Ũthaithi Ũla Ngai Wĩtĩkĩlaa

1. Tũkatetheka ata twamũthaitha Ngai ũndũ vaĩle?

YEOVA NGAI nũtũthĩnĩkĩaa mũno na endaa tũtetheke kumana na ũtongoi wake. Twamũthaitha ũndũ vaĩle, tũkatana na kwĩsũvĩana na mathĩna maingĩ. O na akatũathima na kũtũtetheesya. (Isaia 48:17) Ĩndĩ kwĩ ndĩni mbingĩ ũmũnthĩ ila syaasya imanyĩasya wʼo ĩũlũ wa Ngai. Ĩndĩ imanyĩasya maũndũ me kĩvathũkanyʼo vyũ ĩũlũ wa Ngai nũũ na ũndũ wendaa twĩke.

2. Tũtonya kũmanya ata ũndũ twaĩle kũmũthaitha Yehova, na nĩ ngelekanyʼo yĩva ĩtonya kũtũtetheesya kũelewa nesa?

² Ũtonya kũmanya ata kũmũthaitha Yeova ũndũ vaĩle? Ti o nginya wĩmanyĩsye ũmanyĩsyo wa kĩla ndĩni nĩ kana ũisyaanĩsye. Waĩle kwĩmanyĩsya ũndũ yo Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa ũthaithi wa wʼo. Kwa ngelekanyʼo, nthĩ mbingĩ nĩsyĩthĩawa na mbesa ite sya wʼo. Ũkanengwa wĩa wa kũnyuva mbesa ila ite sya wʼo wĩka ata? No nginya ũmanye nesa vyũ mbesa ila ite sya wʼo? Aiee. Nĩkavaa ũkamanya nesa mbesa ila sya wʼo. Ĩndĩ wamanya nesa mbesa ila sya wʼo ũndũ siilye ũkeethĩwa ũtonya kũmanya ila ite sya wʼo, nũndũ iyĩilye ta ila sya wʼo. O ta ũu twamanya ũndũ tũtonya kũmanya ndĩni ya wʼo, nĩtũtonya kũmanya ila sya ũvungũ.

3. Kwĩanana na ũndũ Yesũ waisye, twaĩle kwĩka ata nĩ kana twĩtĩkĩlĩke nĩ Ngai?

³ Nĩ ũndũ wa vata mũno kũmũthaitha Yeova kwa nzĩa ĩla wĩtĩkĩlaa. Andũ aingĩ maĩkĩĩaa kana ndĩni syonthe nimwendeeasya Ngai ĩndĩ Mbivilia ndĩmanyĩasya ũu. O na kwasya wĩ Mũklĩsto kũitoetye kũmwendeesya Ngai. Yesũ aisye: “Ti kĩla mũndũ ũmbĩtaa mwĩaĩi, mwĩaĩi, ũkavota ũsumbĩnĩ wa ĩtu; ĩndĩ nĩ ũla wĩkaa kwenda kwa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ.” Kwoou nĩ kana tũmwendeesye Ngai no nginya twĩmanyĩsye ũndũ wendaa twĩke na kwĩka ũu. Yesũ eetie ala matekaa kwenda kwa Ngai ‘eki ma mothũku.’ (Mathayo 7:​21-23) O ta mbesa ite sya wʼo, ndĩni ya ũvũngũ nĩ mana. Na ĩngĩ, ndĩni ya ũvũngũ nĩetae mũisyo.

