Ĩkĩa Kĩthito Wĩthĩawe na Ĩnee kwa “Andũ Onthe”

YĨLA Yesũ wamanyĩasya amanyĩwʼa make kũtavanyʼa ũvoo mũseo, nĩwawetie kana ũvoo wa Ũsumbĩ ndũketĩkĩlawa kĩla ĩvinda. (Luka 10:3, 5, 6) Yĩla tũũtavanyʼa, nĩtũtonya kũkomana na andũ akalĩ mũno kana o na angĩ meũtũumanga. Tũyĩsa kũlea kana ti laisi kwĩwʼĩa ĩnee andũ ta asu yĩla tũũmatavya ũvoo mũseo.

Mũndũ wĩ ĩnee nĩwonaa mavata ma ala angĩ na mathĩna moo, akamewʼĩa tei, na akenda kũmatethya. Ĩndĩ twambĩĩa kũeka kwĩwʼĩa ĩnee ala tũũkomana namo twĩ ũtavanyʼa, nĩ laisi mũno tũkaola kĩthito, na ũyĩthĩa tũimatethya. Kwĩkĩa kĩthito twĩthĩawe na ĩnee yĩla tũũtavanyʼa no ũndũ ũmwe na kwongela mwaki ngũ wakane nesa, nũndũ kwĩka ũu kũtũtetheeasya twĩthĩwe na kĩthito kingangĩ kya kũtavanyʼa.—1 Ath. 5:19.

Tũtonya ata kwĩkĩa kĩthito twĩthĩawe na ĩnee o na kũtwʼĩka ti laisi? Ekai twone ũndũ ngelekanyʼo ya Yeova, ya Yesũ, na ya mũtũmwa Vaulo itonya kũtũtetheesya.

ĨTHĨAWA NA ĨNEE TA YEOVA

Yeova nĩwũmĩĩsye kwa myaka ngili mbingĩ ĩsyĩtwa yake yĩendeee kũvukwʼa. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Yeova “nĩ mũseo kwa ala mate mũvea na ala athũku.” (Luka 6:35) Yeova omĩĩasya andũ nũndũ nĩ mũseo. Endaa “andũ onthe” matangĩĩwe. (1 Tim. 2:3, 4) Ngai nũmenete ũthũku, ĩndĩ onaa kĩla mũndũ e wa vata na nũndũ wa ũu ndendaa o na ũmwe anangwe.—2 Vet. 3:9.

Yeova nũeleawa kana Satani e na ũtũĩka mwingĩ wa kũlinda andũ metho. (2 Ako. 4:3, 4) Aingĩ nĩmamanyĩĩtwʼe maũndũ ma ũvũngũ na makamanyĩwʼa kwĩthĩwa na mawoni mataĩle kuma me anini, na nũndũ wa ũu ti laisi maketĩkĩla ũwʼo. Ĩndĩ asu nĩ amwe Yeova wendaa mũno kũtetheesya. Twĩsĩ ũu ata?

Kwasũanĩa ũndũ Yeova woonaa andũ ma ndũa ya Nineva. O na kau maĩ na mwĩkalĩle mũthũku, Yeova akũlilye Yona atĩĩ: “Nakwa ndyaĩlwe nĩ kwĩwʼĩa Nineva tei, ndũa ĩsu nene, ĩla nthĩnĩ wayo ve aingĩ kwĩ andũ ngili ĩana na mĩongo ĩlĩ ala matatonya kũvathũkanʼya katĩ wa kwʼoko kwoo kwa aũme na kwʼoko kwoo kwa aka?” (Yona 4:11) Yeova nĩweewʼĩie tei andũ ma ndũa ya Nineva nũndũ mayamwĩsĩ. Nũndũ e tei, nĩwatũmie Yona akamakanyʼe.

O ta Yeova, nĩtwonaa andũ ala angĩ me ma vata. No tũatĩĩe ngelekanyʼo yake kwa kũtata mũno tũtetheesye onthe ala matonya kũtwĩthukĩĩsya o na ethĩwa meoneka ta mate kwendeewʼa.

ĨTHĨAWA NA ĨNEE TA YESŨ

O ta Ĩthe wake, Yesũ nĩweewʼĩaa tei ala me na waũni wa Ndeto ya Ngai. ‘Oona makomano nĩwamewʼĩie tei nĩkwĩthĩwa nĩmanyamaawʼa na kũnyaĩĩkwʼa ta malondu mate na mũĩthi.’ (Mt. 9:36) Yesũ ndasyaasya andũ o vaa ĩũlũ; nĩweesĩ kana ala mookaa kũmwĩthukĩĩsya nĩmamanyĩĩtwʼe maũndũ ma ũvũngũ na makathĩnwʼa nĩ alimũ ma ndĩni. O na kau nĩweesĩ kana ve maũndũ matonya kũtuma amwe matethukĩĩsya, nĩwaendeeie ‘kũmamanyĩsya maũndũ maingĩ.’—Mko. 4:1-9.

