KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA KYA 26
WATHI 123 Kũatĩĩa Mĩvango ya Ũseũvyo wa Yeova
Yĩla ve Maũndũ Ũte Kũelewa, Ĩthĩwa na Wĩnyivyo
“Ũndũ wa Mwene Vinya Wʼonthe, tũtitonya kũmũmanya.”—YOVU 37:23.
KĨLA KĨNEENEWE
Yĩla tweenyivya na tweetĩkĩla kana ve maũndũ tũtesĩ, twatũnga kĩlĩko maũndũnĩ ala twĩsĩ, na twamwĩkwatya Yeova, kĩu no kĩtũtetheesye tũkomĩĩsya maũndũ ala matonya kũtũkwata.
1. Yeova atũmbie twĩ na ũtonyi wĩva, na nĩkĩ?
YEOVA atũmbie kwa nzĩa ya mwanya mũno. Kwa ngelekanyʼo, atũmbie twĩ na ũtonyi wa kũsũanĩa, kwĩmanyĩsya maũndũ meũ, na kũmanya ũndũ tũtonya kũmatũmĩa thayũnĩ. Nĩkĩ watũmbie kwa nzĩa ĩsu? Nũndũ endaa ‘twone ũĩ’ wake na tũimũthũkũma na ũtonyi witũ wa kũsũanĩa.—Nth. 2:1-5; Alo. 12:1.
2. (a) Nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũelewa ĩũlũ witũ ene? (Yovu 37:23, 24) (O na ĩngĩ, sisya visa.) (b) Tũtethekaa ata yĩla tweenyivya na tweetĩkĩla kana ve maũndũ tũtesĩ?
2 O na kũtwʼĩka Yeova atũmbie twĩ na ũtonyi wa kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ, ve maũndũ angĩ maingĩ tũtesĩ. (Soma Yovu 37:23, 24.) Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Yovu. Yeova nĩwamũkũlilye makũlyo maingĩ ala mamũtetheeisye kũmanya kana ve maũndũ maingĩ ũteesĩ. Ũndũ ũsu nĩwatumie enyivya na wamũtetheesya kũlũnga mosũanĩo make. (Yovu 42:3-6) O naitũ nĩtũtethekaa yĩla tweenyivya na tweetĩkĩla kana ve maũndũ maingĩ tũtesĩ. Wĩnyivyo ũsu nũtũtetheeasya kũĩkĩĩa kana Yeova akatũvuanĩasya maũndũ ala kwa wʼo twaĩle kũmanya nĩ kana twĩke motwi maseo.—Nth. 2:6.
O ta Yovu, kũmanya kana ve maũndũ tũtesĩ no kũtũtethye (Sisya kalungu ka 2)
3. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?
3 Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea maũndũ amwe tũtesĩ na mawetu ala matonya kũtũkwata nũndũ wa kwĩthĩwa tũtamesĩ. O na nĩtũkwona nĩkĩ nĩ ũndũ mũseo kwĩthĩwa tũtesĩ maũndũ amwe. Kũneenea maũndũ asu nĩkũũtũtetheesya tũĩkĩĩe kana Yeova, “ũla [wĩthĩawa e] mwĩanĩu ũmanyinĩ,” nũtũtavasya o kĩla kwa wʼo twaĩle kũmanya.—Yovu 37:16.
TŨYĨSĨ YĨLA MŨTHYA ŨKAVIKA
4. Kwosana na Mathayo 24:36, nĩ ũndũ wĩva tũtesĩ?
4 Soma Mathayo 24:36. Tũyĩsĩ mũthya wa nthĩ ĩno nthũku ũkavika ĩndĩĩ. O nake Yesũ ndeesĩ “mũthenya ũsu na saa ũsu” yĩla waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ.a Esie kũtavya atũmwa make kana Yeova nĩwe “ũtwʼĩte” ĩvinda yĩla maũndũ ta asu makekĩka, kana kwa ndeto ingĩ, amaiĩte ũkũmũnĩ wake mwene. (Meko 1:6, 7) Yeova nũtwʼĩte nĩ ĩndĩĩ mũthya wa nthĩ ĩno ũkavika, ĩndĩ ithyĩ tũyĩsa kũmanya nesa vyũ ũu ũkeethĩwa ĩndĩĩ.