4. Ndeto sya Yesũ ĩũlũ wa ila nzĩa ilĩ syonanasya ata, na kĩla ĩmwe ĩelete va?

⁴ Yeova nũnengete kĩla mũndũ kũũ nthĩ mwanya wa kũkwata thayũ ũtathela. Nĩ kana tũkwate thayũ wa tene na tene Valatisonĩ nĩtwaĩle kũthaitha Ngai ũndũ vaĩle na kwĩkala na mwĩkalĩle ũla wendete. Nĩ kyeva nũndũ andũ aingĩ nĩmaleaa kwĩka ũu. Nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye: “Votai inywʼĩ nthĩnĩ wa mbingĩlo ĩla ntheke: nũndũ mbingĩlo nĩ nthanthau, na nzĩa nĩ mbaamu, ĩla ĩelete wanangĩkonĩ, nao nĩ aingĩ ala mavotelaa mbingĩlonĩ ĩsu. Nũndũ mbingĩlo nĩ ntheke, na nzĩa nĩ nziĩĩe, ĩla ĩelete thayũnĩ, nao nĩ avũthũ ala mamyonaa.” (Mathayo 7:​13, 14) Ndĩni ya wʼo ĩtongoeasya kũkwata thayũ ũtathela. Ndĩni ya ũvũngũ ĩtongoeasya kũlika wanangĩkonĩ. Yeova ndendaa mũndũ o na wĩva alike wanangĩkonĩ, nĩkyo kĩtumi ũnengete andũ onthe ĩvinda memanyĩsye ĩũlũ wake. (2 Vetelo 3:⁠9) Kwoou, ũndũ tũũthaitha Ngai kũtonya kũete thayũ kana kĩkwʼũ.

ŨNDŨ ŨTONYA KŨMANYA NDĨNI ĨLA YA WʼO

5. Tũtonya kũmanya ala maatĩĩaa ndĩni ya wʼo ata?

⁵ ‘Nzĩa ĩla ĩelete thayũnĩ’ ĩtonya kwoneka ata? Yesũ aisye kana ndĩni ya wʼo ĩkeethĩwa ĩtonya kũmanyĩka kwĩsĩla mwĩkalĩlenĩ wa ala mamĩatĩĩaa. Yesũ aisye: “Mũkamamanya nĩ mosyao moo. Kĩla mũtĩ mũseo nũsyaa ũsyao mũseo.” (Mathayo 7:​16, 17) Ũu nĩ ũndũ ũmwe na kwasya ala maatĩĩaa ndĩni ya wʼo matonya kũmanyĩka kwĩsĩla momanyĩsyo moo na mwĩkalĩle woo. O na kau athaithi ma wʼo ti eanĩu na no mavĩtye, nĩmatataa mũno kwĩka kwenda kwa Ngai. Eka twĩmanyĩsye maũndũ 6 matũtetheeasya kũmanya ndĩni ya wʼo.

6, 7. Athũkũmi ma Ngai mosaa Mbivilia ata, na Yesũ oonanisye ngelekanyʼo ata?

⁶ Athaithi ma Ngai ma wʼo mamanyĩasya kwĩanana na ũndũ Mbivilia yaasya. Mbivilia yaĩtye: “Kĩla Ũandĩko nĩwaveveewe nĩ Ngai, nawʼo nĩwaĩle wa kũmanyĩsya, na kũĩkĩĩthya andũ mavĩtyo, na kũmatũngĩĩa, na kũsilĩla kwa ũlũngalu: nĩ kana mũndũ wa Ngai atonye kwĩthĩwa e mwĩanĩu, eanĩe kũtethya kĩla wĩa mũseo.” (2 Timotheo 3:​16, 17) Mũtũmwa Vaulo aandĩkĩie Aklĩsto ala angĩ amea: “Nũndũ yĩla mwoosie kwitũ ĩla ndeto ya ũtũmane wa Ngai, mũtyaamyosa ta ndeto ya andũ, ĩndĩ o ũndũ, ĩtilye wʼo, ndeto ya Ngai.” (1 Athesalonika 2:13) Kwoou, momanyĩsyo na meko ma ndĩni ya wʼo mayumanĩte na mawoni kana syĩthĩo sya andũ. Maumanĩte na Ndeto ya Ngai mbevee, ĩla nĩ Mbivilia.

