We Nũsũvĩaa Ĩla “Ngao Nene ya Mũĩkĩĩo” wĩ Nayo?

1-2. (a) Kwosana na ĩandĩko ya Aeveso 6:16, nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa na “ngao nene ya mũĩkĩĩo”? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

WE WĨ na “ngao nene ya mũĩkĩĩo”? (Soma Aeveso 6:16.) Vate nzika, wĩ nayo. O tondũ ngao nene ĩsiĩĩaa vakuvĩ mwĩĩ wʼonthe ndũkaũmĩwʼe, mũĩkĩĩo waku nũkũsũvĩanaa na maũndũ mathũku ma nthĩ ĩno ta ũlaalai, ũngʼendu, na ũndũ o na wĩva ũtosanĩte na mĩao ya Ngai.

² Ĩndĩ o na vailye ũu, twĩkalĩte “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” na mũĩkĩĩo witũ wĩendeea kũtatwa. (2 Tim. 3:1) Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũkasiasya ngao yaku nesa nĩ kana ũĩkĩĩthye nĩ ndũmu? Na nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũkwate ngao yaku ya mũĩkĩĩo ũlũmĩtye? Ekai tũneenee mosũngĩo ma makũlyo asu.

ĨKALAA ŨISISYA NGAO YAKU NESA

3. Asikalĩ meekanaa ata na ngao syoo, na nĩkĩ?

³ Ĩvindanĩ ya tene, mavinda maingĩ asikalĩ matũmĩaa ngao ivwʼĩkĩtwe kĩthuma. Asikalĩ mavakaa ngao syoo mauta nĩ kana kĩthuma kĩikanangĩke, na kũla kũseũvĩtwʼe na kyũma kũikakwate nganga. Mũsikalĩ amanya kana ngao yake nĩ mbanangĩku, aĩkĩĩthasya kana nĩwamĩseũvya nĩ kana ekale eyũmbanĩsye kaũ. Mũĩkĩĩo waku ũkonanĩtye ata na ngelekanyʼo ĩsu?

4. Nĩkĩ waĩle kwĩkalaa ũisisya ngao yaku ya mũĩkĩĩo, na waĩle kwĩka ũu ata?

⁴ O ta asikalĩ ma ĩvinda ya tene, no nginya wĩkalae ũisisya ngao yaku ya mũĩkĩĩo na ũimĩsũvĩa nĩ kana mavinda onthe wĩkalae wĩyũmbanĩsye kaũ. Ithyĩ Aklĩsto tũkitaa kaũ wa kĩ-veva, na amaitha amwe tũkitaa namo nĩ maveva mavuku. (Aev. 6:10-12) Vaiĩ mũndũ wĩsa kũũsũvĩĩa ngao yaku ya mũĩkĩĩo. Ũtonya kwĩka ata ũĩkĩĩthye kana wĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ũtonya kũmĩĩsya matatwa? Mbee, no nginya ũmũvoye Ngai aũtetheesye. Na ĩndĩ, nĩwaĩle kũeka Ndeto ya Ngai ĩũtetheesye wĩthiane nĩ kana ũelewe ũndũ Ngai ũkwonaa. (Aevl. 4:12) Mbivilia yaĩtye: “Ĩkĩĩa Yeova na ngoo yaku yonthe, na ndũkekwatye ũmanyi waku mwene.” (Nth. 3: 5, 6) Wĩsĩ ũu, wĩona ata ũkasũanĩa motwi amwe wĩla kwĩka? Kwa ngelekanyʼo, nĩwĩla kũkwatwa nĩ thĩna mũnene wa mbesa? Yĩla ũnamanthaa ũndũ ũkwĩka, ũneesũanĩa ndeto ii syĩ ĩandĩkonĩ ya Aevelania 13:5: “Ndikakũtia nongi, na ndikakũeka nongi”? Watho ũsu nũnatumie wĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova nũkũũtethya? Ethĩwa vailye ũu, kĩu kĩonanyʼa kana ngao yaku nĩ ndũmu ki.

