“Ĩai na Ala Mekũĩa”

1, 2. Nĩkĩ nũseo tũneenee ũndũ tũtonya kũkiakisya ala makwʼĩĩwe? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

MWĨĨTU-A-ASA ũmwe wĩtawa Susi aisye atĩĩ: “Twekalile vandũ va mwaka ta ũmwe ũu tũyĩwʼa kyeva kingĩ mũno ĩtina wa kũkwʼĩĩwa nĩ kĩmwana kitũ.” Nake Mũklĩsto ũngĩ aĩtye kana mũka akwie atataĩĩe na kuma vau eewʼaa ‘mwĩĩ wake ũyalya ũndũ ũtaĩ aelesya.’ Ũthũku nĩ kana ve andũ angĩ aingĩ matatalĩka makwatĩtwe nĩ kyeva ta kĩu. Aingĩ me kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto nĩmatonya kwĩthĩwa mataasũanĩa kana endwa moo nĩmesa kũkwʼa Ali–Maketoni ĩte mbiku. Wĩthĩwe wĩmũkwʼĩĩe kana nĩwĩsĩ mũndũ mũna mũkwʼĩĩe, nũtonya kwĩkũlya atĩĩ: ‘Ala me na kyeva matonya kũtetheewʼa ata momĩanĩsye na woo ngoonĩ syoo?’

² Nũtonya kwĩthĩwa waaĩwʼa andũ mayasya thĩna ũthelaa na ĩvinda. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ atĩĩ: Woo wĩ ngoonĩ ya mũndũ nũtonya kũthela na ĩvinda vate ũndũ ũkwĩkwa? Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wakwʼĩĩwe nĩ mũũme aisye ũũ: “Nĩsĩte kwĩthĩa nĩ kavaa kwasya kana kĩla kĩtetheeasya mũndũ kũvoa nĩ ũndũ ũkũtũmĩa ĩvinda yĩla wĩ nayo.” O tondũ kĩtau kĩsaa ũvoa o kavola kyaiitwa nesa, kyeva kĩla kĩthĩawa ngoonĩ no kĩoleke ĩtina wa ĩvinda ethĩwa nĩkĩũthĩnĩkĩwa nesa. Kyo nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya ala makwʼĩĩwe nĩ kana kyeva kyoo kĩoleke?

YEOVA NĨWE “NGAI WA ŨKIAKISYO WʼONTHE”

3, 4. Ĩla mũndũ wĩ na kyeva, nĩkĩ tũtonya kwasya kana Yeova nũeleawa kana mũndũ ũsu nĩwaĩle kũkiakiwʼa?

³ Vate nzika, ũla ũtũkiakiasya vyũ nĩ Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, nũndũ e tei. (Soma 2 Akolintho 1:3, 4.) Vai ũngĩ ũeleawa nesa ũndũ tũkwĩwʼa ta Yeova. Aĩkĩĩthisye andũ make amea atĩĩ: “Nyie, o nyie; ninyie ũla ũkũkiakiasya.”—Isa. 51:12; Sav. 119:50, 52, 76.

⁴ O nake Ĩthe witũ wa matei mololo nĩwakwʼĩĩwe nĩ endwa make ta Avalaamu, Isaka, Yakovo, Mose, na Mũsumbĩ Ndaviti. (Mot. 12:6-8; Mt. 22:31, 32; Meko 13:22) Ndeto ya Ngai ĩtũĩkĩĩthĩtye kana Yeova ethĩawa na mea maingĩ, kana nĩweteele mũno mũthenya ũla ũkamathayũũkya. (Yovu 14:14, 15) Mathayũũkwʼa makekalaa me atanu na me na mĩĩ mĩseo. O na ĩngĩ lilikana kana ve ĩvinda Mwana wa Ngai mwendwa, ũla waĩ “ũtanu wake kĩla mũthenya,” wakwie kĩkwʼũ kĩ woo mũno. (Nth. 8:22, 30) Vai mũndũ ũtonya kũelesya nesa woo ũla Yeova weewie ĩvinda yĩu.—Yoa. 5:20; 10:17.

5, 6. Yeova atonya kũtũkiakisya kwa nzĩa yĩva?

