Ũndũ Ũtonya Kũtanĩa Ũtavanyʼa Mũnango

1. Amwe mewʼaa ata ĩũlũ wa kũneena na angĩ yĩla me ũtavanyʼanĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

NŨNDŨ twĩ andũ ma Yeova, tũtavasya angĩ ũvoo mũseo nĩkwĩthĩwa nĩtũmwendete Ĩthe witũ wa ĩtunĩ na nĩtwendaa kũtetheesya atũi maitũ o namo mamũmanye. Atavanyʼa aingĩ nĩmatanĩaa mũno wĩa wa kũtavanyʼa. Ĩndĩ angĩ mewʼaa ve vinya kũũtanĩa. Nĩkĩ? Nũndũ amwe no methĩwe me nthoni mũno na kĩu kĩituma mewʼa mate alimũ aseo. Angĩ mewʼaa mate eanĩe kũthi kwene mate athokye. Namo angĩ nĩmakĩaa mayona ta mateĩthukĩĩwʼa. Eka ũu, ve angĩ matendete kwĩlikya ngananĩonĩ. O na kau ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu nĩmamwendete Yeova mũno vyũ, nĩmewʼaa ve vinya kũtavya andũ matamesĩ ũvoo mũseo. Ĩndĩ nĩmethĩawa mesĩ kana wĩa ũsu nĩ wa vata, na nĩmatavanasya mateũtĩĩa. Mwa Yeova ndalea kwĩthĩwa atanaa mũno oona mayĩka ũu!

2. Ethĩwa mavinda amwe nũngʼangʼanaa kũtanĩa ũtavanyʼa, nĩkĩ ũtaĩle kũkwʼa ngoo?

² Mavinda amwe we nũngʼangʼanaa kũtanĩa ũtavanyʼa nũndũ wa itumi ta isu? Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye, ndũkakwʼe ngoo. Kwĩthĩwa wĩ na wia no kwonanyʼe kana nĩwĩnyivĩtye na ndũkwenda andũ matũnge ilĩko vala ũĩ. O na ĩngĩ, no kwonanyʼe kana ndũkwenda kũkananĩa namo. Na vai mũndũ wendaa kwona andũ mailea kũmwĩthukĩĩsya, na mũno mũno yĩla ũkũtata kũmeka maũndũ maseo. Ĩthe waku wa ĩtunĩ nĩwĩthĩawa esĩ nesa mawetu ala ũkomanaa namo na nĩwendaa kũũtetheesya. (Isa. 41:13) Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona maũndũ atano matonya kũtũtetheesya tũkĩlye vinya wia ũsu na tũitanĩa ũtavanyʼa mũnango.

EKA NDETO YA NGAI ĨKWĨKĨE VINYA

3. Nĩ kyaũ kyatetheeisye mwathani Yelemia kũtavya angĩ ũvoo?

³ Kuma tene, ũtũmani ũla Ngai wanenga athũkũmi make nĩwamekĩaa vinya yĩla makwata ianda mbũmũ. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwathani Yelemia. Aĩ na wia yĩla Yeova wamũnengie kĩanda kya kũtavanyʼa. Aisye ũũ: “Ndiũmanya kũneena; nũndũ nyie nĩ kana.” (Yel. 1:6) Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũsinda wia ũsu? Kĩla Ngai wamũtavisye nĩkyamwĩkĩie vinya. Esie kwasya: “Ngoonĩ yakwa ve ta mwaki mwakanu ũvingĩĩtwe mavĩndĩnĩ makwa, na nĩ na mĩnoo ũndũ wa kũmĩĩsya.” (Yel. 20:​8, 9) O na kau Yelemia atavanasya kĩsionĩ kĩtaĩ laisi, ũvoo ũla wanengetwe atavanyʼe nĩwamwĩkĩie vinya eanĩsya kĩanda kyake.

