Mende Ala Ngai Wendete

1-3. (a) Nĩ ũndũ wĩva ũtakananĩwʼa ũwetetwe Mbivilianĩ? (b) Tũtonya kũnyuva ata anyanya ala matonya kũtũtetheesya twĩthĩwe andũ aseo?

O TONDŨ sivongyi ĩnyusaa kĩla kĩmĩthyũlũlũkĩte, nowʼo andũ mendaa kwĩka kwosana na maũndũ ala mamathyũlũlũkĩte. Nĩ ũndũ wĩ laisi mũno kwĩthĩwa na mawoni, mwĩkalĩle, o vamwe na kwenda kũatĩĩa myolooto ya ala tũtindanasya namo. Na ũu no wĩthĩwe tũteũmanya.

² Mbivilia ĩwetaa ũndũ ũtakananĩwʼa ĩla ĩkwasya atĩĩ: “Endaa na andũ oĩ, ũkeethĩwa mũĩ; ĩndĩ ũla ũtindanasya na ndia akathĩna.” (Nthimo 13:20) Nthimo ĩsu ndĩũweta ĩũlũ wa o kũmanyana na mũndũ. Ndeto ii, “endaa na,” syĩthĩawa iyĩelesya ĩũlũ wa andũ matindaa ĩmwe.a Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia yĩwetete ũũ ĩũlũ wa mũsoa ũsu: “Kũendanyʼa na mũndũ kwonanasya kana nũmwendete na nũlũmanĩtye nake.” We nũkwĩtĩkĩla kana nĩtwendaa kwĩyĩelekanyʼa na ala twendete? Vate nzika, ngoo yitũ yalũmanyʼa na andũ ala twendete, andũ asu nĩmatonya kũtũalyũla tũkethĩwa twĩ aseo kana twĩ athũku.

³ Nĩ kana twĩkale wendonĩ wa Ngai, nĩ ũndũ wa vata kũmantha anyanya ala matonya kũtũtetheesya twĩthĩwe andũ aseo. Tũtonya kwĩka ũu ata? Kwa ũkuvĩ, tũtonya kwĩka ũu kwa kũmenda andũ ala Ngai wendete. Na ũu nĩ kwasya kana anyanyae make nĩmo maĩle kwĩthĩwa me anyanyae maitũ. Kwasũanĩa ũndũ ũsu. Ala me na ndaĩa ila Yeova wendaa anyanyae make methĩwe nasyo, no mo matonya kwĩthĩwa me anyanya aseo kwitũ. Ekai ĩndĩ tũkunĩkĩle we Ngai endaa andũ mailyĩ ata methĩwe anyanyae. Twaelewa nesa mawoni ma Yeova, tũkeethĩwa tũtonya kũnyuva anyanya ala maĩle.

ANDŨ ALA NGAI WENDETE

4. Nĩkĩ Yeova wĩthĩawa na kĩtumi kĩseo kya kũnyuva nesa ala maĩle kwĩthĩwa anyanyae make, na nĩkĩ wamwĩtie Avalaamu, “mũnyanyawa”?

⁴ Yeova nũnyuvaa nesa ala ũkwenda methĩwe anyanyae make. E na kĩtumi kĩseo kya kwĩka ũu nũndũ nĩwe Mwĩaĩi Mũsumbĩ Mũnene wa nthĩ yonthe, na nĩ ndaĩa nene mũno kwitũ kwĩthĩwa twĩ anyanyae make. We anyuvaa aaũ methĩwe anyanyae? Yeova ethĩawa na ũnyanya na ala mamwĩkwatasya na mamũĩkĩĩaa vyũ. Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa ĩũlũ wa Avalaamu, ũla wĩsĩkĩe nũndũ wa mũĩkĩĩo wake mũlũmu. Nĩvatonyeka ũkethĩa vai ũndũ ũngĩ mũnene ũtonya kũtata mũĩkĩĩo wa mũndũ ta kwĩwa aumye mwana wake ethĩwe nthembo.b Avalaamu nĩweeyũmbanĩtye kũmumya Isaka ethĩwe nthembo. Mũtumĩa ũsu aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Ngai aĩ ‘atonya kũmũthayũũkya o na kũmumya akwʼũnĩ.’ (Aevelania 11:17-19) Nũndũ Avalaamu nĩwoonanisye mũĩkĩĩo na wĩwi, Yeova nĩwamwĩtie “mũnyanyawa.”—Isaia 41:8; Yakovo 2:21-23.