5. Nĩ ũndũ wĩva ũtonya kwĩthĩa wasũanĩa mũno ũndũ mũĩkĩĩo waku ũendeee?

⁵ Nũtonya kũsengʼa wasũanĩa mũno ũndũ mũĩkĩĩo waku ũendeee. No wĩthĩe wĩ na mawonzu ũtethĩawa wĩsĩ kana wĩ mo. Kwa ngelekanyʼo, no wĩthĩe ve maũndũ manangĩte mũĩkĩĩo waku ta kwĩmakĩa mũno, ngewa sya ũvũngũ, na kũkwʼa ngoo. Ethĩwa maũndũ ta asu nĩmaũkwatĩte, ũtonya kwĩka ata ũkasũvĩa mũĩkĩĩo waku ndũkaendeee kwanangĩka?

ĨSŨVĨE NDŨKEMAKĨE MŨNO, NDŨKAWʼE NĨ ŨVŨNGŨ, NA NDŨKAKWʼE NGOO

6. Kwĩmakĩa nĩ kũseo mavinda ta meva?

⁶ Mavinda angĩ kwĩmakĩa no kũseo. Ta kwa ngelekanyʼo, nũseo kũthĩnĩka nũndũ wĩenda kũmwendeesya Yeova na Yesũ. (1 Ako. 7:32) Yĩla tweeka naĩ ngito, nĩtwĩmakĩaa tũyenda kũtũngĩĩa ũnyanya witũ na Ngai. (Sav. 38:18) O na ĩngĩ, nĩtũthĩnĩkaa tũyenda kwendeesya ũla tũtwaanĩte nake, na tũyĩsilya ũndũ tũtonya kũtetheesya andũ ma mũsyĩ na ala tũthaithaa namo.—1 Ako. 7:33; 2 Ako. 11:28.

7. Kwosana na ĩandĩko ya Nthimo 29:25, nĩkĩ tũtaĩle kũkĩa mũndũ?

⁷ Kĩvathũkanyʼo na ũu, kwĩmakĩa mũno nĩkũtonya kũtuma mũĩkĩĩo waku wonza. Kwa ngelekanyʼo, nĩtũtonya kũtinda twĩmakĩĩte nũndũ wa kyaũya kana kya kwĩvwʼĩka. (Mt. 6:31, 32) Ũu nũtonya kũtuma twambĩĩa kũsembanyʼa na malĩ. O kavola kwa kavola, no twambĩĩe kwenda mbesa. Tũketĩkĩlya ũu wĩthĩwe, kĩu no kĩtume tũeka kũmũĩkĩĩa Yeova ta tene na ngwatanĩo yitũ nake ĩyanangĩka. (Mko. 4:19; 1 Tim. 6:10) Kana no tũkwatwe nĩ kwĩmakĩa kũngĩ kũtaĩle, nakwʼo nĩ kwĩthĩnyʼa mũno tũyenda kwendwa nĩ andũ. Nũndũ wa ũu, no twambĩĩe kũkĩa tũikavũthwʼe kana tũikathĩnwʼe nĩ andũ kwĩ ũndũ tũkĩaa kũmũthatya Yeova. Nĩ kana twĩsũvĩane na mũisyo ũsu, no nginya tũmũvoye Yeova atũnenge mũĩkĩĩo na ũkũmbaũ wa kũkitana na ĩtatwa yĩu.—Soma Nthimo 29:25; Luka 17:5.

8. Twaĩle kwĩka ata yĩla mũndũ wambĩĩa kũtũtavya maũndũ ma ũvũngũ?

⁸ Satani nĩ “ĩthe wa ũvũngũ,” na atũmĩaa ala me ungu wake kũnyaĩĩkya ũvũngũ ĩũlũ wa Yeova na ana-a-asa na eĩtu-a-asa. (Yoa. 8:44) Kwa ngelekanyʼo, akaĩi ma mũĩkĩĩo matumbĩthasya maũndũ ma ũvũngũ na mayelelũkya ũwʼo ĩũlũ wa ũseũvyo wa Yeova isesenĩ sya Indaneti, televiseninĩ, na syĩndũnĩ ingĩ ta isu sya kũnyaĩĩkya maũvoo. Movũngũ asu nĩ amwe ma ‘maangi makene’ ala Satani ũtwĩkasya. (Aev. 6:16) Kwoou twaĩle kwĩka ata yĩla mũndũ wambĩĩa kũtũtavya movũngũ ta asu? Tũyaĩle kũmwĩthukĩĩsya o na vanini! Nĩkĩ? Nũndũ nĩtũmũĩkĩĩte Yeova na ana-a-asa maitũ. O na eka kũmethukĩĩsya, tũyaĩle kwĩsa kũneenanyʼa na akaĩi ma mũĩkĩĩo o na vanini. Tũyaĩle kwĩtĩkĩlya mũndũ kana kĩndũ o na kĩva kĩtume twambĩĩa kũkananĩa namo, o na ethĩwa twĩenda o kũmanya ũndũ mekwasya.

