Tanĩaa Maendeeo Ala We Mwene Wĩkĩte!

1. Nĩkĩ Yeova ũtatũelekanasya na ala angĩ?

YEOVA ndendaa andũ onthe methĩwe mavwʼanene, kana syĩndũ syonthe syĩthĩwe ivwʼanene. Nĩtwĩyoneaa kĩu twasisya wũmbi wake, ta kwa ngelekanyʼo, andũ. Kĩla ũmwe witũ ethĩawa e wa mwanya. Nũndũ wa ũu, Yeova ndakũelekanasya na angĩ. Asiasya ngoo yaku, kana ũndũ ũilye. (1 Sam. 16:7) O na ĩngĩ, nĩwĩthĩawa esĩ maũndũ ala ũtonya, mawonzu maku, na ũndũ waeiwe. Na ndesa kũũkũlya wĩke maũndũ ũtatonya. Nĩtwaĩle kwĩyonaa ũndũ Yeova ũtwonaa. Tweeka ũu, tũkoonanasya nĩtũũtũmĩa “kĩlĩko” kitũ nesa, nũndũ tũikasũanĩaa twĩ ma vata mũno kana tũkeyonaa twĩ vathei.—Alo. 12:3.

2. Nĩkĩ ti ũseo kwĩyĩelekanyʼa na angĩ?

² Nĩ wʼo kana no tũtetheke twasisya ngelekanyʼo ya mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa mũĩkĩĩku wĩthĩawa na ũtũĩka ũtavanyʼanĩ. (Aevl. 13:7) Kwĩka ũu no kũtũtetheesye tũkona ũndũ tũtonya kwaĩlangya ũtavanyʼa witũ. (Avi. 3:17) Ĩndĩ ve kĩvathũkanyʼo katĩ wa kũatĩĩa ngelekanyʼo nzeo ya mũndũ na kwĩyĩelekanyʼa nake. Kwĩyĩelekanyʼa na mũndũ ũngĩ no kũtume ũlikwa nĩ kĩwĩu, ũkakwʼa ngoo, kana ũkambĩĩa kwona ũte wa vata. Na o tondũ ĩsomo ĩvĩtu yonanĩtye, kũsindana na angĩ kĩkundinĩ no kwanange ngwatanĩo yitũ na Yeova. Nĩkyo kĩtumi Yeova ũtwĩĩte atĩĩ: “Eka kĩla ũmwe aosye meko make mwene, na eeka ũu akeethĩwa na kĩtumi kya kũtana nũndũ wake mwene, ĩndĩ ti kwa kwĩyĩelekanyʼa na mũndũ ũngĩ.”—Aka. 6:4.

3. Nĩ maendeeo meva wĩkĩte maũtanĩthasya?

³ Yeova endaa ũtanĩe maendeeo ala we mwene wĩkĩte. Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa wĩ mũvatise, nĩwaĩle kũtana nũndũ nĩweekĩie kĩthito weanĩsya ũndũ ũsu! Vai mũndũ waakũlasimĩthya wĩke ũtwi ũsu. Weekie ũu nũndũ we mwene nũmwendete Ngai. Na yu kwasũanĩa maendeeo ala wĩkĩte kuma ĩvinda yĩu. Kwa ngelekanyʼo, we nũtanĩaa kũsoma Mbivilia na kwĩmanyĩsya mwene kwĩ tene? We nĩwaĩlangĩtye mboya syaku na nĩwĩwʼaa ũivoya kuma ngoonĩ? (Sav. 141:2) Yĩla ũũtavanyʼa, nĩwonaa ũyambĩĩsya ũneenanyʼa nesanga kwĩ tene, na nũtũmĩaa nesanga syĩndũ ila tũtũmĩaa kũmanyĩsya? Na ethĩwa wĩ na mũsyĩ, Yeova nũkũtetheetye ũkatwʼĩka mũũme mũseango, mũka mũseango, kana mũsyai mũseango? No wĩkale wĩ mũtanu na wĩ mwĩanĩe vyũ wasũanĩa maendeeo ala wĩkĩte maũndũnĩ asu.

4. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

⁴ No tũtetheesye angĩ matanĩe maendeeo ala mo ene mekĩte. O na ĩngĩ, no tũmatetheesye maeke kwĩyĩelekanyʼa na angĩ. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona ũndũ asyai matonya kũtetheesya syana syoo, ũndũ ala matwaanĩte matonya kũtethanyʼa, na ũndũ atumĩa na angĩ kĩkundinĩ matonya kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Mũthya, nĩtũkwona myolooto ĩmwe ya Mbivilia ĩtonya kũtũtetheesya twĩvangĩĩe maũndũ ithyĩ ene tũtonya kwĩanĩsya.

