Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
2-8 SEPTEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 79-81
Wɩlɩ se ŋsɔɔlɩ Yehowa hɩɖɛ sɔsɔɖɛ
Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kɛ «kʋjɔʋ kɩbaŋʋ» ŋgʋ kɩlɩnɩ Caa cɔlɔ yɔ
5 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩsɔɔlɩ Yehowa hɩɖɛ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ ɖe-wezuu caɣʋ yɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ. Yehowa pɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩkɛ kiɖeɖema yaa ɖɩwɛɛ kele kele. (Kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 1:15, 16.) Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩwɛɛ se ɖɩsɛɛ Yehowa ɖeke nɛ ɖɩñamɩ-ɩ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim. Paa panazɩɣ-ɖʋ yɔ, ɖɩñakɩ pana nɛ ɖɩɖɔ Yehowa paɣtʋ nɛ ɛ-paɣtʋ kila yɔɔ. Ye ɖɩwɛnɩ lakasɩ kɩbanzɩ yɔ, ɖa-mintʋsʋʋ ñandɩɣ nɛ pɩkaɣ yebu nɛ Yehowa hɩɖɛ sɛɛ. (Mat. 5:14-16) Ye ɖɩwɛ kele kele yɔ, ɖɩtɩŋɩɣnɩ ɖe-wezuu caɣʋ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ se Yehowa paɣtʋ wɛ ɖeu nɛ tɔm ndʋ Sataŋ yɔɔdaa yɔ, tɩkɛ cɛtɩm. Ða-tɩŋa ɖɩkɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa, nɛ pʋyɔɔ lɛ ye ɖɩlabɩ kɩwɛɛkɩm yɔ, pɩwɛɛ se ɖikpiɖi nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim nɛ ɖiyele labʋ lakasɩ nzɩ sɩɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ yɔ.—Keɣ. 79:9.
ijwbv 3 § 4-5
Roma mba 10:13—«Weyi ɛyaɣ Kɩbaɣlʋ hɩɖɛ yɔ»
Bibl taa lɛ tɔm loyaɣ «weyi ɛyaɣ Yehowa hɩɖɛ yɔ» tɔbʋʋ lɛ se ɛyʋ ɛtɩlɩ Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ ɛlabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ sɛtʋ taa; ɛlɛ pɩtɩsɩɩnɩ pi-ɖeke. (Keɣa 116:12-14) Kawɩlɩɣ ɖɔɖɔ se pɩwɛɛ se ɛtaa Ɛsɔ liu nɛ ɛpɔzɩ-ɩ sɩnʋʋ.—Keɣsi 20:7; 99:6.
Ɛsɔ hɩɖɛ tɔm kaacɛyɩ Yesu ɛsɩndaa. Tɔm pee kajalaɣ ñɩna wena ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ kɩɖaʋ adɩma taa yɔ ana yɔ: «Ða-Caa ña weyi ŋwɛ ɛsɔdaa yɔ, ña-hɩɖɛ yɔɔ ɛñalɩ,» yaa papɩsɩ-ɖɩ kiɖeɖeye. (Maatiyee 6:9) Yesu wɩlaa ɖɔɖɔ se ye ɖɩsɔɔlaa se ɖihiɣ wezuu maatɛŋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ weyi payaɣ hɩɖɛ nɖɩ yɔ, ɖɩñamɩ-ɩ nɛ ɖɩsɔɔlɩ-ɩ.—Yohanɛɛsɩ 17:3, 6, 26.
Fezuu taa ñɩm
it-2 53 § 3-4
Yosɛɛfʋ
Yosɛɛfʋ hɩɖɛ sɛwa. Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ lone sɔsɔɖɛ Yakɔɔb pɩyalaa taa; pʋyɔɔ lɛ, pɩmʋnɩ mbʋ se nabʋyʋ taa pɔyɔɔdʋʋ Izrayɛɛlɩ cejewe tɩŋa tɔm (Ke 80:1) yaa hayo kiŋ cejewe 10 kewiyaɣ tɔm lɛ, (Ke 78:67; Am 5:6, 15; 6:6) paya-kɛ nɛ ɛ-hɩɖɛ. Palabɩnɩ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ ɛ-hɩɖɛ Bibl taa natʋ tɔm ndɩ ndɩ taa. Natʋ ndʋ Ezekɩyɛɛlɩ nawa yɔ tɩwɩlɩɣ se alɩwaatʋ ndʋ pakaɣ tayʋʋ Izrayɛɛlɩ ñɩm lɛ, Yosɛɛfʋ kaɣ wɛnʋʋ hɔɔlɩŋ naalɛ (Eze 47:13); tɛtʋ ndʋ payaɣ se «Yehowa Wɛ Peeɖe» yɔ, payaɣ tɩ-nɔnɔsɩ taa nakɛyɛ nɛ Yosɛɛfʋ hɩɖɛ (Eze 48:32, 35); nɛ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa yɔɔdaɣ se ɛkaɣ ɖaɣnʋʋ kpɛndʋʋ ɛ-samaɣ nɛ kapɩsɩ ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ yɔ, ɛyɔɔdaa se Yosɛɛfʋ kɛ ɛjaɖɛ hɔɔlʋʋ kʋɖʋmʋʋ ñʋʋdʋ nɛ Yuuda kɛ ɛjaɖɛ hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ ñʋʋdʋ. (Eze 37:15-26) Natʋ ndʋ Abɩdɩyasɩ nawa yɔ tɩwɩlaɣ se «Yosɛɛfʋ ɖɩɣa taa mba» kaɣ ɖʋʋ nesi nɛ paɖɩzɩ «Ezaawuu ɖɩɣa taa mba» (Ab 18); nɛ natʋ ndʋ Zakarii nawa yɔ tɩwɩlaɣ se Yehowa kaɣ «yabʋ Yosɛɛfʋ ɖɩɣa ñʋʋ.» (Zak 10:6) Fezuu taa Izrayɛɛlɩ cejewe taa lɛ, pɩtɩkɛ Efrayim cejewiye hɩɖɛ payawa, ɛlɛ Yosɛɛfʋ ñɩnɖɛ.—Nat 7:8.
