanyĩwʼa nĩ mũndũ ũngĩ?

¹⁰ Ala metĩtwe nĩ Ngai methi kũsumbĩka ĩtunĩ mayĩthĩawa me na vata wa kũkũsĩĩwa nĩ mũndũ. Mayĩthĩawa me na vata wa mũndũ ũngĩ amaĩkĩĩthye kĩla kĩkĩkie nthĩnĩ woo. Nĩkĩ? Nũndũ ĩla Yeova wamina kũmanyuva, ndamatiaa me na nzika o na vanini ilĩkonĩ syoo na ngoonĩ syoo. Mũtũmwa Yoana aandĩkĩe Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta atĩĩ: “Mwĩ amenesye mauta [kana, etĩkĩsye mauta] kuma kwa ũla Mũtheu, na nĩmwĩsĩ maũndũ onthe.” Aendeeie kwasya: “Nenyu, kũmenewʼa mauta kũla mwanengiwe nĩwe nĩkwĩkalĩte nthĩnĩ wenyu na mũi na vata wa kũmanyĩwʼa nĩ mũndũ; ĩndĩ nũndũ kũmenewʼa mauta kũla kumaa kwake nĩkũmũmanyĩasya maũndũ onthe, na nĩ kwa wʼo, na ti ũvũngũ, na o ũndũ kwamũmanyĩisye, ĩkalai nthĩnĩ wake.” (1 Yoa. 2:20, 27) Etĩkĩwʼa mauta nĩmendaa kũmanyĩwʼa nĩ Yeova o ta andũ ala angĩ. Ĩndĩ mayĩthĩawa na vata wa kũmanyĩwʼa, kana kwa ndeto ingĩ, kũĩkĩĩthwʼa nĩ mũndũ kana mo nĩ etĩkĩsye mauta. Nĩkĩ? Nũndũ nĩmaĩkĩĩthĩtwʼe ũu nĩ vinya ũla mũnene vyũ, nawʼo nĩ ũla veva mũtheu wa Ngai!

ŨNDŨ ‘MASYAAWA ĨNGĨ’

11, 12. Nĩ makũlyo meva Mũklĩsto mwĩtĩkĩwʼa mauta ũtonya kwĩkũlya, ĩndĩ nĩ ũndũ wĩva ũtesa kwĩthĩwa na nzika nawʼo?

¹¹ Ĩla veva mũtheu wakũsĩĩa Mũklĩsto kana nĩwetĩkĩwʼa mauta, Mũklĩsto ũsu nũvĩndũkaa mũno. Yesũ aeleisye ũndũ ũsu asya kana kũu nĩ ‘kũsyawa kuma ĩũlũ,’ kana kwa ndeto ingĩ, kũsyawa ĩngĩ.^[2] (Yoa. 3:3, 5) O na aendeeie kũelesya ũndũ ũsu atĩĩ: “Ndũkasengʼe nũndũ nakwĩa, Mũvaka mũsyawe kuma ĩũlũ. Kĩseve nĩkĩuutanaa o kũla kĩkwenda, naku nĩwĩwʼaa wasya wakyo, ĩndĩ ndwĩsĩ kũla kyumaa, na kũla kĩendaa: nĩwʼo wĩthĩawa ũla ũsyaĩtwe nĩ Veva.” (Yoa. 3:7, 8) Nĩ wʼo, ti ũndũ wĩ laisi kũelesya nesa mũndũ ũte mũnyuve ũndũ ala anyuve mewʼaa.

¹² No kwĩthĩwa andũ ala metĩkĩwʼe mauta matonya kwĩkũlya atĩĩ: ‘Nĩkĩ ninyie nĩnyuviwe? Nĩkĩ vatananyuvwa mũndũ ũngĩ eka nyie?’ O na no mone mo mataĩle kũnyuvwa. Ĩndĩ mayĩthĩawa na nzika kana nĩmanyuvĩtwe. Nĩmewʼaa mũyo mwingĩ na nĩmatũngaa mũvea nũndũ wa mũthĩnzĩo ũsu. Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta mewʼaa tondũ Vetelo weewʼaa ĩla waveveewe kũandĩka ndeto ii: “Nakathwe Ngai, Ĩthe wa Mwĩaĩi waitũ Yesũ Klĩsto, ũla kwĩanana na tei wake mwingĩ watũsyaie ĩngĩ twĩthĩwe na wĩkwatyo wĩ thayũ kwondũ wa kũthayũũka kwa Yesũ Klĩsto kuma akwʼũnĩ, twĩthĩwe na ũtiĩwa ũtanangĩkaa, na ũtavukaa, na ũtathelaa, wiĩtwe ĩtunĩ kwondũ wenyu.” (1 Vet. 1:3, 4) Ĩla etĩkĩwʼa mauta masoma ndeto isu mayĩthĩawa na nzika nongi kana nĩmo meũtavwʼa ndeto isu nĩ Ĩthe woo wa ĩtunĩ.