⁵ No twĩkale tũte na nzika o na vanini kana Yeova akatũtetheeasya. Kwoou ĩla twĩ na kyeva tũyaĩle kũemwa nĩ kũmũvoya nĩ kana tũmũtulũĩle ngoo sitũ. Kũmanya kana Yeova nũeleawa kyeva kĩla twĩthĩawa nakyo na nũtũkiakiasya nesa, nĩkũtwĩkĩaa vinya mũno. Ĩndĩ we atũkiakiasya ata?

⁶ Ũndũ ũmwe Ngai ũtwĩkĩaa vinya nawʼo nĩ kwĩsĩla “ũkiakisyonĩ wa Veva Mũtheu.” (Meko 9:31) Vinya ũsu Ngai ũtũmĩaa kwĩka maũndũ wĩthĩawa ũtonya kũtũkiakisya mũno. Yesũ atwathie kana Asa witũ akeethĩawa eyũmbanĩtye “kũmanenga Veva Mũtheu ala mamwĩtasya.” (Luka 11:13) Ũla Susi twĩĩ tũnamũweta aisye atĩĩ: “Ve mavinda maingĩ mũno tweekaa kũtulya ndu tũkamwĩsũva Yeova atũkiakisye. Kĩla ĩvinda tweeka ũu, mũuo wa Ngai nĩwasũvĩaa ngoo sitũ na mosũanĩo maitũ.”—Soma Avilivi 4:6, 7.

YESŨ NĨ MŨTHEMBI MŨNENE WĨ TEI MWINGĨ

7, 8. Nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa tũte na nzika kana Yesũ akatũkiakiasya?

⁷ Tei wa Yeova nĩwoonekie nesa kwĩsĩla Mwana wake, Yesũ. Ũndũ ũsu woonekie nesa vyũ ndetonĩ ila Yesũ waneenaa na maũndũnĩ ala weekaa e kũũ nthĩ. (Yoa. 5:19) Yesũ atũmiwe oke kũkiakisya ala “me na ngoo ndũlĩku” na “onthe ala mametaa.” (Isa. 61:1, 2; Luka 4:17-21) Kwoou nĩweesĩkĩe ta mũndũ wĩ tei mwingĩ, mũndũ waeleawa ĩla angĩ meũthĩna na waĩ na wendi mwingĩ ngoonĩ wa kũmavetea thĩna woo.—Aevl. 2:17.

⁸ Tũi na nzika kana ĩla Yesũ waĩ wa mũika nĩwakwʼĩĩwe nĩ andũ amwe ma mũsyĩ na anyanyae. Kwa ngelekanyʼo, Yosevu, ũla waeie Yesũ, nũtonya kwĩthĩwa akwie Yesũ e o wa mũika.a Kwasũanĩa ũndũ kĩu kĩthĩwa kyamũitavĩie! No kwĩthĩwa aĩ na myaka ĩkũmi na kĩndũ kana akethĩwa no ĩndĩ waĩ anavikya myaka 20. E mũnini ũu nĩwalasimĩkie kũmĩanĩsya na kyeva kyake na kya inyia na ala angĩ masyaanĩwʼe.

9. Yesũ oonanisye ata kana e tei ĩla Lasalo wakwie?

⁹ Ĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, nĩwaeleawa vyũ ũndũ andũ mekwĩwʼa na nĩwamewʼĩaa tei. Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa ĩla mũnyanyae, Lasalo, wakwie. O na kũtwʼĩka Yesũ nĩweesĩ nũkũmũthayũũkya, nĩwakwatiwe nĩ kyeva kingĩ mũno oona ũndũ Meli na Matha maemeewe nĩ kyeva. Kĩndũ kyu kyamũtinie na kyamũũmĩsya ngoonĩ nginya etĩkya methoi.—Yoa. 11:33-36.

10. Nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yesũ nũtwĩwʼĩaa tei ũmũnthĩ?

¹⁰ O tondũ twoona, Yesũ aĩ tei na nĩwakiakiasya angĩ. Kũmanya ũu kũtonya kũtũtethya ata ũmũnthĩ? Maandĩko matũĩkĩĩthĩtye kana “Yesũ Klĩsto no ũndũ ũmwe ĩoo na ũmũnthĩ, ĩĩ, o na kũvika tene na tene.” (Aevl. 13:8) Na nũndũ e “Mũnene wa thayũ” nũeleawa nesa ũndũ mũndũ wĩ na kyeva wĩwʼaa, “nũtonya kũmatetheesya ala matatawa.” (Meko 3:15; Aevl. 2:10, 18) Kwoou tũikethĩwe na nzika kana kũvika o na ũmũnthĩ, Klĩsto nũthĩnĩkaa oona angĩ me na thĩna, nũeleawa kyeva kĩla me nakyo, na nũmanengae ũtethyo “ĩvinda ya vata.”—Soma Aevelania 4:15, 16.