Natʋ 7:8 yɔɔdʋʋ Yosɛɛfʋ tɔm, nɛ pɩwɩlɩɣ se natʋ tɔm ndʋ Yakɔɔb yɔɔdɩ ɛ-sɩm ñalʋʋ yɔɔ yɔ tɩkaɣaɣ tukunuu ɖɔɖɔ fezuu taa Izrayɛɛlɩ. Ye mbʋ, pɩwɛ ɖeu se ɖɩtɔzɩ se Yakɔɔb tɛ ɖoŋ tʋ, pʋ-tɔbʋʋ se Ɛsɔ Yehowa, ha-ɖʋ ninɖiɣyu kɩbanʋ Krɩstʋ Yesu nɛ ɛlɛ cɛlɩ e-wezuu «heŋ yɔɔ.» (Yoh 10:11-16) Pɩtasɩ lɛ Krɩstʋ Yesu kɛnɩ kɔna taa tigiɖe pɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pasɩ Ɛsɔ tɛ templo yɔ, nɛ fezuu taa Izrayɛɛlɩ piya wɛnɩ templo ŋgʋ kɩ-taa. (Efɛ 2:20-22; 1Pɩ 2:4-6) Nɛ Ninɖiɣyu ɛnʋ nɛ Pɩyɛ nɖɩ, pʋ-tɔbʋʋ se Krɩstʋ Yesu, nɛ Ɛsɔ Ðoŋ Tɩna Tʋ pɛwɛna.—Yoh 1:1-3; Tʋm 7:56; Ebr 10:12; kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Kiɖ 49:24, 25.
9-15 SEPTEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 82-84
Ña-taa ɛla leleŋ nɛ wala wena ŋwɛna yɔ
Ðɩkpɛlɩkɩ lɔŋ ɛsɔdaa sumasɩ cɔlɔ
Keŋgenaa kaatɔyɩ Yeruzalɛm tɛtʋ taa nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ palakɩ pa-ɖandʋ kuduyuŋ yaa ɖamɩŋ lɔbɩtʋ tɛɛ. Keŋgenaa nabɛyɛ kaalabɩ ɖandʋ Salomɔɔ templo taa. Keŋgenaa mba paalabɩ pa-ɖandʋ templo taa yɔ, paa pɩnaɣ ŋga lɛ paɖʋʋ piya nɛ pɔcɔŋnɩ sɩ-yɔɔ peeɖe nɛ nabʋyʋ ɛɛcɛyɩɣ-wɛ.
Kora pɩyalʋ weyi ɛlakaɣ tʋmɩyɛ templo taa kpɩtaʋ kʋɖʋmʋʋ fenasɩ loɖo taa yɔ ɛpɩzaa nɛ ɛna ɖandʋ ndʋ templo taa. Nɛ ɛyɔɔdɩ pɩ-tɔm Keɣa 84 taa. Ɛsɔɔlɩ siŋŋ se ɛnɩɣzɩnɩ keŋgenaa mba pacakaɣ Yehowa ɖɩɣa taa tam yɔ. Pʋyɔɔ ɛmabɩ kubuka nɛ eheyi Yehowa se: «Oo yoyaa tɛ Yehowa, ña-kɩɖanɖʋʋ sɔsɔʋ ɖe mbʋ suwe! Menselitiɣ Yehowa kadasɩ yɔɔ nɛ ma-laŋɩyɛ kpeekpe, ɛɛɛ, me-liu wɛ-sɩ siŋŋ nɛ piyele nɛ mon-ɖoŋ tɛŋ. . . . Halɩ sumaɣ maɣmaɣ hikiɣ ɖɩjaɣyɛ peeɖe nɛ canjaafuwa lakɩ ka-tɩ ɖandʋ peeɖe, ɖenɖe kɔcɔŋnɩ ke-piya yɔɔ ña-altaaru sɔsɔʋ cɔlɔ yɔ, Oo yoyaa tɛ Yehowa, me-Wiyaʋ nɛ mɛ-Ɛsɔ!» (Keɣa 84:1-3) Pɩkɛnɩ ɖa nɛ ɖe-piya taa leleŋ se ɖiwoki Yehowa samaɣ ɛgbɛyɛ kediɣzisi ɖoŋ ɖoŋ?—Keɣa 26:8, 12.
w08 15/7 30 § 3-4
Ðʋ ña-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ sɩmʋnaa yɔ nɛ ŋhiɣ taa leleŋ
Akpadɩyɩtʋ yaa kʋdɔŋ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ se ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩla Yehowa sɛtʋ taa yɔ. Ye ŋkɛ lʋlɩyʋ yɔ, pɩtɩla pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ nɛ Krɩstʋ mba kediɣzisi ɩɩwazɩ-ŋ siŋŋ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ñe-piya cikpesi mʋʋ ña-alɩwaatʋ nɛ ño-ɖoŋ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ. Ɛlɛ, ye ŋwoki pɩ-yɔɔ nɛ ŋkaŋ ña-lɩmaɣza mbʋ ŋŋpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ŋŋtasɩɣ ɖiɣzinuu kaɖʋsɩ nzɩ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ yɔ.
Pɩlakɩ pɩnzɩ kudokiŋ sakɩyɛ yɔ, Leevi tʋ nɔɔyʋ liu kaawɛ siŋŋ se ɛwɛɛnɩ mbʋ ɛtaapɩzɩɣ se ɛwɛɛna yɔ. Ɛɛwɛnɩ waɖɛ se ɛla tʋmɩyɛ templo taa kpɩtaŋ naalɛ paa pɩnaɣ ŋga. Paa mbʋ yɔ e-liu kaawɛ siŋŋ se ɛwɛɛ altaaru cɔlɔ tam. (Keɣ. 84:1-3) Ɛbɛ sɩnɩ abalʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ nɛ e-liu sɩbɩnɩ mbʋ ɛtɛm wɛnʋʋ yɔ? Eɖiɣzinaa se halɩ ye ɛyʋ ɛlabɩ kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ maɣmaɣ templo kadasɩ taa yɔ pɩkɛ waɖɛ sɔsɔɖɛ kpem. (Keɣ. 84:4, 5, 10) Mbʋ ɖɔɖɔ, mbʋ ɛzɩ ɖɩɩkam ɖa-lɩmaɣza mbʋ ɖɩɩpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩñɩnɩ nɛ ɖɩna se ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nɛ ɖe-liu sɩbɩnɩ-pʋ.
Ŋmʋ ñɩm ñɛ-Ɛsɔ Yehowa ɛsɩndaa!
12 Ye ŋwɛɛ nɛ ŋlʋkɩnɩ kʋdɔŋ nakʋyʋ yɔ, ña-taa ɛtɛ se Yehowa sɩm mbʋ pɩ-taa ŋwɛɛ yɔ. Tendi-i se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ pɩsa nɛ ŋwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ŋwɛɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, ñɩnɩ Bibl taa tɔm ndʋ tɩhɛzɩɣ laŋa yɔ, ndʋ Yehowa yeba nɛ pama se tɩwazɩ-ŋ yɔ. Ka ña-lɩmaɣza masɩ nzɩ sɩwɩlɩɣ ɛzɩma Yehowa sɛyaa mʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa yɔ sɩ-yɔɔ. Ye ŋlabɩ mbʋ yɔ, ŋkaɣ naʋ se Yehowa lakɩ camɩyɛ mba payɩ pɛsɛɣ-ɩ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ yɔ.—Keɣ. 84:11.
