MWBR18 03 Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
5-11 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆ TƆM TAA YƆ | MAATIYEE 20-21
“Weyi ɛcaɣ ɛkɛ kɔɔnɔɔdʋ yɔ, ɛpɩsɩ ɛ-tɩ mi-yom”
(Maatiyee 20:3) Wɩsɩ kpa ɛzɩ ninɖiɣyaa tʋlʋʋ yɔ lɛ, ɛlɩɩ nɛ ɛmaɣnɩ nabɛyɛ, pasɩŋ yem nʋmɔʋ ayasa [yaa kɩyakʋ] taa.
nwtsty tɛ miltimédias
Kɩyakʋ taa
Kɩyakɩŋ weyi ɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ cɩnɛ yɔ, nʋmɔŋ yaa habɛɛ nɔsɩ ɩyakaɣ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɛdɩyaa kɔŋnɩ wondu sakɩyɛ nɛ pasɩɣ nɛ halɩ tɩɖɩkɩ nʋmɔŋ. Ɛyaa pɩzaɣ se powolo nɛ paya wondu ndʋ palakɩnɩ tʋmɩyɛ ɖɩsɩ yɔ, ɛzɩ cʋʋ ñanzɩ, ñɩɣlɩm wondu ndʋ tɩwɛ liidiye yɔ nɛ tɔɔnaɣ lɛŋ ñɩŋga. Ɛzɩma réfrigérateur waa taawɛɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩɩpɔzaa se ɛyaa iwoki kɩyakʋ paa ɖooye nɛ payakɩ wondu. Ɛyʋ woki kɩyakʋ lɛ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ mbʋ mbʋ piɖiɣni labʋ kookasɩ lɛɛsɩ taa yɔ pɩ-tɔm wondu yaɖaa yaa wondu pɛdɩyaa lalaa cɔlɔ. Piya pɩzaɣ se siwolo kɩyakʋ taa peeɖe nɛ sileɣyi; nɛ mba paba ñɩnɩɣ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ se pala yɔ, papɩzaɣ se powolo peeɖe nɛ pañɩnɩ nɔɔyʋ nɛ palabɩ-ɩ abaa. Yesu kaawa kʋdɔndʋ nɔɔyʋ kɩyakʋ taa. Pɔɔlɩ ñosusi tɔm peeɖe. (Tʋma 17:17) Ɛlɛ takayɩsɩ mayaa nɛ Farɩsɩ mba ñaasɔɔlaa se powolo lona ana a-taa nɛ samaɣ na-wɛ.
(Maatiyee 20:20, 21) Ðɩnɛ ɛlɛ Zebedee pɩyalaa ɖoo ñɔtɩnɩ-ɩ, ɛ nɛ ɛ-pɩyalaa mba, eluŋ ɛ-tɛɛ se ɛpɔzɩ-ɩ nabʋyʋ. 21 Yesu se: “Ŋsɔɔlɩ we?” Eheyi-i se: “Ha nʋmɔʋ nɛ man-pɩyalaa naalɛ panɛ yɔ pacaɣ, lɛlʋ ña-nɩwaŋ yɔɔ nɛ lɛlʋ ña-nɩmɩyɛ yɔɔ, ñe-kewiyaɣ taa.”
nwtsty, Mat 20:20, 21 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Zebedee pɩyalaa ɖoo: Apostoloo Yakubu nɛ apostoloo Yohanɛɛsɩ po-ɖoo paya mbʋ. Maarkɩ ñɛkɛdaa se Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ pa-maɣmaɣ powobini Yesu cɔlɔ. Ye mbʋ, pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se ɛyaa panɛ pa-naalɛ paapɔzɩna se Yesu ɛha-wɛ lona sɔsɔna; ɛlɛ patɩŋnɩ po-ɖoo Salomee weyi ɛlɛ kɛ Yesu neŋ yɔ ɛ-yɔɔ.—Mat 27:55, 56; Mark 15:40, 41; Yoh 19:25.
lɛlʋ ña-nɩwaŋ yɔɔ nɛ lɛlʋ ña-nɩmɩyɛ yɔɔ: Lona ana a-naalɛ akɛ ñamtʋ nɛ sɔsɔtʋ lona, ɛlɛ nɩwaŋ yɔɔ lone yɔɔ ñamtʋ kɩlɩ wɛʋ.—Keɣa 109:1; Tʋma 7:55, 56; Roma 8:34.
(Maatiyee 20:25-28) Yesu yaa-wɛ ɛ-cɔlɔ nɛ eheyi-wɛ se: “Ɩsɩm mbʋ se tataa cɩnɛ awiya ñazɩɣ pɛ-ɛyaa nɛ ɖoŋ tɩnaa lɩzɩɣ po-ɖoŋ nɛ pawɩlɩɣ-wɛ. 26 Pɩtaawɛɛ mbʋ mɩ-hɛkʋ taa; ɛlɛ weyi ɛcaɣ se ɛkɛ mɩ-taa sɔsɔ yɔ, ɛpɩsɩ ɛ-tɩ mɩ-lɩmɖʋyʋ, 27 nɛ weyi ɛcaɣ ɛkɛ kɔɔnɔɔdʋ yɔ, ɛpɩsɩ ɛ-tɩ mi-yom, 28 Ɛzɩ ɛyʋ Pɩyalʋ kɔm se ɛpɩsɩ ɛ-tɩ yom nɛ ɛya ɛyaa sakɩyɛ ñʋʋ yɔ.”
nwtsty, Mat 20:26, 28 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
lɩmɖʋyʋ: Yaa “pɔyɩ”. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Bibl kaayɔɔdʋʋ ɛyʋ weyi eluzuu ɛ-tɩ nɛ ɛlakɩ tʋma wena awazɩɣ ɛyaa lalaa yɔ ɛ-tɔm lɛ, kɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Grɛɛkɩ tɔm piye diakonos. Palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye nɖɩ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ Krɩstʋ tɔm yɔ (Roma 15:8), alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ Krɩstʋ tʋmlaɖaa tɔm yɔ (1Kɔr 3:5-7; Kol 1:23), alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa tɔm yɔ (Fil 1:1; 1Tim 3:8), alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ ɖɩɣa taa tʋmlaɖaa tɔm yɔ (Yoh 2:5, 9), nɛ halɩ palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ komina tʋmlaɖaa tɔm yɔ (Roma 13:4).
ɛpɩsɩ ɛ-tɩ yom [ɛtɩkɔɔ se ɛyaa ɩɖʋ-ɩ lɩm, ɛlɛ se ɛɖʋ ɛyaa lɩm]: yaa “ɛtɩkɔɔ se ɛpɩsɩ ɛyaa laa ɛ-pɔyɩnaa, ɛlɛ se ɛpɩsɩ ɛ-tɩ pɔ-pɔyɩ.”
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 21:9) Ɛyaa mba pɛɖɛ nɔɔ nɛ mba patɩŋaɣ wayɩ yɔ, pamakɩ kubusi se: Ozaana Daviid pɩyalʋ! Pasa weyi ɛkɔŋ Kɩbaɣlʋ hɩɖɛ taa yɔ.
nwtsty, Mat 21:9 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
“Ozaana”: Grɛɛkɩ tɔm piye ɖɩnɛ, ɖɩlɩnɩ Ebree tɔm loyaɣ nakɛyɛ taa. Nɛ tɔm loyaɣ ŋga kɔ-tɔbʋʋ lɛ se: “ɖɩtɩmɩɣnɩ-ŋ, ya ñʋʋ” yaa “ɖitendi-ŋ, ya ñʋʋ.” Palabɩnɩ tɔm piye nɖɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ ɛzɩ adɩma wena a-taa petendiɣ Ɛsɔ se ɛlɛ ɛya ñʋʋ yaa ɛha ñʋʋ yabɩtʋ yɔ. Papɩzɩɣ nɛ pɛɖɛzɩ-ɖɩ ɖɔɖɔ se “ɖitendi-ŋ, ha ñʋʋ yabɩtʋ.” Patɩŋaɣnɩ Ebree tɔm loyaɣ ŋga ka-taa palɩzɩnɩ tɔm piye nɖɩ yɔ, kɔ-yɔɔ nɛ patɩmɩɣnɩ Ɛsɔ nɛ patɩŋɩɣnɩ ɖɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ pasaŋɩ-ɩ. Palabɩnɩ Ebree tɔm loyaɣ ŋga tʋmɩyɛ Keɣa 117:25, nɛ Keɣa ŋga kaawɛ keɣsi nzɩ sɩ-taa tɔm pakpakaɣ nɛ peteɣni hendu ɖoŋ ɖoŋ paska kazandʋ alɩwaatʋ taa yɔ sɩ-taa. Keɣsi 112-117 taa tɔm pakpakaɣ nɛ peteɣni hendu alɩwaatʋ ndʋ. Ye mbʋ tɔm loyaɣ ŋga, kapɩzaɣ se kɔkɔɔ ɛyʋ ñʋʋ taa yem kɛlɛʋ kazandʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Ɛsɔ yabɩ Daviid Pɩyalʋ ñʋʋ nɛ efezi-i nɛ sɩɖaa taa. Nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ Ɛsɔ tɩŋnaa nɛ ecosi adɩma ana a-yɔɔ. Mat 21:42 taa lɛ, Yesu maɣmaɣ yɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩwɛ Keɣa 117:22, 23 taa yɔ nɛ ɛwɩlɩ se Mesiya yɔɔ tɩkaɣ labʋ.