5. Yeova amonaa ata ala methĩawa me aĩkĩĩku na me ewi kwake?

⁵ Yeova nĩwendeeawʼa mũno ĩla tweethĩwa twĩ aĩkĩĩku na tũimwĩwʼa. Nũmendete ala aĩkĩĩku, na ala monaa ũĩkĩĩku ũsu ne wʼo ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ woo. (Soma 2 Samueli 22:26.) O tondũ tũnoonie nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 1 ĩvukunĩ yĩĩ, Yeova nũtanĩthawʼa mũno nĩ ala mamwĩwʼaa nũndũ nĩmamwendete. Ĩandĩko ya Nthimo 3:32 yaĩtye ũũ: “Ũnyanya wake nĩ wake na ũla mũlũngalu.” Kwondũ wa ũseo wake, Yeova nũmathokasya ala maatĩĩaa mĩao yake kwa ũĩkĩĩku mekale “wĩkalonĩ” wake. Ũu nĩ kwasya kana nĩ athokye mamũthaithe na kũmũvoya ĩvinda o na yĩva.—Savuli 15:1-5.

6. Tũtonya kwonanyʼa ata nĩtũmwendete Yesũ, na Yeova ewʼaa ata ĩũlũ wa ala mamwendete Mwana wake?

⁶ Yeova nũmendete ala mamwendete Yesũ, Mwana wake mũsyawa weka. Yesũ aisye: “Ethĩwa mũndũ nũmbendaa, akakwataa ndeto yakwa: na Asa wakwa akamwenda, naitũ tũkooka vala ũĩ, tũtũae kwake.” (Yoana 14:23) Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũmwendete Yesũ? Vate nzika, nĩ kwa kũkwata mĩao yake, ĩla nĩ vamwe na mwĩao wa kũtavanyʼa ũvoo mũseo na kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa. (Mathayo 28:19, 20; Yoana 14:15, 21) Ĩngĩ, nĩtwonanasya kana nĩtũmwendete Yesũ ĩla ‘twaatĩĩa nyaĩĩ syake,’ kwa kũtata ũndũ tũtonya tũatĩĩe ngelekanyʼo yake nthĩnĩ wa ũneeni na meko, o na kau twĩ ene naĩ. (1 Vetelo 2:21) Yeova nĩwendeeawʼa nĩ kĩthito kya ala maatĩĩaa nyaĩĩ sya Yesũ nũndũ nĩmamwendete Mwana ũsu wake.

7. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũĩ kũnyuva anyanya ma Yeova methĩwe anyanya maitũ?

⁷ Nĩ kana Yeova akwĩtĩkĩle wĩthĩwe mũnyanyae, nĩwaĩle kwĩthĩwa na ndaĩa ta mũĩkĩĩo, ũĩkĩĩku, wĩwi, na kũmwenda Yesũ na nzĩa syake. Kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kwĩkũlya atĩĩ: ‘Mo anyanyae makwa me na ndaĩa ta isu na nĩmaatĩĩaa nzĩa isu? Anyanyae ma Yeova nĩmo anyanyae makwa?’ Nĩ ũndũ wa ũĩ kũnyuva anyanyae ma Yeova methĩwe anyanyae maitũ. Anyanya ala me na ndaĩa iilyĩ ta sya Ngai na matavanasya ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ me na kĩthito, nĩmatonya kũtũtetheesya kwĩka kwosana na ũtwi witũ wa kũmwendeesya Ngai.—Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Nũũ Ũtonya Kwĩthĩwa e Mũnyanya Mũseo?” ĩthangũnĩ ya 29.

KWĨMANYĨSYA KUMANA NA NGELEKANYʼO SYĨ MBIVILIANĨ

8. Ũtonya kwendeewʼa nĩ kyaũ nthĩnĩ wa ũnyanya katĩ wa (a) Naomi na Luthi? (b) ala Aevelania atatũ ma mũika? (c) Vaulo na Timotheo?

⁸ Maandĩko me na ngelekanyʼo mbingĩ ĩũlũ wa andũ matethekie nũndũ wa kũnyuva anyanya. Nũtonya kũsoma ĩũlũ wa ũnyanya katĩ wa Naomi na mũka-a-mwana wake Luthi, ũnyanya katĩ wa ala Aevelania atatũ ma mũika na maĩ na ngwatanĩo ndũmu mũno me Mbaviloni, na ũnyanya katĩ wa Vaulo na Timotheo. (Luthi 1:16; Ndanieli 3:17, 18; 1 Akolintho 4:17; Avilivi 2:20-22) Ĩndĩ ekai tũneenee ngelekanyʼo ĩngĩ nzeo mũno ya ũnyanya katĩ wa Ndaviti na Yonathani.

