We Nũmwĩsĩ Yeova Ũndũ Noa, Ndanieli, na Yovu Mamwĩsĩ?

1-3. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũmũthũkũma Ngai twĩ aĩkĩĩku mĩthenyanĩ ĩno ya mũminũkĩlyo? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

O ŨNDŨ tũendeee kũthengeea mũminũkĩlyo, athũku meendeea ‘kumĩlanga ta nyeki.’ (Sav. 92:7) Kwoou ti ũsengyʼo kwona mĩkalĩle ya andũ ĩendeee kũthũkĩĩa. Ĩndĩ ithyĩ o na kau tũtwĩe nthĩ ĩilyĩ ũu, Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “Kũla kwĩ ũthũkũ ĩthĩwai tũũkenge, ĩndĩ kĩlĩkonĩ ĩthĩwai mwĩ aima.” Tũtonya kwĩka ũu ata?—1 Ako. 14:20.

² Ĩandĩko ya mũsingi nĩyĩsũngĩĩte. Ndeto imwe syĩ ĩandĩkonĩ yĩu syaĩtye: “Ala mamanthaa Yeova mamanyaa maũndũ onthe.” Asu nĩ maũndũ onthe ala matonya kũtuma tũmwendeesya Yeova. (Nth. 28:5) Kĩu nokyo kĩneenewe ĩandĩkonĩ ya Nthimo 2:7, 9, yĩla yaĩtye kana Yeova “aiaa ũĩ mwĩanĩu kwondũ wa ala alũngalu.” Na nũndũ wa ũu ala alũngalu ‘nĩmamanyaa ũlũngalu na ũsili wa wʼo, na katĩ, ĩĩ, kĩla nzĩa nzeo.’

³ Noa, Ndanieli, na Yovu maĩ na ũĩ ũsu. (Esek. 14:14) Na ũĩ ũsu nowʼo andũ ma Ngai me nawʼo ũmũnthĩ. Ĩndĩ we mwene wĩ nawʼo? We ‘nũmanyĩte maũndũ onthe’ ala mamwendeeasya Yeova? Nĩ kana wĩke ũu no nginya ũmũmanye nesa. Twĩ na ũndũ ũsu kĩlĩkonĩ, ekai tũneenee makũlyo aa: (1) Noa, Ndanieli, na Yovu mamũmanyie Ngai ata? (2) Ũmanyi ũsu wamatethisye ata? (3) Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo o tamo?

NOA AENDANASYA NA NGAI O NA KAU ATWĨE NTHĨ NTHŨKU

4. Noa amũmanyie Yeova ata, na kũmũmanya nesa kwamũtethisye ata?

⁴ Noa amũmanyie Yeova ata? Kuma tene vyũ andũ matanamba kwingĩva ĩũlũ wa nthĩ, athũkũmi ma Yeova nĩmemanyĩasya ĩũlũ wake kwa nzĩa itatũ. Mbee, nĩmamũmanyaa kwa kũsisya wũmbi, kelĩ, nĩmamanyĩawʼa nĩ ala angĩ mamwendete Ngai, na katatũ, nĩmemanyĩasya ũndũ ũilyĩ moona ũndũ ũkũmaathima nũndũ wa kũatĩĩa myolooto yake mĩlũngalu. (Isa. 48:18) Noa nĩwamanyaa kana Ngai e kwʼo asisya syĩndũ ila Ngai woombie, na o na eka ũu, kĩu nĩkyamũtetheeasya kũmanya nguma syake ila itonekaa, ta “vinya wake wa tene na tene na Ũ-Ngai wake.” (Alo. 1:20) Nũndũ wa ũu, Noa ndeekaa o kwĩtĩkĩla kana kwĩ Ngai, ĩndĩ nĩwamũĩkĩĩe vyũ.