KĨLA ASYAI NA ALA MATWAANĨTE MATONYA KWĨKA

5. Kwosana na Aeveso 6:4, asyai maĩle kwĩsũvĩa maikeke ata?

⁵ Asyai nĩmaĩle kwĩsũvĩa maikaelekanyʼe kana kamwe na kala kangĩ, kana makũlye kana keke maũndũ katatonya. Maũndũ ta asu no matũle kana ngoo mũno. (Soma Aeveso 6:4.) Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Sachikob aĩtye: “Alimũ makwa mendaa nĩkae nesa sukulu kwĩ syana ila ingĩ nasomaa nasyo. Nake Mami endaa nĩke nesa sukulu nĩ kana kĩu kĩthĩwe ũkũsĩ mũseo kwa alimũ makwa na ĩthe wakwa nũndũ ndaĩ Ngũsĩ. Eka ũu, Mami endaa nĩkwate 100 ĩũlũ wa 100 mĩtianinĩ, ĩndĩ ndyaĩ nĩtonya kwĩka ũu. O na kau naminie sukulu myaka mingĩ mĩvĩtu, mavinda amwe no nĩkũlasya kana Yeova nũtanĩthawʼa nĩ kĩla namũnenga, o na ethĩwa nĩĩwʼa ta neeka kyonthe kĩla ndonya.”

6. Asyai matonya kwĩmanyĩsya kyaũ ĩandĩkonĩ ya Savuli 131:1, 2?

⁶ Ve ũndũ wa vata asyai matonya kwĩmanyĩsya wĩ nthĩnĩ wa Savuli 131:1, 2. (Soma.) Mũsumbĩ Ndaviti aisye kana we ndaaenda ‘maũndũ manene’ kana maũndũ mavĩtũkĩte ũtonyi wake. Na nũndũ aĩ na wĩnyivyo, ‘nĩwavindĩthisye na akilĩthya’ ngoo yake. Ndeto sya Ndaviti itonya kũmanyĩsya asyai kyaũ? Asyai no monanyʼe wĩnyivyo kwa kũlea kwĩthingʼĩĩsya meke maũndũ matatonya, kana kũsukumĩĩa syana syoo syĩke maũndũ itatonya. Asyai no matetheesye syana syoo ikewʼa syĩ sya vata mamanya maũndũ ala itonya na mawonzu masyo, na ĩndĩ mayĩitetheesya syĩvangĩĩe maũndũ kwosana na ũtonyi wasyo. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Marina aĩtye: “Vai ĩvinda inyia-akwa waambelekanyʼa na syana ila tũsyaanĩwʼe kana syana ingĩ. Amanyĩisye kana kĩla mũndũ ethĩawa na ũtonyi wĩ kĩvathũkanyʼo na ũla ũngĩ, na kana kĩla ũmwe witũ nĩ wa vata methonĩ ma Yeova. Nũndũ wa ũu, ndikothaa kwĩyĩelekanyʼa na angĩ.”

7-8. Mũndũũme atonya kwonanyʼa ata kana nũnengete mũka ndaĩa?

⁷ No nginya mũndũũme Mũklĩsto anenge mũka ndaĩa. (1 Vet. 3:7) Kũnenga mũndũ ndaĩa kwonanasya kũmũkua nesa na kwona e wa vata. Kwa ngelekanyʼo, mũndũũme onanasya nũnengete mũka ndaĩa kwa kũmũkua nesa. Mũndũũme wa mũthemba ũsu ndendaa mũka eke maũndũ ũtatonya. Na ndamũelekanasya na aka angĩ. Vatonya kũthi ata akeka ũu? Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Rosa atwaĩtwe nĩ mũndũ ũte Ngũsĩ, na atindĩaa kũmũelekanyʼa na aka angĩ. Ndeto syake itumĩte Rosa emena na akambĩĩa kwona ta vate mũndũ wĩsa kũmwenda. Aĩtye, “Mavinda onthe nendaa kũtinda nĩĩkĩĩthĩtwʼe kana Yeova nũmbonaa nĩ wa vata.” Ĩndĩ mũndũũme Mũklĩsto nũnengae mũka ndaĩa. Nĩwĩsĩ kana eeka ũu, eĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na mũka vamwe na Yeova.c

