ANDŨ MA MŨIKA MAKŨLASYA
Ndonya Kũneena na Asyai Makwa Ata Ĩũlũ wa Mĩao Ĩla Mambĩkĩĩe?
“Neewʼaa mĩao ĩla asyai makwa mambĩkĩĩe nĩ na myaka 15 yĩ mĩseo, ĩndĩ yu nĩ na myaka 19 na nĩĩwʼa ndyenda ũthasyo mwingangĩ.”—Sylvia.
We nĩwĩwʼaa ta Sylvia? Ethĩwa nĩwĩwʼaa take, kĩlungu kĩĩ nĩkĩũkũtetheesya ũmanye ũndũ ũtonya kũneena na asyai maku.
Kĩla waĩle kũmanya
Ũtambĩte kũneena na asyai maku ĩũlũ wa mĩao ĩla makwĩkĩĩe, sũanĩa maũndũ aa maatĩĩe:
Maũndũ methĩwa me mathũku mũno kũkethĩwa kũte mĩao. Sũanĩa ĩũlũ wa lelũ wĩsĩlaa ngalĩ mbingĩ. Wĩona ta wĩthĩwa ũilye ata kũte na ivwʼaũ sya ũkwoneleelya nzĩa, mataa, na mĩao ya ũndũ mũndũ waĩle kũsembya ngalĩ? O tondũ mĩao ya lelũ ĩtethasya, kwĩthĩwa na mĩao nthĩnĩ wa mũsyĩ nĩkũtumaa maũndũ methĩwa me maseo.
Asyai maku makwĩkĩĩa mĩao monanasya kana nĩmakũthĩnĩkĩaa. Makaema kũkwĩkĩĩa mwĩao o na ũmwe, ũu wonanyʼa kana maithĩnĩkaa ĩũlũ wa kĩla kĩtonya ũkũkwata. We wĩona asu ta methĩwa me asyai ma mũthemba mwaũ?
WE NĨWĨSĨ? O namo asyai nĩmekĩĩtwe mĩao! Ethĩwa wĩ na nzika, soma Mwambĩlĩlyo 2:24; Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:6, 7; Aeveso 6:4; na 1 Timotheo 5:8.
O na kau mĩao nĩ ya vata, nata ethĩwa no ũkwĩwʼa mĩao ĩla asyai maku makwĩkĩĩe ĩtaĩle?
Ũndũ ũtonya kwĩka
Amba kũsũanĩa maũndũ aa ũtaneenete namo. We nĩwĩthĩĩtwe ũiatĩĩa mĩao ĩla asyai maku makwĩkĩĩe? Ethĩwa mavinda maingĩ ndũmĩatĩĩaa, yĩĩ tiyo ĩvinda ĩseo ya kwĩtya ũthasyo mwingangĩ. Vandũ va ũu, sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Ndonya Kwĩka Ata Nĩ Kana Asyai Makwa Mandĩkĩĩe?”
Ethĩwa nĩwĩthĩĩtwe ũiatĩĩa mĩao ĩla asyai maku makwĩkĩĩe, vanga kĩla ũtonya kwenda kũmatavya. Kũvangĩĩa kĩla ũkwenda kũweta ũtambĩte kũneena namo, no kũũtetheesye kũmanya kana kĩla ũkwenda kũmatavya nĩkyaĩle. Na ĩndĩ makũlye mavange saa na vandũ vala mũtonya kũneena mũuĩtye na mwĩ eanĩe. Yĩla ũkwĩsa kwĩthĩwa ũineena na asyai maku lilikana maũndũ aa:
Manenge ndaĩa. Mbivilia yaĩtye: “Ndeto mbai nĩyũkĩlasya ũthatu.” (Nthimo 15:1) Kwoou lilikana ũũ: Watetanyʼa na asyai maku kana wamonethya nĩ ta meũkwonea, ngewa yenyu ndĩthi nesa.