9, 10. Nĩ kyaũ kyatumĩte Ndaviti na Yonathani methĩwa me ndũũ?

⁹ Mbivilia yaĩtye kana ĩtina wa Ndaviti kũmũaa Ngoliathu, ‘ngoo ya Yonathani nĩyakwatanie na ngoo ya Ndaviti, na Yonathani amwenda o tondũ weeyendete mwene.’ (1 Samueli 18:1) Kwoou, o na kau nĩmatianĩte na myaka mingĩ mũno, nĩmatumie ndũũ nene na maendeea kwĩthĩwa me anyanya nginya ĩla Yonathani wakwʼĩĩe kaũnĩ.c (2 Samueli 1:26) Nĩ kyaũ kyatumĩte ndũũ ya Ndaviti na Yonathani yĩthĩwa yĩ ndũmu ũu?

¹⁰ Ndaviti na Yonathani maĩ na ndũũ ndũmu, kĩtumi nũndũ nĩmamwendete Ngai, na nĩmendaa mũno kũendeea kwĩthĩwa me aĩkĩĩku kwake, o vamwe na kũmwendeesya. Kĩla ũmwe aĩ na ndaĩa syamwendeeasya ũla ũngĩ. Vate nzika, Yonathani nĩwendeeiwʼe nĩ ũkũmbaũ na kĩthito kya mwanake ũsu, ũla wateteie ĩsyĩtwa ya Yeova e na ũkũmbaũ. Nake Ndaviti nĩwamũnengete ndaĩa mũndũũme ũsu waĩ mũkũũ kwĩwe na wakwataa mbau mĩvango ya Yeova kuma ngoonĩ. O na ĩngĩ, Yonathani nĩwavĩtasya mbee mavata ma Ndaviti. Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa ũndũ kweekĩkie ĩla Ndaviti wakwʼĩte ngoo mũno e weũnĩ. Ĩvinda yĩu akĩĩte ndakoawe nĩ Mũsumbĩ mũthũku, Saulo, ĩthe wa Yonathani. Ĩla ũu weethĩiwe, Yonathani nĩwoonanisye nesa ũĩkĩĩku wake ĩla woosie ĩtambya “aenda kwa Ndaviti . . . , na amwĩkĩa kwʼoko kwake vinya nthĩnĩ wa Ngai.” (1 Samueli 23:16) Kwasũanĩa ũndũ Ndaviti weewie ĩla mũnyanyae wookie na amwĩkĩa vinya!d

11. Nĩ kyaũ ũtonya kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa ũnyanya nthĩnĩ wa ngelekanyʼo ya Yonathani na Ndaviti?

¹¹ Ngelekanyʼo ya Yonathani na Ndaviti yĩtũmanyĩsya kyaũ? Ũndũ ũla mũnene tũkwĩmanyĩsya nĩ kana, kĩndũ kĩla kya vata vyũ andũ elĩ me ndũũ maĩle kwĩthĩwa nakyo nĩ ngwatanĩo nzeo vamwe na Yeova. Twatuma ndũũ na andũ twĩ na mũĩkĩĩo ũmwe namo, twĩ na mawoni mavwʼanene ĩũlũ wa maũndũ ala maĩle, na me na wendi o ta witũ wa kwĩthĩwa me aĩkĩĩku kwa Ngai, tũkeethĩawa tũtonya kũsũanĩa maũndũ vamwe. O na ĩngĩ, tũkeethĩawa tũtonya kũeleanyʼa ũndũ tũkwĩwʼa ĩũlũ wa maũndũ mana, na tũyĩeleanyʼa maũndũ ma kũtwĩkĩa vinya na ma kũtwaka, ala mekĩkĩte. (Soma Alomi 1:11, 12.) No tũkwate anyanya ta asu mendete maũndũ ma kĩ-veva katĩ wa andũ ala tũthaithaa namo. Ĩndĩ, ũu nĩ kwasya kana andũ onthe ala mokaa maũmbanonĩ Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ nĩ anyanya aseo? Aiee, ti lasima.

KŨNYUVA ANYANYA

12, 13. (a) Nĩkĩ twaĩle kũnyuva nesa anyanya maitũ, o na katĩ wa Aklĩsto? (b) Ikundi sya Kĩklĩsto sya ĩvinda ya atũmwa syaĩ na thĩna mwaũ, na ũu watumie Vaulo aumya mokanyʼo meva maito?