Yĩla twoona andũ mateũtwĩthukĩĩsya, nũseo tũkekũlya kĩla kĩũtuma meka ũu. Amwe no methwe na woni ũtaĩle ĩũlũ wa Mbivilia, kana makethĩwa na woni ũtaĩle ĩũlũ wa Aklĩsto, nũndũ nĩmonete amwe mekwĩyĩta Aklĩsto ĩndĩ ũyĩthĩa me na mwĩkalĩle mũthũku. Angĩ no methwe matavĩtwʼe ũvũngũ ĩũlũ wa maũndũ ala tũĩkĩĩaa. Angĩ namo nĩmatonya kũlea kũtwĩthukĩĩsya maikamenwe kana mavũthwʼe nĩ atũi kana andũ moo ma mũsyĩ.

O na amwe twĩthĩaa yĩla tũũtavanyʼa no malee kũtwĩthukĩĩsya nĩkwĩthĩwa me na thĩna wĩ ngoonĩ nũndũ wa maũndũ mana maito makomanĩte namo. Misonalĩ ũmwe wĩtawa Kim aĩtye: “Kĩsionĩ kĩmwe kũla tũtũmĩtwe andũ aingĩ nĩmaaisye vakuvĩ malĩ yoo yonthe nũndũ wa kaũ. Mayĩthĩawa na wĩkwatyo wa wʼo wa ĩvinda yũkĩte. Methĩawa matũlĩkĩte ngoo na nĩmaemawa nĩ kũĩkĩĩa andũ angĩ. Mavinda maingĩ twĩ kĩsionĩ kĩĩ nĩtũkomanaa na andũ matekwenda kũtwĩthukĩĩsya. O na ve ĩvinda yĩmwe naũmĩiwʼe nĩ ũtavanyʼa.”

Nĩ kyaũ kĩtetheeasya Kim ethĩwe na ĩnee o na maũndũ mailyĩ ũu? Aĩtye: “Yĩla neekwa ũndũ ũtaĩle, nĩlilikanaa ĩandĩko ya Nthimo 19:11, yĩla yaĩtye ‘kĩlĩko kya mũndũ nĩkĩtumaa ethĩwa mũmĩĩsya wa kũthata.’ Kũsũanĩa maũndũ ala makwatĩte andũ asu tũkomanaa namo nĩkũtumaa nĩmewʼĩa ĩnee. Na ĩngĩ ti onthe methĩawa na ngoo nthũku. Kĩsionĩ o kĩu nĩtũkwataa amwe aseo tũtonya kũmasyokea.”

Nũseo kwĩkũlya atĩĩ, ‘Keka ninyie asu tũtavasya ũvoo mũseo, no nĩthukĩĩsye?’ Kwa ngelekanyʼo, wĩona ta wĩthukĩĩsya ethĩwa ũtindĩaa kũtavwʼa maũndũ ma ũvũngũ ĩũlũ wa Ngũsĩ sya Yeova? Nĩ ũndũ ũtonyeka ũkethĩa tũyĩsa kwĩthukĩĩsya keka nithyĩ mo, na nũndũ wa ũu twĩthĩwa na vata wa kwonwʼa ĩnee. Kwoou nũndũ Yesũ nũtwĩaĩĩte tũmekae angĩ maũndũ ala twenda twĩkwe, nũseo tũkatataa kũelewa ala angĩ o na yĩla tũkwĩwʼa tũiemwa nĩ kwĩka ũu.—Mt. 7:12.

ĨTHĨAWA NA ĨNEE TA VAULO

Mũtũmwa Vaulo nĩweewʼĩaa onthe ĩnee, o na ala mamũvĩngaa me angʼendu. Nĩkĩ? Nũndũ nĩweesĩ ũndũ we mwene wailyĩ mbeenĩ. Aisye: “Na vu tene naĩ mũumi wa Ngai, na mũthĩnʼya wa andũ, na kũmeka naĩ: ĩndĩ nĩneewʼĩwe tei, nũndũ nĩneekie ndesĩ ndanamba kwĩtĩkĩla.” (1 Tim. 1:13) Nĩweesĩ kana nĩweewʼĩwe tei mũno nĩ Yeova na Yesũ. Nĩvatonyeka ũkethĩa oonaa amwe wamatavasya ũvoo mũseo mailyĩ ũndũ we wailyĩ mbeenĩ.