9. Kũkwʼa ngoo kũtonya kũtuma maũndũ mathi ata?

⁹ Kũkwʼa ngoo no kũtume mũĩkĩĩo witũ wonza. Yĩla twakwatwa nĩ mathĩna, tũyĩsa kũvanga tũimasũanĩa kana tũyĩĩka ũndũ o na ũmwe. Tũkeka ũu twĩthĩwa tũyĩlekeelya. Ĩndĩ twamasũanĩa, mavinda angĩ nĩtũtonya kũkwʼa ngoo. O na vailye ũu, tũyaĩle kwĩtĩkĩlya mathĩna maitũ masumbĩke ilĩko sitũ. Tũkeka ũu, no tũlwe nĩ maũndũ onthe maseo ala Yeova ũtwathĩte. (Ũvu. 21:3, 4) Kũkwʼa ngoo no kũtume tũthelelwa nĩ vinya na tũieka kũmũthũkũma Yeova. (Nth. 24:10) Ĩndĩ ti nginya kĩu kĩtũkwate.

10. Valũa ũla waandĩkiwe nĩ mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩũmanyĩsya kyaũ?

¹⁰ Kwasũanĩa kĩla kĩtethetye mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa Amelika kwĩkala e na mũĩkĩĩo mũlũmu o na kau nũwaĩtye mũũme mũno. Valũanĩ ũmwe mwĩĩtu-a-asa ũsu waandĩkĩie ovisi ũla mũnene aĩtye: “Maũndũ maitũ methĩĩtwe mate maseo na maitũtũla ngoo mavinda amwe. Ĩndĩ twĩ na wĩkwatyo mũlũmu. Nĩtũnga mũvea mũno nũndũ wa maũndũ ala Yeova ũtũnengae nĩ kana malũlũmĩlye mũĩkĩĩo witũ na maitwĩkĩa vinya. Nĩtwĩthĩawa na vata wa kũtawa na kwĩkĩwa vinya nĩ maũndũ asu. Kĩu nĩkĩtũtetheeasya kũendeea kũmũthũkũma Yeova na kũmĩĩsya maũndũ ala Satani ũtũkimaa namo.” Ndeto sya mwĩĩtu-a-asa ũsu syĩtũmanyĩsya kana no tũeke kwĩwʼa tũkwʼĩte ngoo! Tũtonya kwĩka ũu ata? Lilikana matatwa ala wĩ namo maetetwe nĩ Satani. Ĩkĩĩa vyũ kana Yeova no we ũtonya kũũkiakĩsya. Na ũitũmĩa nesa syĩndũ ila ũtũnengae itwĩkĩe vinya.

11. Nĩ kana tũsisye kana mũĩkĩĩo witũ nĩ mũlũmu, nĩ makũlyo meva twaĩle kwĩkũlya?

¹¹ We nũkwona ngao yaku ya mũĩkĩĩo yĩ na kũndũ kũkwenda kũseũvwʼa? Kwa ngelekanyʼo, myeinĩ kauta mĩvĩtu, nĩwĩthĩĩtwe ũtonya kwĩsiĩĩa ndũkemakĩe mũno? Nĩwĩthĩĩtwe ũyĩsiĩĩa ndũkethukĩĩsye kana ndũkakananĩe na akaĩi ma mũĩkĩĩo ĩũlũ wa movũngũ ala manyaĩĩkasya? Na nĩwĩmanyĩĩtye ũndũ ũtonya kwĩka wakwʼa ngoo? Ethĩwa nĩwĩkĩte maũndũ asu, mũĩkĩĩo waku nĩ mũlũmu. Ĩndĩ no nginya tũendeee kwĩkala twĩ metho nũndũ Satani e na mĩio ĩngĩ ya kaũ ũtũmĩaa kũtũkita. Ekai tũneenee mũio ũmwe.