Fezuu taa ñɩm
it-2 459
Weyi ɛfɛyɩ caa yɔ
Piya nzɩ sɩfɛyɩnɩ caanaa nɛ sɩfɛyɩnɩ nɔɔyʋ se ɛlʋ sɩ-yɔɔ nɛ sɩwɛ kʋñɔŋ taa yɔ, pɩɩwɛ kɛlɛʋ se pɔsɔɔ sɩ-yɔɔ; pʋyɔɔ Yehowa yɔɔdaɣ mbʋ pɩwɩlɩɣ se Izrayɛɛlɩ mba wɛ siɣsiɣ yaa pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ pɩ-tɔm lɛ, ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ «weyi ɛfɛyɩ caa yɔ.» Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ mba wɛnɩ fezuu taa wɛtʋ kɩbandʋ yɔ, pɔcɔŋnaɣ weyi ɛfɛyɩnɩ caa yɔ ɛ-yɔɔ camɩyɛ. Alɩwaatʋ ndʋ siɣsiɣ wɛtʋ fɛyɩ ɛjaɖɛ taa yɔ, pataakeŋni weyi ɛfɛyɩnɩ caa yɔ, nɛ pɩɩkɛ yʋsaɣ ŋga kawɩlaɣ se pataawɛɛnɩ fezuu taa wɛtʋ kɩbandʋ yɔ. (Ke 82:3; 94:6; Iza 1:17, 23; Yer 7:5-7; 22:3; Eze 22:7; Zak 7:9-11; Mal 3:5) Yehowa lɔwaɣ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ mba palakaɣ ñaŋ weyi ɛfɛyɩnɩ caa yɔ pɔ-yɔɔ. (Wp 27:19; Iza 10:1, 2) Yehowa yɔɔdaa se ɛnʋ kɛ weyi ɛlʋkɩ mba pɛwɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ pɔ-yɔɔ yɔ (Adu 23:10, 11); ɛkɛ pa-Sɩnɩyʋ (Ke 10:14), nɛ pa-Caa (Ke 68:5). Ɛhʋʋ pɔ-tɔm (Wp 10:17, 18), ɛnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ (Oze 14:3), ɛɖʋʋ-wɛ nesi (Ke 146:9), nɛ eyeki se pɛwɛɛ wezuu.—Yer 49:11.
Yʋsasɩ nzɩ patɩlɩɣnɩ toovenim Krɩstʋ mba yɔ, sɩ-taa nakɛyɛ yɔ: pamaɣzɩɣ mba pɛwɛ kʋñɔwiye taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ pa-walʋ yaa pa-lʋlɩyaa sɩba yɔ pɔ-yɔɔ. Tɔmkpɛlɩkɩyʋ Yakubu ma Krɩstʋ mba se: «Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩwɛ kele kele nɛ tɩfɛyɩnɩ azuluma ɖa-Caa Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ ndʋ yɔ: solisi nɛ lelaa pɔ-yɔɔ cɔnʋʋ pa-kʋñɔmɩŋ taa, nɛ pɩwɛɛ se ɛyʋ etaapisi ɛ-tɩ nɛ ɛjaɖɛ.»—Yak 1:27.
16-22 SEPTEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 85-87
Adɩma sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋa
w12 15/5 25 § 10
Ŋwɛɛ nɛ ŋlɩzɩɣ Yehowa samtʋ nɛ ŋwɩlɩɣ?
10 Pɩsa nɛ ɖɩlɩzɩ Ɛsɔ samtʋ nɛ ɖɩwɩlɩ lɛ pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ‘ɖɩwɛɛ adɩma yɔɔ tam.’ (Roma 12:12) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩmnɩ Yehowa nɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɩmnɩ-ɩ nɛ ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɛɛ-ɩ ɛzɩ ɛsɔɔlʋʋ yɔ. Pɩsa nɛ ɖɩla mbʋ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛha-ɖʋ fezuu kiɖeɖeu, ɛha-ɖʋ tisuu nɛ pɩkɩlɩ, ɛha-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ takɩm, nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ‘ɖɩwɩlɩ toovenim tɔm camɩyɛ.’ (2 Tim. 2:15; Mat. 6:13; Luka 11:13; 17:5) Pɩɣa taɣ ka-caa liu se ɛsɩnɩ-kɛ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩtaa liu ɖa-Caa Yehowa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ se ɛsɩnɩ-ɖʋ. Ye ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɛɛ-ɩ camɩyɛ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɛsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩla mbʋ. Pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖɩmaɣzɩ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩcɛyɩɣ-ɩ! Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖa-adɩma taa lɛ ɖɩsamɩ-ɩ, ɖɩsɛɛ-ɩ se ɛlabaɣ lɛ, ɖɩpɔzɩ-ɩ se eɖiyi-ɖʋ kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ, nɛ ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɛɛ-ɩ ɛzɩ ɛsɔɔlʋʋ yɔ nɛ pɩsa ɛ-hɩɖɛ.—Keɣ. 86:12; Yak. 1:5-7.
Ɛzɩma Yehowa cosuu ɖa-adɩma yɔɔ?
17 Kalɩ Keɣa 86:6, 7. Keɣa maɖʋ Daviid taa kaatɛma se Yehowa welisi ɛ-adɩma nɛ ecosi a-yɔɔ. Ña ɖɔɖɔ ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ mbʋ. Kɩɖaŋ weyi ɩ-taa ɖɩtazɩ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, iyeki se ɖa-taa ɛtɛ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɖo-koobiya Krɩstʋ mba yaa halɩ mba patɩpaɣzɩtɩ-ɩ sɛʋ lɛɛlɛɛyɔ yɔ pɔ-yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa.
18 Pɩtɩla, pɩtɩkɛ paa ɛzɩmtaa Yehowa cosuu ɖa-adɩma yɔɔ ɛzɩ ɖɩɩmaɣzʋʋ yɔ, paa mbʋ yɔ ɖɩnawa se ɛkaɣ cosuu a-yɔɔ. Ɛkaɣ-ɖʋ haʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖeyi ɖeyi pɩpɔzʋʋ-ɖʋ pʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Pʋyɔɔ lɛ, wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋtɩmɩɣnɩ tisuu, nɛ ña-taa ɛtɛ se Yehowa kaɣ cɔnʋʋ ñɔ-yɔɔ lɛɛlɛɛyɔ, nɛ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa lɛ ‘mbʋ payɩ pɩwɛ wezuu yɔ ɛkaɣ-pʋ haɣzʋʋ mbʋ pi-liu wɛɛ yɔ.’—Keɣ. 145:16.