5. Noa amanyie ata kĩeleelo kĩla Ngai waĩ nakyo ayũmba mũndũ?

⁵ Mũĩkĩĩo “wũkaa kwondũ wa kwĩwʼa.” (Alo. 10:17) We Noa eewie ĩũlũ wa Yeova ata? Ndalea kwĩthĩwa eewʼĩte maũndũ maingĩ aineena na andũ ma mũsyĩ. Mũndũ ũmwe ũtonya kwĩthĩwa amũmanyĩisye maũndũ maingĩ nĩ ĩthe, Lameki. Na Lameki aĩ mũĩkĩĩo mũlũmu na asyaiwe Atamu atanamba kũkwʼa. (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 8.) O nake ũmae wa Noa weetawa Methusela na ũmae wa Methusela weetawa Yaleti nĩ angĩ mamũmanyĩisye ĩũlũ wa Yeova, nũndũ o na ũ Yaleti esie kũkwʼa Noa e na myaka 366.a (Luka 3:36, 37) Atumĩa asu na iveti syoo nĩmatonya kwĩthĩwa ne mo mamanyĩisye Noa kana Yeova nĩwe woombie mũndũ, mamũmanyĩsya kana kĩeleelo kya Ngai kyaĩ nthĩ yusũe andũ alũngalu, na kana ũlei waambĩĩe Eteni na nĩwʼo waetete maũndũ mathũku ala Noa weeyoneaa na metho make. (Mwa. 1:28; 3:16-19, 24) O na Noa atwʼĩke amanyĩiwʼe nũũ, kĩla twĩsĩ nĩ kana maũndũ ala weemanyĩisye nĩmamũkiitie ngoo na matuma enda kũmũthũkũma Ngai.—Mwa. 6:9.

6, 7. Wĩkwatyo ũla Noa waĩ nawʼo walũlũmĩilye mũĩkĩĩo wake ata?

⁶ Nĩ kana mũndũ ethĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu no nginya ethĩwe na wĩkwatyo. Kwondũ wa ũu, kwasũanĩa ũndũ Noa weethĩiwe na mũĩkĩĩo ũlũmĩte amanya kana ĩsyĩtwa yake nĩyĩtonya kũnenga andũ wĩkwatyo. Ũalyũlo wa ĩsyĩtwa yake nũtonya kwĩthĩwa ne “Ũthyũmũo kana Ũkiakisyo.” (Mwa. 5:29) Nĩkyo kĩtumi Lameki waneenie ndeto ii e mũveveee: “[Noa] nĩwe ũkatũkiakisya . . . thĩnanĩ wa moko maitũ, kwondũ wa nthĩ ĩla Yeova waumanĩe.” Noa aĩ na wĩkwatyo kana Ngai nũkwaĩlya maũndũ. Nĩwaĩkĩĩĩte kana ũla “ũsyao” ũkatumba nzoka mũtwe, na kĩu nokyo Aveli na Enoko, ala maĩ ĩtina wake, maĩkĩĩaa.—Mwa. 3:15.

⁷ O na kau Noa ndaĩ esa kũelewa nesa wathani ũla wĩ nthĩnĩ wa Mwambĩlĩlyo 3:15, wathani ũsu nĩwamũnengete wĩkwatyo mũlũmu kana ve ĩvinda andũ makatangĩĩwa. O na ĩngĩ, ndeto isu syathaniwe mũũndanĩ wa Eteni nĩsyosanĩte na ila Enoko waneenie aitavanyʼa ũndũ Ngai ũkasilĩla ala athũku. (Yuta 14, 15) O na kau ndeto sya Enoko ikeanĩa nesa vyũ ĩvinda ya Ali–Maketoni, no nginya syĩthĩwe syalũlũmĩilye mũĩkĩĩo wa Noa na syamũnenga wĩkwatyo mũlũmu.

