KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 42
Lũmya Ũwʼo Vyũ ũte na Nzika
“Osyai maũndũ onthe; lũmyai vyũ ala maseo.” —1 ATH. 5:21.
WATHI 142 Kũlũmya Wĩkwatyo Witũ
KWA ŨKUVĨa
1. Nĩ kyaũ kĩvũavũanĩtye andũ aingĩ ũmũnthĩ?
ŨMŨNTHĨ kwĩ ndĩni mbingĩ syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto, na syonthe syaasya kana imũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla ĩmwendeeasya. Kĩu kĩtumĩte andũ aingĩ mavũavũana! Makũlasya-ĩ, “Yo kwĩ ndĩni o ĩmwe ya wʼo kana ndĩni syonthe nimwendeeasya Ngai?” Yo ithyĩ Ngũsĩ sya Yeova nĩtũĩkĩĩe vyũ kana kĩla tũmanyĩasya nĩkyo kya wʼo, na kana nzĩa ya ũthaithi ĩla tũatĩĩaa ũmũnthĩ nĩyo yĩtĩkĩlĩtwe nĩ Yeova? Yo no twĩthĩwe tũte na nzika na maũndũ asu? Ekai tũneenee maũndũ ala meũtũĩkĩĩthya kĩu.
2. Nĩkĩ mũtũmwa Vaulo waĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu kana nĩwakwatĩte ũwʼo? (1 Athesalonika 1:5)
2 Mũtũmwa Vaulo aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu kana nĩwakwatĩte ũwʼo. (Soma 1 Athesalonika 1:5.) Ndaĩ na mũĩkĩĩo ũsu aĩ nĩkwĩthĩwa nĩwatanĩthawʼa nĩ ũwʼo ũsu. Aĩ na mũĩkĩĩo ũsu nĩkwĩthĩwa nĩweemanyĩasya Ndeto ya Ngai nesa. Aĩkĩĩĩte vyũ kana “Maandĩko onthe nĩmaveveeiwe nĩ Ngai.” (2 Tim. 3:16) Ĩndĩ nĩ maũndũ meva weemanyĩĩtye? Vaulo asoma Maandĩko, nĩwoonie ũĩkĩĩthyo ũtesa kũkananĩwʼa wa kana Yesũ nĩwe waĩ Masia ũla wathanĩtwe, o na kau atongoi ma ndĩni ya Kĩyuti nĩmaũvũthĩĩasya. Atongoi asu maĩ anganganyʼa nũndũ maasya mamanyĩasya ũwʼo ĩũlũ wa Ngai, ĩndĩ maũndũ ala meekaa nĩmamũkaĩaa. (Tito 1:16) Kĩvathũkanyʼo namo, Vaulo asoma Ndeto ya Ngai, ndanyuvaa maũndũ ala ũkũĩkĩĩa na ala ũteĩkĩĩa. Nĩweeyũmbanĩtye kũmanyĩsya na kũtũmĩa “ũtao wʼonthe wa Ngai.”—Meko 20:27.
3. Yo no nginya tũkwate mosũngĩo ma makũlyo onthe ala twĩ namo nĩ kana tũĩkĩĩe vyũ kana nĩtũkwatĩte ũwʼo? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “Mawĩa na Mosũanĩo ma Yeova ‘Nĩ Maingĩ Ũndũ Matatonya Kũtalĩka.’”)
3 Andũ amwe masũanĩaa kana ũthaithi wa wʼo waĩle kũsũngĩa makũlyo onthe, o na ala matasũngĩĩtwe ĩmwe kwa ĩmwe Mbivilianĩ. Ĩndĩ ũsu nĩ ũndũ ũtonyeka? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Vaulo. Eekĩie vinya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala angĩ ‘maosye maũndũ onthe,’ ĩndĩ no wamatavisye kana ve maũndũ maingĩ we mwene ũtaeleetwe. (1 Ath. 5:21) Aandĩkie kana “ũmanyi witũ ti mwĩanĩu,” na kana twĩthĩawa “twene na menyenyi ta tũũtũmĩa kĩoo kya kyũma.” (1 Ako. 13:9, 12) Vaulo ndaeleetwe maũndũ onthe; o naitũ tũilye o take. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩwaeleetwe ũwʼo wa mũsingi ĩũlũ wa Yeova. Maũndũ ala weemanyĩĩtye nĩmatoetye kũmũĩkĩĩthya vyũ kana nĩwakwatĩte ũwʼo!
4. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩkale tũte na nzika kana nĩtũkwatĩte ũla wʼo, na nĩ kyaũ tũũneenea ĩũlũ wa Aklĩsto ma wʼo?
4 Ũndũ ũmwe ũtonya kũtũtetheesya twĩkale tũte na nzika kana nĩtũkwatĩte ũla wʼo, nĩ kũelekanyʼa nzĩa ya ũthaithi ĩla twatiĩwe nĩ Yesũ na kĩla Ngũsĩ sya Yeova syĩkaa ũmũnthĩ. Ĩsomonĩ yĩĩ, nĩtũkwona kana Aklĩsto ma wʼo (1) maithaithaa mĩvwʼanano, (2) nĩmanengete ĩsyĩtwa ya Yeova ndaĩa, (3) nĩmendete ũwʼo, na (4) nĩmendanĩte mũno.
TŨITHAITHAA MĨVWʼANANO
5. Ngelekanyʼo ya Yesũ yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa nzĩa ĩla nzeo ya kũmũthaitha Ngai, na tũtonya kũatĩĩa ata kĩla wamanyĩisye?
5 Nũndũ Yesũ nĩwamwendete Yeova mũno vyũ, amũthaithaa o we e weka, e ĩtunĩ na ooka kũũ nthĩ. (Luka 4:8) Na nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make mekae oou. Vaiĩ ĩvinda Yesũ na amanyĩwʼa make aĩkĩĩku maatũmĩa mĩvwʼanano ũthaithinĩ. Na nũndũ Ngai nĩ Veva, vai kĩndũ andũ mesa kũseũvya kĩtonya kũthengeea kwĩkala take! (Isa. 46:5) Ĩndĩ nao nata kũseũvya mĩvwʼanano ya ala metawa atheu na kũmĩvoya? Mwĩao wa kelĩ nthĩnĩ wa ĩla Mĩao Ĩkũmi Yeova wanenganĩte waĩtye: ‘Ndũkeseũvĩsye mũvwʼanano mwasũvye, na mũvwʼano o na wĩva wa kĩndũ kĩ ĩtunĩ ĩũlũ, kana kĩla kĩ kũũ nthĩ. Ndũkamĩkunamĩe.’ (Kuma 20:4, 5) Ndeto isu syĩ ũtheinĩ vyũ kwa onthe ala mendaa kũmwendeesya Ngai.
6. Ngũsĩ sya Yeova iatĩĩaa nzĩa yĩva ya ũthaithi ũmũnthĩ?
6 Asomi amwe ma maũndũ ma tene nĩmethĩĩte kana Aklĩsto ma mbee mamũthaithaa Ngai e weka. Kwa ngelekanyʼo, ĩvuku History of the Christian Church yaĩtye kana kĩndũ kĩmwe kyaĩ “kĩtonya kũthatya [Aklĩsto asu] mũno” nĩ kwĩwʼa mũndũ aimatavya nĩmaete mĩvwʼanano kũla mathaithĩaa. Ũmũnthĩ, Ngũsĩ sya Yeova iatĩĩaa nzĩa ya ũthaithi ĩla yaatĩĩawa nĩ Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa. Tũivoyaa mĩvwʼanano ya ala metawa atheu na tũivoyaa alaĩka; o na tũimũvoyaa ũ Yesũ mwene. O na tũikũnĩaa kĩvendela saluti kana kwĩka ũndũ ũngĩ o na wĩva wa kũkumya nthĩ. O na vathi ata, twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kũatĩĩa ndeto ii sya Yesũ: “No Yeova Ngai waku waĩle kũmũthaitha.”—Mt. 4:10.