Fezuu taa ñɩm
it-1 492 § 2
Laŋɩyɛ
Sɛɛ Ɛsɔ nɛ «laŋɩyɛ pilim.» Pɩsa nɛ ɛyʋ laŋɩyɛ maɣmaɣ la tʋmɩyɛ camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ pilim; ɛlɛ laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm pɔyɔɔdʋʋ cɩnɛ yɔ ɖɩsɩŋnɩ ɛyʋ weyi ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa yɔ, nɛ ɖɩ-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtayɩ. Daviid tɩmaa se: «La nɛ ma-laŋɩyɛ kɛ kʋɖʋmɖɩyɛ nɛ mense sɔɔndʋ ña-hɩɖɛ;» adɩma ana awɩlɩɣ se ɛzɩma pɩlakɩ ɛyʋ nɛ mbʋ pɩkpaɣ ɛyʋ sɔɔndʋ yɔ pɩ-hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɛyʋ laŋɩyɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩtayɩ. (Ke 86:11) Ɛyʋ weyi ‘ɛ-laŋɩyɛ tayaa’ yɔ, ɛwɛɣ tɛlɛmɛɛ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa. (Ke 119:113; Nat 3:16) Nɔɔyʋ pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛwɛɛnɩ laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ nabʋlɛ yɔ (piye piye, laŋɩyɛ naɖɩyɛ nɛ laŋɩyɛ naɖɩyɛ), nɛ ɛñakɩ pana se ɛsɛɛ caanaa 2, yaa ɛyɔɔdʋʋ cɛtɩm tɔm, ɛlɛ ndʋ ɛmaɣzɩɣ yɔ tɩwɛ ndɩ. (1Kr 12:33; Ke 12:2; pɩ-tɛɛ tɔm) Mba pɛwɛnɩ laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ nabʋlɛ nɛ palakɩ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ yɔ, Yesu kʋ pɔ-tɔm siŋŋ.—Mat 15:7, 8.
23-29 SEPTEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 88-89
Yehowa kewiyitu tɔɔʋ kpaɖɩnɩ ɖeu
Tɩnɩ Yehowa kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔɔ
5 Ɛbɛ yɔɔ ɖɔɖɔ Yehowa wɛnɩ waɖɛ se ɛtɔɔ kewiyitu kɩkɩlɩtʋ? Ɛtɔkɩ kewiyitu nɛ siɣsiɣ wɛtʋ ndʋ tɩtalɩ pilim yɔ. Ɛyɔɔdɩ kpayɩ se: «Mɛkɛnɩ Yehowa, Weyi ɛwɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ, ɛhʋʋ tɔm siɣsiɣ, nɛ ɛwɩlɩɣ siɣsiɣ wɛtʋ tɛtʋ yɔɔ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ lakasɩ sɩnɛ, nzɩ kɛdɩnɩnɩ-m.» (Yer. 9:24) Yehowa ɛɛcɔŋnɩ ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa paɣtʋ natʋyʋ se pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛna mbʋ pɩtʋʋzaa yaa mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ. Ɛtalɩ pilim, nɛ ɛsɩm mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ, nɛ pʋyɔɔ ɛɖʋʋ ɛyaa paɣtʋ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɩtaa liu Yehowa paɣtʋ, ɛ-paɣtʋ kila nɛ lɩmaɣza wena ɛkpakɩɣ yɔ a-tɩŋa se awɛ siɣsiɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ‘toovenim wɛʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ kɛnɩ e-kewiyaɣ kpelaɣ tigiɖe.’ (Keɣ. 89:14; 119:128) Paa Sataŋ ɛkaɖɩnɩ Yehowa se e-kewiyitu tɔɔʋ tɩtʋʋzɩ yɔ, Sataŋ maɣmaɣ tɩpɩzɩ nɛ ɛla nɛ siɣsiɣ wɛtʋ wɛɛ ɛjaɖɛ nɖɩ eɖiyiɣ yɔ ɖɩ-yɔɔ.
Tɩnɩ Yehowa kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔɔ
10 Yehowa tɔm fɛyɩ kaɖɛ nɛ ɛɛtɔkɩ kewiyitu ɛyaa yɔɔ nɛ ɖoŋ. E-kewiyitu tɔɔʋ haɣ ɛyaa waɖɛ se pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ nɛ taa leleŋ taa. (2 Kɔr. 3:17) Pʋyɔɔ Daviid yɔɔdaa se: «Paɣlɩka nɛ keɖeɣa wɛ ɖenɖe [Ɛsɔ] wɛɛ yɔ; ɖoŋ nɛ taa leleŋ wɛ ɛ-ɖɩjaɣyɛ taa.» (1 Kro. 16:7, 27) Mbʋ ɖɔɖɔ keɣa maɖʋ Etaanɩ mawa se: «Samaɣ ŋga kamakɩ taa leleŋ kubusi yɔ, kɛkɛ koboyaɣ tʋ. Oo Yehowa, kɔɖɔŋ ñalɩmɩyɛ nɖɩ ɖɩlɩɣnɩ ñɛ-ɛsɩndaa yɔ ɖɩ-taa. Kanɩɣ leleŋ ña-hɩɖɛ yɔɔ evemiye kpeekpe, nɛ ño-toovenim wɛʋ yɔɔ lɛ, pakpazɩɣ-kɛ.»—Keɣ. 89:15, 16.