ĨSŨVĨANE NA WENDI WA MALĨ

12. Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩka tweethĩwa na wendi wa malĩ?

¹² Wendi wa malĩ no ũtume twelelũka na tũilekeleelya ngao yitũ ya mũĩkĩĩo. Mũtũmwa Vaulo aisye: “Vaiĩ mũsikalĩ wĩlikasya viasalanĩ sya ĩvinda yĩĩ, nũndũ kwĩka ũu no kũtume alea kũmwendeesya ũla wamũandĩkie ethĩwe mũsikalĩ.” (2 Tim. 2:4) Mũsikalĩ wa Lomi ndeetĩkĩlawʼa kũkũna viasala o na vanini. Nĩ kyaũ kyesaa kwĩkĩka mũsikalĩ aema kũatĩĩa mwĩao ũsu?

13. Nĩkĩ mũsikalĩ ũteetĩkĩlĩtwʼe kũkũna viasala?

¹³ Kwasũanĩa ũndũ ũũ. Twasye ve kĩkundi kya asikalĩ kĩũtũmĩa masaa ma kwakya kĩyĩmanyĩsya kũkita na mbyũ, ĩndĩ ũyĩthĩa ve mũsikalĩ ũmwe ũte vo. Mũsikalĩ ũsu e taoni aithoosya lĩu katukanĩ kake. Ĩ ya wĩoo, saa ila asikalĩ ala angĩ meũnoa mbyũ syoo na kũsisya ethĩwa mĩio yoo ya kaũ yĩ na thĩna, mũsikalĩ ũsu nde vo. Aĩ we aendeee kũua lĩu wa kũthoosya ũnĩ wake. Ĩndĩ mũthenya ũla ũatĩĩe kwakya, maivithũkĩwa nĩ amaitha matataĩĩe. Wĩĩsilya nĩ mũsikalĩ wĩva ũkũkita nesa na aitanĩthya mũnene wake? Na keka wĩ ũmwe ũkũkita kaũnĩ ũsu, wĩtĩkĩla mũsikalĩ wĩva aũngame vakuvĩ naku? Nĩ ũla wĩyũmbanĩtye nesa-ĩ, kana nĩ ũla ũnakwatisye maũndũ make?

14. Ta twĩ asikalĩ ma Klĩsto, nĩ kyaũ twonaa kĩ kya vata?

¹⁴ O ta ala asikalĩ aseo, tũyĩtĩkĩlaa kwelelũka o na vanini nũndũ kĩeleelo kitũ kĩnene nĩ kwendeesya Anene maitũ, Yeova na Klĩsto. Twonaa kwĩka ũu kwĩ kwa vata mũno kwĩ kĩndũ o na kĩva tũtonya kũkwata nthĩ ĩno ya Satani. Tũĩkĩĩthasya kana twĩ na ĩvinda yĩtoetye na vinya wĩanĩtye wa kũmũthũkũma Yeova na kũsũvĩa ngao yitũ ya mũĩkĩĩo vamwe na mĩio ĩla ĩngĩ yonthe ya kaũ ũtũnengete.

15. Vaulo atũnengie ũkanyʼo wĩva, na nĩkĩ?

¹⁵ Twaĩle kwĩkala twĩ metho mavinda onthe! Nĩkĩ? Nũndũ mũtũmwa Vaulo aisye kana “ala matwʼĩte kwĩthĩwa athwii,” ‘makeelelũka kuma mũĩkĩĩonĩ.’ (1 Tim. 6:9, 10) Ndeto ‘kwelelũka’ yĩonanyʼa kana ĩtina wa ĩvinda, no twambĩĩe kwenda mũno kwĩyũmbĩĩa syĩndũ tũte na vata nasyo. Ũu no ũtume twambĩĩa kwĩthĩwa na ‘mĩmeo mĩthũku na ya ũtumanu.’ Ĩndĩ vandũ va kwĩtĩkĩlya mĩmeo ĩsu mĩthũku ĩlike ngoonĩ sitũ, twaĩlĩte kũmyona ta mĩio Satani ũtũmĩaa kwonzya mũĩkĩĩo witũ.