7. Ngũsĩ sya Yeova syĩthĩawa ivathũkene ata na ndĩni ila ingĩ?
7 Ũmũnthĩ andũ aingĩ nĩmendete mũno kũatĩĩa atongoi ma ndĩni ala me nguma. Methĩawa mamendete mũno nginya ũkethĩa no ta me vakuvĩ kũmathaitha. Andũ aingĩ nĩmausũanaa makanisanĩ moo, makathooa mavuku moo, o na makaumya mbesa mbingĩ kwondũ wa maũndũ ala atongoi asu meũtwaĩĩsya. Amwe moo maĩkĩĩaa kyonthe kĩla meũmatavya. O na mamona matanaa ta moona Yesũ! Kĩvathũkanyʼo namo, athaithi ma wʼo ma Yeova mayĩthĩawa na atongoi. O na kau nĩtũnengete ndaĩa ala matongoeasya maũndũ, nĩtwĩtĩkĩlanaa na ũndũ ũũ wĩ ũtheinĩ Yesũ wamanyĩisye: ‘Inywʼonthe mwĩ ana-a-asa.’ (Mt. 23:8-10) Tũithaithaa andũ, methĩwe nĩ atongoi ma ndĩni kana nĩ ma siasa. Na tũikwataa mbau maũndũ ala methĩawa matwaĩĩsye. Eka ũu, tũyĩlikasya maũndũnĩ ma nthĩ ĩno o na vanini. Maũndũ asu matumaa twĩthĩwa twĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto.—Yoa. 18:36.
NĨTŨNENGETE ĨSYĨTWA YA YEOVA NDAĨA
Aklĩsto ma wʼo monaa kĩ kĩanda kĩnene kũtavya angĩ ĩũlũ wa Yeova (Sisya kalungu ka 8-10)d
8. Twĩsĩ ata kana Yeova nĩwendaa ĩsyĩtwa yake yĩkumwʼe na yĩimanyĩthwʼa andũ onthe?
8 Ĩvinda yĩmwe Yesũ avoyie ũũ: “Asa, yĩkumye ĩsyĩtwa yaku.” Nake Yeova nĩwasũngĩie mboya ĩsu na wasya mũnene kuma ĩtunĩ asya kana nũkũyĩkumya. (Yoa. 12:28) Yesũ nĩwakumasya ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake ĩvinda yonthe yĩla waĩ ũthũkũminĩ wake kũũ nthĩ. (Yoa. 17:26) Kwoou Aklĩsto ma wʼo monaa kĩ kĩanda kĩnene kũtũmĩa ĩsyĩtwa ya Ngai na kũmanyĩthya angĩ ĩsyĩtwa yĩu.
9. Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa moonanisye ata kana nĩmanengete ĩsyĩtwa ya Ngai ndaĩa?
9 Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa kĩkundi kya Kĩklĩsto kwambĩĩwʼa, Yeova nĩwametĩkĩlile “andũ ma mbaĩ ingĩ nĩ kana kuma katĩ woo anyuve andũ kwondũ wa ĩsyĩtwa yake.” (Meko 15:14) Aklĩsto asu ma ĩvinda ya atũmwa moonaa kĩ kĩanda kĩnene kũtũmĩa ĩsyĩtwa ya Ngai na kũmanyĩthya angĩ ĩsyĩtwa yĩu. Nĩmayĩtũmĩaa mũno ũtavanyʼanĩ woo na yĩla maandĩkaa mavuku ma Mbivilia.b Kwa nzĩa ĩsu, moonanisye kana mo maĩ andũ kwondũ wa ĩsyĩtwa ya Ngai.—Meko 2:14, 21.