Daviid Pɩyalʋ: Tɔm tʋnɛ, tɩwɩlɩɣ liɖe nɖɩ ɖɩ-taa Yesu lɩnaa yɔ; nɛ tɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se ɛnʋ kɛnɩ Mesiya weyi ɛ-tɔm paayɔɔdaa yɔ.
(Maatiyee 21:18, 19) Ɛsʋwaɣ tɛtʋ taa tanaŋ tɛɛ pʋzʋ pʋzʋ lɛ, ñɔɔsɩ wɩ-ɩ. 19 Elesi hiyuu tɩʋ nakʋyʋ nʋmɔʋ nɔɔ, ewolo kɔ-cɔlɔ nɛ ɛna hatʋ yeke, pee fɛyɩ. Ɛyɔɔdɩnɩ-kʋ se: “Ŋŋkaɣ lʋlʋʋ pee wiɖiyi kaaʋ.” Nɛ kpaagbaa mbʋ lɛ hiyuu tɩʋ wɩlɩ wɔɔɔ.
ƐTƖŊNƖ HIYUU TƖƲ YƆƆ NƐ ƐWƖLƖ ƐYAA TISUU TƆM
Ɛbɛ yɔɔ Yesu kaalɔ nɔɔ tɩʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ kɩwɩlɩ? Tɔm ndʋ ecosaa yɔ tɩlɩzɩ pɩ-taa. “Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ, ye ɩtɩcɔɔ mi-tisuu taa kii kɔyɔ, pɩtɩkɛ ɩlakɩ ɛzɩ malabʋ yɔ yeke, ɛlɛ ye iheyi pʋʋ kʋnɛ yɔ se: ‘Kʋyɩ ŋtɔlɩ lɩm sɔsɔm taa peeɖe yɔ,’ pɩlakɩ mbʋ. Piyele nɛ mbʋ mbʋ ɩtɩmɩɣ nɛ ɩpɔzʋʋnɩ tisuu siŋŋ yɔ, pɛcɛlɩɣ-mɩ pʋ.” (Maatiyee 21:21, 22) Ɛ-tɔm tʋnɛ tɩɖaɣnɩɣ ñɩɣʋ niye tɔm ndʋ ɛɛtɛm yɔɔdʋʋ pɩlɩɩnɩ ɛzɩma tisuu pɩzɩɣ nɛ pɩkpɛzɩ pʋʋ yɔ, tɩ-yɔɔ.—Maatiyee 17:20.
Yesu kpaɣ tɩʋ ŋgʋ eyeba nɛ kɩwɩlɩ yɔ nɛ ɛlabɩnɩ kɩɖaʋ se ɛñɩɣ niye ɛzɩma pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ tisuu Ɛsɔ yɔɔ yɔ, pɩ-yɔɔ. Ɛtɔm se: “Mbʋ ɩpɔzʋʋ mɩ-adɩma taa yɔ, etisi se pakaɣ-mɩ pʋ cɛlʋʋ.” (Mark 11:24) Lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ pɩsɩnɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa siŋŋ. Tɩsɩnɩ kɔzɩ kɔzɩ apostoloowaa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kala sakɩyɛ kaawɛ se akaɣ pɔ-yɔɔ kɔm. Ɛlɛ tɩʋ kɩwɩlʋʋ kʋnɛ kɩñɩkɩɣ niye ɖɔɖɔ ɛzɩma pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ tisuu mbʋ pɩlɩnɩ ɖooo laŋɩyɛ taa yɔ, pɩ-yɔɔ.
Ɛzɩ hiyuu tɩʋ yɔ, Izrayɛɛlɩ samaɣ wɛtʋ peɣzaɣ ɛyaa. Ɛzɩma samaɣ kpeekpe kaacɛlɩ ka-tɩ Ɛsɔ se kalakɩ ɛ-sɔɔlɩm yɔ, pɩɩwɛ se kawɩlɩ kpayɩ se kɔɖɔŋ ɛ-Paɣtʋ yɔɔ. Ɛlɛ Yuuda ñɩma sakɩyɛ lɩzaa nɛ pawɩlɩ se pɛfɛyɩnɩ tisuu nɛ pɩtasɩ lɛ, paalʋlʋʋ pee kɩbana. Halɩ pekizaa pɩkpɛndɩnɩ Ɛsɔ pɩyalʋ maɣmaɣ. Ye mbʋ, ɛzɩma Yesu yeba nɛ hiyuu tɩʋ kʋnɛ kɩwɩlɩ yɔ, pɩwɩlɩɣ se mbʋ ɖɔɖɔ pɩkaɣ tɛmnʋʋ Izrayɛɛlɩ samaɣ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kɛfɛyɩnɩ tisuu nɛ katɩlʋlɩ pe kɩbana.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 20:1-19) “Ɛsɔdaa kewiyaɣ wɛ ɛzɩ hayɩm tʋ nɔɔyʋ lɩʋ tanaŋ tɛɛ cu se ɛtɛɣ haɖaa se powolo ɛ-hayɩm taa yɔ. 2 Ɛ nɛ wɛ pɛkpɛndɩ nɔɔ se ɛhɛyɩɣ-wɛ liidiye pɔɔyaɣ kʋyʋmaɣ evemiye taa. Ɛcaŋ nɛ ewoni-wɛ ɛ-hayɩm taa. 3 Wɩsɩ kpa ɛzɩ ninɖiɣyaa tʋlʋʋ yɔ lɛ, ɛlɩɩ nɛ ɛmaɣnɩ nabɛyɛ, pasɩŋ yem nʋmɔʋ ayasa taa. 4 Nɛ eheyi-wɛ se: “Mɩ ɖɔɖɔ iwolo ma-hayɩm taa nɛ maahɛyɩ-mɩ ɛzɩ pɩmʋnaʋ yɔ”. 5 Nɛ paba caŋ powolo. Wɩsɩ siɣu nɛ sɩ-wɛlʋʋ lɛ, ɛla ɖɔɖɔ mbʋ. 6 Wɩsɩ tibi tɛmm lɛ, ɛlɩɩ nɛ ɛna nabɛyɛ, pacaɣ yem mbʋ. Ɛpɔzʋʋ-wɛ se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ɩcaɣ cɩnɛ evemiye pilim nɛ ɩɩlakɩ pʋyʋ? 7 Pocosi-i se: “Mbʋ pʋyɔɔ yɔ nɔɔyʋ tɩtɛɣ-ɖʋ.” Eheyi-wɛ se: “Mɩ ɖɔɖɔ iwolo ma-hayɩm taa.” 8 Wɩsɩ tɛma lɛ, hayɩm tʋ heyi ɛ-ñɩm yɔɔ cɔnɩyʋ se: “Yaa tʋmlaɖaa nɛ ŋhɛyɩ-wɛ. Calɩnɩ wayɩ wayɩ mba, nɛ pɩɖɩɣnɩ kɔɔnɔɔ mba.” 9 Ðanaɣ mba kɔma lɛ, ɛhɛyɩ-wɛ paa weyi pɔɔyaɣ kʋyʋmaɣ. 10 Ɛlɛ kɔɔnɔɔ mba kɔma lɛ, pasɩm se ɛhɛyɩɣ-wɛ pɩkɩlɩ lalaa. Ɛlɛ ɛcɛlɩ-wɛ ɖɔɖɔ pɔɔyaɣ kʋyʋmaɣ kana. 11 Pemidi pɔ-mɔɔŋ tɛɛ se pɩ-yɔɔ, mbʋ yɔ se: 12 “Panɛ yɔ palabɩ tʋmɩyɛ ñɩɣyʋʋ kʋyʋmʋʋ, nɛ ŋhɛyɩɣ ɖa nɛ wɛ kɩmaŋ suwe?” 13 Eheyi pa-taa lɛlʋ se: “Mɛ-ɛgbaɣdʋ, ma nɛ mɩ ɖɩtɩyɔɔdɩ se mɛncɛlɩɣ-mɩ pɔɔyaɣ kʋyʋmaɣ yaa we?” 14 Mʋ ña-pʋyʋ nɛ ŋɖɛɛ, mɔnsɔɔlaa se mɛhɛyɩ ña nɛ wayɩ wayɩ tʋ kɩmaŋ. 15 Mɛnfɛyɩnɩ nʋmɔʋ se mala mbʋ mɔnsɔɔlaa yɔ nɛ ma-ñɩm yaa we? Yaa pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋlakɩ ɛsɩsɛmɩyɛ se pɩ-yɔɔ mɛwɛ camɩyɛ? 16 Mbʋ ɖɔɖɔ wayɩ wayɩ mba kaɣ pɩsʋʋ kajalaɣ mba, nɛ kajalaɣ mba pɩsɩ wayɩ wayɩ mba. Paya mba yɔ, pɔɖɔwa, papalɩ mba yɔ, pɛwɛ pazɩ yem. 17 Yesu wokaɣ Yeruzalɛm lɛ, ɛkɛzɩ kɩjaʋ ɛ-tɔmmʋyaa hiu nɛ naalɛ nɛ eheyi-wɛ se: 18 “Ðɩkpaɣ Yeruzalɛm yɔ, pakaɣ ɛyʋ pɩyalʋ ɖʋzʋʋ awiya, layaa sɔsaa nɛ takayɩsɩ mayaa nesi tɛɛ se pakʋ-ɩ nɛ ɛsɩ, 19 nɛ pɛcɛlɩ-ɩ sɩɩnaa layaa se powoŋi-i, pamabɩ-ɩ, pakamɩ-ɩ [nazɩm sizika] yɔɔ, nɛ tozo wiye lɛ, ɛkaɣ fem.”