4. Vaendaa ata yĩla twasoma Ndeto ya Ngai na twamĩvindĩĩsya? (Akolosai 1:​9, 10)

⁴ Aklĩsto nĩmekĩawa vinya masoma ũvoo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Yĩla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩaa ana-a-asa ma kĩkundi kĩla kyaĩ Kolosai valũa, aisye kana kwĩthĩwa na ũmanyi wa wʼo nĩkwesaa kũmatetheesya mekale “kwosana na ũndũ Yeova ũkwenda” o maendeee “kũsyaa ũsyao nthĩnĩ wa kĩla wĩa mũseo.” (Soma Akolosai 1:​9, 10.) Wĩa ũmwe mũseo tũtethasya nĩ kũtavanyʼa ũvoo mũseo. Kwoou yĩla twasoma Ndeto ya Ngai na twamĩvindĩĩsya, nĩtũmũĩkĩĩaa mũnango na nĩtũeleawa nesanga nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ.

5. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtetheke vyũ yĩla tũũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia?

⁵ Ethĩwa nĩtũkwenda Ndeto ya Ngai ĩtũtethye vyũ, yĩla tũũmĩsoma, tũkwĩmanyĩsya, na tũũvindĩĩsya kĩla twasoma, twaĩlĩte kwĩsũvĩa tũikeke maũndũ asu tũsembethetye. Tũmĩa ĩvinda yingĩ ũndũ vatonyeka. Ethĩwa nĩwasoma mũsoa mũna na ndũnaũelewa nesa, ndũkaũvũthĩĩsye. Vandũ va ũu, tata kwĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ ĩũlũ wawʼo ũtũmĩĩte Fahirisi kana Ĩvuku ya Kwĩka Ũkunĩkĩli ya Ngũsĩ sya Yeova. Watũmĩa ĩvinda yingĩ ũyĩmanyĩsya, ũkeyĩĩkĩĩthasya mũnango kana kĩla Ndeto ya Ngai yaĩtye nĩ kya wʼo. (1 Ath. 5:21) Na o ũndũ weyĩĩkĩĩthya ũndũ ũsu mũnango, ũu nowʼo ũkatanĩaa kũtavya angĩ kĩla weemanyĩsya.

ĨYŨMBANYʼE NESA KWONDŨ WA ŨTAVANYʼA

6. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩyũmbanyʼa nesa kwondũ wa ũtavanyʼa?

⁶ Yĩla weeyũmbanyʼa nesa kwondũ wa ũtavanyʼa, wĩwʼaa wĩ mwĩanĩe mũnango ũineena na angĩ. Yesũ nĩwatetheeisye amanyĩwʼa make kwĩyũmbanyʼa atanamba kũmatũma makatavanyʼe. (Luka 10:​1-11) Nũndũ nĩmeekie kĩla wamamanyĩisye, nĩmeanĩisye wĩa ũsu na kĩu kyatuma methĩwa me atanu.—Luka 10:17.

7. Tũtonya kwĩyũmbanyʼa ata kwondũ wa ũtavanyʼa? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁷ Tũtonya kwĩyũmbanyʼa ata kwondũ wa ũtavanyʼa? Nĩtwaĩlĩte kũvindĩĩsya kĩla tũkwenda kũweta na tũikĩweta kwa nzĩa yĩ laisi na tũtũmĩĩte ndeto sitũ. No tũtetheke mũno twavindĩĩsya maũndũ amwe andũ ala me kĩsionĩ makothaa kũweta, na ĩndĩ tũisũanĩa ũndũ tũtonya kũmasũngĩa. Na yĩla twambĩĩa kũneena namo, twaĩlĩte kũtata twĩthĩwe tũuĩtye, twĩ atanu, na twĩ na ũnyanya.