10. Twĩsĩ ata kana Ngũsĩ sya Yeova nĩ andũ kwondũ wa ĩsyĩtwa ya Yeova?
10 Syo Ngũsĩ sya Yeova nĩ andũ kwondũ wa ĩsyĩtwa ya Yeova? Ĩĩ. Ekai twone maũndũ mekũĩkĩĩthya ũu. Ũmũnthĩ atongoi aingĩ ma ndĩni mekaa kyonthe kĩla matonya mavithanyʼe kana Ngai e ĩsyĩtwa. Nĩmayĩvetete Mbivilianĩ syoo, o na amwe nĩmavatanĩte yĩitũmĩwa makanisanĩ moo.c Vo ve mũndũ wĩsa kũkananĩsya kana Ngũsĩ sya Yeova nosyo inengae ĩsyĩtwa ya Yeova nguma na ndaĩa ila syaĩle ĩsyĩtwa yĩu? Nĩsyo syĩ syoka itumĩte ĩsyĩtwa ya Ngai yĩmanyĩka mũno! Kĩu kĩonanyʼa kana nĩtwĩkaa kyonthe kĩla tũtonya twĩkale kwosana na ĩsyĩtwa yitũ. Kwa wʼo, twĩ Ngũsĩ sya Yeova! (Isa. 43:10-12) Nĩtumĩthĩtye kovi mbee wa milioni 240 sya Mbivilia ya New World Translation of the Holy Scriptures, ĩla ĩtũmĩaa ĩsyĩtwa ya Yeova kũndũ kũla Mbivilia ila ingĩ iyĩvetete. Na nĩtumĩthasya mavuku maneeneete Mbivilia na matũmĩaa ĩsyĩtwa ya Yeova kwa ithyomo mbee wa 1,000!
NĨTWENDETE ŨWʼO
11. Aklĩsto ma mbee moonanisye ata kana nĩmendete ũla wʼo?
11 Yesũ nĩwendete ũwʼo mũno, na ũu nĩ kwasya, nĩwendete ũwʼo ĩũlũ wa Ngai na ieleelo syake. Yesũ ekalaa kwosana na ũwʼo ũsu, na nĩwatetheeasya angĩ o namo maũmanye. (Yoa. 18:37) Ala maĩ aatĩĩi make ma wʼo o namo nĩmendete ũwʼo mũno. (Yoa. 4:23, 24) O na mũtũmwa Vetelo aisye kana Ũklĩsto nĩwʼo “nzĩa ya ũla wʼo.” (2 Vet. 2:22) Nũndũ Aklĩsto ma mbee nĩmendete ũwʼo mũno, nĩmaleanile na maũndũ onthe matosanĩte na ũla wʼo, methĩwe nĩ momanyĩsyo ma ndĩni, kana nĩ syĩthĩo na mawoni ma andũ. (Ako. 2:8) O ta ũu, ũmũnthĩ Aklĩsto ma wʼo nĩmekĩaa kĩthito vyũ ‘maendae nthĩnĩ wa ũla wʼo’ kwa kũĩkĩĩthya vyũ kana momanyĩsyo moo na mwĩkalĩle woo wosanĩte na kĩla kĩ Ndetonĩ ya Yeova.—3 Yoa. 3, 4.