“O ũndũ nĩnengete asyai makwa ndaĩa, nowʼo o namo manengae. Yĩthĩawa yĩ laisi kwĩtĩkĩlana ethĩwa ithyonthe nĩtũũnengane ndaĩa.”—Bianca, 19.
Methukĩĩsye. Mbivilia yĩĩte kĩla ũmwe witũ ethĩwe na “mĩtũkĩ ya kwĩthukĩĩsya, ate na mĩtũkĩ ya kũneena.” (Yakovo 1:19) Lilikana kana wĩĩka kũneenea maũndũ na asyai maku, ĩndĩ ti kũmasomea.
“Tũendeee kwĩana twĩwʼaa ta twĩsĩ maũndũ maingĩ mũno kwĩ asyai maitũ, ĩndĩ ũu ti wʼo o na vanini. Nĩtwaĩle kwĩthukĩĩsya ũtao woo.”—Devan.
Tata ũmaelewe. Tata wone maũndũ ũndũ asyai mamonaa. Atĩĩa ũtao ũũ Mbivilia ĩnenganĩte: “Mũteũmantha kwĩyĩuna o inywʼĩ ene, ĩndĩ kũmauna ala angĩ o namo.” Kwoou mantha kũmauna asyai maku.—Avilivi 2:4.
We wĩona nĩ nzĩa yĩva ĩtonya kũũtetheesya ũkwate ũthasyo mwingangĩ?
“Vandũ va kwona asyai makwa ta mangwete mbau, namonaa ta amaitha. Ĩndĩ nĩnesie kũmanya kana meemanyĩasya kũnzũvĩa, o ũndũ nakwa neemanyĩasya kwĩka maũndũ ta mũndũ mũima. Maũndũ ala meekaa, mambĩkaa nũndũ nĩmambendete.”—Joshua, 21.
Manenge woni waku. Kwa ngelekanyʼo, twasye nĩwatavya asyai maku nũkwenda kũtwaa ngalĩ mũendo wa ĩsaa yĩmwe ũketanĩthye vamwe na andũ angĩ, na mailea. Nũseo ũkamanya methĩnĩka nũndũ wa ũ mũendo, kana nĩ ala ũũthi kwĩtanĩthya namo.
Ethĩwa methĩnĩka nũndũ wa ũ mũendo, no makwĩtĩkĩlye kũthi ethĩwa wĩendanyʼa na mũndũ ũngĩ wĩsĩ kũtwaa ngalĩ nesa?
Nao ethĩwa methĩnĩka nũndũ wa ala ũũthi kwĩtanĩthya namo, no maeke kũthĩnĩka ũkamatavya naaũ mekwĩthĩwa vo, na nũũ ũkwĩthĩwa amũũngamĩe?
Maneenyʼe na ndaĩa, na ũyĩthukĩĩsya nesa kĩla meũkũtavya. Onanyʼa kana nũũnenga “ndaĩa ĩthe waku na inyia waku” kwĩsĩla ndeto syaku na meko maku. (Aeveso 6:2, 3) Nĩmekũalyũla woni woo? No maalyũle. Kana no maeme kũalyũla. Ĩndĩ o na vathi ata . . .
Ĩtĩkĩla ũtwi wa asyai maku kwa ndaĩa. Ũsu nĩ ũndũ wĩthĩawa wĩ wa vata, ĩndĩ mavinda maingĩ andũ nĩmolawa nĩ kĩu. Maema kwĩtĩkĩla kĩla ũkwendaa na ũyambĩĩa kũtetanyʼa namo, wĩĩka kwĩyanangĩa, nũndũ ĩvinda yĩla yĩngĩ ũkenda kũneena namo vakethĩwa ve vinya makwĩthukĩĩsye. Ĩndĩ weetĩkĩlana na kĩla meũkũtavya ũte na thĩna, no maũnenge ũthasyo mwingangĩ.