Makũlyo Kuma Kwa Asomi Maitũ

Mwĩao ũla wĩ Alivai 19:16 waĩtye mũndũ ‘ndakaũngamĩe ũvũngũ wa nthakame’ ya mũndũ ũngĩ woonanasya ata, na wĩtũmanyĩsya kyaũ?

Yeova atavisye Aisilaeli nĩmethĩwe atheu. Nĩ kana amatetheesye kwĩka ũu, ameie: ‘Ndũkaende kũũ na kũũ ta mwilĩanĩli andũnĩ maku: ndũkaũngamĩe ũvũngũ wa nthakame ya mũtũi waku: ninyie Yeova.’—Ali. 19:2, 16.

Ndeto “ndũkaũngamĩe ũvũngũ” syumĩlĩtye nesa vyũ ndeto sya tene sya Kĩevelania. Ĩndĩ syo syonanasya ata? Ĩvuku yĩmwe ya Kĩyuti yĩeleetye ĩvuku ya Alivai yaĩtye ũũ: “Kĩlungu kĩu kya mũsoa ũsu kĩ . . . vinya kũeleeka nũndũ ti laisi kũmanya kĩla kyoonanawʼa nĩ ndeto sya Kĩevelania [mũsoanĩ ũũ], ila syaalyũlwa ndeto kwa ndeto syonanasya ‘ndũkaũngame ĩũlũ wa, ũtee wa, kana vakuvĩ na.’”

Asomi amwe maasya kana ndeto isu ikonanĩtye na mũsoa wa 15, ũla waĩtye: “Mũtikeke ũndũ ũte ũlũngalu mũisila: mũtikendeesye ngya, kana kũtaĩa ala me na ũtonyi; ĩndĩ tusĩaa mũtũi waku na ũlũngalu.” (Ali. 19:15) Ethĩwa ũu nĩ wʼo, mwĩao ũla wĩ mũsoanĩ wa 16 nũtonya kwĩthĩwa woonanasya kana andũ ma Ngai mayaaĩle kũũmĩsya ala angĩ maisila makoani, maikũna viasala, kana maithĩnĩkĩa mathĩna ma mũsyĩ, na mayaaĩle kwĩka ũndũ ũte wa ũlũngalu nĩ kana meyĩune ene. Nĩ wʼo kana tũyaĩle kwĩka maũndũ asu, ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ ũtonya kũtũtetheesya nesanga tũelewe ndeto isu syĩ mũsoanĩ wa 16.

Kwasũanĩa ndeto sya mwambĩĩo mũsoanĩ ũsu wa 16. Ngai atavĩtye andũ make maikethĩwe ailĩanĩli. Lilikana kana mwilĩanĩli ndekaa o kũsuka angĩ, o na kau nzukũ no iete mathĩna. (Nth. 10:19; Mũta. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Yak. 3:6) Kaingĩ mwilĩanĩli awetaa maũndũ ma ũvũngũ ĩũlũ wa mũndũ ũngĩ ayenda kũmwanangĩa ĩsyĩtwa. O na no aumye ũkũsĩ wa ũvũngũ, o na ethĩwa nĩwĩsĩ kwĩka ũu nĩkũũlikya thayũ wa mũndũ ũsu mũisyonĩ. Lilikana kana aũme ailĩanĩli nĩmo maumisye ũkũsĩ wa ũvũngũ ĩũlũ wa Navothi, na kĩu kyatuma akimangwa nginya ooawa ate mavĩtyo. (1 Asu. 21:8-13) Kwoou, o tondũ kĩlungu kya kelĩ kya Alivai 19:16 kyonanĩtye, mwilĩanĩli aĩ atonya kũũngamĩa ũvũngũ wa nthakame ya mũndũ ũngĩ.

O na ĩngĩ, mwilĩanĩli no aneenee mũndũ ũngĩ ũvũngũ nũndũ nũmũmenete. Tũsomaa ũũ nthĩnĩ wa 1 Yoana 3:15: “Kĩla mũndũ ũmũmenaa mwana-a-asa wake nĩ mũaani, na nĩmwĩsĩ kana kũiĩ mũaani wĩ na thayũ wa tene na tene.” Nĩ ũndũ wa vata tũmanye kana ĩtina wa Ngai kũnengane mwĩao ũla wĩ mũsoanĩ wa 16, ongelile kwasya: “Ndũkamũmene mwana-a-au ngoonĩ yaku.”—Ali. 19:17.

Kwoou ndeto isu syĩ nthĩnĩ wa Alivai 19:16 ninengete Aklĩsto ũkanyʼo mũito. Nĩtwaĩle kwĩsiĩĩa vyũ tũikasũanĩĩe mũndũ ũngĩ maũndũ mathũku na tũikamwilĩĩle ũvũngũ. Kwa ũkuvĩ, ethĩwa ‘nĩtũũngamĩaa ũvũngũ wa nthakame’ ya mũndũ ũngĩ, kana kwa ndeto ingĩ, ethĩwa nĩtũmwilĩĩlaa ũvũngũ nĩkwĩthĩwa tũi vata nake kana nĩtũũmwĩwʼĩa woo, kĩu no kyonanyʼe kana nĩtũmũmenete. No nginya Aklĩsto mesũvĩane na kĩmena vyũ.—Mt. 12:36, 37.