5. Vatonya kũthi ata nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ mũthya ũkavika ĩndĩĩ?
5 Twasũanĩa kĩla Yesũ wawetie, no twasye kana tũyĩsĩ twĩeteela ĩvinda yĩana ata mũthya ũitwʼĩka nĩwavika. Nũndũ wa ũu, no tũeke kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo kana tũkakwʼa ngoo, na mũno mũno ethĩwa twĩthĩĩtwe tweteele mũthenya wa Yeova ĩvinda yĩasa. O na no twĩwʼe ve vinya kũmĩĩsya yĩla twathekeewa nĩ andũ maitũ ma mũsyĩ kana o andũ angĩ. (2 Vet. 3:3, 4) Eka ũu, nĩ laisi tũkambĩĩa kũsũanĩa kana ta keka nĩtwĩsĩ nesa mũthenya ũla mũthya ũkavika, no twĩthĩwe na wũmĩĩsyo mwingangĩ na tũilea kũkwʼa ngoo mũno yĩla angĩ matũthekeea.
6. Nĩkĩ nĩ ũndũ mũseo kwĩthĩwa tũtesĩ yĩla mũthya ũkavika?
6 Ũwʼo nĩ kana kwĩthĩwa Yeova atatũtavĩtye mũthenya ũla mũthya ũkavika kũtũnengae mwanya mũseo wa kũmwonyʼa kana tũmũthũkũmaa nũndũ nĩtũmwendete na nĩtũmũĩkĩĩe. Twĩenda kũmũthũkũma Yeova tene na tene, ĩndĩ ti o nginya yĩla mũthya ũkavika. Kwoou vandũ va kũtũnga kĩlĩko o ĩvindanĩ yĩla “mũthenya wa Yeova” ũkavika, nũseo tũkavindĩĩasya maũndũ maseo ala makeanĩa mũthenya ũsu wavika. Tweeka ũu, tũkaendeeaa kũmũthengeea mũnango na tũkeekaa kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana tũmwendeesye.—2 Vet. 3:11, 12.
7. Nĩ ũndũ wĩva twĩsĩ?
7 Nũseo tũtũnge kĩlĩko ũndũnĩ ũla twĩsĩ, nawʼo nĩ kana mĩthenya ya mũminũkĩlyo yambĩĩie mwakanĩ wa 1914. Yeova nũtũnengete mawathani me Mbivilianĩ ala matũtetheeasya kũmanya vyũ kana mwaka ũsu nĩwʼo mĩthenya ya mũminũkĩlyo yambĩĩie. Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana nũtũtavĩtye ũndũ maũndũ ĩũlũ wa nthĩ maĩ methĩwe mailye mwaka ũsu wavika. Nũndũ wa ũu, tũi na nzika o na vanini kana “mũthenya mũnene wa Yeova wĩ vakuvĩ.” (Nzev. 1:14) O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩ kana Yeova nĩwendaa tũtavye andũ aingĩ ũndũ vatonyeka ‘ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ.’ (Mt. 24:14) Tũtavanasya ũvoo ũsu nthĩnĩ wa nthĩ ta 240 na kwa ithyomo mbee wa 1,000. Kwa wʼo, ti nginya tũmanye “saa ũsu na mũthenya ũsu” nĩ kana tũtethye na kĩthito wĩa ũsu wa vata.