⁷ Yesũ Klĩsto oonanisye ngelekanyʼo nzeo kwa kumya momanyĩsyo make Ndetonĩ ya Ngai. Aivoya kũla kwĩ Ĩthe wake wa ĩtunĩ, aisye: “Ndeto yaku nĩyo wʼo.” (Yoana 17:17) Yesũ nĩwaĩkĩĩe Ndeto ya Ngai, na ũndũ wʼonthe ũla wamanyĩasya waendanasya na Maandĩko. Mavinda maingĩ aasya: “Nĩkũandĩkĩtwe.” (Mathayo 4:​4, 7, 10) Na aiweta ndeto kuma ĩandĩkonĩ. O ta ũu, ũmũnthĩ andũ ma Ngai maimanyĩasya maũndũ moo ene. Nĩmaĩkĩĩe kana Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai, na mamanyĩasya kwĩanana na ũndũ ĩwetete.

8. Nĩ maũndũ meva mendekaa nthĩnĩ wa kũmũthaitha Yeova?

⁸ Ala maatĩĩaa ndĩni ya wʼo mathaithaa Yeova e weka na nĩmakũsĩĩaa syĩtwa yake. Yesũ aisye: “Mũthaithae Mwĩaĩi [Yeova] Ngai waku, na mũthũkũmae we, e weka.” (Mathayo 4: ​10) Nthĩnĩ wa Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:13 vala Yesũ waumisye ndeto isu, syĩtwa ya Ngai mwene nĩyĩwetetwe. Kwoou andũ ma Ngai maithaithaa ũngĩ eka Yeova. Ndĩni ya wʼo nĩmanyĩasya andũ ĩũlũ wa syĩtwa ya Ngai na ũndũ ũilye. Savuli 83:18 yaasya: “We wĩ weka, syĩtwa yaku nĩ Yeova, nue Wĩ Ĩũlũ wa Onthe ĩũlũ wa nthĩ yonthe.” Yesũ nĩwoonanisye ngelekanyʼo ya kũtetheesya andũ kũmũmanya Ngai. Mboyanĩ yake aisye: “Nĩnamaumĩlĩlye syĩtwa yaku andũ ala wanengie kuma kwa ala ma nthĩ: maĩ maku, naku wanenga mo; na nĩmakwatie ndeto yaku.” (Yoana 17:⁠6) O ta ũu athaithi ma wʼo ũmũnthĩ nĩmamanyĩasya andũ ĩũlũ wa syĩtwa ya Ngai, ieleelo syake, na ndaĩa syake.

9, 10. Aklĩsto ma wʼo mendanaa kwa nzĩa syĩva?

⁹ Andũ ma Ngai nĩmendanĩte kwa ngoo ntheu. Yesũ aisye: “Na kwondũ wa ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa, ethĩwa mwĩthĩwa na wendo inywʼĩ kwa inywʼĩ.” (Yoana 13:35) Aklĩsto ma mbee mendanĩte oou. Wendo ũilye ta wa Ngai nũtumaa twendana kwa wʼo o na ethĩwa tũi ma langi ũmwe, kana mbaĩ ĩmwe, kana nthĩ ĩmwe na nũtũthengeanasya ta ana-a-asa ma wʼo. (Akolosai 3:​14) Andũ ma ndĩni ya ũvũngũ mayendanĩte ũu. Nĩkĩ tũtonya kwasya ũu? Nĩmoanaa nũndũ wa kwĩthĩwa maumĩte nthĩ kana mbaĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. Aklĩsto ma wʼo maitũmĩaa mĩio ya kaũ ya kũaa Aklĩsto ala angĩ kana andũ angĩ. Mbivilia yaĩtye: “Ũndũnĩ ũũ syana sya Ngai nikwonanwʼa, o na syana sya ndevili: o mũndũ ũla ũtekaa ũlũngalu ti wa Ngai, o na ũla ũtamwendaa mwana-a-ĩthe. . . . Twendane ene kwa ene: na ti ta Kaini ũla waĩ wa ũla mũthũku, na oaa mwana-a-inyia.”​—⁠1 Yoana 3:​10-​12; 4:​20, 21.