¹² O na nthĩnĩ wa kĩkundi no nginya tũnyuve anyanyae maitũ nesa ethĩwa nĩtũkwenda twakwe kĩ-veva. Ũndũ ũsu nĩwaĩle kũtũsengyʼa? Aiee. Aklĩsto amwe kĩkundinĩ nĩmatonya kũkua ĩvinda ĩasa kũima kĩ-veva, o tondũ matunda amwe mũtĩnĩ matonya kũkua ĩvinda ĩasa kwĩwʼa. Ũu nĩ kwonanyʼa kana nthĩnĩ wa kĩla kĩkundi nĩvethĩawa na Aklĩsto mateanene kĩ-veva. (Aevelania 5:12–6:3) Kwoou, nĩtũmomĩĩasya na kũmenda ala eũ kana onzu, nũndũ nĩtwendaa kũmatetheesya meane kĩ-veva.—Alomi 14:1; 15:1.

¹³ Mavinda angĩ, no vethĩwe vata wa kwĩthĩwa metho ĩũlũ wa ala tũũtindanyʼa namo kĩkundinĩ. Andũ amwe kĩkundinĩ nĩmatonya kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũte mũseo. Namo angĩ no methĩwe na ũthatu ngoonĩ, kana makambĩĩa kũnyungunyĩsya. Ikundi sya ĩvinda ya atũmwa syaĩ na thĩna ta ũsu. O na kau aingĩ nthĩnĩ wa ikundi isu maĩ aĩkĩĩku, ve angĩ maĩ na mwĩkalĩle ũtaĩle. Kwa Ngelekanyʼo, amwe kĩkundinĩ kya Kolintho mayeetĩkĩlaa momanyĩsyo mana ma Kĩklĩsto. Kwoou mũtũmwa Vaulo nĩwamakanisye ayasya atĩĩ: “Mũikakengeke: Itindo nthũku nĩsyanangaa mwĩkalĩle mũseo.” (1 Akolintho 15:12, 33) Vaulo amũtavisye Timotheo kana, o na katĩ wa Aklĩsto no vethĩwe amwe me na mwĩkalĩle ũtaĩle. Timotheo eeiwe nĩevathane na Aklĩsto ta asu, na ndakethĩwe na ũnyanya namo.—Soma 2 Timotheo 2:20-22.

14. Tũtonya kũtũmĩa ata mwolooto ũla wĩ nthĩnĩ wa mokanyʼo ma Vaulo ĩũlũ wa anyanya?

¹⁴ Tũtonya kũtũmĩa ata mwolooto ũla wĩ nthĩnĩ wa mokanyʼo ma Vaulo? No twĩke ũu kwa kũlea kwĩthĩwa na ũnyanya na mũndũ o na wĩva ũtonya kũtũlikya maũndũnĩ mathũku, o na ethĩwa mũndũ ũsu e kĩkundinĩ kana nde kĩkundinĩ. (2 Athesalonika 3:6, 7, 14) No nginya tũsũvĩe ũnyanya witũ na Yeova. Lilikana sivongyi ĩnyusaa kĩla kĩmĩthyũlũlũkĩte. O ta ũu, twĩthĩawa na mawoni na mwĩkalĩle ta wa anyanyae maitũ. Kwa ngelekanyʼo, ĩla Sivongyi yalikwʼa kĩwʼũnĩ kĩ kĩko, inyusaa kĩwʼũ kĩu kĩthũku. Kwoou ethĩwa anyanyae maitũ nĩ andũ me na mwĩkalĩle mũthũku, no nginya o nawʼo mwĩkalĩle witũ ũthũke.—1 Akolintho 5:6.

15. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũkwate anyanya ala mendeeawʼa nĩ maũndũ ma kĩ-veva kĩkundinĩ?