⁸ Mũndũũme ũnengete mũka ndaĩa, nũmũtaĩaa andũnĩ, akamũĩkĩĩthya kana nũmwendete, na akamũkatha. (Nth. 31:28) Ũu nĩwʼo mũũme wa ũla Katerina ũwetetwe ĩsomonĩ ĩvĩtu weekie amũtetheesya aeke kwĩmena. Yĩla Katerina waĩ mũnini, inyia nĩwamumanasya, na atindĩaa kũmũelekanyʼa na twĩlĩtu tũla tũngĩ, o na tũla maĩ ndũũ. Nũndũ wa ũu, nĩwambĩĩie kwĩyĩelekanasya na andũ ala angĩ, o na ĩtina wa kũtwʼĩka Ngũsĩ! Ĩndĩ mũũme nũmũtetheetye akaeka kwĩyĩelekanyʼa na angĩ, na akambĩĩa kwĩyona e wa vata. Aĩtye: “Mũemewa nũmbendete, nũngathaa nũndũ wa maũndũ maseo ala nĩkaa, na nũmboyeaa. O na ĩngĩ, nũndilikanasya nguma sya mwanya sya Yeova na akandetheesya kũlũnga mosũanĩo makwa.”

KĨLA ATUMĨA NA ANGĨ KĨKUNDINĨ MATONYA KWĨKA

9-10. Atumĩa matetheeisye ata mwĩĩtu-a-asa ũmwe wakothaa kwĩyĩelekanyʼa na angĩ?

⁹ Atumĩa matonya kũtetheesya ata ala makothaa kwĩyĩelekanyʼa na angĩ? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Hanuni, ũla ũtakothaa kũkathwa e mũnini. Aĩtye: “Naĩ nthoni na noonaa syana ila ingĩ tasyo nzeo kwĩ inyie. Nambĩĩie kwĩyĩelekanyʼa na angĩ kuma nĩ o mũnini.” O na ĩtina wa Hanuni kũtwʼĩka Ngũsĩ, no weeyĩelekanasya na angĩ. Nũndũ wa ũu, oonaa ate wa vata kĩkundinĩ. Ĩndĩ yu, we nũtanĩaa mũno ũthũkũmi wake wa ũvainia. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũvĩndũa mawoni make?

¹⁰ Aĩtye kana atumĩa nĩmo mamũtetheeisye. Nĩmamwonisye kana nĩmamũĩkĩĩe, na nĩmamũkathaa nũndũ wa ngelekanyʼo yake nzeo. Aĩtye ũũ: “Ve mavinda meana ũna atumĩa mangũlilye nĩkĩe vinya eĩtu-a-asa amwe mendaa ũtethyo. Kĩu kyatumaa nĩwʼa nĩ wa vata. O na nĩnĩlilikanaa ĩvinda mandũngĩie mũvea nũndũ wa kwĩkĩa eĩtu-a-asa amwe ma mũika vinya. Ĩtina wa ũu, nĩmanzomeie ĩandĩko ya 1 Athesalonika 1:2, 3. Mwa kĩu kyangiitie ngoo mũno vyũ! Nũndũ wa kĩla aĩthi asu aseo meekie, yu nĩwʼaa nĩ wa vata vyũ ũseũvyonĩ wa Yeova.”

11. Tũtonya kũtetheesya ata ala “matũlĩkĩte ngoo,” mawetetwe ĩandĩkonĩ ya Savuli 34:18?

¹¹ Soma Savuli 34:18. Yeova nũthĩnĩkĩaa mũno ala “matũlĩkĩte ngoo.” Ithyonthe no twĩkĩe vinya ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu endwa. Ũsu ti wĩa wa atumĩa me oka. Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkamekĩa vinya nĩ kũmonyʼa kana nĩtũkwendeewʼa nĩmo kuma ngoonĩ. Yeova endaa tũtetheesye malondu make ma vata kwona ũndũ ũmendete mũno wĩana. (Nth. 19:17) O na ĩngĩ, no tũtetheesye ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kwa kwĩthĩwa na wĩnyivyo. Tũyĩsa kwenda kwĩka ũndũ o na ũmwe ũtonya kũtuma ala angĩ mambĩĩa kũlikwa nĩ kĩwĩu. Vandũ va ũu, twaĩle kũtũmĩaa ũtonyi witũ na ũmanyi witũ kwĩkĩana vinya.—1 Vet. 4:10, 11.