8. Nĩ kwa nzĩa yĩva Aklĩsto mailye ta mĩio ya yũmba ĩla mũtũmwa Vaulo wawetie ngelekanyʼonĩ yake?

⁸ Mũtũmwa Vaulo nĩwanenganie ngelekanyʼo ĩeleetye kĩanda kitũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa, yĩla waisye: “Twĩ na ũthwii ũũ nthĩnĩ wa mĩio ya yũmba.” (2 Ako. 4:7) Ũthwii ũsu nĩ kyaũ? Nĩ wĩa wa kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ, ũla wovoasya mathayũ. (2 Ako. 4:1) Nayo mĩio ya yũmba nĩ kyaũ? Nĩ athũkũmi ma Ngai ala matwaĩaa angĩ ũvoo mũseo. Ĩvindanĩ ya Vaulo, mũkũni wa viasala atũmĩaa mbisũ kũkua mĩio ya vata, ta lĩu, mbinyu, na mbesa. O ta ũu, Yeova nũtũnengete kĩanda kya kũnyaĩĩkya ũtũmani wa vata, nawʼo nĩ ũvoo mũseo. Na nũtũtetheeasya twĩthĩwe na vinya wa kũendeea kũtavanyʼa ũvoo ũsu twĩ aĩkĩĩku.

MŨVOYE YEOVA AŨNENGE ŨKŨMBAŨ

9. Tũtonya kwĩka ata tũkĩlye vinya wia wa kwona nĩtũũvĩngwa kana tũyĩĩthukĩĩwʼa? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ Mavinda amwe, no tũkwatwe nĩ wia tũyona nĩtũũvĩngwa kana tũyĩĩthukĩĩwʼa. Tũtonya kwĩka ata tũkĩlye vinya thĩna ũsu? Kwasũanĩa mboya ĩla atũmwa maumisye yĩla meeaĩwe maikatavanyʼe. Vandũ va kũeka wia ũmakĩlye vinya, mamũvoyie Yeova amatetheesye methĩwe na “ũtonyi wa kũendeea kũneena ndeto [yake] na ũkũmbaũ wʼonthe.” Nake nĩwasũngĩie mboya yoo vau kwa vau. (Meko 4:​18, 29, 31) O ta ũu, ethĩwa mavinda amwe nĩtũkwatawa nĩ wia, nĩtwaĩle kũmũvoya Yeova atũtetheesye. Mũkũlye aũtetheesye wende andũ nĩ kana ũmatavye ũvoo mũseo ũte na wia.

10. Yeova atũtetheeasya ata twĩanĩsye kĩanda kitũ twĩ Ngũsĩ syake? (Isaia 43:​10-12)

¹⁰ Yeova atũnyuvĩte twĩthĩwe Ngũsĩ syake, na atwathĩte kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũkũmbaũ. (Soma Isaia 43:​10-12.) Kwasũanĩa o maũndũ ana monanĩtye ũndũ wĩkaa ũu. Mbee, Yesũ ethĩawa naitũ yĩla tũũtavanyʼa ũvoo mũseo. (Mt. 28:​18-20) Kelĩ, Yeova nũtũnengete ũtethyo wa alaĩka. (Ũvu. 14:6) Katatũ, nũtũnengete veva wake mũtheu nĩ kana ũtũtetheeasye kũlilikana maũndũ ala twĩmanyĩĩtye. (Yoa. 14:​25, 26) Na kana, nũtũnengete ana-a-asa na eĩtu-a-asa tũtonya kũtethya wĩa ũsu twĩ namo. Kwoou nũndũ twĩ na ũtethyo wa Yeova na wa ana-a-asa maitũ endwa, twĩ na kyonthe kĩla tũkwenda nĩ kana twĩthĩwe na ũkũmbaũ na tũiendeea kũtavanyʼa.