8. Kũmũmanya Ngai nesa kwasũvĩie Noa ata?

⁸ Kũmũmanya Ngai nesa kwatethisye Noa ata? Kwamũtetheeisye ethĩwe na mũĩkĩĩo na ũĩ wa Ngai, na kĩu nĩkyamũsũvĩie, na mũno mũno nĩkyasũvĩie ngwatanĩo yake na Yeova. Kwa ngelekanyʼo, nũndũ wa ũmanyi ũla waĩ nawʼo, “aendanasya na Ngai” na ndaĩ etĩkĩla kĩtindo kya ala matamwendete Ngai. O na ĩngĩ, ndaĩ esa kũkengwa nĩ ala alaĩka athũku meevwʼĩkie mĩĩ ya nyama na mooka ĩũlũ wa nthĩ. Alaĩka asu maĩ na ũtonyi ũthonokete wa mũndũ, na nũndũ wa ũu nĩmakengete andũ ala mataĩ na mũĩkĩĩo na ũmanyi. O na no kwĩthĩwa andũ mavikĩte vandũ makambĩĩa kũmathaitha. (Mwa. 6:1-4, 9) Na ve ũndũ ũngĩ Noa weesĩ. Nĩweesĩ kana andũ nĩmo meeiwe masyaane mausũsye nthĩ. (Mwa. 1:27, 28) Kwoou nĩweesĩ nesa kana mũlaĩka ndoombĩtwe atwae mũndũ mũka na maisyaa syana na nĩweesĩ kana kwĩka ũu nĩ kũmũvĩtĩsya Ngai. Kĩu kyaumĩlile ũtheinĩ ĩla alaĩka asu masyaie syana nene na syĩ vinya kwĩ andũ ala angĩ. Ĩtina wa ĩvinda, Ngai nĩwatavisye Noa kana nũkusya mbua mbingĩ anange ala athũku. Noa nĩwaĩkĩĩie vyũ ndeto isu sya Ngai, na kwondũ wa ũu aaka ngalawa ĩla yamũvonokisye vamwe na andũ make.—Aevl. 11:7.

9, 10. Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta Noa?

⁹ Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta Noa? Kĩla kya vata nĩ kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai na kĩthito, kũeka kĩla tweemanyĩsya kĩlike ngoonĩ, na ĩndĩ tũieka ũmanyi ũsu ũtũlũnge na ũitũtongoesya. (1 Vet. 1:13-15) Tweeka ũu tũkeethĩawa na mũĩkĩĩo mũlũmu na ũĩ wa Ngai. Kĩu kĩkatũsũvĩaa tũikawʼe nĩ mawũĩ ma Satani na tũikalikwe nĩ veva mũthũku wa nthĩ ĩno. (2 Ako. 2:11) Veva ũsu ũtumaa andũ menda mũno ũngʼendu na mĩkalĩle mĩthũku. Na eka ũu, nũtumaa andũ menda mũno kwĩanĩsya mĩmeo yoo. (1 Yoa. 2:15, 16) O na no ũtume ala mate na mũĩkĩĩo mũlũmu mavũthĩĩsya maũndũ ala meũtũĩkĩĩthya kana mũthenya wa Ngai nũthengeee. Kwavindĩĩsya kĩla Yesũ wawetie ĩla waelekanasya ĩvinda ya Noa na yĩĩ yitũ. Ndaaneenea mũno ũngʼendu ũla waĩ ĩvindanĩ ya Noa na mĩkalĩle ya ĩvinda yĩu, ĩndĩ aneeneie mũno mũisyo ũla ũtonya kũkwata mũndũ eelelũkwʼa na aieka kũmũthũkũma Ngai.—Soma Mathayo 24:36-39.

¹⁰ Ĩkũlye atĩĩ: ‘Wʼo mwĩkalĩle wakwa nĩwonanasya kana nĩnĩmwĩsĩ Yeova nesa? Wʼo mũĩkĩĩo wakwa nũtumaa nenda kũatĩĩa myolooto ya Ngai, na eka ũu, nĩnĩmanyĩasya angĩ myolooto ĩsu?’ Makũlyo asu no maũtetheesye kũmanya ethĩwa o naku ‘nũendanasya na Ngai’ kana ndwĩkaa ũu.

NDANIELI AĨ NA ŨĨ WA NGAI O NA KAU ATWĨE NA ANDŨ MATHAITHAA NGAI SYA ŨVŨNGŨ

11. (a) Ũtonya kwasya Ndanieli aeiwe ata wasũanĩa ũndũ wendete Ngai e wa mũika? (b) Ndanieli aĩ na nguma syĩva we wenda kwĩthĩwa nasyo?

¹¹ Ndanieli amũmanyie Yeova ata? Veonekana asyai ma Ndanieli nĩmamũmanyĩĩtye nesa kũmwenda Yeova na Ndeto yake. Nake Ndanieli nĩweekie ũu thayũnĩ wake wʼonthe. Twĩasya ũu nũndũ o na e mũkũũ no weemanyĩasya Maandĩko na kĩthito. (Nda. 9:1, 2) Ndanieli nĩwamwĩsĩ Ngai nesa, na nĩweesĩ maũndũ ala ũ Ngai weekĩte kwondũ wa Aisilaeli. Tũmanyaa ũu twasoma mboya ĩla wavoyie kuma ngoonĩ na enyivĩtye. Mboya ĩsu yĩ ĩandĩkonĩ ya Ndanieli 9:3-19. Wĩona ata ũkosa ĩvinda ũmĩsome na ũimĩvindĩĩsya? Ũimĩvindĩĩsya ĩkũlye yĩonanyʼa Ndanieli aĩ mũndũ wa mũthemba mwaũ.