¹⁵ Nthĩnĩ wa kĩkundi kya Kĩklĩsto ve andũ aingĩ aseo ũtonya kũnyuva methĩwe anyanyau. (Savuli 133:1) Ũtonya kũkwata ata anyanya ala mendeeawʼa nĩ maũndũ ma kĩ-veva kĩkundinĩ? Waendeea kwĩkĩa kĩthito wĩthĩwe na ndaĩa na meko ala mamwendeeasya Ngai, vate nzika andũ ala me na kĩthito o ta kyaku makendeewʼa nue. O na ũu wĩ o vo, nũtonya kũlasimĩka kwosa matambya mana nĩ kana ũkwate anyanya. (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ũndũ Twakwatie Anyanya Aseo,” ĩthangũnĩ ya 30.) Mantha ala me na ndaĩa ila wendaa kwĩthĩwa nasyo. Atĩĩa ũtao wa Mbivilia wa ‘kũneneva ngoonĩ yaku,’ kwa kũmantha anyanya katĩ wa andũ ala ũthaithaa namo, o na ethĩwa mbaĩ yoo kana kĩthĩo kyoo kĩ kĩvathũkanyʼo na kyaku, kana maumĩte nthĩ ingĩ. (2 Akolintho 6:13; soma 1 Vetelo 2:17.) Ndũkethĩwe na ũnyanya na ala mwĩ o ma mũika ũmwe. Lilikana kana Yonathani aĩ mũkũũ mũno kwĩ Ndaviti. Andũ aingĩ ala akũũ no methĩwe me anyanya aseo nũndũ me na ũmanyi na ũĩ mwingĩ mũno.

ĨLA MATHĨNA MAUMĨLA

16, 17. Ethĩwa mũndũ tũthaithaa ĩmwe nĩwatwĩwʼĩthya woo, nĩkĩ tũtaĩle kũtia kĩkundi?

¹⁶ Mavinda kwa mavinda mathĩna no maumĩle kĩkundinĩ nũndũ andũ mayũmbĩtwe ũndũ ũmwe, na maeetwe kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Mũndũ tũthaithaa ĩmwe no aneene, kana akeka ũndũ ũkatwĩwʼĩthya woo. (Nthimo 12:18) Mavinda angĩ mathĩna nĩmongelekaa nũndũ andũ mayĩthĩawa mavwʼanene mĩkalĩlenĩ. O na no mongeleke nũndũ wa andũ kũlea kũeleanwa kana kwĩthĩwa na mawoni me kĩvathũkanyʼo maũndũnĩ mana. Yo nĩtwaĩle kũeka mathĩna ta asu matũlulutĩkye tũtie kĩkundi? Aiee, tũyaĩle kwĩka ũu ethĩwa nĩtũmwendete Yeova kuma ngoonĩ, na nĩtwendete andũ ala wendete.

¹⁷ Nĩtwaĩle kũmwenda Yeova na kũmwĩyumĩsya vyũ nũndũ nĩwe Mũmbi, na nĩwe ũtwĩkalasya thayũ. (Ũvuanʼyo 4:11) O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũkwata kĩkundi mbau twĩyumĩtye nũndũ Yeova nĩwendeeawʼa nĩ kũkĩtũmĩa. (Aevelania 13:17) Kwoou, ethĩwa mũndũ tũthaithaa ĩmwe nĩwatwĩwʼĩthya woo kana atuma tũkwʼa ngoo, tũyaĩle nongi kũtia kĩkundi atĩ nĩ kana twonanyʼe nĩtũvĩtĩwʼe. Yeova ti we ũtũvĩtĩsye. Ithyĩ nĩtũmwendete Yeova mũno, na ũu nũtumaa tũtenda kũmũtia, kana kũtia andũ make!—Soma Savuli 119:165.

18. (a) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana kĩkundi kĩthĩwe na mũuo? (b) Kũekea ala angĩ ĩla ve kĩtumi kyaĩle kũtũeteae moathimo meva?

¹⁸ Kũmenda andũ ala tũthaithaa ĩmwe nĩkũtũtetheeasya kwĩka maũndũ ala matonya kũete mũuo kĩkundinĩ. Yeova nĩwĩsĩ kana andũ ala wendete nĩ ene naĩ na no mavĩtye, o naitũ nĩtwaĩle kũmanya ũu. Wendo nũtũtetheeasya kũvwʼĩka mavĩtyo ala manini, na nũtumaa tũililikana kana ithyonthe twĩ ene naĩ na nĩtũvĩtasya. (Nthimo 17:9; 1 Vetelo 4:8) O na nũtũtetheeasya kũendeea “kũekeanĩa ene kwa ene.” (Akolosai 3:13) Ti ũndũ wĩ laisi kũatĩĩa ũtao ũsu mavinda onthe. Twaeka tũendeee kwĩthĩwa na woo ngoonĩ, nĩtũtonya kũmũthatĩa ũla ũtũvĩtĩsye, tũyona kwĩka ũu nĩ ta kwĩyĩĩvanĩsya. Vandũ va kwĩkala na woo ngoonĩ, o twĩsĩ kana no ũtũlikye mũisyonĩ, nũseo tũkaekea ala angĩ ĩla ve kĩtumi kyaĩle kya kwĩka ũu. Tweeka ũu tũkakwata moathimo maingĩ. (Luka 17:3, 4) Kwa ngelekanyʼo, kũekea nĩkũtũeteae mũuo wa kĩlĩko na wa ngoo, na kũituma kĩkundi kĩendeea kwĩthĩwa na mũuo. Ĩndĩ ũndũ ũla mũnene vyũ, nĩ kana nĩkũsũvĩaa ũnyanya witũ vamwe na Yeova.—Mathayo 6:14, 15; Alomi 14:19.