ALYŨKANAA NA MAŨNDŨ NA ŨYĨTHĨWA NA WONI ŨLA WAĨLĨTE

11. Yĩla wĩ ũtavanyʼanĩ, ũtonya kwĩka ata nĩ kana wĩthĩe andũ aingangĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹¹ We nĩwĩwʼaa watũlĩka ngoo weethĩa o andũ avũthũ kĩsionĩ? Wĩona ata ũkekũlya-ĩ: ‘Andũ me va oyu?’ (Meko 16:13) ‘Nĩmethĩwa maendie wĩanĩ kana sokonĩ?’ Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye, nũkwona ta ũtonya kũneena na andũ aingangĩ ũitavanyʼa nzĩanĩ? Mwana-a-asa wĩtawa Joshua aĩtye, “Nĩnĩkwatĩte myanya mingĩ ya kũtavanyʼa yĩla nĩsĩlĩte sokonĩ na kũla kwĩthĩawa andũ aingĩ.” O na ĩngĩ, e na mũka, Bridget, nĩmesĩte kũmanya kana yĩla matavanyʼa masaa ma ĩ ya mawĩoo na Wakyumwa masaa ma mũthenya, nĩmethĩaa andũ aingĩ mũsyĩ.—Aev. 5:​15, 16.

12. Tũtonya kũmanya ata kĩla andũ maĩkĩĩaa kana kĩla kĩũmathĩnyʼa?

¹² Ethĩwa mbeenĩ andũ maikwendeewʼa nĩ ũvoo ũla ũũmatavya, tata kũelewa kĩla maĩkĩĩaa kana kĩla kĩũmathĩnyʼa. Joshua na Bridget matũmĩaa ĩkũlyo yĩla yĩthĩawa ĩthangũnĩ ya mbee ya tulakiti kwambĩĩsya ũneenanyʼa. Kwa ngelekanyʼo, maitũmĩa tulakiti Ũmyonaa Ata Mbivilia? maasya ũũ: “Andũ amwe monaa Mbivilia ta ĩvuku ya Ngai, na angĩ maimyonaa ũu. We wĩ na woni mwaũ?” Mavinda maingĩ kĩu nĩkĩtumaa mambĩĩsya ũneenanyʼa.

13. Nĩkĩ twĩthĩawa tweanĩsya kĩeleelo kitũ o na andũ malea kũtwĩthukĩĩsya? (Nthimo 27:11)

¹³ O na andũ maema kũtwĩthukĩĩsya yĩla tũũtavanyʼa, twĩthĩawa tweanĩsya kĩeleelo kitũ. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ twĩthĩawa tweeka o kĩla Yeova na Mwana wake mendaa twĩke, nakyo nĩ kumya ũkũsĩ. (Meko 10:42) O na yĩla twaema kwĩthĩa mũndũ tũtonya kũneena nake kana ethĩwa ũvoo ũla tũũtavanyʼa nĩwalewa, no twĩthĩwe twĩ atanu nũndũ nĩtwĩsĩ nĩtwamwendeesya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ.—Soma Nthimo 27:11.

14. Nĩkĩ tũtonya kũtana yĩla mũtavanyʼa ũngĩ weethĩa mũndũ ũkwendeewʼa kĩsionĩ?

¹⁴ O na ĩngĩ, no tũtane yĩla mũtavanyʼa ũngĩ wakwata mũndũ ũkwendeewʼa kĩsionĩ. Ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yĩelekanĩtye wĩa witũ na kũmantha kana kaaĩte. Aingĩ nĩmatetheeasya wĩanĩ ũsu kwa kũkamantha kuma kĩsionĩ kĩmwe kũthi kĩla kĩngĩ. Yĩla kana kau kooneka, kĩla ũmwe nũtanaa, na ti o ũla wakona e weka. No ta ũu na wĩa wa kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa; nĩ wĩa wa kĩla ũmwe kĩkundinĩ. Kĩthito kya kĩla ũmwe nĩkyendekaa nĩ kana tũtavye andũ onthe kĩsionĩ, na ithyonthe nĩtũtanaa yĩla mũndũ ũmwe wambĩĩa kũka maũmbanonĩ.