Ve mavinda angĩ Vaulo wakomanaa na andũ malikĩte mũno ũthaithinĩ wa ũvũngũ. Akomana namo eekaa ata? Ĩandĩko ya Meko ma Atũmwa 17:16 nĩyĩwetete ũndũ weekie e Athene. Yaĩtye kana ‘veva wake nĩwathilĩkile nthĩnĩ wake oona ndũa yusũĩte mĩvwʼanano.’ Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, kĩu kyatumie athilĩka no kyo watũmĩie ta mũsingi wa kumĩsya ũkũsĩ andũ ma ndũa ĩsu. (Meko 17:22, 23) Atataa kũalyũla nzĩa yake ya kũtavanyʼa ethĩwe atonya kũtethya andũ me kĩvathũkanyʼo ala wakomanaa namo, nĩ kana ‘kwa nzĩa syonthe atonye kũmatangĩĩa amwe.’—1 Ako. 9:20-23.

No twĩke ta Vaulo kwa kwĩthukĩĩsya andũ na tũimakatha o na ethĩwa kĩla maĩkĩĩaa ti kya wʼo, na ĩndĩ kwa nzĩa ya ũĩ tũimatavya “ũvoo mũseo wa maũndũ maseo.” (Isa. 52:7) Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Dorothy aĩtye atĩĩ: “Kĩsionĩ kitũ andũ aingĩ mamanyĩĩtwʼe kana Ngai e ngoo mbetu na nĩwendete kũsilĩla andũ. Andũ ta asu nĩkaa kũmakatha nũndũ nĩmaĩkĩĩaa kana kwĩ Ngai, na ĩndĩ ndimonyʼa ũndũ Mbivilia yonanĩtye kana Yeova nũtwendete na nũtwathĩte maũndũ maseo ĩvinda yũkĩte.”

ENDEEA ‘KŨKĨLYA ŨTHŨKU VINYA NA ŨSEO’

O ũndũ mũthya ũthengeee twĩ “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” andũ ‘meendeea na kwongeleka kũthũka.’ (2 Tim. 3:1, 13) Ĩndĩ kĩu kĩyaĩle kũtuma ũtanu witũ ũoleka, kana kĩkatuma tũeka kwonyʼa andũ ĩnee. Yeova no atũnenge vinya nĩ kana ‘tũkĩlye ũthũku vinya na ũseo.’ (Alo. 12:21) Vainia wĩtawa Jessica aĩtye: “Nĩngomanaa na andũ aingĩ me ngũlũ na matũvũthasya na makavũthya ũvoo ũla tũmatavasya. Kĩu no kĩtume nĩthata. Ĩndĩ ndanamba kũneena na mũndũ nĩmũvoyaa Yeova nĩkilĩtye ngamũkũlya andetheesye kwona mũndũ ũsu ũndũ we ũmwonaa. Kĩu kĩtumaa nĩeka kũsũanĩa mũno ũndũ wanthatya, na vandũ va ũu ndisũanĩa ũndũ ndonya kũmũtethya.”

O na ĩngĩ, nũseo tũkasũanĩa ũndũ tũtonya kwĩkĩa vinya Aklĩsto ala angĩ. Jessica aĩtye: “Ethĩwa ve ũmwe witũ ũkomanie na ũndũ wa kũtũla ngoo, nĩtataa mũno tũikatindĩe kũneenea ũndũ ũsu. Vandũ va ũu nĩvĩndũaa ngewa tũkambĩĩa kũneenea maũndũ ma kũtwĩkĩa vinya, ta kĩla wĩa witũ wa kũtavanyʼa wĩanĩasya o na kau amwe mayĩthukĩĩasya.”

Yeova nĩwĩthĩawa esĩ mawetu ala tũkomanaa namo twĩ ũtavanyʼa. We wĩona ta wĩwʼaa mũyo wĩana ata oona twĩ na tei take? (Luka 6:36) Nĩtwĩsĩ kana Yeova ndetũa onasya andũ ĩnee. Ĩndĩ nĩtwaĩle kũĩkĩĩa vyũ kana nĩwĩsĩ ĩvinda yĩla yaĩle vyũ ya kwananga nthĩ ĩno nthũku. Tũyĩsa kũtwʼĩka nĩtwavika vau, kĩla kya vata vyũ nĩ kũtavanyʼa ũvoo mũseo. (2 Tim. 4:2) Ekai tũendeee kũtethya wĩa ũla tũnengetwe na kĩthito, na tũyonasya “andũ onthe” ĩnee.