16. Ĩla ngewa yĩ ĩandĩkonĩ ya Maliko 10:17-22 yaĩle kũtwĩkĩa vinya tũsũanĩe makũlyo meva?

¹⁶ Twasye twĩ na mbesa mbingĩ sya kũthooa kĩla tũkwenda. Ve mavĩtyo kũthooa kĩndũ tũkwĩwʼa tũyenda o na ethĩwa tũi na vata mũnene nakyo? Tũyĩsa kwasya nũthũku. Ĩndĩ no tũsũanĩe makũlyo aa: O na ethĩwa twĩ na mbesa sya kũthooa kĩndũ kĩna, yo twĩ na ĩvinda na ũtonyi wa kũkĩtũmĩa na kũkĩsũvĩa? Kana kwĩka ũu no kũtume twambĩĩa kwenda syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ mũno? Yo noĩthwa kwenda syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ kũtonya kũtuma twĩka ta ũla mwanake weekĩiwe vinya nĩ Yesũ amũthũkũme Ngai mũnango na alea? (Soma Maliko 10: 17-22.) Vate nzika, nĩ kavaa tũkeanĩwa nĩ syĩndũ ila twĩ nasyo na tũitũmĩa ĩvinda yitũ na vinya witũ kwĩka kwenda kwa Ngai!

KWATA NGAO YAKU YA MŨĨKĨĨO ŨMĨLŨMĨTYE

17. Nĩ kyaũ tũtaĩle kwĩsa kũlwa?

¹⁷ Tũyaĩle kwĩsa kũlwa kana twĩ kaũnĩ, na no nginya kĩla mũthenya twĩkale twĩyũmbanĩtye kũkita. (Ũvu. 12:17) Ana-a-asa na eĩtu-a-asa mayĩsa kũtũkuĩa ngao yitũ ya mũĩkĩĩo. No nginya ithyĩ ene twĩkwatĩe ngao yitũ tũlũmĩtye.

18. Ĩvindanĩ ya tene, nĩkĩ asikalĩ makwataa ngao syoo malũmĩtye vyũ?

¹⁸ Ĩvindanĩ ya tene, mũsikalĩ akumawʼa mũno nũndũ wa ũkũmbaũ wake kaũnĩ. Ĩndĩ eewʼaa nthoni mbingĩ mũno enũka ate na ngao yake. Mũsomi ũmwe wa maũndũ ma tene wa Lomi weetawa Tacitus, aandĩkie ũũ: “Vai kĩndũ kĩtumaa mũsikalĩ avũthwʼa ta kũtia ngao kaũnĩ.” Ũsu nĩ ũndũ ũmwe watumaa mũsikalĩ akwata ngao yake amĩlũmĩtye vyũ.

19. Nĩ kyaũ kyonanasya kana nĩtũkwete ngao yitũ ya mũĩkĩĩo tũlũmĩtye vyũ?

¹⁹ Tũendeeaa kũkwata ngao yitũ ya mũĩkĩĩo tũlũmĩtye vyũ kwa kũthi maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto tũteũtĩĩa, na kũtavya angĩ ĩũlũ wa ĩsyĩtwa ya Yeova na Ũsumbĩ wake. (Aevl. 10:23-25) O na ĩngĩ, no twĩke ũu kwa kũsoma Ndeto ya Ngai kĩla mũthenya na kũmũvoya atũtetheesye kũtũmĩa kĩla tweemanyĩsya. (2 Tim. 3:16, 17) Tweeka ũu, vaiĩ mũio Satani ũkatũmĩa kũtũkita ũkatũũmĩsya tene na tene. (Isa. 54:17) Na kĩtumi nũndũ “ngao nene ya mũĩkĩĩo” ĩla twĩ nayo ĩkatũsũvĩaa. Tũkathũkũmaa na ũkũmbaũ vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Eka ũu, kĩla mũthenya tũkasindaa kaũ ũla twĩthĩawa nawʼo wa kũkitĩa mũĩkĩĩo witũ. Na ũndũ ũla wa vata vyũ, nĩ mwanya mũseo ũla tũkethĩwa nawʼo wa kwĩthĩwa ngalĩ ya Yesũ yĩla ũkasinda Satani na aatĩĩi make.—Ũvu. 17:14; 20:10.