“ŨKIAKISYO WA MAANDĨKO”

11. Nĩ maandĩko meva wĩwʼaa maiũkiakisya mũno?

¹¹ Ĩandĩko yĩla yĩeleetye ũndũ Yesũ weewie thĩna mwingĩ ĩla Lasalo wakwie nĩ yĩmwe katĩ wa maandĩko ala matũkiakiasya mũno Ndetonĩ ya Ngai. Na ũsu ti ũsengyʼo “nũndũ maũndũ o na meva ala mambie kũandĩkwa, nĩmaandĩkiwe nũndũ wa kũtũmanyĩasya, nĩ kana ũndũ wa wũmĩĩsyo na ũkiakisyo wa maandĩko twĩthĩwe na wĩkwatyo.” (Alo. 15:4) Ethĩwa wĩ na kyeva, o naku no ũkiakiwʼe nĩ maandĩko ta aa maatĩĩe:

• “Yeova e vakuvĩ na ala matũlĩkĩte ngoo, na nũtangĩĩaa ala mekwĩlila vevanĩ.”—Sav. 34:18, 19.

• “Mosũanĩonĩ makwa maingĩ nthĩnĩ wakwa mokiakisyo maku [Yeova] matanʼya ngoo yakwa.”—Sav. 94:19.

• “Na yu Mwĩaĩi waitũ Yesũ Klĩsto mwene, na Ngai Asa waitũ ũla watwendie na kũtũnenga ũkiakisyo ũtathela na wĩkwatyo mũseo kwondũ wa mumo, nakiakisye ngoo syenyu na kwilũlũmĩlya.”—2 Ath. 2:16, 17.b

KĨKUNDI NĨKĨTŨKIAKIASYA MŨNO

12. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva wa vata tũtonya kwĩka tũkakiakisya angĩ?

¹² Vandũ vangĩ Aklĩsto ala me na kyeva matonya kũkwata ũkiakisyo nĩ kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. (Soma 1 Athesalonika 5:11.) Ũtonya kwĩkĩa vinya ata na kũkiakisya ala me na “veva mũtũlĩku”? (Nth. 17:22) Ĩkalaa ũlilikene kana ve “ĩvinda ya kũvindya, na ĩvinda ya kũneena.” (Mũta. 3:7) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Dalene wakwʼĩĩwe nĩ mũũme aeleetye atĩĩ: “Ala makwʼĩĩwe nĩmendaa kũelesya kĩla meũsũanĩa na ũndũ mekwĩwʼa ngoonĩ. Kwoou kĩla kya vata vyũ ũtonya kũtethya mũndũ ũkwʼĩĩwe nakyo nĩ kũmwĩthukĩĩsya ũte kũmũtilĩĩla.” Nake mwĩĩtu-a-asa ũngĩ wĩtawa Junia, ũla waĩ na mwana-a-inyia weeyũaie, awetete ũũ: “O na kau nũtonya kũema kũelewa nesa kyeva kĩla me nakyo, kĩla kya vata nĩ we mwene wĩthĩwe ũyenda kũelewa ũndũ mekwĩwʼa.”

13. Twaĩle kũlilikana kyaũ ĩũlũ wa kyeva?

¹³ O na ĩngĩ nũseo ũkekalaa ũlilikene kana andũ maivwʼananaa, na kwoou kyeva kya andũ kĩyĩthĩawa kĩvwʼanene na mayĩyĩeleasya ũndũ ũmwe. Mavinda amwe no mũndũ mwene ũeleawa nesa vyũ woo ũla wĩ ngoonĩ yake na ũyĩthĩa ti laisi kũtavya angĩ ũndũ ũkwĩwʼa. Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Ngoo nĩyĩsĩ ũũ wayo e yo; na mũeni ndelikasya ũtanunĩ wayo.” (Nth. 14:10) O na mũndũ akaelesya ata ũndũ ũkwĩwʼa, ti laisi mavinda onthe ala angĩ makaelewa kĩla ũkũmatavya.