¹⁰ Wendo wa wʼo ti o kũlea kũaana. Aklĩsto ma wʼo nĩmatũmĩaa ĩvinda, vinya, na syĩndũ syoo kũtetheanĩsya kwa ngoo ntheu. (Aevelania 10:​24, 25) Nĩmatetheanĩasya yĩla kwĩ mathĩna na nĩmaĩkĩĩanĩte. Nĩ maatĩĩaa mwĩao wa Mbivilia wa ‘kwĩka andũ onthe nesa.’​—⁠Akalatia 6:⁠10.

11. Nĩkĩ nĩtwaĩle kũmwĩtĩkĩla Yesũ Klĩsto tawe ũnenganĩtwe nĩ Ngai atangĩĩe andũ?

¹¹ Aklĩsto ma wʼo nĩmetĩkĩlaa Yesũ Klĩsto tawe watũmiwe nĩ Ngai atangĩĩe andũ. Mbĩvilia yaĩtye: “O na kũti ũtangĩĩo kwa ũngĩ o na wĩva wʼonthe: nũndũ kũti syĩtwa yĩngĩ ĩtheo wa ĩtu, yĩnengetwe andũ, yĩtwaĩle ithyĩ kũtangĩĩwa nayo.” (Meko ma Atũmwa 4:​12) O ũndũ tweemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 5, Yesũ anenganie thayũ wake wĩthĩwe wovosyo kwa andũ ala ewʼi. (Mathayo 20:28) Na Yesũ nĩwe Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa ĩtunĩ ũla ũnyuvĩtwe nĩ Ngai asumbĩke nthĩ yonthe. Ngai endaa tũmwĩwʼe Yesũ na kũatĩĩa ũndũ wamanyĩisye nĩ kana tũkwate thayũ ũtathela. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaasya: “Ũla wĩtĩkĩlaa ũ Mwana e na thayũ ũtathela; ĩndĩ ũla ũtamwĩtĩkĩlaa Mwana ndakona thayũ.”​—⁠Yoana 3: ​36.

12. Kwĩthĩwa tũte mũamba na nthĩ ĩno kũlikasya maũndũ maũ?

¹² Athaithi ma wʼo mai mũamba na nthĩ. Yesũ e mbee wa Vilato ngavana wa Lomi aisye: “Ũsumbĩ wakwa ti wa nthĩ ĩno.” (Yoana 18:36) Aatĩĩi ma Yesũ ma wʼo masumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wa ĩtunĩ me o vala maĩ nthĩ yonthe, kwoou mayĩlikasya siasanĩ sya nthĩ ĩno. Na mailikĩlĩĩlaa ithokoo syayo. Athaithi ma Yeova o na mailikĩlĩĩlaa ũtwʼi wa andũ ala angĩ ĩũlũ wa kũlika kyamanĩ kya siasa, kũtetea kĩvĩla kya siasa, kana kũkũna kula. O na kau athaithi ma wʼo ma Ngai mayĩlikasya siasanĩ sya nthĩ ĩno, mo nĩmaatĩĩaa mĩao ya silikalĩ. Nĩkĩ maatĩĩaa mĩao? Nũndũ ndeto ya Ngai ĩmeyĩaĩe ‘methĩwe me ewi kwa ala mena ũkũmũ’ silikalĩnĩ. (Alomi 13:⁠1) Yĩla ũndũ Ngai ũkwenda ũtekwĩwʼana na ũndũ silikalĩ sya siasa syĩkwenda, athaithi ma wʼo maatĩĩaa ngelekanyʼo ya atũmwa ma Yesũ yĩla maisye: “Mũvaka tũmwĩwʼe Ngai mbee wa kũmewʼa andũ.”​—⁠Meko ma Atũmwa 5:​29; Maliko 12:⁠17.