11 Ye ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ Yehowa camɩyɛ lakasɩ yɔɔ yɔ, piyeki nɛ ɖa-taa tɛzɩ tɛm se e-kewiyitu tɔɔʋ kɩlɩnɩ ɖeu. Pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ keɣa maɖʋ weyi ɛyɔɔdaa se «kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ ña-kadasɩ taa kɩlɩ ɖeu kɩyakɩŋ 1000 paa lone lɛɛɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa!» yɔ ɛ-lɩmaɣza. (Keɣ. 84:10) Ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla mbʋ? Ɛzɩma Yehowa kɛ ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ nɛ ɖa-Lɩzɩyʋ yɔ, ɛsɩm ɖa-kɩcɛyɩm nɛ mbʋ piyeki se ɖihiɣ taa leleŋ yɔ, nɛ mbʋ ɖeyi ɖeyi ɛhaɣ-ɖʋ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ Yehowa pɔzʋʋ-ɖʋ yɔ, ɖihikiɣ wazasɩ nɛ taa leleŋ siŋŋ. Nɛ pʋyɔɔ lɛ, paa nabʋyʋ taa pɩpɔzʋʋ se ɖɩlaa kɩlaŋ nɩɩyɩ nɛ pɩsa nɛ ɖɩɖɔ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ, ɖa pɩwazɩɣ ye ɖitisaa nɛ ɖɩlaa-ɩ yɔ.—Kalɩ Izaayii 48:17.
w14 1/10 13 § 14
Ðɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ
14 Yehowa kaaheyi lidaʋ tɔm natʋyʋ Izrayɛɛlɩ Wiyaʋ Daviid. Lidaʋ tɔm ndʋ payaɣ se Daviid ɛgbɛyɛ. (Kalɩ 2 Samɩyɛɛlɩ 7:12, 16.) Yehowa ɖʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɛ nɛ Daviid pɛ-hɛkʋ taa alɩwaatʋ ndʋ Daviid tɔkaɣ kewiyitu Yeruzalɛm yɔ. Eheyi-i se Mesiya kaɣ lɩnʋʋ e-liɖe taa. (Luka 1:30-33) Ye mbʋ, Yehowa tɩŋnɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa Mesiya kaɣ lɩnʋʋ yɔ. Yehowa yɔɔdaa se Daviid liɖe nɖɩ, ɖɩkaɣ wɛnʋʋ waɖɛ se ɖɩkɛ Mesiya Kewiyaɣ Wiyaʋ. (Ezek. 21:25-27) Daviid ɖɩɣa taa kewiyitu tɔɔʋ kaɣ wɛʋ tam, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu weyi ɛkɛ Daviid liɖe taa tʋ yɔ, ɛkaɣ «kam camɩyɛ tam.» Toovenim taa lɛ, Daviid liɖe taa tʋ «kaɣ wɛʋ tam; e-kewiyaɣ kpelaɣ kaɣ wɛʋ tam ɛzɩ wɩsɩ yɔ.» (Keɣ. 89:34-37) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Mesiya Kewiyaɣ ɛɛkaɣ lesuu ke-siɣsiɣ wɛtʋ kpa, nɛ wazasɩ nzɩ kɔkɔŋna yɔ, sɩkaɣ wɛʋ tam!
Fezuu taa ñɩm
cl 337-338 § 4-5
«Ñe-ɖeke ñɛkɛnɩ siɣsiɣ tʋ!»
4 Ɛzɩma palabɩnɩ tɔm loyaɣ «siɣsiɣ wɛtʋ» Ebree Masɩ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ kɩbandʋ labʋ mbʋ piyeki nɛ ɛyʋ ñɔʋnɩ nabʋyʋ nɛ sɔɔlɩm nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛtalɩ kaɖʋwa ŋga ɛwɛna nɛ kotukuuni-pʋ yɔ. Kɔ-tɔbʋʋ nɩʋ pɔzʋʋ se ɛyʋ ɛla nɛ pɩcɛzɩ siɣsiɣ wɛʋ yem. Tɔm lɛ se ɛyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛ siɣsiɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔpɔzɩ-ɩ se ɛla mbʋ. Ɛlɛ sɔɔlɩm seɣtiɣni ɛyʋ nɛ ɛñɔʋnɩ nabʋyʋ. Papɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ «siɣsiɣ wɛtʋ» alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔɔdʋʋ mbʋ pɩfɛyɩnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ pɩ-tɔm yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Keɣa maɖʋ ya fenaɣ se «aseɣɖe tʋ siɣsiɣ tʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ,» mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖoŋ ɖoŋ lɛ kalɩɣ ɖoo taa. (Keɣa 89:37) Ɛlɛ paapɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ se fenaɣ lakɩ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ sɔɔlɩm yekina nɛ ɛyʋ ñɔʋnɩ nabʋyʋ; nɛ mbʋ pɩfɛyɩnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ pɩɩpɩzɩɣ nɛ pɩla mbʋ.
5 Masɩ taa lɛ tɔm loyaɣ «siɣsiɣ wɛtʋ» tukuuni taabalɩyɛ. Kɔ-tɔbʋʋ nɩʋ wɩlɩɣ se taabalɩyɛ wɛ weyi ɛlɩzɩɣ wɛtʋ ndʋ nɛ ɛwɩlɩɣ nɛ ɛyʋ weyi ɛlɩzɩɣ-tʋ nɛ ɛwɩlɩɣ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ papɩzɩɣ nɛ pataa-ɩ liu. Ɛfɛyɩ ɛzɩ teŋgu lɩm hola wena helim ndɩ ndɩ cɔzʋʋ yɔ. Ɛlɛ weyi ɛwɛnɩ siɣsiɣ wɛtʋ, yaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, ɛkaŋ camɩyɛ nɛ ɛwɛnɩ ɖoŋ se ɛwa kala wena payɩ ɛkatɩɣ yɔ.
30 SEPTEMBRE–6 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 90-91
Pɩsa nɛ ŋcaɣ wezuu nɛ pɩɖaɣlɩ lɛ, taa Yehowa liu
Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ nabɛyɛ tɩŋnaa se pacaɣ wezuu kɩɖaɣlʋʋ yɔ
Pɩtɩkɛ lɛɣtʋ ñɩnɩyaa tɩŋa maɣzɩɣna se papɩzɩɣ palʋbɩnɩ akpadɩyɩtʋ nɛ ɛyaa wezuu ɖaɣlɩ nɛ pɩkɩlɩ wezuu ŋgʋ ɖɩcakɩ sɔnɔ yɔ. Pɩkɛ toovenim se kpaɣnɩ pɩnzɩ 1800 waa taa nɛ pɩtalɩ sɔnɔ, ɛyaa wezuu ɖaɣlɩɣ nɛ pɩkɩlɩɣ. Ɛlɛ wɛtʋ ndʋ tɩlɩnɩ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ, kʋdɔmɩŋ waʋ nʋmɔŋ kɩfaŋ nɛ ɛzɩma paɖaɣ ɛyaa se kʋdɔmɩŋ nɩɩyɩ ɩtaakpa-wɛ yɔ pɩ-cɔlɔ na. Généticiste waa nabɛyɛ maɣzɩɣ se paa palabɩ ɛzɩma yɔ, ɛyʋ wezuu kaɣ sɩʋ tɩnaɣ alɩwaatʋ natʋyʋ taa.
Pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 3500 mbʋ yɔ, Bibl takayɩsɩ nasɩyɩ mayʋ Moyizi mawa se: «Ðe-wezuu caɣʋ ɖaɣlɩkɩŋ maɣnɩ pɩnzɩ 70, yaa pɩnzɩ 80 ye nɔɔyʋ ɛwɛ ɖoŋ siŋŋ yɔ. Ɛlɛ sisuni kʋñɔmɩŋ nɛ wɩzasɩ; sɩɖɛɣ lɛɛ lɛɛ, nɛ ɖɩmʋkɩ.» (Keɣa 90:10) Pɩkɛ toovenim se ɛyaa wɛɛ pañakɩ pana se wezuu caɣʋ ɛɖaɣlɩ, ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɛyʋ wezuu caɣʋ ɛɛcɛzɩɣ pɩnzɩ nzɩ sɩ-tɔm Moyizi yɔɔdaa yɔ.
Ɛlɛ caavela naayɛ cakɩ wezuu nɛ pɩcɛzɩɣ pɩnzɩ 150, nɛ tɩŋ nɩɩyɩ ɖɔɖɔ ɛzɩ tɩŋ weyi payaɣ se sɛɛdrɩ mbʋ yɔ, ɩlakɩ pɩnzɩ kudokiŋ sakɩyɛ. Ye ɖɩkpaɣ ɖe-wezuu ɖaɣlɩkɩŋ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ wondu kɩlɩzɩtʋ lɛɛtʋ ndʋ, ti-wezuu ɖaɣlɩkɩŋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩpɔzɩ se: ‘Ðɩcakʋʋ wezuu pɩnzɩ 70 yaa 80 yɔ, pɩtɛma lɛ mbʋ yɔ?’
wp19.1 5, aɖakaɣ
Payaɣ Ɛsɔ suwe?
Ɛyaa sakɩyɛ tɛm pɔzʋʋ pa-tɩ tɔm ndʋ. Nɛ pɩtɩla ña ɖɔɖɔ ŋtɛm tɔm ndʋ pɔzʋʋ. Pɩkɛ toovenim se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ se: Ye kedeŋa nɛ mbʋ payɩ pɩwɛ kɔ-yɔɔ yɔ, pɩwɛnɩ ɖɩbazɩyɛ yɔ, ɛzɩ Ɛsɔ ɖɔɖɔ wɛnɩ ɖɩbazɩyɛ na?
Lɛɣtʋ ñɩnɩyaa sakɩyɛ tisiɣ se kedeŋa wɛnɩ ɖɩbazɩyɛ. Nɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl kajalaɣ mayaɣ taa tɔm tʋnɛ: «Kiɖe tɛɛ lɛ, Ɛsɔ lɩzɩ ɛsɔdaa nɛ tɛtʋ.»—Kiɖe Tɛɛ Tɔm 1:1.
Pɩtɩkɛ kedeŋa lɩzɩnɩ ka-tɩ, kaapɩzɩɣ nɛ kalɩɩ ka-tɩ yɔɔ yem. Nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ pɩlɩɩ pɩ-tɩ yɔɔ yem. Ye kedeŋa ɛwɛ sɔnɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se nabʋyʋ kaawɛɛ pʋcɔ nɛ kedeŋa paɣzɩ. Paa pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩnɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa kpayɩ kpayɩ yɔ, nɔɔyʋ lɩzɩnɩ kedeŋa; ɛwɛ ɖooo lɔŋ pʋcɔ nɛ kedeŋa paɣzɩɣ. Yehowa Ɛsɔ weyi e-ɖoŋ nɛ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ pɛfɛyɩnɩ kamaɣ yɔ, ɛnʋ lɩzɩnɩ-kɛ.—Yohanɛɛsɩ 4:24.
Bibl yɔɔdɩ tɔm tʋnɛ Ɛsɔ yɔɔ: «Pʋcɔ nɛ pʋŋ wɛɣ yaa pʋcɔ nɛ ŋlɩzɩɣ tɛtʋ nɛ kedeŋa lɛ, ŋkɛ Ɛsɔ, kpaɣnɩ tam tam nɛ piwolo tam tam.» (Keɣa 90:2) Ye mbʋ, Ɛsɔ wɛ tam. Pʋyɔɔ ɛpɩzaa nɛ ɛlɩzɩ kedeŋa «kiɖe tɛɛ.»—Natʋ 4:11.
Ɛzɩma sɔɔlɩm sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwa sɔɔndʋ?
16 Sataŋ nawa se ɖe-wezuu mʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa nɛ ɛyɔɔdʋʋ se halɩ ɖɩkaɣ kizuu ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ se pɩsa nɛ ɖɩwɛɛ wezuu. (Yɔɔb 2:4, 5) Sataŋ fɛyɩnɩ toovenim! Ɛlɛ Sataŋ ʻwɛnɩ ɖoŋ se ɛkɔnɩ sɩm;ʼ pʋyɔɔ lɛ, ɛtɩŋɩɣnɩ ɛzɩma ɖiseɣ sɩm sɔɔndʋ yɔ pɩ-yɔɔ se ɛla nɛ ɖikizi Yehowa. (Ebr. 2:14, 15) Nabʋyʋ taa, ɛyaa mba Sataŋ ɖiyiɣ yɔ paɖʋʋ-ɖʋ sɔɔndʋ se pakʋʋ-ɖʋ ye ɖititisi nɛ ɖɩlɔ ɖe-tisuu yɔ. Yaa nabʋyʋ taa, Sataŋ pɩzɩɣ nɛ ɛna se ɖɩhɩnɩ kʋdɔŋ siŋŋ nɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛñaɣ pana se ɛtɩŋnɩ pɩ-yɔɔ nɛ etuzi-ɖʋ nɛ ɖɩla mbʋ pɩtɩmʋna yɔ. Ðɔkɔtɔnaa yaa ɖɔ-hɔʋ taa ñɩma mba patɩkɛ Yehowa sɛyaa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pañɩɣ ɖɔ-yɔɔ se ɖitisi nɛ paɖʋ-ɖʋ calɩm; ɛlɛ ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, ɖɩmaɣnɩ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ. Yaa ɛyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛñaɣ pana se eyele nɛ ɖitisi kʋdɔmɩŋ waʋ nʋmʋʋ ŋgʋ kɩɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl paɣtʋ kila yɔ.