TŨYĨSĨ ŨNDŨ YEOVA ŨTONYA KWĨSA KŨTŨTETHEESYA
8. Ndeto “wĩa wa Ngai” syonanasya ata? (Mũtavanʼya 11:5)
8 Ti mavinda onthe twĩthĩawa twĩsĩ “wĩa wa Ngai.” (Soma Mũtavanʼya 11:5.) Ndeto isu syonanasya maũndũ ala Yeova ũtumaa mekĩka kana ala ũekaa mekĩke nĩ kana eanĩsye kwenda kwake. Tũyĩsa kũmanya nesa vyũ nĩkĩ Yeova ũekie ũndũ mũna wĩkĩke kana kĩla kwa wʼo ũkwĩka nĩ kana atũtetheesye. (Sav. 37:5) Ũndũ ũsu wĩ vinya kũeleeka, o tondũ tũtesa kũelewa nesa ũndũ kana keanaa ĩvunĩ ya inyia wako, na ũsu nĩ ũndũ o namo andũ ma saenzi mataaĩsa kũũelewa nesa.
9. Nũndũ tũyĩsĩ nesa ũndũ Yeova ũtonya kwĩsa kũtũtetheesya, tũtonya kwambĩĩa kũsũanĩa ata?
9 Nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ nesa ũndũ Yeova ũtonya kwĩsa kũtũtetheesya, no twambĩĩe kũkĩa kwĩka motwi mana. Kwa ngelekanyʼo, no tũkĩe kwĩyĩima maũndũ mana nĩ kana twongelange ũthũkũmi witũ, ta kwĩkala tũteyũmbĩĩe syĩndũ mbingĩ thayũnĩ kana kũthamĩĩa kũla kwĩ na vata mũnene wa atavanyʼa. Eka ũu, no twambĩĩe kwĩkũlya ethĩwa kwa wʼo Ngai nĩwendeeawʼa nithyĩ, na mũno mũno ethĩwa tũinavikĩĩa kĩanda tũnendaa ũseũvyonĩ, tũinona ũndũ wa mwanya ũtavanyʼanĩ o na ĩtina wa kwĩkĩa kĩthito, kana ethĩwa nĩtwakwatwa nĩ maũndũ momũ twĩ kĩandanĩ kya mwanya.
10. Nĩ nguma yĩva ya vata tũtonya kwaĩlangya nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ nesa kĩla Yeova ũkwĩka atũtetheesye?
10 Nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ nesa kĩla Yeova ũtonya kwĩka atũtetheesye, twĩthĩawa na mwanya mũseo wa kwaĩlangya nguma ya vata, nayo nĩ wĩnyivyo. Kĩu nĩkĩtũtetheeasya kũmanya kana mosũanĩo ma Yeova na nzĩa syake syĩ ĩũlũ vyũ kwĩ sitũ. (Isa. 55:8, 9) O na ĩngĩ, nĩkĩtũmanyĩasya kũĩkĩĩa vyũ kana Yeova nũkũthĩnĩkĩa maũndũ nesa. Yĩla twakwata mosyao maseo ũtavanyʼanĩ kana kĩandanĩ kĩna ũseũvyonĩ, nĩtũmũtaĩaa Yeova. (Sav. 127:1; 1 Ako. 3:7) Ĩndĩ ethĩwa maũndũ mainathi ũndũ twĩĩkwatĩtye, nũseo tũlilikane kana Yeova nĩwe ũtongoesye maũndũ, na akatũtetheeasya tũendeee kwĩthĩwa na mũuo. (Isa. 26:12) Nũndũ wa ũu, tũkekaa kĩla ithyĩ ene twaĩlĩte kwĩka na tũyĩkwatya kana Yeova nũkwĩka a vake. Tũi na nzika kana nũkũendeea kũtũtongoesya, o na ethĩwa ndeĩka ũu kwa nzĩa ya kyama ta ũndũ mavinda amwe weekaa tene.—Meko 16:6-10.
11. Nĩ maũndũ meva twĩsĩ matonya kũtũtethya?
11 Nĩtwĩsĩ kana mavinda onthe Yeova ethĩawa atwendete, asilaa katĩ, na nĩ mũĩ. O na nĩtwĩsĩ kana nũtanĩthawʼa mũno nĩ kĩla twĩkaa kwondũ wake na kwondũ wa athaithi ala angĩ. Eka ũu, nĩtwĩsĩ kana mavinda onthe nũmatuvaa ala malũmanasya nake.—Aevl. 11:6.