12-18 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 22-23
“Ña paɣtʋ naalɛ ndʋ tɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ”
(Maatiyee 22:36-38) “Tɔm wɩlɩyʋ, paɣtʋ taa lɛ ndʋ kɩlaa?” 37 Yesu cosi-i se: “Sɔɔlɩ Kɩbaɣlʋ ñɛ-Ɛsɔ nɛ ña-laŋɩyɛ pilim, nɛ ñe-ciyam pilim nɛ ña-maɣzɩm pilim; 38 ndʋ lɛ paɣtʋ kajalaɣ ndʋ nɛ paɣtʋ taa kɩlɩm.”
nwtsty, Mat 22:37 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Laŋɩyɛ: Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Bibl ɛyɔɔdɩ laŋɩyɛ tɔm kɔyɔ, kɩcaɣ kɩyɔɔdɩ mbʋ ɛyʋ kɛnɩ ɖooo ɛ-taa yɔ pɩ-tɔm na. Ɛlɛ ye Bibl ɛyɔɔdɩ “laŋɩyɛ” nɛ pɩkpɛndɩnɩ “ciyam” nɛ “maɣzɩm” pɔ-tɔm kɔyɔ, pʋbʋ lɛ, kɩwɩlɩɣ ɛyʋ nɔɔyʋ lɩmaɣza, mbʋ ɛsɔɔlaa yɔ nɛ mbʋ piseɣtiɣ-i nɛ ɛlakɩ nabʋyʋ yɔ. Tɔm pee ana a-naadozo (laŋɩyɛ, ciyam, nɛ maɣzɩm), wena palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, akɛ tɔm pee wena a-tɔbʋʋ nɩʋ lɛdɩ ɖama taa nɛ pɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɖama yɔ. Tɔm pee ana, añɩkɩɣ niye ɛzɩma pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛkpaɣ ɛ-tɩ pilim nɛ ɛsɔɔlɩnɩ Ɛsɔ yɔ pɩ-yɔɔ.
ciyam: yaa “ɛyʋ pilim.”
maɣzɩm: Pɩwɩlɩɣ ɛzɩma ɛyʋ lakɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-fɩtɩyɩm yɔ. Pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-fɩtɩyɩm nɛ ɛtɩlɩ Ɛsɔ nɛ ɛcɛyɩsɩ sɔɔlɩm mbʋ ɛwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ. (Yoh 17:3; Roma 12:1) Maatiyee lɩzɩ tɔm ndʋ ɛma Maatiyee 22:37 taa yɔ nɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:5 taa. Kajalaɣ Ebree masɩ taa lɛ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee ‘laŋɩyɛ, ciyam, nɛ ɖoŋ.’ Ɛlɛ Maatiyee lakaɣnɩ tʋmɩyɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:5 Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa lɛ, ɛkpaɣ tɔm piye “maɣzɩm” nɛ ɛlɛɣzɩnɩ “ɖoŋ.” Pɩtɩla, lɩmaɣza naayɛ yɔɔ ɛlabɩ mbʋ. Kajalaɣ lɛ, Ebree kʋnʋŋ ŋgʋ pɔyɔɔdaɣ kiɖe tɛɛ yɔ, tɔm piye “maɣzɩm” fɛyɩ kɩ-taa. Paa mbʋ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pɛɖɛzɩ Ebree kʋnʋŋ taa tɔm piye “laŋɩyɛ” ɖɔɖɔ se “maɣzɩm.” Papɩzɩɣ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ Ebree tɔm piye “laŋɩyɛ” nɛ pɩwɩlɩ mbʋ ɛyʋ kɛnɩ ɖooo ɛ-taa yɔ halɩ pɩkpɛndɩnɩ ɛ-maɣzɩm, ɛzɩma pɩlakɩ-ɩ yɔ, ɛ-wɛtʋ, nɛ mbʋ piseɣti-i nɛ ɛlakɩ lakasɩ nasɩyɩ yɔ. (Wp 29:3; Keɣa 25:2; 63:7; cɔnɩ mayaɣ ŋga kɔ-yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ ndʋ tɩwɛ laŋɩyɛ hɔɔlʋʋ taa yɔ.) Mbʋ yebina nɛ septante taa lɛ, pɛɖɛzɩ Ebree tɔm piye “laŋɩyɛ”, nɛ tɔm piye “maɣzɩm” Grɛɛkɩ kʋnʋŋ taa hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. (Kiɖe 8:21; 17:17; Adu 2:10; Iza 14:13) Nabʋlɛ lɛ, pɩtɩla Maatiyee ɖɛzɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:5 taa tɔm piye “ɖoŋ” se “maɣzɩm” mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩtasɩnɩ se Ebree tɔm piye “ɖoŋ” wɩlɩɣ tomnaɣ yɔɔ ɖoŋ lɛ, ɖɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɛyʋ lakɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-fɩtɩyɩm yɔ. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, ɛzɩma Ebree tɔm piye “ɖoŋ” nɛ Grɛɛkɩ tɔm piye“maɣzɩm” tɔbʋʋ nɩʋ lɛdɩ ɖama taa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ mbʋ pʋyɔɔ Evaŋgilimwaa mayaa tɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye kʋɖʋmɖɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdaɣ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:5 taa tɔm yɔ.
(Maatiyee 22:39) Paɣtʋ naalɛ ndʋ wɛ ɛzɩ tʋnɛ yɔ yɔ: Tʋtʋ yɔ se: “Sɔɔlɩ ño-koobu ɛzɩ ña-maɣmaɣ yɔ.”
nwtsty, Mat 22:39 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Paɣtʋ naalɛ ndʋ: Mat 22:37 taa tɔm wɩlɩɣ se Yesu cosi tɔm ndʋ Farɩsɩ tʋ pɔzɩ-ɩ yɔ tɩ-yɔɔ, ɛlɛ ɛtɩsɩɩnɩ peeɖe. Ɛtɩŋnɩ ɛ-tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ nɛ ɛtasɩ wɩlʋʋ paɣtʋ naalɛ ñɩndʋ (Lev 19:18), nɛ ɛlɩzɩ pɩ-taa se paɣtʋ ndʋ tɩ-naalɛ tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ. Nɛ ɛwɩlɩ ɖɔɖɔ se paɣtʋ ndʋ tɩ-naalɛ tɩ-taa Paɣtʋ kpeekpe nɛ Nayaa paɣtʋ lɩnaa.—Mat 22:40.
koobu: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se “koobu” yɔ, (ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se: “ɛyʋ weyi ɛñɔtɩnɩ-ŋ kpam yɔ”). Ɛlɛ pɩtɩkɛ ɛyaa mba pɔñɔtɩnɩ-ɖʋ yɔ pe-ɖeke pɔ-tɔm tɔm piye nɖɩ ɖɩyɔɔdʋʋ. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ ɖɔɖɔ ɛyaa mba ɖa nɛ wɛ ɖɩkpɛndɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ ɖɩyɔɔdʋʋnɩ ɖama ɖoŋ ɖoŋ yɔ.—Luka 10:29-37; Roma 13:8-10.