17 Paa ɖɩtɩsɔɔlɩ se ɖɩsɩ yɔ, ɖɩnawa se Yehowa kaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlʋʋ-ɖʋ paa pɩtalɩ-ɖʋ mbʋ yɔ. (Kalɩ Roma mba 8:37-39.) Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa taabalaa sɩkɩ yɔ, ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛtɔzʋʋ pɔ-yɔɔ, nɛ pɩwɛ ɛzɩ pɛwɛ wezuu yɔ. (Luka 20:37, 38) E-liu wɛɛ se efezi-wɛ nɛ paɖaɣnɩ caɣʋ wezuu. (Yɔɔb 14:15) Yehowa hɛyɩ mbʋ pɩmʋ ñɩm siŋŋ yɔ se pɩsa nɛ ‘ɖihiɣ wezuu maatɛŋ.’ (Yoh. 3:16) Ðɩnawa se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ nɛ ɛcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ. Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩhɩnɩɣ kʋdɔŋ yaa alɩwaatʋ ndʋ paɖʋʋ-ɖʋ sɔɔndʋ se pakʋʋ-ɖʋ yɔ, ɖɩɩhaɣ Yehowa siɣye; ɛlɛ ɖɩtaɣ-ɩ liu se ɛkaɣ hɛzʋʋ ɖa-laŋɩyɛ, ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ ɖoŋ. Mbʋ ɖeyi ɖeyi Valérie nɛ ɛ-walʋ palaba.—Keɣ. 41:3.
Fezuu taa ñɩm
Ɛzɩ paa ɛyʋ weyi lɛ, ɛwɛnɩ Ɛsɔ tiyiyu weyi ɛkandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ?
Bibl ɛɛwɩlɩɣ se paa ɛyʋ weyi lɛ, ɛwɛnɩ Ɛsɔ tiyiyu weyi ɛkandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ. Pɩkɛ toovenim se Yesu kaayɔɔdaa se: «Ɩkpa mɩ-tɩ nɛ itaani piya cikpesi sɩnɛ [Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa] sɩ-taa nakɛyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ meheyiɣ-mɩ se si-tiyiyaa mba pɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, pɔcɔŋnɩ man-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ɛ-ɛsɩndaa tam.» (Maatiyee 18:10) Ɛlɛ Yesu tɔm tʋnɛ tɩɩwɩlɩɣ se paa ɛyʋ weyi lɛ, ɛwɛnɩ tiyiyu weyi ɛkandɩyɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ; ɛ-tɔm ndʋ tɩ-tɔbʋʋ lɛ se Ɛsɔ tiyiyaa ñɩnʋʋ se piɖeni ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa. Ye mbʋ, Ɛsɔ sɛyaa toovenim ñɩma ɩɩlakɩ kaakendu pe-wezuu caɣʋ taa nɛ pataɣ liu se Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ pɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ.
Ɛlɛ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se Ɛsɔ tiyiyaa ɩɩsɩɣnɩ ɛyaa yaa we? Aayɩ. (Keɣa 91:11) Nabʋyʋ taa, nabɛyɛ maɣzɩɣ se Ɛsɔ tɩŋnɩ e-tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔ nɛ ɛkandɩyɩ pɔ-yɔɔ yaa eɖiyi-wɛ. Pa-taa lɛlʋ lɛ, Kenneth weyi ɖɩɩyɔɔdɩ ɛ-tɔm kajalaɣ tɔm ñʋʋ taa yɔ. Paa ɖɩɩpɩzɩɣ se ɖɩyɔɔdɩ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se Ɛsɔ tiyiyaa sɩnɩ-ɩ toovenim yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛwɛɛnɩ toovenim. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa naɣ Ɛsɔ tiyiyaa sɩnʋʋ alɩwaatʋ ndʋ palɩɣ tɔm susuu yɔ. Ɛlɛ ɛzɩma ɖɩɩnaɣ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ, pʋyɔɔ lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ ɖɩtɩlɩ nʋmɔŋ tɩŋa weyi ɩ-yɔɔ Ɛsɔ tɩŋɩɣnɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ ɛyaa yɔ. Paa mbʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ Ɛsɔ Caabiyuu, sɩnʋʋ mbʋ payɩ ɛhaɣ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ.—Koloosi 3:15; Yakubu 1:17, 18.
7-13 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 92-95
Ye ɛyʋ ɛsɛɣ Yehowa yɔ mbʋ kɛnɩ wezuu caɣʋ ŋgʋ kɩkpaɖɩ ɖeu yɔ!
Piya evelisi, ɩwɛnɩ fezuu taa kaɖʋsɩ nɛ ɩñakɩ pana se ɩtalɩ-sɩ?
5 Kajalaɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se piya evelisi ɩɖʋ sɩ-tɩ fezuu taa kaɖʋsɩ yɔ lɛ se sɩtɩŋɩɣnɩ pɩ-yɔɔ nɛ sɩwɩlɩɣ Yehowa sɩ-ɛsɩmɩyɛ, ɛ-sɔɔlɩm nɛ mbʋ payɩ ɛlabɩ-sɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Keɣa maɖʋ yɔɔdaa se: «Oo Yehowa, pɩwɛ ɖeu se pɛsɛ-ŋ se ŋlabaɣ lɛ . . . Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Oo Yehowa, ŋlaba nɛ ña-tʋma yɔɔ lɛ mɛwɛɛ laŋhʋlʋmɩyɛ taa; mamakɩ taa leleŋ kubusi ñe-nesi tɛɛ tʋma yɔɔ.» (Keɣ. 92:1, 4) Ye ŋkɛ pɩɣa evelaɣ yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ payɩ Yehowa ha-ŋ yɔ: Ñe-wezuu, tisuu mbʋ ŋwɛna yɔ, Bibl, Krɩstʋ ɛgbɛyɛ, nɛ cee wayɩ lidaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ ŋwɛna yɔ. Ye ŋsɩɣ fezuu taa tʋma kajalaɣ lone taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se ŋwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ Ɛsɔ wazasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ nɛ piyeki nɛ ŋñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɩkɩlɩ.
A-maɣzɩm wɛnɩ ɖoŋ ñɔ-yɔɔ?
8 Ɛzɩ lʋlɩyʋ kɩbanʋ yɔ, Yehowa sɔɔlaa se ɖe-wezuu caɣʋ eɖeni-ɖʋ siŋŋ. (Iza. 48:17, 18) Pʋyɔɔ ɛhaɣ-ɖʋ paɣtʋ kila wena pɩwɛɛ se aɖiyi-ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nɛ wɛtʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ lalaa yɔɔ yɔ, pɩ-hɔɔlɩŋ taa. Hɔɔlɩŋ ɩnɛ ɩ-taa lɛ, ɛsɔɔlaa se ɖɩwɛɛnɩ ɛ-maɣzɩm nɛ ɖiyele nɛ piɖiyi-ɖʋ. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩɩɖʋzʋʋ-ɖʋ kaaʋ ɛlɛ piyeki nɛ ɖa-maɣzɩm ɖe nɛ pɩtʋʋzɩ camɩyɛ. (Keɣ. 92:5; Adu. 2:1-5; Iza. 55:9) Pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkpaɣ lɩmaɣza wena ayeki se ɖihiɣ koboyaɣ ɖe-wezuu caɣʋ taa nɛ ɖɩwɛɛnɩ ɖɔɖɔ ɛyʋtʋ ndʋ tɩwɛ ɖeu yɔ. (Keɣ. 1:2, 3) Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩ Yehowa yɔ, pɩwazɩɣ-ɖʋ pɩdɩɩfɛyɩ.