12-14. (a) Ndanieli oonanisye ata kana aĩ na ũĩ wa Ngai? (b) Ndanieli aathimiwe ata nũndũ wa kũlũmanyʼa na Ngai ateũkĩa?

¹² Kũmũmanya Ngai nesa kwatethisye Ndanieli ata? Andũ ma Mbaviloni mathaithaa ngai sya ũvũngũ, na nũndũ wa ũu Ayuti ala aĩkĩĩku maĩ na ĩvinda yũmũ me kũu. Kwa ngelekanyʼo, Yeova eeĩte Ayuti atĩĩ: “Manthai mũuo wa ndũa vala namũtwaĩthisye mwĩ atave.” (Yel. 29:7) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, nĩmeesĩ kana Yeova eenda mamũthũkũme we e weka na ngoo yonthe. (Kuma 34:14) We Ndanieli atetheeiwʼe nĩ kyaũ amũthũkũme Yeova na ngoo yonthe na ĩvindanĩ o yĩu aimantha mũuo wa ndũa ĩsu? Ũĩ wa Ngai nĩwʼo wamũtetheeisye kũmanya kana mbee vyũ aaĩle kũmwĩwʼa Ngai, na ĩndĩ ayĩnyivĩsya asumbĩ ma nthĩ. Mwolooto ũsu nowʼo Yesũ wesie kũmanyĩsya ĩtina wa myaka maana maingĩ.—Luka 20:25.

¹³ Kwasũanĩa ũndũ Ndanieli weekie ĩla vaumiwʼe mwĩao ũvatanĩte kũvoya ngai ĩngĩ kana mũndũ o na wĩva eka mũsumbĩ e weka kwa mĩthenya 30. (Soma Ndanieli 6:7-10.) Ndanieli aĩ atonya kwĩlingya akasya, ‘Mĩthenya 30 ti kĩndũ!’ Ĩndĩ ndaaĩtĩkĩla mwĩao wa mũsumbĩ ũmũsiĩĩe kwĩka kĩla Maandĩko mamwĩaĩĩte. Na keka Ndanieli nĩwendaa ethĩwa atwie kũvoya evithanĩtye ndakamanyĩke. Ĩndĩ nĩweesĩ kana andũ nĩmeesĩ ũndũ wĩkaa kĩla mũthenya. Kwoou o na kau nĩweesĩ aendeea kwĩka o ũndũ wĩkaa eĩlikya mũisyonĩ, ndaaĩtĩkĩla kwĩka kaũndũ katonya kũtuma andũ masũanĩa nĩ ta waeka kũmũthaitha Yeova.

¹⁴ Nũndũ Ndanieli nĩwaendeeie kũlũmanyʼa na Yeova na aũngama na ũkũmbaũ, Yeova nĩweekie kyama amwovosya ndakoawe kĩkwʼũ kya thĩna. Ũsu waĩ ũathimo mũnene mũno! Ũtwi ũsu wa Ndanieli nĩwatumie andũ kuma isio syonthe Ũsumbĩnĩ wa Metia na Velisia makwata ũkũsĩ mũseo ĩũlũ wa Yeova.—Nda. 6:25-27.

15. Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta Ndanieli?

¹⁵ Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta Ndanieli? Kũsoma Ndeto ya Ngai kwĩ kwʼoka kũitoetye, ĩndĩ nĩtwaĩle ‘kũmĩmanya,’ kana kwa ndeto ingĩ, kũmĩelewa nesa. (Mt. 13:23) Twaelewa nesa myolooto ĩla yĩ Mbivilianĩ tũkamanyaa ũndũ Yeova wonaa maũndũ. Kwoou nĩtwaĩle kũvindĩĩsya maũndũ ala tũũsoma. Kĩndũ kĩngĩ kya vata nĩ kũvoya kĩla ĩvinda kuma ngoonĩ, na mũno mũno ĩla twakomana na matatwa. Twamũvoya Yeova twĩ na mũĩkĩĩo atũnenge ũĩ na vinya, ndakatũsonokya nongi.—Yak. 1:5.