KWĨVATHANA NA MŨNDŨ MŨTENGE

19. Nĩ maũndũ meva matonya kũtuma vethĩwa vata wa kwĩvathana na mũndũ?

¹⁹ Mavinda angĩ nĩvethĩawa na vata wa kwĩvathana na mũndũ tũnathaithaa ĩmwe kĩkundinĩ. Ũu wĩthĩawa ĩla mũndũ watengwa na kĩkundi nũndũ wa kũtũla mwĩao wa Ngai na ailea kwĩlila, kana ĩla waleana na momanyĩsyo ala ma wʼo na ambĩĩa kũmanyĩsya momanyĩsyo ma ũvũngũ, kana eetenga we mwene na kĩkundi. Ndeto ya Ngai ĩtũtavasya ũtheinĩ kana tũyaĩle ‘kũvulana’ na andũ ta asu.e (Soma 1 Akolintho 5:11-13; 2 Yoana 9-11) No wĩthĩwe ne ũndũ wĩ vinya mũno kwĩvathana na mũndũ mũtenge ethĩwa mũndũ ũsu anaĩ mũnyanyae witũ, kana mũndũ wa mũsyĩ. Ĩndĩ nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ na ũlũmu, tũyonanyʼa kana ũĩkĩĩku witũ kwa Yeova na mĩao yake mĩlũngalu nĩwʼo ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ witũ. Lilikana kana kĩla kĩmwendeeasya Yeova vyũ nĩ ũĩkĩĩku na wĩwi witũ.

20, 21. (a) Nĩkĩ kũtenga mũndũ na kĩkundi nĩ mũvango wa wendo? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũnyuva kwa ũĩ andũ ala tũkwenda matwʼĩke anyanyae maitũ?

²⁰ Kũtenga mũndũ na kĩkundi nĩ mũvango wa Yeova ũla wonanasya kana nũtwendete. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Kũmũveta mwĩki wa naĩ ũte kwĩlila kwonanasya nĩtũmwendete Yeova, ĩsyĩtwa yake ĩtheu, na myolooto yake. (1 Vetelo 1:15, 16) Kũtenga mũndũ nĩkũsũvĩaa kĩkundi. Namo ala aĩkĩĩku kĩkundinĩ nĩmasũvĩawa maikaatĩĩe mĩendele mĩthũku ya ala mekaa naĩ na ngũlũ. Na ũu ũituma asu aĩkĩĩku maendeea kũthaitha mesĩ kana, kĩkundinĩ nĩ vandũ matonya kũsũvĩanwa na nthĩ ĩno nthũku. (1 Akolintho 5:7; Aevelania 12:15, 16) Ũkanyʼo ũsu mũito wonanasya wendo kwa mwĩki wa naĩ. Nĩvatonyeka ũkanyʼo ũsu ũkethĩwa nowʼo ũndũ ũla ũtonya kũmũamũkya ose matambya ala maĩlĩte nĩ kana amũsyokee Yeova.—Aevelania 12:11.

²¹ Nĩ ũndũ ũtakananĩwʼa kana anyanyae maitũ nĩmethĩawa matonya kũalyũla mwĩkalĩle witũ kwa nzĩa nene mũno. Kwoou, nĩ ũndũ wa vata kũnyuva anyanya kwa ũĩ. Tũkeethĩwa na anyanya aseo mũno twanyuva anyanya ma Yeova methĩwe anyanyae maitũ, na twamenda ala wendete. Tweethĩwa na anyanya ta asu, tũkeemanyĩsya kuma kwoo maũndũ matonya kũtũtetheesya twĩke kwosana na ũtwi witũ wa kũmwendeesya Yeova.