TŨYĨSĨ KĨLA KĨKEKĨKA ŨNĨ
12. Kwosana na ĩandĩko ya Yakovo 4:13, 14, nĩ ũndũ wĩva tũtesĩ?
12 Soma Yakovo 4:13, 14. Ũwʼo ũmwe wa vata nĩ kana tũyĩsĩ ũndũ thayũ witũ ũkethĩwa ũilye ũnĩ. Nthĩnĩ wa nthĩ ĩno tũtwĩe, “ĩvinda na ĩvuso,” kana, ũndũ ũtataĩĩwe, no ũtũkwate. (Mũta. 9:11) Nũndũ wa ũu, tũyĩsa kũmanya ethĩwa mĩvango yitũ nĩkwaĩla kana ethĩwa nĩtũkwĩkala thayũ nginya twone ĩianĩa.
13. Tũtonya kwĩwʼa ata nũndũ wa kwĩthĩwa tũtesĩ ũndũ maũndũ makethĩwa mailye ĩvinda yũkĩte?
13 No twĩwʼe wĩ ũndũ wĩ vinya kũmĩĩsya nũndũ tũyĩsĩ nesa ũndũ maũndũ makethĩwa mailye ĩvinda yũkĩte. Ũu ũtonyeka ata? No twambĩĩe kwĩmakĩa nũndũ wa maũndũ ala matonya kwĩkĩka na kĩu kĩituma twasya ũtanu witũ. O na maũndũ maitũ no maalamũkane kana tũkakwatwa nĩ ũndũ mũthũku tũtataĩĩe na kĩu kĩituma tũkwatwa nĩ kyeva kingĩ na kĩmako. Na yĩla maũndũ maitũ maema kũthi ũndũ twĩĩkwatĩtye, no tũũmĩe mũno na tũkakwʼa ngoo.—Nth. 13:12.
14. Nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu wa wʼo, twaĩlĩte kwĩka ata? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
14 Yĩla twoomĩĩsya mathĩna, twĩthĩawa tũtonya kũĩkĩĩthya kana o na twakwatwa nĩ kyaũ, tũmũthũkũmaa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ nũndũ nĩtũmwendete, ĩndĩ tũyĩkaa ũu nĩ kana twĩyĩune ene. Ngewa ila syĩ Mbivilianĩ nĩsyonanĩtye kana tũyaĩlĩte kwĩkwatya Yeova atũsũvĩane na maũndũ onthe mathũku na kana we ndavangĩĩaa kwĩ tene maũndũ ala meũtũkwata thayũnĩ. Nĩwĩsĩ kana ti nginya twĩthĩwe twĩsĩ maũndũ ala makatũkwata ĩvinda yũkĩte aĩ nĩ kana twĩthĩwe na ũtanu. Vandũ va ũu, kĩla kĩtumaa twĩthĩwa twĩ atanu nĩ kũmwĩkwatya atũtongoesye na kũmwĩwʼa. (Yel. 10:23) Yĩla twamwĩkwatya tũyĩka motwi, no ta twĩthĩawa tũyasya ũũ: “Yeova enda, tũkekala thayũ na tũkĩka ũna na ũna.”—Yak. 4:15.
Nĩtwĩthĩawa twĩ asũvĩĩku vyũ yĩla twamũvoya Yeova atũtongoesye na twamwĩwʼa (Sisya kalungu ka 14-15)b