13. Atĩĩi ma Yesũ ma wʼo methĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai, na ũu ũtumaa meka ata?

¹³ Aatĩĩi ma Yesũ ma wʼo matavanasya kana Ũsumbĩ wa Ngai nĩwʼo wĩkwatyo wa andũ wʼoka. Yesũ athanie: “Na ũvoo ũũ mũseo wa ũsumbĩ ũkatavanwʼa nthĩ yonthe wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe; na ĩndĩ mũminũkĩlyo ũkyũka.” (Mathayo 24:14) Aatĩĩi ma Yesũ Klĩsto ma wʼo mayĩkĩaa andũ vinya kwĩkwatya silikalĩ sya andũ kũmavetea mathĩna, ĩndĩ matavanasya kana Ũsumbĩ wa ĩtunĩ wa Ngai nowʼo wĩkwatyo wa andũ wʼoka. (Savuli 146:⁠3) Yesũ atũmanyĩisye kũvoyeaa silikalĩ ĩsu mbĩanĩu yĩla waisye: “Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta kũya ĩtunĩ.” (Mathayo 6:​10) Ndeto ya Ngai yathanie kana Ũsumbĩ wa ĩtunĩ “ũkatilanga ilungu na kũmina mosumbĩ asu onthe [ala mekwʼo yu], nawʼo ũkekalaa tene na tene.”​—⁠Ndanieli 2:​44.

14. We wĩona nĩ ndĩni yĩva yĩkaa maũndũ ala ndĩni ya wʼo yaĩle kwĩka?

¹⁴ Kwĩanana na maũndũ asu twoona, kweekũlye, ‘Nĩ ndĩni yĩva ĩla ĩmanyĩasya kwĩanana na ũndũ Mbivilia yaasya, na ĩmanyĩasya andũ ĩũlũ wa syĩtwa ya Ngai, Yeova? Nĩ aatĩĩi ma ndĩni yĩva ala monanasya wendo o ũndũ Ngai ũtũmanyĩasya, monanasya mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa Yesũ, mate mũamba na nthĩ ĩno, na matavanasya kana Ũsumbĩ wa Ngai nowʼo wĩkwatyo wa andũ wʼoka? Katĩ wa ndĩni syoonthe kũũ nthĩ, nĩ yĩva yĩkaa maũndũ asu?’ Wasisya nesa wĩthĩa nĩ Ngũsĩ sya Yeova.​—⁠Isaia 43:​10-​12.

WAĨLE KWĨKA ATA?

15. Ngai endaa twĩke ũndũ ũngĩ mwaũ vamwe na kũĩkĩĩa e kwʼo?

¹⁵ O kũĩkĩĩa kana Ngai e kwʼo kũitoetye kũmwendeesya. O na Mbivilia yaasya o nasyo ndaimoni nĩsyĩtĩkĩlaa kana Ngai ekwʼo. (Yakovo 2:​19) Ĩndĩ iyĩkaa kwenda kwa Ngai na Ngai ndasyĩtĩkĩlaa. Nĩ kana Ngai atwĩtĩkĩle, twaĩle kũĩkĩĩa kana we e kwʼo o na kwĩka kwenda kwake. Na nĩtwaĩle kuma ndĩninĩ sya ũvũngũ na tũikwatana na ũthaithi wa wʼo.

16. Ethĩwa wĩ mũamba na ndĩni ya ũvũngũ waĩle kwĩka ata?

¹⁶ Mũtũmwa Vaulo oonanisye kana tũyaĩle kwĩthĩwa na mũamba na ũthaithi wa ũvũngũ. Aandĩkie atĩĩ: “Umai katĩ woo, na mwĩthĩwe mwĩvathanĩte nao, eneena ũu Mwĩaĩi, Na mũikakiite kĩndũ kĩvuku; Nakwa ngamwosa.” (2 Akolintho 6:​17; Isaia 52:11) Kwoou Aklĩsto ma wʼo nĩmevathanaa vyũ na maũndũ na syĩndũ ila ikonanĩtye na ũthaithi wa ũvũngũ.

17, 18. “Mbaviloni ĩla Nene” nĩ kyaũ, na nĩkĩ twaĩle ‘kuma nthĩnĩ wayo’ mĩtũkĩ?

