Ĩthĩwa na Veva ta Ũla Waĩ na Athani

WE NĨWĨSĨ ũvwʼanene na ala athani ma tene kwa nzĩa yĩva? Kĩlungunĩ kĩtawa “Glossary of Bible Terms” kĩla kĩ ĩla Mbivilianĩ ya 2013 ya New World Translation ndeto “mwathani” ĩeleetwʼe ũũ: “Ũla ũtavasya ala angĩ ĩũlũ wa ieleelo sya Ngai. Athani matavasya andũ ndeto sya Ngai. Na maũndũ amwe mamatavasya nĩ mawathani ma Yeova na momanyĩsyo make, vamwe na mĩao yake, na mosilĩlo make.” Naku we o na kau ndwĩthĩawa ũyathana, nũtavanasya ndeto sya Ngai kwa kũtavya andũ kĩla kĩ Ndetonĩ yake.—Mt. 24:14.

Nĩtũnengetwe ndaĩa nene mũno ya kũtavya ala angĩ ĩũlũ wa Ngai witũ, Yeova, na kũmamanyĩsya kĩeleelo kyake kwondũ wa andũ. Tũtethasya wĩa ũsu vamwe na ũla ‘mũlaĩka ũũlũkĩle ĩtunĩ katĩ.’ (Ũvu. 14:6) Ĩndĩ nĩtũtonya kũkwatwa nĩ maũndũ me vinya nginya tũkona kũtethya wĩa ũsu tate ndaĩa nene. Maũndũ amwe matonya kũtũkwata nĩ meva? Nĩtũtonya kwĩthĩwa na mĩnoo, tũkakwʼa ngoo, kana tũkona ta tũte ma vata. O namo ala athani aĩkĩĩku ma tene nĩmakwatiwe nĩ maũndũ ta asu, ĩndĩ mayaaĩkya ngoo. Nake Yeova nĩwamatetheeisye meanĩsya mawĩa ala wamanengete. Kwaekai tũneene ĩũlũ wa amwe moo nĩ kana twone ũndũ tũtonya kwĩyĩelekanyʼa namo.

MAĨ NA KĨTHETHEESYO WĨANĨ WOO

Mavinda amwe nĩtũtonya kũnowʼa nĩ maũndũ ala twĩkaa kĩla mũthenya ũkethĩa twĩĩwʼa tũtathi ũtavanyʼa. Vate nzika, ti ũthũku kũthyũmũa nũndũ o nake Yesũ na atũmwa make nĩmathyũmũaa. (Mko. 6:31) Ĩndĩ kwamba kũsũanĩa ĩũlũ wa Esekieli ĩvinda waĩ Mbaviloni. E kũu vamwe na Aisilaeli ala angĩ maĩ manatavwa Yelusaleme makatwawa kũu nĩwanengiwe wĩa mũna atethye. Ĩvinda yĩmwe Ngai amwĩie ose ĩvali na aivana ĩũlũ wayo ndũa ya Yelusaleme. Na nĩ kana ndũa ĩsu wavanie ĩvalinĩ yĩkale ta yĩlingĩlĩtwe nĩ ita, Esekieli eeiwe nĩekumbĩĩe ĩvali yĩu akomete na ĩvava yake ya kwʼoko kwa aka kwa ĩvinda ya mĩthenya 390, na aisyoka eke oou akomete na ĩvava yake ya kwʼoko kwa aũme kwa ĩvinda ya mĩthenya 40. Yeova eeie Esekieli atĩĩ: “Sisya, nĩngũkwĩkĩa syĩndũ sya ũkwova, na ndũkealyũla, kũvika yĩla ũkeanĩsya mĩthenya ya kũtwʼĩkanĩwʼa kwaku.” (Esek. 4:1-8) No nginya Aisilaeli asu maĩ atave makethĩwa mendie kũmanya nĩ kyaũ Esekieli waendeesye. Esekieli eeaĩwe athũkũme wĩa ũsu wĩ mĩnoo kwa ĩvinda yĩthonokete mwaka ũmwe. Mwathani ũsu esaa kwĩanĩsya wĩa ũsu ata?

Esekieli nĩweesĩ nĩkĩ wanengiwe wĩa wa kwathana. Ĩla Ngai wamũtũmaa amwĩie atĩĩ: “Nao, ethĩwa [Aisilaeli] makeewʼa, kana matikewʼa . . . , nĩmakamanya kana kwaĩ mwathani katĩ woo.” (Esek. 2:5) Esekieli ekalaa alilikene nĩkĩ wanengiwe wĩa wa kwathana. Nũndũ wa kĩtumi kyu atethisye na ngenda wĩa ũla wanengiwe wa kũkoma ekumbĩĩe yĩla ĩvali wavanĩte ndũa ya Yelusaleme. Kwĩka ũu kwoonanisye aĩ mwathani wa wʼo. Ĩtina e na Aisilaeli ala angĩ maĩ Mbaviloni nĩmakwatie livoti ĩkwasya kana “ndũa nĩ ngũne.” Vate nzika, Aisilaeli nĩmamanyie kana kwaĩ mwathani katĩ woo.—Esek. 33:21, 33.