12. Nĩkĩ ala moonekaa ta mate ma vata mendete kũthi vala ve Yesũ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

¹² No twĩmanyĩsye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa kũkua andũ angĩ nesa twasũanĩa ũndũ Yesũ wakuaa aatĩĩi make. Yesũ nĩwe mũndũũme ũla mũnene vyũ waaĩkala ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ aĩ ‘mũuu na aĩ wĩnyivyo ngoonĩ.’ (Mt. 11:28-30) Vai ĩvinda waaĩkathĩĩa nũndũ wa ũĩ mwingĩ ũla waĩ nawʼo kana maũndũ maingĩ ala weesĩ. Yĩla ũkũmanyĩsya, atũmĩaa ndeto syĩ laisi na ngelekanyʼo itonya kũeleeka, na kĩu nĩkyakiitie ngoo sya ala moonekaa ta mate ma vata. (Luka 10:21) Na kĩvathũkanyʼo na atongoi ma ndĩni ala maĩ mĩtũlyo, vai ĩvinda Yesũ waatuma angĩ mewʼa mate ma vata methonĩ ma Ngai. (Yoa. 6:37) Ĩndĩ we nĩwakuaa nesa andũ ala moonekaa ta mate ma vata.

13. Yesũ oonanisye ata nĩwendete amanyĩwʼa make na nũkwenda kũmeka nesa?

¹³ Yesũ akuaa amanyĩwʼa make kwa nzĩa ĩkwonanyʼa nũmendete na nũkwenda kũmeka nesa. Nĩweesĩ kana maĩ na ũtonyi wĩ kĩvathũkanyʼo na makomanĩte na maũndũ me kĩvathũkanyʼo thayũnĩ. Kwoou nĩweesĩ mayĩsa kũkwatĩĩa mawĩa mavwʼanene, na mayĩsa kwĩanĩsya maũndũ meanene ũtavanyʼanĩ. Na eka ũu, nĩwatanaa oona kĩla ũmwe ayĩka kyonthe kĩla ũtonya. Na kĩu nĩtũkyonaa nesa twasũanĩa ĩla ngelekanyʼo wanenganie ya talendi. Vwana ũla ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ĩsu anengie kĩla ngombo wĩa “kwosana na ũtonyi wayo.” Katĩ wa ila ngombo ilĩ syaĩ na kĩthito, ĩmwe yakwatie ũtandĩthyo mwingangĩ kwĩ ĩla ĩngĩ. Ĩndĩ vwana wasyo aikathie atũmĩĩte ndeto ila ila. Atavisye kĩla ĩmwe atĩĩ: “Nĩwĩkĩte nesa, ngombo nzeo na ndĩkĩĩku!”—Mt. 25:14-23.

14. Tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ ata?

¹⁴ Yesũ nũtwendete na mavinda onthe atũkuaa nesa. Nĩwĩthĩawa esĩ kana kĩla ũmwe witũ e ũtonyi wĩ kĩvathũkanyʼo na akomanaa na maũndũ me kĩvathũkanyʼo. Na nũndũ wa ũu, nũtanaa oona kĩla ũmwe ayĩka kyonthe kĩla we mwene ũtonya. Nũseo o naitũ tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ. Tũyĩsa kwenda kũtuma Mũklĩsto ũngĩ ewʼa ate wa vata kana ewʼa nthoni aĩ nĩkwĩthĩwa ndesa kwĩanĩsya maũndũ maingĩ ta andũ ala angĩ. Vandũ va ũu, nĩtwaĩle kũmantha myanya ya kũkatha ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nũndũ wa kyonthe kĩla mekaa ũthũkũminĩ wa Yeova.

ĨVANGĨĨE MAŨNDŨ ŨTONYA KWĨANĨSYA

15-16. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe atethekie ata evangĩĩa maũndũ ũtonya kwĩanĩsya?

¹⁵ Kwĩthĩwa na mĩvango ya kĩ-veva nĩkũtũtetheeasya kwĩkala twĩ eanĩe na twĩ atanu. Ĩndĩ no nginya twĩvangĩĩe maũndũ ithyĩ ene tũtonya kwĩanĩsya tũte kwĩyĩelekanyʼa na angĩ. Na kĩtumi nũndũ kwĩka ũu no kũtũtũle ngoo. (Luka 14:28) Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa vainia wĩtawa Midori.

¹⁶ Ĩthe ti Ngũsĩ, na e mũnini atindĩaa kũmũelekanyʼa na ainae na ala masomaa ĩmwe. Aĩtye, “Neeyoonaa nĩ vathei.” Ĩndĩ yĩla Midori weanangie, nĩwaambĩĩie kwĩyona e wa vata. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Aĩtye, “Nasomaa Mbivilia kĩla mũthenya nũndũ kĩu nĩkyandetheeasya kwĩthĩwa na mũuo wa kĩlĩko na kũmanya kana Yeova nũmbendete.” Eka ũu, nĩweevangĩĩie maũndũ ũtonya kwĩanĩsya, na nĩwawetaa mboyanĩ kana nũkwenda ũtethyo nĩ kana ameanĩsye. Kĩu nĩkyatetheeisye Midori kũtanĩa maendeeo ala weekĩte.