YOVU AATĨĨAA MYOLOOTO YA NGAI KWĨ KŨSEO NA KWĨ KŨTHŨKU

16, 17. Yovu amũmanyie Ngai ata?

¹⁶ Yovu amũmanyie Yeova ata? Yovu ndaĩ Mũisilaeli. Ĩndĩ ve ũndũ wailenyʼe na Avalaamu, Isaka, na Yakovo, na Yeova nĩwavuanĩsye andũ asu maũndũ maingĩ ĩũlũ wake na amavuanĩsya kĩeleelo kyake kya kũmba mũndũ. Yovu nĩweesĩ maũndũ maingĩ katĩ wa asu o na kau Mbivilia ndĩeleetye amamanyangie ata. (Yovu 23:12) Twĩasya ũu nũndũ we mwene aisye: “Nĩneewʼĩte ũvoo waku kwa kwĩwʼa na kũtũ.” (Yovu 42:5) O na ũ Yeova mwene aisye kana Yovu nĩwatavisye ala angĩ ũwʼo ĩũlũ wake.—Yovu 42:7, 8.

¹⁷ O na ĩngĩ Yovu nĩwamanyie nguma mbingĩ sya Ngai kwa kwĩloela wũmbi. (Yovu 12:7-9, 13) Ĩtina Eliu na Yeova nĩmaweteie Yovu syĩndũ imwe Yeova woombie nĩ kana mamũtetheesye kũmanya kana e ũtonyi ũtesa kũelekanwʼa na wa mũndũ. (Yovu 37:14; 38:1-4) Ndeto sya Yeova syamũkiitie Yovu nginya amwĩa ũũ enyivĩtye: “Nĩnĩsĩ nũtonya kwĩka maũndũ onthe, na ũla ũkwenda kwĩka ndũsiĩĩka. . . . Nĩngwĩlilĩla kĩtoonĩ na mũunĩ.”—Yovu 42:2, 6.

18, 19. Yovu oonanisye ata kana nĩwamwĩsĩ Yeova nesa?

¹⁸ Kũmũmanya Ngai nesa kwatethisye Yovu ata? Yovu nĩweesĩ myolooto ya Ngai nesa mũno. Kũmũmanya Yeova nesa nĩkwamũtetheeisye kwĩka kwenda kwake. Kwa ngelekanyʼo, Yovu nĩweesĩ kana ndaĩ asya nũmwendete Ngai na ndekaa ala angĩ ũseo. (Yovu 29:12) Ndaĩ na mĩtũlyo, ĩndĩ akuaa onthe nesa ta ana-a-ĩthe, methĩwe nĩ athwii kana nĩ ngya. Nĩkyo kĩtumi wakũlilye atĩĩ: “Ũla wambũmbĩe ĩvunĩ ndaamũmba?” (Yovu 31:13-22) Vate nzika, o na kũtwʼĩka Yovu aĩ mũthwii na aĩ nguma, ndaaĩtĩkĩlya kĩu kĩtume etũlya kana avũthya andũ ala angĩ. Andũ aingĩ athwii na me nguma ũmũnthĩ mayĩilyĩ ũu.

¹⁹ Yovu ndaaĩtĩkĩla kũthaitha kĩndũ kĩngĩ o na kĩva, o na ndaĩ etĩkĩla kũsũanĩa ũndũ ta ũsu ngoonĩ. Nĩkĩ? Nũndũ nĩweesĩ kana kũthaitha syĩndũ ingĩ, o na ethĩwa nĩ malĩ, no ũndũ ũmwe na kũkaĩa “Ngai ũla wĩ ĩũlũ.” (Soma Yovu 31:24-28.) O na ĩngĩ nĩweesĩ mũtwaano nĩ kĩndũ kĩtheu na waĩlĩte kwĩthĩwa wĩ wa mũndũũme ũmwe na mũndũ mũka ũmwe. Na nĩkyo kĩtumi Yovu weekĩĩte ũtianĩo na metho make ndakaasisye mwĩĩtu na wendi mũthũku. (Yovu 31:1) Ũsu nĩ ũsengyʼo nũndũ Yovu atwĩe yĩla ĩvinda Ngai weetĩkĩlĩtye aũme kũtwaa iveti mbingĩ. Kwoou keka nĩwendaa ethĩwa aĩ na kĩveti kya kelĩ.b Ĩndĩ nĩvatonyeka Yovu akethĩwa eesĩ kana mũtwaano ũla Ngai wambĩĩsye Eteni waĩ wa mũndũũme ũmwe na mũndũ mũka o ũmwe, na kwoou veonekana atwʼĩte kũatĩĩa kĩu Ngai wambĩĩisye. (Mwa. 2:18, 24) Ĩtina wa myaka 1,600, Yesũ Klĩsto nĩwamanyĩisye ala mamwĩthukĩĩsye mwolooto o ũsu. Awetie kana ala matwaanĩte no mo maĩle kũmanyana kĩ-mwĩĩ na kana mũtwaano no wa mũndũũme ũmwe na mũndũ mũka ũmwe.—Mt. 5:28; 19:4, 5.