12. Ala matongoetye mekaa ata mamanya nĩtwaĩle kwĩka moalyũku ĩũlũ wa ũndũ tũeleawa ũwʼo mũna, na nĩkĩ mekaa ũu?
12 Andũ ma Ngai ũmũnthĩ mayaasya kana nĩmaeleetwe vyũ maũndũ onthe ala me Mbivilianĩ. Kwoou mavinda amwe nĩmesaa kwĩthĩa maeleisye momanyĩsyo amwe kwa nzĩa ĩtaĩle, kana makaumya myolooto yĩ na mavĩtyo yĩla meũvangĩthya maũndũ ũseũvyonĩ wa Yeova. Kĩu kĩyaĩle kũtũsengyʼa. Nĩkĩ? Nũndũ Maandĩko mawetete ũtheinĩ kana ũmanyi wa ũla wʼo ũendeeaa kwongeleka o kavola kwa kavola. (Ako. 1:9, 10) Yeova avuanasya ũwʼo kavola kwa kavola, na nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kweteela nginya kyeni kya ũla wʼo kĩtũkenee mũnango. (Nth. 4:18) Yĩla ala matongoetye mamanya kana nĩtwaĩle kwĩka ũalyũku ĩũlũ wa ũndũ tũnaeleawa ũwʼo mũna, nĩmekaa ũalyũku ũsu mate kwananga ĩvinda. Ndĩni mbingĩ ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto syĩkaa moalyũku nĩ kana syendeesye aatĩĩi masyo kana nthĩ ĩno, ĩndĩ ũseũvyo wa Yeova wĩkaa moalyũku nĩ kana ũtũthengeanĩsye na Ngai, na ũitũtetheesya kũatĩĩa nesa nzĩa ya ũthaithi ĩla Yesũ wambĩĩisye. (Yak. 4:4) Tũyĩkaa moalyũku asu atĩ nĩkwĩthĩwa mawoni ma andũ aingĩ nĩmaalyũkĩte, ĩndĩ tũmekaa nũndũ nĩtwaelewa Maandĩko nesanga. Vate nzika, nĩtwendete ũwʼo mũno!—1 Ath. 2:3, 4.
NĨTWENDANĨTE MŨNO
13. Nĩ nguma yĩva ya vata vyũ Aklĩsto ma wʼo monanasya, na Ngũsĩ sya Yeova syonanasya ata kana nĩsyĩthĩawa nayo?
13 Aklĩsto ma mbee maĩ na nguma mbingĩ nzeo, ĩndĩ nguma ĩla ya vata vyũ meesĩkĩe nayo nĩ wendo. Yesũ aisye: “Andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa—ethĩwa mũkeethĩwa na wendo katĩ wenyu.” (Yoa. 13:34, 35) Ũmũnthĩ Ngũsĩ sya Yeova nthĩ yonthe nĩsyĩthĩawa na wendo wa wʼo na ngwatanĩo katĩ wasyo. Ithyĩ twĩthĩawa twĩ kĩvathũkanyʼo na ndĩni ila ingĩ syonthe nũndũ twĩkalanasya ta andũ ma mũsyĩ ũmwe, o na kau tumĩte nthĩ na ngo syĩ kĩvathũkanyʼo, na tũatĩĩaa syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo. Nĩtwĩyoneaa wendo ũsu nesa yĩla twathi maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene. Kĩu kĩtumaa tũĩkĩĩa vyũ kana nithyĩ tũmũthaithaa Yeova kwa nzĩa ĩla wĩtĩkĩlĩte.
14. Kwosana na Akolosai 3:12-14, nĩ ũndũ wĩva wa vata tũtonya kwĩka twonanyʼe kana nĩtwendanĩte mũno?
14 Maandĩko matwĩkĩĩte vinya ‘twĩthĩwe na wendo mwingĩ katĩ witũ.’ (1 Vet. 4:8) Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka twonanyʼe kana nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mũno nĩ kũmaekea na kũmĩanĩsya na mawonzu moo. O na ĩngĩ, nĩtũmanthaa myanya twĩthĩwe twĩ alau kwa onthe kĩkundinĩ, o vamwe na ala matonya kwĩthĩwa matũvĩtĩsye. (Soma Akolosai 3:12-14.) Wendo wa mũthemba ũsu nĩwʼo ũtumaa tũmanyĩka nesa vyũ kana twĩ Aklĩsto ma wʼo.
“MŨĨKĨĨO ŨMWE”
15. Nĩ maũndũ angĩ meva twĩkaa monanasya kana nĩtũatĩĩaa nzĩa ya ũthaithi ĩla yatiiwe nĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa?