14. Tũtonya kumya va ndeto sya kũtavya ala makwʼĩĩwe?

¹⁴ Nũndũ wa ũu, ti laisi kũmanya ũndũ ũtonya kũtavya mũndũ ũemeewe nĩ kyeva, na nengĩ ũsu nĩ ũndũ ũkũeleeka. O na vailyĩ ũu, Mbivilia yaĩtye kana “ũĩmĩ wa ũla mũĩ nũvoasya.” (Nth. 12:18) Aingĩ nĩmakwatĩte ndeto itonya kũmatetheesya makiakisye angĩ nthĩnĩ wa ĩla mbulosua yĩtawa Mtu Fulani Umpendaye Anapokufa.c Ĩndĩ mavinda maingĩ kĩndũ kĩla kya vata vyũ ũtonya kwĩka nĩ ‘kũĩa na ala mekũĩa.’ (Alo. 12:15) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Gaby wakwʼĩĩwe nĩ mũũme aĩtye: “Kĩla yu nĩkothaa kwĩka nonanyʼe ũndũ ngwĩwʼa no kũĩa. Kĩu nĩkyo kĩtumi nĩwʼaa nausya ĩla anyanyawa maĩa nakwa. Mavindanĩ ta asu ndyĩwʼaa ta nĩekanĩwʼe na kyeva kyakwa nĩ weka.”

15. Tũtonya kũkiakisya mũndũ ata ethĩwa nĩtwaemwa nĩ kũmũtavya ũndũ twenene? (O na ĩngĩ sisya kasandũkũ “Ndeto Nzeo Syaĩ na Ũkiakisyo.”)

¹⁵ Ũkaemwa nĩ kũtavya mũndũ ũndũ mwenene, no ũmũtũmĩe kaati ya kũmũkiakisya, e-mail, mesengyi ya simũ, kana o valũa. No ũandĩke ĩandĩko wĩwʼaa yĩtonya kũkiakisya mũndũ, ũkaandĩka ũndũ mũseo wĩsĩ ĩũlũ wa ũla ũkwie kana nguma yake nzeo, kana o ũkaandĩka kĩndũ watanĩie kwĩka nake. Junia aĩtye: “Ĩla nakwata mesengyi nguvĩ ya kũmbĩkĩa vinya kana ĩla nathokwʼa nĩ Mũklĩsto ũngĩ tũtũmĩe ĩvinda ĩmwe, nĩwʼaa natetheka ũndũ ndaeleekya. Ĩla angĩ meeka ũu matumaa nĩmanya nĩnendetwe na nĩngũthĩnĩkĩwa.”

16. Nĩ nzĩa ĩngĩ yĩva nzeo mũno ya kũkiakisya mũndũ?

¹⁶ Ndũkaaĩse kwona mboya ila tũvoyaa vamwe na Mũklĩsto ũkwʼĩĩwe kana kwondũ wake ta itatethasya. Nũtonya kwĩwʼa vinya kũvoya nesa ĩvindanĩ ta yĩu o naku ũkwĩwʼa wĩmũitavĩe ngoonĩ, ĩndĩ mboya ila ũtonya kũvoya nake, o na ethĩwa wĩvoya ũĩĩte na ũte kũneena nesa, nitonya kũmũkiakisya mũno. Dalene aĩtye: “Mavinda amwe ĩla eĩtu-a-asa mooka kũngiakisya nĩmakũlasya ethĩwa no mende kũvoya. Mayambĩĩa kũvoya maneenaa maiemwa, ĩndĩ kĩla ĩvinda o ũndũ maendeea na mboya nowʼo wasya woo ũkwataa vinya, na mũthya mavoyaa mboya ĩkũkiita ngoo vyũ. Mũĩkĩĩo woo mũlũmu, wendo woo, na kũnthĩnĩkĩa kũla manthĩnĩkĩaa nĩkũlũlũmĩlĩtye mũĩkĩĩo wakwa.”

ENDEEA KŨMAKIAKISYA

17-19. Nĩkĩ twaĩle kũendeea kũkiakisya ala makwʼĩĩwe?

