Andũ aingĩ mewʼaa mate eanĩe yĩla meũneenea maũndũ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, yĩla Mbivilia ĩkũneenea maũndũ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ, yĩkaa ũu ĩte kũvithanyʼa kĩndũ, ĩndĩ kwa nzĩa ya ndaĩa. Na kĩla yaĩtye nĩkĩtũtethasya. Vate nzika ũsu nĩ ũndũ ũkwosana na kĩlĩko, nũndũ Mbivilia yumĩte kwa Yeova, ũla nĩwe Mũmbi witũ. Nĩwĩsĩ kĩla kĩtwaĩlĩte vyũ. Na nũndũ wa ũu, nũtũtavasya kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana tũmwendeesye, na nĩ kana twĩtanĩa thayũ tene na tene.

1. Yeova ethĩawa na woni wĩva ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ?

Yeova nĩwe ũnengete andũ mũthĩnzĩo wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ. Endaa mũthĩnzĩo ũsu ũtanĩwe nĩ aũme na aka o ala matwaanĩte. Mũthĩnzĩo ũsu nũtumaa ala matwaanĩte methĩwa na syana, na ũkatuma monanyʼa wendo kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte na ya kũtanĩthya. Na nĩkyo kĩtumi Ndeto ya Ngai yaĩtye atĩĩ: “Noitanĩa kĩveti kyaku kya ũthoo.” (Nthimo 5:18, 19) Yeova endaa Aklĩsto ala matwaanĩte methĩwe me aĩkĩĩku kwa ũla matwaanĩte nake, na kwoou mayaĩle kwĩka ũlaalai.—Soma Aevelania 13:4.

2. Ũlaalai nĩ kyaũ?

Mbivilia ĩtwĩĩte kana “andũ ala ilaalai . . . maikatiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai.” (1 Akolintho 6:9, 10) Aandĩki ma Mbivilia ala maandĩkie na Kĩkiliki matũmĩie ndeto por·neiʹa kũelesya ũlaalai. Ndeto ĩsu yonanasya (1) kũmanyana kĩ-mwĩĩa katĩ wa andũ matatwaanĩte, (2) mũndũũme kũkoma na mũndũũme kana mũndũ mũka na mũndũ mũka, na (3) mũndũ kũmanyana kĩ-mwĩĩ na nyamũ. Nĩtũmũtanĩthasya Yeova, naitũ ene tũkatetheka ‘tweevathana na ũlaalai.’—1 Athesalonika 4:3.

ĨMANYĨSYE MŨNANGO

3. Kĩai ũlaalai

Mũndũũme ũmwe waĩ mũĩkĩĩku weetawa Yosevu, nĩwangʼangʼanie mũno nĩ kana aendeee kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũtheu. Somai Mwambĩlĩlyo 39:1-12, na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• Nĩ kyaũ kyatumie Yosevu akuthũka na kũthi nza?—Sisya mũsoa wa 9.

• We nũkwona Yosevu ta weekie ũtwi ũla waĩle? Nĩkĩ wasũngĩa ũu?

VITIO: Kĩa Ũlaalai (5:06)

Yeova eenda ithyonthe tũleane na ũlaalai. Somai 1 Akolintho 6:18, na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• Nĩ maũndũ meva matonya kũtuma mũndũ eka ũlaalai?

• Ũtonya ata kũkĩa ũlaalai?

4. Nũtonya kũsinda motato

VITIO: No Ũsinde Motato kwa Kũsoma Mbivilia (3:02)

• Yĩla mwana-a-asa ũsu twoona vitionĩ wamanyie kana mosũanĩo na meko make mesaa kũtuma ethĩwa ate mũĩkĩĩku kwa mũka eekie ata?

O na Aklĩsto aĩkĩĩku nĩmangʼangʼanaa mavinda amwe nĩ kana methĩwe na mosũanĩo matheu. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ndũkaendeee kũsũanĩa maũndũ mate matheu? Somai Avilivi 4:8, na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• Twaĩlĩte kũsũanĩaa ĩũlũ wa maũndũ ta meva?

• Kũsoma Mbivilia na kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka ũthũkũminĩ wa Yeova, kũtonya kũtũtetheesya ata tũsinde ĩtatwa ya kwĩka naĩ?

5. Myolooto ya Yeova nĩtũtethasya

VITIO: Ndũkethĩwe Ũte na Ũmanyi (9:31)

• Mwanake ũsu eekie ũndũ wĩva watuma alika ĩtatwanĩ?—Sisya Nthimo 7:7-9.