(Maatiyee 22:40) Paɣtʋ kpeekpe nɛ nayaa paɣtʋ palɩnɩ paɣtʋ naalɛ ndʋ tʋnɛ yɔ tɩ-taa.
nwtsty, Mat 22:40 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
Paɣtʋ . . . nɛ Nayaa: “Paɣtʋ” kɛlɛ Masɩ Kiɖeɖesi nzɩ sɩwɛ kpaɣnɩ Kiɖe Tɛɛ Tɔm pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ taa yɔ. “Nayaa” kɛlɛ Ebree Masɩ taa takayɩsɩ nzɩ nayaa mawa yɔ. Ɛlɛ ye palabɩnɩ tɔm pee ana a-naalɛ tʋmɩyɛ yɔ, pɩwɩlɩɣ se Ebree Masɩ tɩŋa tɔm pɔyɔɔdʋʋ.—Mat 7:12; 22:40; Luka 16:16.
palɩnɩ: Grɛɛkɩ tɔm ndʋ pɛɖɛzɩ cɩnɛ se “palɩnɩ” yɔ, ye pɛɖɛzɩɣ-tʋ piye piye kɔyɔ, tɩ-tɔbʋʋ lɛ se “posusi nabʋyʋ lɛɛbʋ yɔɔ.” Yesu tɩŋnɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se Moyizi Paɣtʋ, Paɣtʋ Hiu nɛ Ebree Masɩ kpeekpe tigiɖe lɛ sɔɔlɩm.—Roma 13:9.
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 22:21) Pocosi-i se: “Sezaarɩ.” Ðɩnɛ ɛlɛ eheyi-wɛ se: “Ɩcɛlɩ Sezaarɩ mbʋ pɩkɛ Sezaarɩ pʋyʋ yɔ, nɛ Ɛsɔ mbʋ pɩkɛ Ɛsɔ pʋyʋ yɔ.”
nwtsty, Mat 22:21 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋmbʋ
Sezaarɩ pɩkɛ Sezaarɩ pʋyʋ yɔ: Tɔm cosuu pʋnɛ pɩ-taa ɖeke Yesu yɔɔdɩ tɔm nɛ pitukuni Roma kewiyaɣ ñʋʋdʋ. Kɛdaɣ kʋɖʋmaɣ ŋga kɔ-tɔm ɖɔɖɔ pama Maarkɩ 12:17 nɛ Luka 20:25 taa. Mbʋ pɩkɛ “Sezaarɩ pʋyʋ” yɔ, pɩ-taa lɛɛbʋ yɔ kɩhɛyʋʋ ŋgʋ pɛhɛyɩɣ komina lone taa caɣyaa tʋma wena palakɩ yɔ a-yɔɔ, tɩ luzuu nɛ ñamtʋ ndʋ pɩmʋnaa ɖɩcɛlɩ-wɛ alɩwaatʋ ndʋ pɔpɔzʋʋ-ɖʋ mbʋ pɩɩkaɖɩɣnɩ Ɛsɔ paɣtʋ yɔ.—Roma 13:1-7.
Ɛsɔ mbʋ pɩkɛ Ɛsɔ pʋyʋ yɔ: Mbʋ pɩkɛ Ɛsɔ pʋyʋ yɔ, pɩ-taa lɛɛbʋ yɔ, se ɛyʋ ɛsɛɛ Ɛsɔ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim, ɛsɔɔlɩ-ɩ nɛ e-ciyam pilim nɛ ɛñamɩ-ɩ siŋŋ nɛ ɛtɛ ɛ-taa.—Mat 4:10; 22:37, 38; Tʋma 5:29; Roma 14:8.
(Maatiyee 23:24) Nʋmɔʋ wɩlɩyaa yʋlʋmaa mɩ, ɩcatɩɣ se pataañɔnɩ pɔɖʋʋ, ɛlɛ iliki nɛ ɩkpɛndɩɣnɩ aɖaaɖaa!
nwtsty, Mat 23:24 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
ɩcatɩɣ se pataañɔnɩ pɔɖʋʋ, ɛlɛ iliki nɛ ɩkpɛndɩɣnɩ aɖaaɖaa: Pɔɖʋʋ wɛ kpɩna cikpena wena afɛyɩ kele kele Izrayɛɛlɩ piya ɛsɩndaa yɔ a-taa, nɛ aɖaaɖaa ñɛwɛɛ kpɩna sɔsɔna wena afɛyɩ kele kele yɔ a-taa. (Lev 11:4, 21-24) Yesu yɔɔdʋʋ se Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa catɩɣ se pataañɔɔnɩ pɔɖʋʋ, ɛlɛ pɔñɔʋ nɛ pɛkpɛndɩɣnɩ aɖaaɖaa yɔ, pɩɩkɛnɩ eduuye nɖɩ ɖɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa kaañɔnɩ Paɣtʋ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ se pɩwɩlɩ se pɛwɛ kele kele nɛ patɩsɔɔlɩ se nabʋyʋ episi-wɛ, ɛlɛ pekizi Paɣtʋ taa mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ pɩ-labʋ.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 22:1-22) Nɛ Yesu tuu-wɛ eduuye se: 2 “Ɛsɔdaa kewiyaɣ tɔm wɛ ɛzɩ wiyaʋ weyi ɛlakaɣ kazandʋ ɛ-pɩyalʋ nesi ɖɔkʋʋ wiye yɔ. 3 Etiyi ɛ-tɔmmʋyaa se payaa mba ɛɛya-wɛ yɔ, nɛ paba kizi se paawoki. 4 Ðɩnɛ ɛlɛ, ɛtasɩ ɛ-tɔmmʋyaa lalaa tiyuu se patasɩ-wɛ yaʋ, mbʋ yɔ se peheyi mba paya-wɛ yɔ se: ‘Ɩna, mɔñɔɔzɩ mɔn-tɔɔnaɣ, pakʋ naŋ, wondu nɛ kalimee, pɔñɔɔzɩ pɩtɩŋa nɛ pasɩɩ, ɩkɔɔ nesi ɖɔkʋʋ ɖeɖe.’” 5 Ɛlɛ mba paya-wɛ yɔ patike nɛ pacaŋ nɛ pɛɖɛɛ, lɛlʋ ɛlɛ hayɩm taa, lɛlʋ ɛlɛ tadɩyɛ ɖeɖe, 6 lalaa kpa lɩmɖʋyaa mba nɛ pamabɩ-wɛ, pakʋ-wɛ nɛ pasɩ. 7 Wiyaʋ nɩ mbʋ lɛ, ɛ-hɔyɛ mʋ miŋ nɛ etiyi ɛ-tɛ sɔɔjanaa nɛ powolo pakʋ-wɛ nɛ pɔsɔ pɛ-tɛtʋ miŋ. 8 Piyele nɛ eheyi ɛ-ɖɩɣa taa mba se: “Nesi ɖɔkʋʋ tɔɔnaɣ wɛ tam, pɩtɛ lɛ mba paya-wɛ yɔ, patɩmʋnɩ-kɛ. 9 Mbʋ lɛ ɩlɩɩ nʋmɔʋ ayasa taa nɛ ɩna mba lɛ, ɩyaa-wɛ nesi ɖɔkʋʋ ɖeɖe, pe-kpeekpe.” 10 Nɛ lɩmɖʋyaa lɩɩ habɛɛ yɔɔ, nɛ peketi mba panaɣaɣ yɔ pe-kpeekpe, kɩbama nɛ kɩdɛkɛdaa nɛ pɔkɔnɩ-wɛ nɛ ɛyaa su tɔɔnaɣ ɖɩdɔɔyɛ ɖo. 11 Pɩkɛdaa lɛ wiyaʋ sʋʋ se ɛsɛɛ-wɛ nɛ ɛna pa-taa nɔɔyʋ, etisuu nesi ɖɔkʋʋ toko. 12 Nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se: “Mɛ-ɛgbaɣdʋ, ŋlabɩ ɛzɩma nɛ ŋsʋʋ cɩnɛ nɛ ŋfɛyɩnɩ nesi ɖɔkʋʋ toko?” 13 Ɛyʋ ɛnʋ esum tamɩyɛ. Ðɩnɛ ɛlɛ wiyaʋ heyi ɛ-tɛ sɔɔjanaa se: “Ɩhɔkɩ e-nesi nɛ ɛ-nɩŋgbanzɩ nɛ ɩlɔ-ɩ awayɩ cɩkpɛndʋʋ taa. Peeɖe pewiɣ nɛ pasalɩɣ kela. 14 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ paya ɛyaa sakɩyɛ nɛ papalɩ mba yɔ, pɛwɛ ññɩɩ yem.” 15 Farɩsɩ mba kɛzɩ pa-tɩ kɩjaʋ nɛ peheyi ɖama se potudi Yesu yɔɔ tɔm yɔɔdʋʋ taa. 16 Petiyi pɔ-tɔmmʋyaa nɛ Eroodi tɛ mba se peheyi Yesu se: “Tɔm wɩlɩyʋ, ɖɩnawa se ŋkɛ tʋtʋyɛ tʋ, nɛ ŋwɩlɩɣ Ɛsɔ nʋmɔʋ tʋtʋyɛ taa, ŋŋlakɩ ɛsɩmɩyɛ yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋŋfɛɣ nɔɔyʋ. 17 Heyi-ɖʋ mbʋ ŋmaɣzɩɣ yɔ: ‘Paha nʋmɔʋ se pɛhɛyɩ yaa pataahɛyɩ Sezaarɩ lambuu?’” 18 Yesu tɩlɩ pa-lɩmaɣza mbʋ lɛ, ɛpɔzɩ-wɛ se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ɩmaɣzɩɣ-m se ɩna, nɔsɩ naalɛ tɩnaa mɩ? 19 Ɩkɔnɩ-m lambuu pɔɔyaɣ nɛ mana.” 20 Pawɩlɩ-kɛ. Nɛ Yesu pɔzɩ-wɛ se: “A-matʋ lɛ nɛ anɩ palɩzɩ kɔ-yɔɔ mbʋ yɔ?” 21 Pocosi-i se: “Sezaarɩ.” Ðɩnɛ ɛlɛ eheyi-wɛ se: “Ɩcɛlɩ Sezaarɩ mbʋ pɩkɛ Sezaarɩ pʋyʋ yɔ, nɛ Ɛsɔ mbʋ pɩkɛ Ɛsɔ pʋyʋ yɔ.” 22 Tɔm ndʋ tɩlabɩ-wɛ yɔɔɔ yem nɛ peyebi-i nɛ pacaŋ pɛɖɛɛ.