13. Ala metĩkĩwʼa mauta maalyũkaa ata, na nĩ kyaũ kĩtumaa maalyũka?

¹³ Mũklĩsto mwĩtĩkĩwʼa mauta atanamba kũkũsĩĩwa nĩ veva wa Ngai, aĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ. Nĩwaĩ na mea ma kwĩsa kwona ĩvinda yĩla Yeova ũkathesya nthĩ ĩno, na nĩwendaa kwona aiathimwa mũno vamwe na ala angĩ. O na nũtonya kwĩthĩwa akũnaa visa aithokya andũ ala make makwie maumĩte mbũanĩ. Nĩwendaa kwona ailyĩ vandũ wĩyakĩe we mwene na aiya matunda ma mĩtĩ wĩvandĩe. (Isa. 65:21-23) Nĩkĩ ĩndĩ mosũanĩo make mavĩndũkie? Ti atĩ eekie kwĩwʼa akola wĩkwatyo ũsu. O na ti atĩ eekie kũvĩndũa mesilya nũndũ wa mathĩna maito waĩ namo ngoonĩ kana mathĩna angĩ maingĩ. Ndaakola kwĩthĩwa na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ aĩ nũndũ oonie kwĩkala kũũ ĩũlũ wa nthĩ tene na tene ta kũtonya kwĩthĩwa na mĩnoo kana ũtulu, o na ti atĩ endaa akwate kamwanya ka kũmanya ĩtunĩ. Ĩndĩ aalyũkile nũndũ veva mũtheu wa Ngai nĩwamwĩtie, kana nĩwamũthokisye, na wasyoka waalyũla mosũanĩo make na wĩkwatyo wake.

14. Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta mewʼaa ata ĩla me kũũ ĩũlũ wa nthĩ?

¹⁴ Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, Nĩtwaĩle kwona etĩkĩwʼa mauta ta mendaa mũno kũkwʼa nĩ kana mathi ĩtunĩ? Vaulo aveveeiwe aandĩka atĩĩ: ‘Tũendee kwĩkala ĩeemanĩ yĩĩ ya kũũ nthĩ, nĩtũlumaa tũyĩwʼa twĩ avinyĩĩe. Ti atĩ twĩenda mwĩĩ ũũ twĩ nawʼo wa kũũ nthĩ ũvetwe, ĩndĩ twĩenda ũvwʼĩkwe ũla wumaa ĩtunĩ, nĩ kana kĩla kĩkusaa kĩmelwʼe nĩ thayũ.’ (2 Ako. 5:4, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Kwoou mayĩthĩawa manoetwʼe nĩ kwĩkala kũũ nthĩ, ũkethĩa nĩ ta mekwenda makwʼe mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. Kĩvathũkanyʼo na ũu, nĩmendaa mũno kũtũmĩa kĩla mũthenya me kũũ nthĩ kũmũthũkũma Yeova me vamwe na anyanyae moo na andũ ma mũsyĩ. Ĩndĩ o na ethĩwa makwetye ata, mayĩsaa kũlwa nĩ wĩkwatyo mũseo ki ũla me nawʼo wa ĩvinda yũkĩte.—1 Ako. 15:53; 2 Vet. 1:4; 1 Yoa. 3:2, 3; Ũvu. 20:6.

WE WĨ NA WĨTO WA KŨTHI ĨTUNĨ?