15. Nĩ ũndũ wĩva twĩsĩ ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte?
15 O na kau tũyĩsĩ maũndũ ala matonya kũtũkwata, nĩtwĩsĩ kana Yeova nũtwathĩte thayũ wa tene na tene, twĩthĩwe tũkaũkwata twĩ ĩtunĩ kana nĩ kũũ nthĩ. O na nĩtwĩsĩ kana ndakenganaa na vai kĩndũ kĩsa kũmũsiĩĩa kwĩanĩsya mawatho make onthe. (Tito 1:2) No we e weka ũtonya ‘kũtavanyʼa mũminũkĩlyo . . . na kuma tene na tene maũndũ ala matanamba kwĩkwa.’ Maũndũ ala wathanĩte maĩ meanĩe ĩvinda ĩvĩtu nĩmeanĩie, na ala wathanĩte ma ĩvinda yũkĩte o namo makeanĩa. (Isa. 46:10) Na nĩtwĩsĩ nesa ki kana vai kĩndũ o na kĩmwe kĩtonya kũtuma Yeova aeka kũtwenda. (Alo. 8:35-39) Akatũnengae ũĩ, ũkiakisyo, na vinya nĩ kana tũmĩĩsye maũndũ onthe ala matonya kũtũkwata. Na tũi na nzika kana Yeova akatũtetheeasya na akatũathimaa.—Yel. 17:7, 8.
TŨYĨSA KŨELEWA NESA VYŨ ŨNDŨ YEOVA ŨTWĨSĨ NESA WĨANA
16. O tondũ ĩandĩko ya Savuli 139:1-6 yonanĩtye, nĩ ũndũ wĩva Yeova wĩsĩ ũla ithyĩ tũtatonya kũũelewa nesa vyũ?
16 Soma Savuli 139:1-6. Mũmbi witũ nĩwĩsĩ ũndũ ũtũmbĩte na maũndũ onthe ala tũkomanĩte namo makatuma twĩthĩwa tũilye ũndũ tũilye. Mavinda onthe nĩwendeeawʼa nithyĩ. Eka ũu, nĩwĩsĩ maũndũ ala tũneenaa na ala me ngoonĩ. Na nĩwĩsĩ maũndũ onthe ala twĩkaa na kĩtumi kya kũmeka. Na o tondũ Mũsumbĩ Ndaviti waisye, mavinda onthe Yeova ethĩawa eyũmbanĩtye kũtũtetheesya na e na ũtonyi wa kwĩka ũu. Mwa nĩ ũndũ wa kwendeesya ta kĩ kũmanya kana Mwĩai Mũsumbĩ Mũnene, ũla nĩwe Mwene Vinya Wʼonthe na Mũmbi wa ĩtu na nthĩ, nĩwendeeawʼa nithyĩ na nũtũthĩnĩkĩaa! Ndaviti aisye: “Ũmanyi ta ũsu nĩ ũsengʼyo kũmbĩtũka; nĩ mũtũlu, nditonya kũũkwata.”—Sav. 139:6.
17. Nĩkĩ tũtonya kwĩwʼa wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩtĩkĩla kana Yeova nũtwĩsĩ nesa vyũ?
17 Nĩvatonyeka kĩthĩo kitũ, maũndũ ala makwatie mũsyĩ witũ, kana ala twaĩkĩĩaa tene makatuma twĩwʼa wĩ ũndũ wĩ vinya kũĩkĩĩa kana Yeova, Ĩthe witũ ũtwendete, nĩwendeeawʼa nithyĩ. Kana no twambĩĩe kwona mavĩtyo ala tweekie tene ta maĩ mathũku mũno nginya ũkethĩa Yeova ndesa kũũngana naitũ na kana we e vaasa vyũ naitũ. Na ũu nowʼo Ndaviti weewʼaa mavinda amwe. (Sav. 38:18, 21) O na ĩngĩ, mũndũ ũtatĩte ũndũ ũtonya aalyũle mwĩkalĩle wake na ayĩkala kwosana na myolooto mĩlũngalu ya Ngai no ekũlye-ĩ, ‘Ethĩwa kwa wʼo Ngai nũmbĩsĩ nesa, nĩkĩ ũkwenda nĩleane na maũndũ nĩwʼaa nĩ mwĩanĩe ndyĩka?’