Ũmũnthĩ nĩtũtavasya andũ kana nthĩ yonthe ya Satani yeteele kwanangwa. O na ethĩwa twĩ anou, nĩtũtũmĩaa vinya witũ kũtavya andũ ĩũlũ wa Ndeto ya Ngai, kũsyokea ala mendeewʼa, na kũmamanyĩsya Mbivilia. Na ĩla twoona mawathani ala makonetye mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno maendeee kwĩanĩa, twĩwʼaa twĩ eanĩe nũndũ twĩthĩawa twatũmĩwa ta “ũla ũtavasya ala angĩ ĩũlũ wa ieleelo sya Ngai.”

O NA KAU NĨMAKUSAA NGOO, NĨMOOSAA VINYA

Tũtethasya wĩa witũ na kĩthetheesyo tũtetheewʼe nĩ veva wa Yeova. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, mavinda kwa mavinda nĩtũtonya kũkwʼa ngoo twoona andũ mailea ũvoo ũla tũũmatavya. Kwoou nũseo tũkalilikanaa ngelekanyʼo ya mwathani Yelemia. Nĩwavũĩwe ngũĩ, aumangwa, na athekeewa nũndũ wa kũtavya Aisilaeli ũvoo wa Ngai. O na ve vandũ vavikiwe Yelemia asya: “Ndikamũweta, kana kũneena ĩngĩ syĩtwanĩ yake.” Yelemia aĩ mũndũ o taitũ. Ĩndĩ o na kau nĩwakusaa ngoo, ndaaeka kũtavanyʼa ũvoo wa Ngai. Nĩkĩ? Nũndũ asyokie asya atĩĩ: “Ngoonĩ yakwa ve ta mwaki mwakanu ũvingĩĩtwe mavĩndĩnĩ makwa, na nĩ na mĩnoo ũndũ wa kũmĩĩsya, o na nditonya kwĩsiĩĩa.”—Yel. 20:7-9.

O naitũ no twĩke ta Yelemia ĩla twakwʼa ngoo nũndũ wa kwona andũ mate kwĩtĩkĩla ũvoo witũ. Tũtonya kwĩka ũu kwa kũsũanĩa ĩũlũ wa ũvoo ũla tũtavanasya. Tweeka ũu tũkeewʼaa ta ve ‘mwaki mwakanu ũvingĩĩtwe mavĩndĩnĩ maitũ.’ Na tweethĩwa na kĩmanyĩo kya kũsomaa Mbivilia kĩla mũthenya, mwaki ũsu ũkekalaa wakanĩte mavĩndĩnĩ maitũ.

NĨMATATIE METHĨWE NA WONI MŨSEO

Aklĩsto amwe nĩmewʼaa mate eanĩe manewa wĩa mate kũũelewa nesa. O nake mwathani Osea nũtonya kwĩthĩwa eewie oou. Yeova amwĩaĩe atĩĩ: “Enda, wĩtwaĩe kĩveti ĩlwaya na syana sya ũmalwaya.” (Osea 1:2) Kwasũanĩa ũvangĩte kũtwaana na ũyĩwa nĩ Ngai ũthi ũtwae mũndũ mũka ĩlwaya! Ĩndĩ Osea nĩweetĩkĩlile kwĩka ũu. Nĩwatwaie Ngomeli na mekalangĩte Ngomeli asyaa kavĩsĩ. Ĩtina wa ĩvinda nĩwasyaie kelĩtu na asyoka asyaa kavĩsĩ kangĩ. Nĩvatonyeka ũkethĩa syana isu ilĩ sya ĩtina syaĩ sya ũmalwaya. Yeova nĩwatavĩtye Osea kana mũndũ mũka ũla ũkatwaa “akaatĩĩa endwa make.” Ndeto ĩsu “endwa” yĩonanyʼa kana kĩveti kĩu kyendete aũme aingĩ. Na ĩndĩ kyamina kũsembanyʼa na endwa makyo Yeova aĩtye kĩkatata kũmũsyokea Osea. Yu keka nue mwathani ũsu, nĩwĩtĩkĩla kĩveti kĩu ĩngĩ? Ĩndĩ ũu nĩwʼo Yeova weeie Osea nĩeke! O na mwathani ũsu aumisye mbesa mbingĩ mũno nĩ kana akyose ĩngĩ.—Osea 2:7; 3:1-5.

Osea nũtonya kwĩthĩwa asengʼaa kwĩka maũndũ asu weeĩtwe eke kwesaa kũtethya ata. Ĩndĩ nũndũ Osea nĩweekie ũndũ weeĩtwe, ũmũnthĩ nĩtũmanyaa nesa vyũ woo ũla Ngai Mwene Vinya Wʼonthe weewie ĩla Aisilaeli mamũtiie na maatĩĩa ngai ingĩ. Na ũwʼo nĩ kana Aisilaeli amwe ala maĩ na ngoo nzeo nĩmamũsyokeie Ngai.