¹⁷ Mbivilia yonanasya kana ndĩni syoonthe sya ũvũngũ syĩtawa “Mbaviloni ĩla Nene.”a (Ũvuanʼyo 17:⁠5) Syĩtwa yĩu yĩtũlilikanasya mũsyĩ wa tene wa Mbaviloni vala ndĩni ya ũvũngũ yambĩĩie ĩtina wa kĩla kĩwʼũ Kingĩ kya ĩvinda ya Noa. Momanyĩsyo na imanyĩo mbingĩ ila syendekete nĩ ndĩni sya ũvũngũ syaũmie Mbaviloni. Kwa ngelekanyʼo, andũ ma Mbaviloni mathaithaa ngai sya ũtatũ. Ũmũnthĩ ũtatũ nĩwʼo ũmanyĩsyo ũla mũnene nthĩnĩ wa ndĩni mbingĩ. Ĩndĩ Mbivilia ĩmanyĩasya kana kwĩ Ngai o ũmwe wa wʼo, Yeova, na kana Yesũ Klĩsto nĩ Mwana Wake. (Yoana 17:⁠3) Andũ ma Mbaviloni maĩkĩĩaa kana andũ me thayũ ũtakusaa na yĩla mũndũ wakwʼa, thayũ ũsu nũtianaa na mwĩĩ na nũtonya kũthĩnĩa ĩianĩ ya mwaki. O na ũmũnthĩ ndĩni mbingĩ imanyĩasya kana thayũ ndũkusaa na kana nũtonya kũthĩnĩa ĩianĩ ya mwaki.

¹⁸ Nũndũ ũthaithi wa Mbaviloni ya tene nĩwanyaĩĩkie nthĩ yonthe, Mbaviloni ĩla Nene ũmũnthĩ nĩ ndĩni syonthe sya ũvũngũ sya nthĩ yonthe. Na Ngai nĩwathanĩte kana ndĩni isu ikathela kĩthũlũmũkĩlo. (Ũvuanʼyo 18:⁠8) Nũkwona nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kwĩvathana vyũ na Mbaviloni ĩla Nene? Yeova Ngai eenda ‘ume nthĩnĩ wake’ mĩtũkĩ ĩvinda yĩtanathela.​—⁠ Ũvuanʼyo 18:⁠4.

19. Ũkatetheka ata kwa kũthaitha Yeova?

¹⁹ Watwʼa kwĩvathana na ndĩni ya ũvũngũ anyanyau amwe nĩmatonya kũũtia. Ĩndĩ waendeea kũthaitha Yeova vamwe na andũ make ũkatetheka vate wasyo. O ta amanyĩwʼa ma Yesũ ala matiie syĩndũ nĩ kana mamũatĩĩe, ũkamesya ana-a-asa aingĩ ma kĩveva. Ũkeethĩwa wĩ ũmwe nthĩnĩ wa nguthu nene ya nthĩ yonthe ya Aklĩsto ma wʼo ala monanasya wendo wa wʼo. Na ũkeethĩwa na wĩkwatyo mũseo mũno wa kũkwata thayũ ũtathela “ĩvinda yĩla yũkĩte.” (Maliko 10:​28-​30) O na ala makũtiĩte nũndũ wa mũĩkĩĩo waku nĩmatonya kwenda kũmanya kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya na maitwʼĩka athaithi ma Yeova.

20. Ala maatĩĩaa ndĩni ya wʼo meteele kyaũ ĩvinda yũkĩte?

²⁰ Mbivilia ĩmanyĩasya kana Ngai akaananga nthĩ ĩno nthũku na ayĩete nthĩ nzaũ yĩ ũlũngalũ ĩsumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ wake. (2 Vetelo 3:​9, 13) Nthĩ ĩsu ĩkeethĩwa yĩ nzeo vyũ! Na nthĩnĩ wa nthĩ ĩsu yĩ ũlũngalũ kũkeethĩwa ndĩni o ĩmwe, o ũthaithi ũmwe wa wʼo. Wʼo tyo ũndũ wa ũĩ kwosa ĩtambya yĩla yaĩle mĩtũkĩ na kũlika ũthaithinĩ ũla wa wʼo?