15 Ve maũndũ angĩ twĩkaa monanasya kana nĩtũatĩĩe nzĩa ya ũthaithi ĩla yatiiwe nĩ kĩkundi kya Kĩklĩsto kya ĩvinda ya atũmwa. Kwa ngelekanyʼo, ũseũvyo witũ ũatĩĩaa mĩvango ĩla yambĩĩwʼe nĩ atũmwa. Nĩtwĩthĩawa na asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko, atumĩa, na atetheesya ma ikundi. (Avi. 1:1; Tito 1:5) O na ĩngĩ, twĩthĩawa na woni ta woo ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ na mũtwaano, kũnenga nthakame ndaĩa, na twĩthĩawa na wendi ta woo wa kũsũvĩa kĩkundi kĩikavukwʼe nĩ eki ma naĩ ala mate kwenda kwĩlila.—Meko 15:28, 29; 1 Ako. 5:11-13; 6:9, 10; Aevl. 13:4.
16. Ĩandĩko ya Aeveso 4:4-6 yĩtũmanyĩsya ũndũ wĩva?
16 Yesũ aisye kana ve andũ aingĩ makasya nĩ amanyĩwʼa make, ĩndĩ ti onthe makethĩwa me amanyĩwʼa make ma wʼo. (Mt. 7:21-23) O na ĩngĩ, Maandĩko nĩmathanie kana mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo, andũ aingĩ makoonekaa “ta me na kĩkĩo kya Ngai.” (2 Tim. 3:1, 5) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Mbivilia nĩwetete ũtheinĩ ĩkasya ve “mũĩkĩĩo ũmwe” ũla Ngai wĩtĩkĩlĩte.—Soma Aeveso 4:4-6.
17. Naaũ ũmũnthĩ maatĩĩaa Yesũ na methĩawa na mũĩkĩĩo ũla wĩtĩkĩlĩtwe nĩ Ngai?
17 Kwoou naaũ ũmũnthĩ methĩawa na mũĩkĩĩo ũsu ũmwe wĩtĩkĩlĩtwe nĩ Ngai? Nĩtwoona maũndũ meũtũĩkĩĩthya naaũ. Nĩtwoona nzĩa ya ũthaithi ĩla Yesũ wamanyĩisye, ĩla noyo yaatĩĩawa nĩ Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa. Vate nzika, no twasye kana Ngũsĩ sya Yeova nĩsyo syĩ syoka imũthaithaa Ngai kwa nzĩa ĩla wĩtĩkĩlaa. Mwa nĩ ndaĩa nene ta kĩ kwĩthĩwa twĩ amwe ma andũ ma Yeova, na kũmanya ũwʼo ĩũlũ wake na ieleelo syake! Ekai tũendeee kũlũmya ũwʼo vyũ tũte na nzika.
WATHI 3 Yeova Nĩwe Vinya Witũ na Wĩkwatyo Witũ
a Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona nzĩa ya ũthaithi wa wʼo ĩla Yesũ watũtiĩe na ũndũ amanyĩwʼa make ma mbee mamĩatĩĩie. O na ĩngĩ, nĩtũkwona maũndũ mekũĩkĩĩthya kana Ngũsĩ sya Yeova nĩsyo iatĩĩaa nzĩa ĩsu ya ũthaithi.
b Sisya ĩsandũkũ “Je, Wakristo wa Karne ya Kwanza Walitumia Jina la Mungu?” ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya 01/07/2010, ĩth. 6.
c Kwa ngelekanyʼo, mwaka wa 2008, Vovu Benedict XVI aisye kana ĩsyĩtwa ya Ngai “yĩyaĩle kũtũmĩwa kana kũtamũkwa” ũthaithinĩ wa Katholeki, mbathinĩ, kana mboyanĩ syoo.
d MAELESYO MA VISA: Ũseũvyo wa Yeova nĩwumĩthĩtye Mbivilia ya New World Translation kwa ithyomo mbee wa 200, nĩ kana andũ makwate Mbivilia matonya kũsoma na kĩthyomo kyoo na ĩtũmĩĩte ĩsyĩtwa ya Ngai.