ENDEEA KŨMŨNENGA YEOVA KYONTHE KĨLA WE ŨTONYA

17. Tũtonya ata “kũendeea kũtwʼĩkĩthwʼa eũ nthĩnĩ wa vinya ũla ũtongoeasya ilĩko [sitũ],” na kĩu kĩtonya kũtũtethya ata?

¹⁷ Ĩvinda yĩasa no yĩvĩte tũyĩsa kũtwʼĩka nĩtwavĩndũa mosũanĩo maitũ. Ĩndĩ Yeova atũthuthĩtye atĩĩ: “Mwaĩle kũendeea kũtwʼĩkĩthwʼa eũ nthĩnĩ wa vinya ũla ũtongoeasya ilĩko syenyu.” (Aev. 4:23, 24) Nĩ kana twĩke ũu, twaĩlĩte kũvoyaa, kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai, na kũvindĩĩsya kĩla tweemanyĩsya. Kwoou endeea kwĩka maũndũ asu na ũimũvoya Yeova aũnenge vinya. Weeka ũu, veva wake mũtheu ũkaũtetheesya ũeke kwĩyĩelekanyʼa na ala angĩ. O na ĩngĩ, Yeova akaũtetheesya ũmanye ethĩwa wĩ na kĩwĩu na ngathĩĩo, na aiũtetheesya wĩke moalyũku na mĩtũkĩ.

18. Ũtonya kũkiakiwʼa ata nĩ ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa 2 Mavinda 6:29, 30?

¹⁸ Soma 2 Mavinda 6:29, 30. Yeova nĩwĩsĩ ngoo sitũ nesa. O na ĩngĩ, nĩwĩsĩ kana nĩtũngʼangʼanaa tũsinde veva wa nthĩ vamwe na mawonzu maitũ. Oona ũndũ tũũngʼangʼana tũsinde maũndũ asu, nũtwendaa mũnango.

19. Yeova atũmĩĩte ngelekanyʼo yĩva kũelesya ũndũ wĩwʼaa ĩũlũ witũ?

¹⁹ Nĩ kana Yeova atũtetheesye kũelewa ũndũ wĩwʼaa ĩũlũ witũ, atũmĩĩte ngelekanyʼo ya wendo ũla wĩthĩawa vo katĩ wa mwana na inyia. (Isa. 49:15) Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Rachel. Aĩtye atĩĩ: “Kelĩtu kakwa, Stephanie, kasyaiwe kate kaviku. Yĩla nakonie ya mbee, koonekaa ke kanini na katetonya. Mweinĩ wa mbee ũla keekĩĩtwe masinĩnĩ, kĩla mũthenya ndakĩtalĩ nĩsyambĩtĩkĩlasya kũkakĩka. Ĩvindanĩ yĩu neewie nenda kelĩtu kakwa mũno. Yu ke na myaka thanthatũ, ĩndĩ kethĩawa ke kanini kwĩ syana ila ingĩ sya ĩika yako. O na vailye ũu, nĩwʼaa nĩkendete mũno nũndũ nĩkangʼangʼanie mũno kekale thayũ, na nĩkatumĩte nĩthĩwa na ũtanu mwingĩ thayũnĩ wakwa!” Tũtanaa ta kĩ kũmanya kana Yeova nũtwendaa mũnango yĩla woona tũingʼangʼana tũmũthũkũme na ngoo yonthe!

20. Nũndũ wĩ mũthũkũmi mũvatise wa Yeova, wĩ na kĩtumi kĩva kya kũtana?

²⁰ Nũndũ wĩ mũthũkũmi wa Yeova, wĩ wa vata andũnĩ make, na vai ũngĩ ũilye taku. Yeova ndaaũkusya kwake aĩ nũndũ waĩ mũseo kwĩ andũ ala angĩ. Aũkusisye kwake nũndũ yĩla wasyaisye ngoo yaku oonie wĩ mũuu na ũtonya kwĩmanyĩsya kuma kwake na ũkaalyũka. (Sav. 25:9) Ndũkethĩwe na nzika kana nũtanaa oona ũyĩka kyonthe kĩla ũtonya ũmũthũkũme. Nũndũ nĩwũmĩĩsye maũndũ maingĩ na ũkamũthũkũma wĩ mũĩkĩĩku, kĩu kĩonanyʼa kana wĩ “ngoo nzeo.” (Luka 8:15) Kwoou endeea kũmũnenga Yeova kyonthe kĩla we ũtonya. Weeka ũu, ũkeethĩwa na kĩtumi kya kũtana ‘nũndũ waku mwene.’