VINDĨĨSYA ŨNDŨ ŨMWENDETE YEOVA NA MŨTŨI MŨNO WĨANA

15. Kĩla kĩwetetwe ĩandĩkonĩ ya Mathayo 22:​37-39 kĩtonya kũtũtetheesya ata twongelange kĩthito ũtavanyʼanĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa .)

¹⁵ No twongele kĩthito kitũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa twalilikana kana kũtethya wĩa ũsu nĩ nzĩa ya mwanya ya kwonanyʼa nĩtwendete Yeova na mũtũi. (Soma Mathayo 22:​37-39.) Kwasũanĩa ũndũ Yeova ũtanaa mũno wĩana yĩla woona tũitethya wĩa ũsu, na ũndũ andũ matanaa mambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. O na ĩngĩ, lilikana kana ala meethukĩĩsya ũvoo witũ na matwʼa kũmũthũkũma Yeova makekala tene na tene.—Yoa. 6:40; 1 Tim. 4:16.

16. Tũtonya kwĩka ata tũtanĩe ũtavanyʼa yĩla tũtatonya kumaala nyũmba? Nengane ngelekanyʼo.

¹⁶ Nĩwĩthĩwa ũtatonya kumaala nyũmba nũndũ wa itumi iana ũna? Ethĩwa ndũtonya kumaala, vindĩĩsya ũndũ ũtonya kũmwonyʼa Yeova na mũtũi waku kana nũmendete. Ĩvindanĩ ya ũwau wa COVID-19, Samuel na mũka, Dania, mayaĩ matonya kumaala. Ĩvindanĩ yĩu yũmũ ũu, kĩla ĩvinda nĩmatavanasya matũmĩĩte simũ, makaandĩka valũa, na makamanyĩsya andũ Mbivilia matũmĩĩte Zoom. Samuel nĩwatavasya ala wakomana namo sivitalĩ vala waendaa kũiitĩwa ũwau wa kanza. Aĩtye: “Yĩla twakwatwa nĩ maũndũ momũ, no twĩwʼe tũtũlĩkĩte ngoo, twĩ anou, na mũĩkĩĩo witũ no wonze. Ĩndĩ no twĩkale twĩ atanu twamũthũkũma Yeova.” Maũndũ asu o maendeee, Dania nĩwavalũkile aũmĩa na weethĩa ndokĩla kĩtandanĩ vandũ va myei ĩtatũ. Na ĩndĩ nĩwalasimĩkie kũtũmĩaa kasululu ka kũsukumwa kwa ĩvinda ya myei thanthatũ. Aĩtye: “Nĩnatatie kwĩka kyonthe kĩla naĩ nĩtonya. Nĩnatavisye ũvoo ndakĩtalĩ wookie kũmbona, na nĩnaneenaa na ala mandetee syĩndũ. O na nĩneethĩiwe na ũneenanyʼa mũseo simũnĩ na mũndũ mũka ũmwe wathũkũmaa kambunĩnĩ yathooasya syĩndũ sya sivitalĩ.” Maũndũ ala makwatie Samuel na Dania nĩmatumie mateanĩsya maũndũ maingĩ ta tene, ĩndĩ nĩmeekie kyonthe kĩla matonya na kĩu kyatuma maendeea kwĩthĩwa me atanu.

17. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũtetheke vyũ nĩ maũndũ ala twaneenea ĩsomonĩ yĩĩ?

¹⁷ Maũndũ ala twaneenea ĩsomonĩ yĩĩ matethasya mũndũ nesa yĩla wamatũmĩa onthe me vamwe. Kĩla ũndũ ũilye ta syĩndũ ila itũmĩawa yĩla mũndũ ũkwenda kũua lĩu mũna. Yĩla syĩndũ isu syonthe syavulanwʼa nesa, iseũvasya lĩu wĩ mũyo. O naitũ twatũmĩa maũndũ asu onthe maneenewa, tũkeethĩawa twĩyũmbanĩtye kũkitana na mawetu o na meva na tũkatanĩaa ũtavanyʼa mũnango.