• Kwosana na Nthimo 7:23, 26, ũlaalai no ũlikye mũndũ mathĩnanĩ manene. Tũtonya kwĩvathana na mathĩna ta meva tweethĩwa na mwĩkalĩle mũtheu?

• Tweethĩwa na mwĩkalĩle mũtheu tũkakwata moathimo meva ĩvinda yũkĩte?

Andũ amwe maasya kana ti ũndũ wa wendo kwĩthĩwa Mbivilia ĩleete aũme maikoma na aũme na aka maikoma na aka. Ĩndĩ Yeova, ũla nĩ Ngai wĩ wendo, endaa andũ onthe metanĩa thayũ tene na tene. Nĩ kana twĩtanĩa ũathimo ũsu, no nginya twĩkalae kwosana na mĩao yake. Somai 1 Akolintho 6:9-11, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:

• Kwosana na Ngai, wendi wa aũme kũkoma na aũme kana aka kũkoma na aka, nowʼo mũthũku wĩ wʼoka?

Nĩ kana tũmwendeesye Ngai, ithyonthe nĩtwaĩle kwĩka moalyũku. Tũkatetheka tweeka ũu? Somai Savuli 19:8, 11, na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• We nũkwona mĩao ya Yeova ya mwĩkalĩle ta yĩ vinya mũno kũatĩĩa? Nĩkĩ wasũngĩa ũu?

KĨLA TWEEMANYĨSYA

Yeova nĩwe ũnengete mũũme na mũka mũthĩnzĩo wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ nĩ kana maũtanĩe.

Makũlyo ma Kũsyokeleela

• Ũlaalai ũkonetye maũndũ meva?

• Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩvathane na ũlaalai?

• Tũtethekaa ata yĩla twaatĩĩa myolooto ya Yeova ya mwĩkalĩle?

MAŨNDŨ ANGĨ MA KWĨMANYĨSYA

Ĩmanyĩsye wone nĩkĩ Ngai wendaa mũndũũme na mũndũ mũka, ala mekwenda kwĩkalanyʼa ĩmwe, matwaane kwosana na mĩao.

“Mbivilia Yaĩtye Ata Ĩũlũ wa Mũndũũme na Mũndũ Mũka Kwĩkalanyʼa Ĩmwe Matatwaanĩte?” (Ũvoo wĩ kĩsesenĩ)

Ĩmanyĩsye wone nĩkĩ mwolooto wa Mbivilia ũla ũkonetye aũme kũkoma na aũme na aka kũkoma na aka, ũtonanasya kana twaĩle kũmena ala mekaa ũu.

“Ve Ũthũku Aũme Kũkoma na Aũme Kana Aka Kũkoma na Aka?” (Ũvoo wĩ kĩsesenĩ)

Ĩmanyĩsye wone ũndũ mĩao ya Ngai ĩla ĩkonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ ĩtũsũvĩaa.

“Kwʼo Kũmanyana Kĩ-mwĩĩ Kwĩsĩla Mũnuka Nĩ Kũthũku?” (Ũvoo wĩ kĩsesenĩ)

Nthĩnĩ wa ngewa yĩ na kyongo, “Manguie Nesa Mũno,” soma wone kĩla kyatetheeisye mũndũũme ũmwe wakomaa na aũme avĩndũa mwĩkalĩle wake nĩ kana amwendeesye Ngai.

“Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ” (Mũsyaĩĩsya, Ĩtukũ 1, Mwei wa 4, 2011)

Kwĩ kũndũ kũmwe andũ maĩkĩĩa kana mũndũ ndesa kwĩkala e mũtanu atatwaanĩte kana ate mũtwae. Ĩndĩ o na vailye ũu, ti onthe ala me mũtwaanonĩ methĩawa me atanu na ti onthe ala matatwaanĩte kana mate atwae methĩawa mate atanu. Ũwʼo nĩ kana, Mbivilia yaĩtye kana mũtwaano, na mũndũ kwĩkala atatwaanĩte kana ate mũtwae, yonthe nĩ mĩthĩnzĩo kuma kwa Yeova.