19-25 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 24
“Caɣnɩ ñɛ-ɛsa tam kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɛnɛ ɩ-taa”
(Maatiyee 24:12) Kɩdɛkɛdɩm ɖɔʋ yɔɔ lɛ, sakɩyɛ sɔɔlɩm kaɣ hɛʋ.
it-1113 § 7
Sɔɔlɩm
Nɔɔyʋ sɔɔlɩm pɩzɩɣ pɩhɛɛ. Yesu yɔɔdaɣ mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ pɩ-tɔm lɛ, eheyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se ɛyaa mba pɔyɔɔdʋʋ se petisiɣ Ɛsɔ yɔɔ yɔ, pa-taa sakɩyɛ sɔɔlɩm (agape) kaɣ hɛʋ. (Mat 24:3, 12) Apostoloo Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ tɩ-tɔm lɛ, ɛyɔɔdaa se ɛyaa kaɣ “wɛʋ liidiye laɣzaɣ sɔsɔɔ.” (2Tim 3:1, 2) Ye mbʋ pɩnaɣ kaɣlaa se ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛpaɣzɩ nim Bibl paɣtʋ kila nɛ piyele nɛ sɔɔlɩm mbʋ ɛɛwɛnɩ kiɖe tɛɛ yɔ pɩhɛɛ. Tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se pɩcɛyaa se ɛyʋ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛfalɩsɩɣ ɛ-tɩ tam nɛ ɛkalɩɣ Ɛsɔtɔm nɛ ɛmaɣzɩɣ tɩ-yɔɔ nɛ ɛcɛyɩsɩɣ sɔɔlɩm mbʋ ɛwɛnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ nɛ eyele nɛ e-wezuu caɣʋ la nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Ɛsɔ paɣtʋ kila.—Efɛ 4:15, 22-24.
(Maatiyee 24:39) Ɛyaa tike natʋyʋ, pɩkɔɔ pɩtalɩ lɩm sɔsɔm wadɩ pɔ-yɔɔ. Ɛyʋ Pɩyalʋ kɔmtʋ kaɣ labʋ mbʋ na.
w99 15/11 19 § 5
Ŋlakɩ mbʋ payɩ Ɛsɔ pɔzʋʋ-ŋ yɔ?
5 Alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ, Yesu yɔɔdaɣ tɩ-tɔm lɛ, ɛtɔma se: “Ɛyʋ Pɩyalʋ kɔmtʋ kaɣ labʋ ɛzɩ mbʋ pɩlabɩ Noowa wɛɛ taa yɔ. Pʋbʋ taa lɛ, pʋcɔ nɛ lɩm sɔsɔm wadɩ ɛjaɖɛ yɔɔ lɛ, pɔtɔkaɣ, pɔñɔʋ, pakpakɩɣ halaa, pɩkɔɔ pɩtalɩ kɩyakʋ ŋgʋ Noowa sʋ mɛlɛ taa yɔ. Ɛyaa tike natʋyʋ, pɩkɔɔ pɩtalɩ lɩm sɔsɔm wadɩ pɔ-yɔɔ. Ɛyʋ Pɩyalʋ kɔmtʋ kaɣ labʋ mbʋ na.” (Maatiyee 24:37-39) Pɩtɩwɛɛkɩ nabʋyʋ se ɛyʋ ɛtɔɔ nɛ ɛñɔɔ. Nɛ halɩkpaɣyɛ ɖɔɖɔ ñɛkɛnɩ ɖʋtʋ ndʋ Ɛsɔ maɣmaɣ labɩ ɖooo kiɖe tɛɛ yɔ. (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 2:20-24) Ɛlɛ ye ɖɩyʋsaa se tomnaɣ yɔɔ wondu ndʋ, tɩwɛɛ nɛ tɩmʋʋ kajalaɣ lone ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩtɩmnɩ Ɛsɔ se ɛsɩnɩ-ɖʋ. Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɩɩ e-Kewiyaɣ kajalaɣ lone taa ɖe-wezuu caɣʋ taa, ɖɩla mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ, nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɛpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ.—Maatiyee 6:33; Roma 12:12; 2 Kɔrɛntɩ 13:7.
(Maatiyee 24:44) Mbʋ lɛ ɩɖaŋ mɩ-tɩ yɔɔ; ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɩcaɣ yem kaalɛyɩtʋ yɔ, kɩ-yɔɔ ɛyʋ Pɩyalʋ kaɣ kɔm.
Apostoloowaa ñɩnɩɣ yʋsaɣ
Eheyi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se paɖaŋ pa-tɩ yɔɔ yaa pacaɣnɩ pɛ-ɛza. Pɩsa nɛ pala mbʋ lɛ, ɛtasɩ-wɛ eduuye ɖɩnɛ tuuu se: “Ɩsɩma mbʋ se ye ɖɩɣdʋ ɛɛsɩma ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ mɩlʋ kaɣ kɔm yɔ yɔ, ɛɛɖaŋ ɛ-tɩ yɔɔ se pataatʋlɩ ɛ-ɖɩɣa pɔʋ. Mbʋ lɛ, ɩɖaŋ mɩ-tɩ yɔɔ; ñɩɣyʋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɩcaɣ yem kaalɛyɩtʋ yɔ, kɩ-yɔɔ Ɛyʋ Pɩyalʋ kaɣ kɔm.”—Maatiyee 24:43, 44
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 24:8) Pɩtɩŋa mbʋ yɔ, kʋñɔmɩŋ paɣzɩɣ kɩpaɣzʋ.
nwtsty, Mat 24:8 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
kʋñɔmɩŋ paɣzɩɣ kɩpaɣzʋ: Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ wɩzasɩ sɔsɔsɩ nzɩ halʋ nɩɣ alɩwaatʋ ndʋ ɛlʋlʋʋ yɔ. Ɛlɛ ɛzɩma palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ cɩnɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ siziŋ nɩʋ, wɩzasɩ yaa kʋñɔŋ. Nɛ ɛzɩma halʋ hoɣa tʋ wɩzasɩ kpaɣ ɖoŋ kpaʋ yɔɔ pɩɣa lʋlʋʋ alɩwaatʋ taa yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩwɩlɩ se kʋñɔŋ sɔsɔŋ ŋgʋ pɔyɔɔdɩ kɩ-tɔm Mat 24:21 taa yɔ, pʋcɔ nɛ kɩpaɣzɩ lɛ, kʋñɔmɩŋ yaa wɩzasɩ nzɩ ɛyaa kaɣ nɩʋ yɔ, alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, sɩkaɣ wɛʋ nɛ sɩkpaɣ ɖoŋ kpaʋ yɔɔ ɖɔɖɔ.