20. Kũmũmanya Yeova nesa vamwe na myolooto yake kũtũtetheeasya ata kũnyuva atindanyʼa aseo na maũndũ maseo ma kwĩtanĩthya?

²⁰ Tũtonya ata kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo ta Yovu? Kĩla kĩtonya kũtũtetheesya no kĩla twaweta ngewanĩ isu ingĩ. No nginya tũmũmanye Yeova nesa na tũieka ũmanyi ũsu ũtũtongoesye maũndũnĩ onthe ala tũkwĩka. Kwa ngelekanyʼo, mũandĩki wa Savuli, Ndaviti, nũwetete kana Yeova ‘nũmenete ũla wendete ũngʼendu,’ na akasyoka akaweta kana tũyaĩle kũtindanyʼa na “andũ ma ũvũngũ.” (Soma Savuli 11:5; 26:4.) We wĩona maandĩko asu ta meũkũtetheesya kũmanya kyaũ ĩũlũ wa woni wa Ngai? Kũmanya woni ũsu wa Ngai kũtonya kũũtetheesya ata ũmanye kĩla kyaĩle kwĩthĩwa kĩ kya vata thayũnĩ waku, na kũtonya kũũtetheesya ata ĩla ũũtũmĩa Indaneti, na ĩla ũũnyuva atindanyʼa kana kĩla ũkwĩtanĩthya nakyo? Kũsũngĩa makũlyo asu no kũũtetheesye ũmanye ũmwĩsĩ Yeova ata. Ethĩwa nĩtũkwenda tũikawʼe nĩ nthĩ ĩno nthũku na yĩ na maũndũ maingĩ, no nginya tũmanyĩsye “ilĩko” sitũ kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku vamwe na ũtwi wa ũĩ na ũte wa ũĩ.—Aevl. 5:14; Aev. 5:15.

21. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya ‘tũmanye maũndũ onthe’ ala twaĩle kwĩka nĩ kana tũmwendeesye Asa witũ?

²¹ Nũndũ Noa, Ndanieli, na Yovu nĩmendie na ngoo yoo yonthe kũmũmanya Yeova, nĩwamatetheeisye kũmũmanya. Nĩwamatetheeisye ‘mamanya maũndũ onthe’ ala wendaa meke nĩ kana mamwendeesye. Na nũndũ wa ũu mo nĩ ngelekanyʼo nzeo ya andũ maunĩkie meeka maũndũ ala Yeova wendaa. (Sav. 1:1-3) Kwoou no wĩkũlye-ĩ, ‘Nyie nĩnĩmwĩsĩ Yeova nesa o tondũ Noa, Ndanieli, na Yovu mamwĩsĩ?’ Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana ũmũnthĩ o na no tũmũmanye Yeova nesa kwĩ mo nũndũ kyeni kya kĩ-veva kĩla kĩendeee kũkena nĩkĩtũvuanĩsye maũndũ maingĩ ĩũlũ wake. (Nth. 4:18) Kwoou ĩmanyĩsye Ndeto ya Ngai na kĩthito. Sũanĩa mũno maũndũ ala ũkwĩmanyĩsya. Na ĩndĩ ũimũvoya Yeova aũnenge veva mũtheu. Weeka ũu, ũkaendeea kũmũthengeea Ĩthe waku wa ĩtunĩ. Na ũkakwata ũmanyi na ũĩ wa kũmanya ũndũ ũtonya kũmwendeesya Ngai wĩ nthĩ ĩno nthũku.—Nth. 2:4-7.