18. Tũtethekaa ata tweetĩkĩla kana Yeova nũtwĩsĩ nesanga kwĩ ũndũ ithyĩ ene twĩyĩsĩ? (O na ĩngĩ, sisya visa.)
18 No twĩmanyĩsye kwĩtĩkĩla kana Yeova nũtwĩsĩ nesanga kwĩ ũndũ ithyĩ ene twĩyĩsĩ na kana nĩwonaa maũndũ maseo nthĩnĩ witũ ala tũtatonya kũmona. Ĩndĩ o na kau we nĩwĩsĩ mawonzu maitũ, nĩwĩthĩawa esĩ twĩenda kwĩthĩwa twĩ andũ ma mũthemba mwaũ na nũtwendete. (Alo. 7:15) Yĩla twaelewa nesa kana Yeova nĩwĩthĩawa esĩ maũndũ ala tũtonya kwĩanĩsya, kĩu nĩkĩtumaa twenda kũmũthũkũma twĩ aĩkĩĩku na twĩ atanu.
Yeova nũtũtetheeasya yĩla twakwatwa nĩ maũndũ tũtataĩĩe twĩ nthĩ ĩno kwa kũendeea kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ ĩvindanĩ ĩseo yũkĩte nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ Sisya kalungu ka 18-19)c
19. Nĩ ũndũ wĩva tũte na nzika nawʼo ĩũlũ wa Yeova?
19 Nĩtwĩsĩ kana Yeova nĩ wendo. Tũi na nzika na ũndũ ũsu o na vanini. (1 Yoa. 4:8) Nĩtwĩsĩ kana atũnengae myolooto yake mĩlũngalu nũndũ nũtwendete na kana kĩla ĩvinda atwendeaa ũseo. O na nĩtwĩsĩ kana Yeova endaa twĩkale thayũ tene na tene. Na nĩ kana kĩu kĩanĩĩe, nĩwatũnengie nthembo ya wovosyo. Mũthĩnzĩo wa nthembo ya wovosyo ũtũĩkĩĩthasya kana no tũvote kũmũthũkũma Yeova kwa nzĩa ĩla wendaa o na kau twĩ ene naĩ. (Alo. 7:24, 25) Eka ũu, nĩtwĩsĩ kana “Ngai nĩ mũnene kwĩ ngoo sitũ na nĩwĩsĩ maũndũ onthe.” (1 Yoa. 3:19, 20) Yeova nĩwonaa ũndũ wʼonthe ũtũkonetye na nde na nzika kana no twĩke kwenda kwake.
20. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũikethĩwe na kĩũũyũ nũndũ wa kĩla tũtesĩ?
20 Vai ũndũ o na ũmwe twaĩlĩte kwĩthĩwa twĩsĩ Yeova ũtatũtavĩtye. Yĩla tweenyivya na tweetĩkĩla ũndũ ũsu, kĩu nĩkĩtũtetheeasya tũikethĩwe na kĩũũyũ nũndũ wa maũndũ ala tũtesĩ, na vandũ va ũu, tũitũnga kĩlĩko kitũ maũndũnĩ ala ma vata. Tweeka ũu, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũĩkĩĩe Yeova vyũ, ũla wĩthĩawa e “mwĩanĩu ũmanyinĩ.” (Yovu 36:4) O na kau kwa oyu tũyĩsa kũelewa maũndũ onthe, tweteele na mea kũmanyĩwʼa maũndũ maingĩ nĩ Ngai witũ Mũnene na kwĩmanyĩsya angĩ maingĩ ĩũlũ wake tene na tene.—Mũta. 3:11.
WATHI 104 Veva Mũtheu Nĩ Mũthĩnzĩo wa Ngai
b MAELESYO MA VISA: Mwana-a-asa na kamwana kake mayĩkĩa syĩndũ kamũvukonĩ nĩ kana mũsyĩ woo wĩthĩwe wĩyũmbanĩtye ũndũ mũisyo wumĩla.
c MAELESYO MA VISA: Mwana-a-asa ũkwatĩtwe nĩ mathĩna ũkũkũna visa kĩlĩkonĩ ĩvinda ĩseo yĩla yĩ mbee nthĩnĩ wa nthĩ nzaũ