(Maatiyee 24:20) Ɩtɩmɩ se pɩtaatʋʋzɩnɩ lʋŋɩyɛ niŋkaɣ taa, [yaa sabaatɩ wiye, nwt]
nwtsty, Mat 24:20 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ
lʋŋɩyɛ niŋkaɣ taa: Tɛŋ sɔsɔŋ, lɩm wadʋʋ, nɛ niŋkaɣ ŋga kɛwɛɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, keyeki nɛ pɩwɛɛ kaɖɛ ɛyaa se pɔɖɔ nʋmɔʋ, nɛ pɩwɛɣ-wɛ kaɖɛ ɖɔɖɔ se pehiɣ tɔɔnaɣ yaa ɖɩmɛlɩyɛ.—Ɛsd 10:9, 13.
sabaatɩ wiye: Sabaatɩ paɣtʋ taahaɣ nʋmɔʋ ɛyaa mba pɛwɛ Yudee nɛ ageeta lɛɛna taa yɔ se pɔɖɔ nʋmɔʋ kɩɖaɣlʋʋ yaa pasɩɣlɩ wondu sabaatɩ wiye. Pɩtasɩ lɛ, paɖɩkaɣ tɛtʋ nɔnɔsɩ Sabaatɩ wiye.—Cɔnɩ Tʋma 1:12 nɛ takayaɣ Yesu wezuu caɣʋ tɛtʋ yɔɔ tɛ kɛdɛzaɣ kpɩtaʋ (kɛwɛ jw.org yɔɔ).
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 24:1-22) Yesu lɩ Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ nɛ eposi ɛ-tɩ lɛ, ɛ-tɔmmʋyaa tɩŋ ɛ-wayɩ nɛ pɔyɔɔdʋʋ kuduyuu ŋgʋ kɩ-maʋ tɔm. 2 Ɛlɛ, ecosi-wɛ se: “Ɩnaɣ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ? Tɩtɩm taa meheyiɣ-mɩ se pɩɩkaɣ kazʋʋ pɩyɛ naɖɩyɛ lɛɛɖɛ yɔɔ. Pakaɣ pɩtɩŋa payɩ yɔkʋʋ.” 3 Pɛwɛ somiŋ pʋʋ yɔɔ lɛ, ɛ-tɔmmʋyaa ñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɔpɔzʋʋ-ɩ pa-taa pe-yeke se: “Heyi-ɖʋ nɛ ɖɩna se ɖooye pɩlakɩ mbʋ, nɛ ñɔ-kɔmtʋ nɛ ɛjaɖɛ tɛm wiye kawɩlaɣ kɛ we?” 4 Yesu cosi-wɛ se: “Ɩɖaŋ mɩ-tɩ nɛ nɔɔyʋ etaapeɣzi-mɩ. 5 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, sakɩyɛ kaɣ kɔm ma-hɩɖɛ taa, mbʋ yɔ se: “Mɛkɛnɩ Krɩstʋ” nɛ pakaɣ ɛyaa sakɩyɛ peɣzuu. 6 Ɩkaɣ nɩʋ pɔyɔɔdʋʋ you tɔm; ɩɖaŋ mɩ-tɩ yɔɔ nɛ mɩ-laŋɩyɛ ɛtaamaa. Pɩwɛɛ se pɩla mbʋ, ɛlɛ pɩtɩtalɩta ɛjaɖɛ tɛm wiye. 7 Ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ kaɣ kʋyʋʋ ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ yɔɔ, nɛ kewiyaɣ lɛɛka kaɣ kʋyʋʋ kewiyaɣ lɛɛka yɔɔ, kʋñɔmɩŋ nɛ ñɔɔsɩ pakaɣ lɩʋ nɛ tɛtʋ ñamsɩ ɖoli ɖoli. 8 Pɩtɩŋa mbʋ yɔ, kʋñɔmɩŋ paɣzɩɣ kɩpaɣzʋ. 9 Ðɩnɛ ɛlɛ pakaɣ-mɩ wɩlʋʋ ñaŋ nɛ pakaɣ-mɩ kʋʋ, ajɛɛ kpeekpe ɩɩkaɣ-mɩ naʋ nɛ ɛsɩyɛ ma-hɩɖɛ yɔɔ. 10 Ðɩnɛ ɛlɛ sakɩyɛ kaɣ tɔlʋʋ nɛ pala ɖama kɔlɔmɔtʋ nɛ paakaɣ ɖama naʋ nɛ ɛsɩyɛ. 11 Nɛ nayaa cɛtɩyaa sakɩyɛ kaɣ lɩʋ nɛ pakaɣ sakɩyɛ peɣzuu. 12 Kɩdɛkɛdɩm ɖɔʋ yɔɔ lɛ, sakɩyɛ sɔɔlɩm kaɣ hɛʋ. 13 Weyi ɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ nɛ pɩkɔɔ pɩtɛ lɛ, ɛnʋ kaɣnɩ ɛ-ñʋʋ yabʋ. 14 Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ tʋnɛ yɔ, pakaɣ-tʋ susuu ɛjaɖɛ kpeekpe taa, se ɛyaa kpeekpe ɩnɩɩ. Nɛ ɖɩnɛ ɛlɛ ɛjaɖɛ tɛm kɔŋ kɛlɛ. 15 Wɩyɛ nɖɩ kʋñɔmɩŋ taa kʋñɔŋ ŋgʋ nayʋ Danɩyɛɛlɩ yɔɔdɩ kʋ-tɔm yɔ, kɩwɛɣ ɖenɖe pɩtɩmʋna se kɩwɛɛ yɔ lɛ, (kalɩyʋ ɛnɩɩ), 16 ɖɩnɛ ɛlɛ mba pɛwɛ Yudee taa yɔ, pese pakpa pʋŋ taa; 17 Weyi ɛwɛ ɛsɔdaa kuduyuu taa lɛ, etaatii se ɛsʋʋ e-kuduyuu tɛɛ nɛ ɛkpaɣ e-wondu. 18 Nɛ weyi ɛwɛ hayɩm taa lɛ, etaakpe ɖɩɣa e-ekusuye kpaɣʋ. 19 Pʋtɔɔ halaa mba pɔɖɔŋnɩ pa-tɩ, yaa mba pɛkɛ asɔŋ wɛɛ ana a-taa yɔ. 20 Ɩtɩmɩ se pɩtaatʋʋzɩnɩ lʋŋɩyɛ niŋkaɣ taa. 21 Mbʋ pʋyɔɔ yɔ wɛɛ ana a-taa lɛ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩlɩɣ yɔ, kɩfɛyɩnɩ ɖɔndɩ, pɩkpaɣʋnɩ ɖooo kiɖe tɛɛ Ɛsɔ lɩzʋʋ ɛjaɖɛ yɔ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ puwiye yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ, kʋñɔŋ ɛɛtasɩɣ lɩʋ kaaʋ. 22 Nɛ ye Kɩbaɣlʋ etaatuzi kɩyakɩŋ ɛnɩ yɔ, nɔɔyʋ taapɩzɩ ɛya ɛ-ñʋʋ, ɛlɛ mba ɛpalɩ-wɛ nɛ ɛlɩzɩ yɔ pɔ-yɔɔ lɛ, etuzi kɩyakɩŋ ɛnɩ.