1. Ve moseo meva ma mũndũ kwĩkala atatwaanĩte kana ate mũtwae?

Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Mũndũ o na wĩva ũla watwaana ethĩawa eeka nesa, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla wekala atatwaanĩte ethĩawa eeka nesanga.” (Soma 1 Akolintho 7:32, 33, 38.) Nĩ kwa nzĩa syĩva mũndũ ũtatwaanĩte kana ũte mũtwae ũtonya ‘kwĩka nesanga’? Aklĩsto ala matwaanĩte methĩawa mayendeka mathĩnĩkĩe mavata ma ũla matwaanĩte nake. Ĩndĩ ala matatwaanĩte kana mate atwae, mayĩthĩawa na vata wa kwĩka ũu. Kwoou, nĩmethĩawa na ũthasyo mwingangĩ. Kwa ngelekanyʼo, amwe nĩmethĩawa matonya kwongelanga ũthũkũmi woo kwa nzĩa sya kwendeesya, ta kũthi isionĩ ingĩ makatavanyʼe ũvoo mũseo. O na eka ũu, nĩmethĩawa na ĩvinda yingangĩ ya kwĩka maũndũ matonya kũmatetheesya kũmũthengeea Yeova.

2. Kwĩthĩwa mũndũ atwaanĩte kwosana na mĩao kwĩ ũseo mwaũ?

O tondũ kwĩthĩawa kwa ala matatwaanĩte kana mate atwae, o nawʼo mũtwaano wĩ moseo mawʼo. Mbivilia yaĩtye kana “elĩ me kavaa kwĩ ũmwe.” (Mũtavanʼya 4:9) Ũu nĩ wʼo, na mũno mũno kwa Aklĩsto ala maatĩĩaa myolooto ya Mbivilia mũtwaanonĩ woo. Mũndũũme na mũndũ mũka ala matwaana kwosana na mĩao nĩmethĩawa matwʼĩte kwendana, kũnengane ndaĩa, na kũthĩnĩkĩanaa. Na nũndũ wa ũu, mewʼaa me eanĩe mũnango kwĩ mũndũũme na mũndũ mũka ala mekĩte o kwĩkalanyʼa. Na mũtwaano wa mũthemba ũsu wĩthĩawa wĩ mũsingi mũseo wa kũeea syana.

3. Yeova onaa mũtwaano ata?

Yĩla Yeova wambĩlĩĩilye mũtwaano wa mbee aisye atĩĩ: “Mũndũ mũũme akatia ĩthe na nyinyia, na akalũmanʼya na mũka wake.” (Mwambĩlĩlyo 2:24) Yeova endaa mũndũũme na mũndũ mũka ala matwaanĩte mendane na mailũmanyʼa ĩvinda yonthe yĩla me thayũ. Nĩwĩtĩkĩlĩtye kũthasya mũtwaano o yĩla ũmwe weeka ũlaalai. Yĩla ũu weethĩwa, Yeova nũnengete ũla ũvĩtĩwʼe ũthasyo wa kũnyuva ethĩwa nũkũthasya mũtwaano.a (Mathayo 19:9) O na ĩngĩ Yeova ndetĩkĩlĩtye Mũklĩsto ethĩwe na iveti mbingĩ kana aũme aingĩ.—1 Timotheo 3:2.

ĨMANYĨSYE MŨNANGO

4. Tũmĩa nesa mũthĩnzĩo wa kwĩthĩwa ũtatwaanĩte kana ũte mũtwae

Yesũ oonaa mũndũ kwĩthĩwa atatwaanĩte kana ate mũtwae ne mũthĩnzĩo. (Mathayo 19:11, 12) Somai Mathayo 4:23, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:

• Yesũ atũmĩie ata mũthĩnzĩo wa kwĩthĩwa atatwaanĩte kũmũthũkũma Ĩthe wake na kũtetheesya ala angĩ?

O ta Yesũ, Aklĩsto ala matatwaanĩte kana mate atwae no matũmĩe mũthĩnzĩo ũsu nesa. Ĩloelei VITIO, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩla yĩatĩĩe.

VITIO: Ũĩkĩĩku wa Ala Mate Atwae na Ala Matatwaanĩte (3:11)

• Aklĩsto ala matatwaanĩte kana mate atwae matonya kũtũmĩa mũthĩnzĩo ũsu kwa nzĩa syĩva?

We nĩwĩsĩ?

Mbivilia ndĩwetete myaka ĩla mũndũ waĩle kũtwaana kana kũtwawa. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩthuthĩtye mũndũ eteele nginya avĩtũke “myaka ya ũika,” ĩvinda yĩla wendi mwingĩ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ ũtonya kũtuma mũndũ wa mũika eka ũtwi ũte mũseo.—1 Akolintho 7:36.

5. Nyuva nesa mũndũ wa kũtwaana nake

Kũnyuva mũndũ wa kũtwaana nake nĩ ũmwe katĩ wa motwi ala ma vata vyũ ũtonya kwĩsa kwĩka thayũnĩ waku. Somai Mathayo 19:4-6, 9, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:

• Nĩkĩ Mũklĩsto ũtaĩlĩte kũsembea kũlika mũtwaanonĩ atambĩte kũsũanĩa nesa?