15. Nĩ maũndũ meva matesa kwonanyʼa kana mũndũ nĩwĩtĩkĩwʼe mauta?

¹⁵ No kwĩthĩwa wĩkũlasya kana wĩ ũmwe katĩ wa ala me na wĩto wa kũthi ĩtunĩ. Ethĩwa nĩwonaa ta wĩ ũmwe mũnyuve, kwasũanĩa makũlyo aa ma vata. We nĩwĩthĩawa na kĩthito kingĩ mũno ũtavanyʼanĩ? We nĩwĩthĩawa na kĩthito kingĩ kya kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, na nĩwendete kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa “maũndũ maliku ma Ngai”? (1 Ako. 2:10) Nĩwonete Yeova aikũathima kwa nzĩa ya mwanya ũtavanyʼanĩ? Nĩwĩwʼaa wendete mũno kwĩka kwenda kwa Yeova? Nĩwĩwʼaa wendete mũno vyũ kũtetheesya ala angĩ mamũthũkũme Yeova? Na nĩwĩyoneete Yeova aikũtetheesya maũndũnĩ mana? Ethĩwa wasũngĩa makũlyo asu wasya, “Ĩĩ,” kwʼo kũu nĩ kwonanyʼa kana wĩ na wĩto wa kũthi ĩtunĩ? Aiee, ti wʼo. Nĩkĩ ti wʼo? Nũndũ ala me na wĩto wa kũthi ĩtunĩ ti mo me oka methĩawa mailyĩ ũu. Veva wa Yeova ũtetheeasya ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ tene na tene o ũndũ ũmwe na ũndũ ũtetheeasya ala me na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. Na eka ũu, ethĩwa nĩwĩthĩawa na nzika kana wĩ na wĩto wa kũthi ĩtunĩ, ũndũ ũsu wĩonanyʼa kana ndwĩ na wĩto ũsu. Ala manyuvĩtwe nĩ Yeova mayĩthĩawa na nzika kana nũmanyuvĩte! Methĩawa mesĩ nesa ki!

16. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana ti onthe maakwata veva mũtheu wa Ngai me na wĩto wa kũthi ĩtunĩ?

¹⁶ Maandĩko nĩmawetete aũme aingĩ maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, ala veva mũtheu wathũkũmaa na vinya mũnene nthĩnĩ woo, o na kau mayaĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. Ũmwe woo aĩ Yoana Mũvatisi. Yesũ nĩwamũkathie Yoana mũno ĩndĩ asyoka asya ndakethĩwa ũmwe katĩ wa ala makasumbĩka Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. (Mt. 11:10, 11) O nake Ndaviti nĩwatongoewʼe nĩ veva mũtheu. (1 Sam. 16:13) Veva mũtheu nĩwamũtetheeisye aelewa maũndũ maliku ĩũlũ wa Yeova, o na nĩwaveveeiwe aandĩka ilungu kauta sya Mbivilia. (Mko. 12:36) Ĩndĩ mũthenya wa Vendekosito, Vetelo aisye kana Ndaviti “ndaambata ĩtunĩ.” (Meko 2:34) O na kau veva mũtheu nĩwathũkũmaa na vinya mũnene nthĩnĩ wa andũ asu, ndwaamakũsĩĩa kana nĩ anyuve methi ĩtunĩ. Ũu ndwaaonanyʼa kana ve vandũ matielye kana mayaaĩlĩte. Ĩndĩ woonanisye kana Yeova akamathayũũkya mekale nthĩ nzaũ.—Yoa. 5:28, 29; Meko 24:15.

17, 18. (a) Athũkũmi aingĩ ma Ngai ũmũnthĩ me na wĩkwatyo wĩva? (b) Nĩ makũlyo meva masũngĩĩtwe ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

¹⁷ Athũkũmi aingĩ ma Ngai ũmũnthĩ mai na wĩto wa kũthi ĩtunĩ. Me na wĩkwatyo o ũla waĩ na Ndaviti, Yoana Mũvatisi, na aũme na aka aingĩ aĩkĩĩku ma tene. O ta Avalaamu, meteele mũno kwĩsa kwĩkala masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. (Aevl. 11:10) Namo ala yu matiele katĩ wa ala me na wĩkwatyo wa kũthi kũsumbĩka ĩtunĩ nĩ avũthũ mũno. (Ũvu. 12:17) Ũu wĩonanyʼa kana aingĩ katĩ wa ala 144,000 manyuvĩtwe nĩmakwie me aĩkĩĩku.

¹⁸ Kwoou ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ ĩũlũ wa nthĩ maĩle kwĩthĩwa na woni mwaũ moona Mũklĩsto ũkwasya e na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ? Nao woona ũmwe kĩkundinĩ kyenyu aiya kĩmũtũ na ainywʼa mbinyu ĩvindanĩ ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, waĩle kwĩka ata? Nĩwaĩlĩte kũthĩnĩka woona ũtalo wa ala maasyaa me na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ ũendeee kwongeleka? Makũlyo asu nĩmasũngĩĩtwe ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.