26 MARS–1ER AVRIL
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | MAATIYEE 25
“Ɩcaɣnɩ mɩ-ɛsa”
(Maatiyee 25:1-6) Yesu tuu ɛ-tɔmmʋyaa eduuye ɖɩnɛ yɔ, mbʋ yɔ se: “Ɛsɔdaa kewiyaɣ tɔm wɛ ɛzɩ pɛlaa hiu panɛ yɔ pɔ-tɔm yɔ: Pakpaɣ fɩtɩlanaa nɛ palɩɩ pasɩŋ asɛyʋ nɛ ɛ-walʋ. 2 Pa-taa lɛ kagbanzɩ kɛ kɩmɛlɛmɩŋ, nɛ kagbanzɩ wɛɛ lɔŋ. 3 Kɩmɛlɛmɩŋ kpaɣ ɩ-fɩtɩlanaa lɛ, ɩtɩɖɔkɩ kaɖasɩm. 4 Lɔndɩnaa kpaɣ pa-ñɩma lɛ, pɔɖɔkɩ kaɖasɩm kpaagbaa. 5 Asɛyʋ walʋ ɛɛkɔŋ lɔŋ lɛ, pɛ-ɛsa la yuŋ nɛ pakpaɣ ɖom pe-kpeekpe. 6 Ðoo kama lɛ, kubuka nakɛyɛ ma, mbʋ yɔ se: “Asɛyʋ walʋ talaa kɛlɛ, ɩlɩɩ nɛ ɩsɩŋɩ-ɩ.”
(Maatiyee 25:7-10) Ðɩnɛ ɛlɛ pɛlaa mba pakʋyɩ pe-kpeekpe kpidi kpidi nɛ pɔñɔɔzʋʋ pa-fɩtɩlanaa. 8 Pɛlaa kɩmɛlɛmɩŋ pɔzʋʋ lalaa se: “Ɩpasɩ-ɖʋ mɩ-kaɖasɩm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-fɩtɩlanaa ɖeŋ.” Pɛlaa lɔndɩnaa cosi-wɛ se: “Ñaze ɛzɩma nɛ pɩɩkatalɩ ɖa nɛ mɩ. 9 Mbʋ lɛ iwolo nɛ ɩcɛ mba pɛpɛdɩɣ yɔ pɔ-cɔlɔ.” 10 Powokaɣ cɛbʋ lɛ, asɛyʋ walʋ tɩtalʋ saaa, nɛ mba paañɔɔzɩ pa-tɩ nɛ pasɩɩ yɔ, pa nɛ ɩ pasʋʋ tɔɔnaɣ kuduyuu tɛɛ nɛ paɖɩɣ tɛya.
(Maatiyee 25:11, 12) Pɩkɛdɩ wayɩ wayɩ lɛ, pɛlaa lalaa kɔma nɛ pamakɩ tɛya yɔɔ nɛ payaɣ se: “Kɩbaɣlʋ, tʋlɩ-ɖʋ.” 12 Ɛlɛ, ecosi-wɛ se: “Tʋtʋyɛ taa maasɩŋ-mɩ.”
Ðɩñɩnɩ fezuu taa ñɩm
(Maatiyee 25:31-33) Wɩyɛ nɖɩ ɛyʋ Pɩyalʋ kaɣ kɔm ɛ nɛ e-ɖoŋ nɛ e-tiyiyaa yɔ, ɛkaɣ caɣʋ e-kewiyaɣ kpelaɣ yɔɔ. 32 Ajɛɛ kpeekpe kaɣ kpeɣluu ɛ-cɔlɔ, nɛ ɛkaɣ palʋʋ ɛyaa nɖeke nɖeke, ɛzɩ ninɖiɣyu tʋkʋʋ heŋ nɛ tuliŋ yɔ. 33 Ɛkaɣ kɛzʋʋ heŋ ɛ-nɩwaŋ yɔɔ nɛ tuliŋ ɛ-nɩmɩyɛ yɔɔ.
w15 1/3 28-29 § 7
Ðɩsɩnɩ Krɩstʋ koobiya ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ
7 Sɔnɔ ɖɩnɩɣ heŋ nɛ pʋŋ eduuye taa kpayɩ kpayɩ. Ðɩnawa se “ɛyʋ Pɩyalʋ” yaa “Wiyaʋ” kɛlɛ Yesu. Wiyaʋ “koobiya” lɛ patam numwaa mba pa nɛ Yesu pakaɣ tɔɔʋ kewiyitu ɛsɔdaa yɔ. (Roma 8:16, 17) “Heŋ” nɛ “pʋŋ” pasɩŋnɩ ajɛɛ kpeekpe taa ɛyaa mba patɩkɛ patam numwaa yɔ. Ɛzɩmtaa pakaɣ-wɛ hʋnʋʋ tɔm? Pakaɣ-wɛ tɔm hʋnʋʋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ kɛdɛzaɣ alɩwaatʋ taa. Nɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ ñɔtɩ kpam. Nɛ ɛbɛ yɔɔ Yesu kaɣ tɩŋnʋʋ nɛ ɛɖʋ tʋkaɣ heŋ nɛ pʋŋ pɛ-hɛkʋ taa? Yesu kaɣ hʋnʋʋ ɛyaa mba tɔm pɩtɩŋnɩ mbʋ palabɩ patam numwaa alɩwaatʋ ndʋ paawɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, pɩ-yɔɔ. Ɛjaɖɛ tɛm ñɔtɩ kpam nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ se Yehowa sɩnɩ-ɖʋ nɛ pazɩ pazɩ lɛ, ɖɩnɩɩ eduuye nɖɩ ɖɩ-taa nɛ aduwa lɛɛna wena awɛ Maatiyee ñʋŋ 24 nɛ 25 taa yɔ, a-taa.
(Maatiyee 25:40) Wiyaʋ kaɣ-wɛ cosuu se: “Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se: paa ɛzɩmtaa ɩlabɩ mbʋ mon-koobiya taa ajamaa nabɛyɛ kɔyɔ, ma ɩlaba.”
w09 15/10 16 § 16-18)
“Ɩkɛ mɛ-ɛgbaɣdɩnaa”
16 Ye ŋwɛnɩ lidaʋ se ŋkaɣ caɣʋ tɛtʋ yɔɔ nɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖiyi-ŋ yɔ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋɖʋ taabalɩyɛ nɛ Krɩstʋ koobiya? Yele nɛ ɖɩmaɣzɩ nʋmɔŋ naadozo yɔɔ. Kajalaɣ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩla tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim. Krɩstʋ ɖʋ paɣtʋ e-koobiya se posusi tɔm kɩbandʋ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ. (Mat. 24:14) Ɛlɛ Krɩstʋ koobiya mba pakazɩ tɛtʋ yɔɔ sɔnɔ yɔ, paapɩzɩɣ nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ pe-ɖeke ye pa-taabalaa mba pɛkɛ heŋ lɛɛŋ taa mba yɔ patɩsɩnɩ-wɛ yɔ. Toovenim taa lɛ, heŋ lɛɛŋ taa mba kaasusuu tɔm lɛ, pɛwɛɛ nɛ pasɩɣnɩ Krɩstʋ koobiya se pala tʋmɩyɛ nɖɩ Ɛsɔ ɖʋ-wɛ yɔ. Krɩstʋ nɛ yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ pɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ tʋmɩyɛ nɖɩ heŋ lɛɛŋ taa mba lakɩ nɛ pawɩlɩɣ se pɔsɔɔlaa se paɖʋ taabalɩyɛ nɛ Krɩstʋ koobiya yɔ ɖɩ-yɔɔ.
17 Nʋmɔʋ naalɛ ñɩŋgʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ heŋ lɛɛŋ taa mba pɩzɩɣ patɩŋna nɛ pasɩnɩ Krɩstʋ koobiya yɔ lɛ se pala sɔɔlɩm haɖɛ nɛ paɖʋnɩ nesi tɔm susuu tʋmɩyɛ. Yesu seɣti ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pakpaɣ ‘ñɩm mbʋ pɩfɛyɩ siɣsiɣ’ yɔ nɛ palabɩnɩ pa-tɩ ɛgbaɣdɩnaa. (Luka 16:9) Pɩtɩwɩlɩ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩya taabalɩyɛ nɖɩ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ ɖa nɛ Yesu nɛ Yehowa ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ɛlɛ pɩwɩlɩɣ se ɖɩpɩzɩɣ ɖɩkpaɣ ñɩm mbʋ ɖɩwɛna yɔ, nɛ ɖɩɖʋnɩ nesi Kewiyaɣ tʋma nɛ ɖɩwɩlɩ se toovenim taa lɛ ɖɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ Yesu, nɛ ɖɩsɔɔlaa se taabalɩyɛ ɛwɛɛ ɖa nɛ wɛ ɖɛ-hɛkʋ taa. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, taabalɩyɛ nɛ sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ ɖa nɛ wɛ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, pɩtɩsɩɩnɩ nɔɔ taa tɔm yem ɛlɛ ‘pɩlɩnɩ ɖa-lakasɩ taa’. (1 Yoh. 3:16-18) Ðɩɖʋʋ nesi Kewiyaɣ tʋma alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩɣ tɔm susuu yaa ɖɩhaɣ liidiye se pamanɩ Kpaamɩŋ nɛ pɔñɔɔzɩ ɖe-kediɣzisi lona, yaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩhaɣ liidiye se ɖɩɖʋnɩ nesi ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔ. Paa sɔɔlɩm haɖɛ nɖɩ ɖɩlakɩ yɔ, ɖɩpaɣlaa yaa ɖɩwɛ ññɩɩ yɔ, Yehowa nɛ Yesu panɩɣ leleŋ ɖɩ-yɔɔ.—2 Kɔr. 9:7.