Mbivilia no ĩkũtetheesye ũkamanya nguma ila waĩle kũsisya mũndũnĩ ũla ũkwenda kũtwaana nake. Ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kũnyuva mũndũ ũmwendete Yeova.b Somai 1 Akolintho 7:39 na 2 Akolintho 6:14. Na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• Nĩkĩ twaĩle o kũtwaana na mũndũ ũmũthaithaa Yeova o taitũ?

• We wĩona Yeova ta ũtonya kwĩwʼa ata ũkanyuva kũtwaana na mũndũ ũtamũthaithaa?

6. Onaa mũtwaano ũndũ Yeova ũwonaa

Ĩvindanĩ ya tene, aũme amwe Aisilaeli mathaasya mũtwaano na iveti syoo nũndũ wa itumi itaĩlĩte. Somai Malaki 2:13, 14, 16, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:

• Nĩkĩ Yeova wĩwʼaa woo yĩla andũ mathasya mũtwaano nũndũ wa itumi itosanĩte na Maandĩko?

Ĩloelei VITIO, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩla yĩatĩĩe.

VITIO: Mũtwaano Nĩ Ngwatanĩo Ĩtaĩle Kũvũĩwa Ngũĩ (4:30)

• Ethĩwa ũtwaanĩte na mũndũ ũtamũthũkũmaa Yeova, ũtonya kwĩka ata nĩ kana mũtwaano wenyu wĩthĩwe na ũtanu?

7. Atĩĩa myolooto ya Yeova ĩũlũ wa mũtwaano

VITIO: Nũtonya Kũatĩĩa Myolooto ya Yeova Ĩũlũ wa Mũtwaano (4:14)

Somai Aevelania 13:4, na ĩndĩ mũineenea makũlyo aa:

• We nũkwona ne ũndũ ũtonyeka kwĩkala kwosana na myolooto ya Yeova ĩũlũ wa mũtwaano? Nĩkĩ wasũngĩa ũu?

Yeova endaa Aklĩsto maandĩkĩthye mĩtwaano yoo, na mayĩka oou yĩla mathasya mĩtwaano nũndũ nthĩnĩ wa nthĩ mbingĩ silikalĩ syendaa andũ meke ũu. Somai Tito 3:1, na ĩndĩ mũineenea ĩkũlyo yĩĩ:

• Ethĩwa nũtwaanĩte kana wĩ mũtwae, nũĩkĩĩthĩtye kana mũtwaano wenyu nũandĩkĩthĩtwʼe kwosana na mĩao ya silikalĩ?

KĨLA TWEEMANYĨSYA

Mũtwaano, na mũndũ kwĩkala atatwaanĩte kana ate mũtwae, nĩ mĩthĩnzĩo kuma kwa Yeova. Na onthe no mekale me atanu na me eanĩe maatĩĩa myolooto ya Yeova.

Makũlyo ma Kũsyokeleela

• Ala matatwaanĩte kana mate atwae matonya kũtũmĩa mũthĩnzĩo ũsu nesa ata?

• Nĩkĩ Mbivilia ĩtavĩtye Aklĩsto kana maĩle o kũtwaana na ala mamwendete Yeova?

• Mbivilia yaĩtye kĩtumi kya kũthasya mũtwaano nĩ kĩva?

MAŨNDŨ ANGĨ MA KWĨMANYĨSYA

Kũtwaana “o nthĩnĩ wa mwĩaĩi” kwonanasya ata?

“Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ” (Mũsyaĩĩsya, Ĩtukũ 1, Mwei wa 7, 2004)

Ĩloele vitio ilĩ nguvĩ nĩ kana wone ũndũ ũtonya kwĩka motwi maseo ĩũlũ wa kwĩvaanyʼa na kũtwaana.

Kwĩyũmbanĩsya Mũtwaano (11:53)

Ĩloele vitio wone ũndũ mwana-a-asa ũmwe wĩwʼaa Yeova amũnengie kĩndũ kĩseo vyũ kũthonoka syĩndũ ila weeyĩimie.

Neekwatasya Akeemanyĩsya Ũla Wʼo (1:56)

Nĩ maũndũ meva mũndũ waĩlĩte kũsũanĩĩa nesa atanatwʼa kũthasya mũtwaano kana kũtaanĩsya na ũla ũtwaanĩte nake?

Nenga Ndaĩa Kĩla “Ngai Ũlũmanĩtye” (Mũsyaĩĩsya, Mwei wa 12, 2018)