Vai mũndũ o na ũmwe ũmũnthĩ waaĩwa nĩ Ngai ‘atwae kĩveti ĩlwaya.’ Ĩndĩ ve kĩndũ tũtonya kwĩmanyĩsya twasisya ũndũ Osea weetĩkĩlile na ngenda kwĩka ũndũ weeĩtwe. Ũndũ ũmwe tũkwĩmanyĩsya nĩ kana nĩtwaĩle kwĩtĩkĩla na ngenda wĩa wa kũtavanyʼa “andũnĩ, [na] nyũmba na nyũmba,” o na ethĩwa twĩwʼaa tũte eanĩe tũyĩka ũu. (Meko 20:20) No kwĩthĩwa wonaa nzĩa imwe sya kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ syĩ vinya mũno. O na andũ aingĩ memanyĩasya na Ngũsĩ sya Yeova maasyaa kana nĩmatanĩaa kwĩmanyĩsya Mbivilia, ĩndĩ maasyaa mayĩsa kũthi maikũnanga mĩomo ya andũ angĩ mamatavye ũvoo. Mũthya aingĩ moo mekalaa makesa kũtethya wĩa ũsu moonaa mataũtonya. Ve ũndũ weemanyĩsya vau?

Ve ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩmanyĩsya twasisya ũndũ Osea weetĩkĩlile kwĩka ũndũ weeĩtwe nĩeke. Keka nĩwendaa ethĩwa eesũvanie ndakatwae kĩla kĩveti. Na we kwasũanĩa nĩ mũndũ ũngĩ wĩva wĩthĩwa aamanya kana Osea nĩwatavĩtwʼe eke ũndũ ũsu keka ũ Osea mwene ndaandĩka ũvoo ũsu? O naitũ no tũkwatwe nĩ ũndũ ta ũsu. Nĩtũtonya kũkwata mwanya mũseo wa kũtavya mũndũ ũngĩ ĩũlũ wa Yeova na ũyĩthĩa vai mũndũ ũngĩ wĩsĩ kana nĩtũnakwatie mwanya ta ũsu. Ve mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Anna kuma Amelika wakwatiwe nĩ ũndũ ta ũsu. Mwĩĩtu-a-asa ũsu e sekondalĩ na mũthenya ũmwe me kĩlasinĩ meeiwe nĩ mwalimũ woo nĩmaandĩke ũvoo ĩũlũ wa ũndũ mũna kĩla ũmwe waĩkĩĩe vyũ, na ĩndĩ kĩla ũmwe ayũka eyũmbanĩtye kũelesya ala angĩ nginya metĩkĩlane nake. Anna ethĩwa aemie kũtũmĩa mwanya ũsu kumya ũkũsĩ. Ĩndĩ nĩwamanyie kana ũsu waĩ mwanya wanengwa nĩ Ngai. Nĩweesĩ kana ĩla ũkũmatavya nĩmatonya kũema kwĩtĩkĩlana nake, ĩndĩ nĩwavoyie Yeova na eewʼa amesya wendi wa kũtũmĩa mwanya ũsu nesa. Aandĩkie ũvoo wĩ na kyongo “Syũmbe Syeekie Kwĩyumĩlya: Ũu Nĩ Wʼo?”

Kĩlasinĩ kyoo vaĩ mwĩĩtu ũmwe waĩkĩĩaa kana syũmbe syeekie kwĩyumĩlya. Ĩla Anna wasomeie kĩlasi kĩu ũla ũvoo waandĩkĩte, mwĩĩtu ũsu amũkananĩisye na makũlyo kĩatĩanĩsyo. Ĩndĩ Anna nĩweeteteie nesa. Mwalimũ woo nĩwendeeiwʼe mũno na anenga Anna mũthĩnzĩo nũndũ nowe waandĩkĩte ũvoo mũseo ũkethĩa mũndũ no etĩkĩlane nawʼo. Kuma ĩvinda yĩu Anna nũneenete mavinda kauta ĩũlũ wa wũmbi e na mwĩĩtu ũsu wamũkananĩasya. Nũndũ nĩwatũmĩie mwanya ũsu wanengiwe nĩ Yeova nesa, aĩtye atĩĩ: “Yu nĩndavanasya vyũ ũvoo mũseo ndeũkĩa.”

O na kau ithyĩ tũi athani tondũ ala athani ma tene meethĩawa mailyĩ, ĩla tweeyumya vyũ o tondũ Esekieli, Yelemia, na Osea meeyumisye, no twĩanĩsye kĩla Yeova wendaa twĩke ũmũnthĩ! Ĩvinda ya ũthaithi wa mũsyĩ kana o ĩla ũkwĩmanyĩsya wĩ weka, wĩona ata ũkemanyĩsya ĩũlũ wa athani angĩ ma tene na ũisũanĩa ũndũ ũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo syoo