18 Nʋmɔʋ naadozo ñɩŋgʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖa-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩsɔɔlaa se ɖɩkɛ Krɩstʋ taabalaa yɔ lɛ se ɖɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɖiwelisiɣni-wɛ. Krɩstʋ tɩŋnɩ fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ ɛyaa mba. (Efɛz. 5:23) Apostoloo Pɔɔlɩ mawa se: “Ɩña mɩ-ñʋndɩnaa nɛ ɩnɩɩnɩ-wɛ, mba pɔcɔŋnɩ mi-ciyamnaa yɔɔ yɔ.” (Ebr. 13:17) Nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩɖɔ lɔŋ weyi ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tɩŋnɩ Bibl yɔɔ nɛ patasɩ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ. Ðɩsɩm pɛ-ɛjandʋ, pʋyɔɔ lɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛkɩ lɩmaɣza kɩbana wena pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ pɔ-lɔŋ tasʋʋ yɔɔ yɔ. Paa mbʋ yɔ, ɛgbɛyɛ ñʋʋdʋ Krɩstʋ sɔɔlaa se ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa panɛ. Pʋyɔɔ lɛ, ɛzɩma ɖɩñaŋ-wɛ yaa ɖɩmʋʋ pɔ-lɔŋ tasʋʋ yɔ, pɩwɛnɩ ɖoŋ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ Krɩstʋ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩ-yɔɔ. Ye ɖɩɩkɩlɩɣ ɖɛ-ɛsa kam pɛ-ɛjandʋ yɔɔ nɛ ɖɩɖɔŋ pɔ-lɔŋ tasʋʋ yɔɔ nɛ taa leleŋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ Krɩstʋ.
Bibl kalʋʋ
(Maatiyee 25:1-23) Yesu tuu ɛ-tɔmmʋyaa eduuye ɖɩnɛ yɔ, mbʋ yɔ se: “Ɛsɔdaa kewiyaɣ tɔm wɛ ɛzɩ pɛlaa hiu panɛ yɔ pɔ-tɔm yɔ: Pakpaɣ fɩtɩlanaa nɛ palɩɩ pasɩŋ asɛyʋ nɛ ɛ-walʋ. 2 Pa-taa lɛ kagbanzɩ kɛ kɩmɛlɛmɩŋ, nɛ kagbanzɩ wɛɛ lɔŋ. 3 Kɩmɛlɛmɩŋ kpaɣ ɩ-fɩtɩlanaa lɛ, ɩtɩɖɔkɩ kaɖasɩm. 4 Lɔndɩnaa kpaɣ pa-ñɩma lɛ, pɔɖɔkɩ kaɖasɩm kpaagbaa. 5 Asɛyʋ walʋ ɛɛkɔŋ lɔŋ lɛ, pɛ-ɛsa la yuŋ nɛ pakpaɣ ɖom pe-kpeekpe. 6 Ðoo kama lɛ, kubuka nakɛyɛ ma, mbʋ yɔ se: “Asɛyʋ walʋ talaa kɛlɛ, ɩlɩɩ nɛ ɩsɩŋɩ-ɩ.” 7 Ðɩnɛ ɛlɛ pɛlaa mba pakʋyɩ pe-kpeekpe kpidi kpidi nɛ pɔñɔɔzʋʋ pa-fɩtɩlanaa. 8 Pɛlaa kɩmɛlɛmɩŋ pɔzʋʋ lalaa se: “Ɩpasɩ-ɖʋ mɩ-kaɖasɩm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-fɩtɩlanaa ɖeŋ.” Pɛlaa lɔndɩnaa cosi-wɛ se: “Ñaze ɛzɩma nɛ pɩɩkatalɩ ɖa nɛ mɩ. 9 Mbʋ lɛ iwolo nɛ ɩcɛ mba pɛpɛdɩɣ yɔ pɔ-cɔlɔ.” 10 Powokaɣ cɛbʋ lɛ, asɛyʋ walʋ tɩtalʋ saaa, nɛ mba paañɔɔzɩ pa-tɩ nɛ pasɩɩ yɔ, pa nɛ ɩ pasʋʋ tɔɔnaɣ kuduyuu tɛɛ nɛ paɖɩɣ tɛya. 11 Pɩkɛdɩ wayɩ wayɩ lɛ, pɛlaa lalaa kɔma nɛ pamakɩ tɛya yɔɔ nɛ payaɣ se: “Kɩbaɣlʋ, tʋlɩ-ɖʋ.” 12 Ɛlɛ, ecosi-wɛ se: “Tʋtʋyɛ taa maasɩŋ-mɩ.” 13 Mbʋ lɛ ɩcaɣ nɛ ifeŋiɣ, ɩɩsɩŋ kɩyakʋ nɛ ñɩɣyʋʋ. 14 Pɩwɛ ɛzɩ ɛyʋ nɔɔyʋ kʋyʋʋ se ewoki nʋmɔʋ lɛ, ekpeɣli ɛ-lɩmɖʋyaa nɛ ɛkpaɣ ɛ-ñɩm nɛ ɛtayɩ-wɛ yɔ. 15 Ɛcɛlɩ lɛlʋ pɔɔyɩsɩ naanʋwa, lɛlʋ naalɛ, lɛlʋ kʋyʋmaɣ, ɛzɩ pɩmʋnaʋ pa-taa paa weyi lɛ yɔ, nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛcaŋ ɛɖɛɛ kpaagbaa. 16 Pʋwayɩ lɛ, weyi ɛmʋ pɔɔyɩsɩ naanʋwa yɔ, ewoni ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ pɩsɛɛ-ɩ ɖɔɖɔ naanʋwa lɛɛsɩ, 17 weyi ɛmʋ naalɛ yɔ, ewoni ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ pɩsɛɛ-ɩ naalɛ lɛɛsɩ ɖɔɖɔ. 18 Weyi ɛmʋ kʋyʋmaɣ yɔ, ewolo ehuyi pɔʋ nɛ epi ɛ-caa ñɩm mbʋ tɛtʋ. 19 Pɩkɔma pɩɖɔɔ pɩŋŋ lɛ, pa-caa pɩsɩ ɛkɔɔ nɛ ɛyaa-wɛ se pɔkɔɔ patʋʋzɩ-ɩ ɛ-ñɩm. 20 Weyi ɛkamʋ pɔɔyɩsɩ naanʋwa yɔ, ɛkɔɔ mbʋ yɔ se: “Caa, ŋkɛcɛlɩ-m pɔɔyɩsɩ naanʋwa na. Na, pɩsɛ-m naanʋwa lɛɛsɩ.” 21 Ɛ-caa cosi-i se: “Camɩyɛ mbʋ yɔ! Lɩmɖʋyʋ kɩbanʋ nɛ siɣsiɣ tʋ, ŋwɛ siɣsiɣ cikpem ɖeɖe yɔ, mankpaɣ-ŋ sɔsɔm ñʋʋdʋ. Sʋʋ ña-caa leleŋ taa.” 22 Weyi ɛkamʋ naalɛ yɔ, ɛlɛ kɔɔ mbʋ yɔ se: “Caa, ŋkɛcɛlɩ-m naalɛ na; na, pɩsɛ-m naalɛ lɛɛsɩ.” 23 Ɛ-caa ɛnʋ ecosi-i mbʋ yɔ se: “Camɩyɛ mbʋ yɔ! Lɩmɖʋyʋ kɩbanʋ nɛ siɣsiɣ tʋ, ŋwɛ siɣsiɣ cikpem ɖeɖe yɔ, mankpaɣ-ŋ sɔsɔm ñʋʋdʋ. Sʋʋ ña-caa leleŋ taa.”