¹⁷ Ĩvinda yĩla mũndũ ũmwe ũtonya kwĩkala na kyeva no yĩthĩwe yĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ya ũla ũngĩ. Kwoou tata ũtũmĩe ĩvinda ĩasanga na ũsu ũkwʼĩĩwe. Vandũ va kwĩkala nake mĩthenya o ĩla andũ ma mũsyĩ na anyanyae me vo, endeea kwĩthĩwa vakuvĩ nake myei yĩana ũna ĩtina wa ala angĩ kũsyoka maũndũnĩ moo. Mbivilia yaĩtye: “Mũnyanya nĩwendanaa ĩndĩ yonthe; na mwana-a-ĩthe asyaiwe kwondũ wa kũthĩnũkasya.” (Nth. 17:17) Twĩ Aklĩsto nĩtwaĩle kũendeea kũkiakisya mũndũ o na ethĩwa kyeva kyake kĩkua ĩvinda yĩana ata.—Soma 1 Athesalonika 3:7.

¹⁸ Lilikana kana mũndũ no ambĩĩe kwĩwʼa kyeva ĩngĩ nũndũ wa maũndũ ũkũmakonanyʼa na mwendwa wake ta mũthenya woo wa alũsi, wathi mũna, visa, maũndũ mana meekaa, o na mũnyungo mũna, wasya mũna, kana ĩvinda ĩna ya mwaka. Mũndũ akwʼĩĩwa nĩ mũũme kana mũka, maũndũ maingĩ ala wĩkaa ya mbee e weka, ta kwa ngelekanyʼo, kũthi ũmbanonĩ mũnene kana ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, nĩmatonya kũmũetee kyeva kingĩ. Mwana-a-asa ũmwe aisye: “No neesĩ kana mwaka wa mbee ĩtina wa kũkwʼĩĩwa nĩ mũka wakwa ngathĩnĩka mũno mũthenya ũla twatwaanie wavika, na ũu nowʼo vailyĩ. Ĩndĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe nĩmavangĩthisye kyathĩ kĩnini vamwe na ala nĩ ndũũ namo vyũ nĩ kana mũthenya ũsu ndikatinde nĩ nyioka.”

¹⁹ Ĩndĩ manya kana ala makwʼĩĩwe nĩmaĩle kwĩkĩwa vinya kĩla ĩvinda na ti o ĩla kwĩ maũndũ ma mwanya. Junia aeleetye atĩĩ: “Mavinda maingĩ ĩla andũ matethya ũla ũkwʼĩĩwe na matinda nake ĩla kũte ũndũ mũna wa mwanya, kĩu nĩkĩtethasya mũno. Kwĩka kaũndũ mwĩ ĩmwe mavinda ta asu vate ũndũ mũnene mũvangĩĩe nĩ kwa vata mũno na nĩkũtonya kũkiakisya mũno.” Nĩ wʼo kana tũitonya kũmina vyũ kyeva kĩla mũndũ wĩ nakyo nũndũ wa kũkwʼĩĩwa nĩ mwendwa wake, na tũitonya kusũsya mwanya ũla ũnatiiwe, ĩndĩ no tũtate o vala tũtonya tũkamũkiakisya kwa kwĩka maũndũ mana ma vata tũmũtetheesye. (1 Yoa. 3:18) Gaby aĩtye: “Nĩnĩtũngĩaa Yeova mũvea mũno na atumĩa nũndũ nĩmandetheeisye ĩvindanĩ yĩu yonthe yetu. Mandetheetye vyũ ngewʼa Yeova ta ũngwete na moko make.”

20. Nĩkĩ mawatho ma Yeova matũkiakiasya mũno?

²⁰ Tũkiakiawʼa mũno twamanya kana Yeova, Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe, akaveta kyeva kyonthe na aithyũmũsya andũ vyũ ĩla ndeto ii ikeanĩa: “Onthe ala me mbũanĩ makewʼa wasya wake [Klĩsto], namo makauma”! (Yoa. 5:28, 29) Ngai athanĩte kana ‘akamelya kĩkwʼũ tene na tene; na Mwĩaĩi Yeova akavyaĩa methoi mothyũnĩ onthe.’ (Isa. 25:8) Ĩla ũndũ ũsu ũkekĩka, tũikasyoka ĩngĩ ‘kũĩa na ala mekũĩa,’ vandũ va ũu tũkeekaa ‘kũtana vamwe na ala meũtana’!—Alo. 12:15.