Ŋmʋ ñɩm ñɛ-Ɛsɔ Yehowa ɛsɩndaa!
18 Ðɩwɛɣ nɛ ɖɩkpadɩyɩɣ lɛ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa wɛnɩ tʋmɩyɛ se ɛɖʋʋ-ɖʋ nɛ ɖɩla. (Keɣ. 92:12-15) Yesu wɩlɩ-ɖʋ se paa pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-tɔm tɩcɛyɩ yɔ, mbʋ ɖɩpɩzɩɣ labʋ Yehowa tʋmɩyɛ taa yɔ, pɩmʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa. (Luka 21:2-4) Pʋyɔɔ lɛ, ka ña-lɩmaɣza mbʋ ŋpɩzɩɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋyɔɔdɩ Yehowa yɔɔ tɔm, ŋtɩmɩ ño-koobiya yɔɔ, nɛ ŋkpazɩ lalaa ɖoŋ se pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ. Pɩtɩkɛ mbʋ ŋpɩzɩɣ labʋ yɔ, pʋyɔɔ Yehowa kpakɩɣ-ŋ ɛzɩ ŋkɛ weyi ɛ nɛ ɩ palakɩ tʋmɩyɛ yɔ, ɛlɛ ɛzɩma ŋtisiɣ faaa nɛ ŋñaŋɩ-ɩ yɔ, pʋyɔɔ ɛkpakɩɣ-ŋ mbʋ.—1 Kɔr. 3:5-9.
Fezuu taa ñɩm
cl 211 § 18
«Hayɩ, Ɛsɔ [lɔŋsɩnɖɛ] wɛ cukaŋ mbʋ suwe!»
18 Na ɛzɩma apostoloo Pɔɔlɩ wɩlaa se Yehowa lɔŋsɩnɖɛ wɛ ŋgee yɔ. Ɛmawa se: «Hayɩ, Ɛsɔ ñɩm nɛ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ nɛ ɛ-sɩmtʋ wɛ cukaŋ mbʋ suwe! Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ ɛzɩma ɛhʋʋ tɔm yɔ pɩtɩŋa pɩ-taa tete nɛ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ ɛ-nʋmɔŋ!» (Roma mba 11:33) Pɔɔlɩ paɣzɩ mayaɣ ŋga nɛ tɔm piye «Hayɩ» se ɛwɩlɩ ɛzɩma pɩlakaɣ-ɩ kpem yɔ; nɛ cɩnɛ lɛ, pɩwɩlɩɣ ñamtʋ sɔsɔtʋ ndʋ ɛwɛna yɔ. Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ nɛ pɛɖɛzɩ-ɖɩ se «cukaŋ» yɔ, nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛ ɖɩ nɛ tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se «pɔʋ sɔsɔʋ» yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Ye mbʋ, tɔm pee wena ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ, ayeki nɛ ɛyʋ naɣ mbʋ pɩ-tɔm ɛyɔɔdʋʋ yɔ ɛ-maɣzɩm taa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣ Yehowa lɔŋsɩnɖɛ yɔɔ yɔ, pɩwɛ ɛzɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩcɔŋnɩ pɔʋ cukaŋ ñɩŋgʋ nakʋyʋ taa, ŋgʋ kilimi siŋŋ nɛ kɩfɛyɩnɩ tɩnaɣ yɔ, ŋgʋ kɩwalɩ siŋŋ nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ kɩ-paɣlɩka nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ-kʋ tete yɔ. (Keɣa 92:5) Ŋmaɣzɩɣ pɩ-yɔɔ lɛ, piiseɣtiɣ-ŋ se ŋwɛɛnɩ tɩ luzuu na?
14-20 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 96-99
‘Isusi tɔm kɩbandʋ’!
w11 1/3 6 § 1-2
Ɛbɛ payaɣ se tɔm kɩbandʋ?
PƖWƐƐ se Krɩstʋ mba isusi «kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ.» Nɛ pɩwɩlɩɣ se pɩwɛɛ se peheyi ɛyaa Kewiyaɣ ŋga kɔ-tɔm, palɩzɩ-wɛ pɩ-taa se kɛkɛ komina ŋgʋ kɩkaɣ ɖiyuu tɛtʋ kpeekpe nɛ siɣsiɣ wɛtʋ cee wayɩ yɔ. Ɛlɛ palabɩnɩ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ «tɔm kɩbandʋ» Bibl taa nɛ pɔyɔɔdɩ pʋyʋ lɛɛbʋ tɔm. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Bibl yɔɔdɩ «ñʋʋ yabʋ tɔm kɩbandʋ» (Keɣa 96:2), «Ɛsɔ tɔm kɩbandʋ» (Roma mba 15:16), nɛ «Yesu Krɩstʋ yɔɔ tɔm kɩbandʋ» tɔm.—Maarɩkɩ 1:1.
Tobi lɛ, tɔm kɩbandʋ lɛ toovenim tɔm ndʋ payɩ Yesu yɔɔdaa nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa ma-tʋ yɔ. Pʋcɔ nɛ Yesu kpa ɛsɔdaa lɛ, eheyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se: «Pʋyɔɔ lɛ, iwolo nɛ ɩla ajɛɛ tɩŋa taa ɛyaa nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa, ɩmɩyɩsɩ-wɛ lɩm Caa nɛ Pɩyalʋ nɛ fezuu kiɖeɖeu pa-hɩɖɛ taa, ɩwɩlɩ-wɛ nɛ pɔɖɔ tɔm ndʋ payɩ mawɩlɩ-mɩ yɔ tɩ-yɔɔ.» (Maatiyee 28:19, 20) Ye mbʋ, tʋmɩyɛ nɖɩ paɖʋ toovenim Krɩstʋ mba yɔ, ɖɩpɔzʋʋ se peheyi ɛyaa lalaa Kewiyaɣ ŋga kɔ-yɔɔ tɔm nɛ ɖɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se pala ɛyaa nɛ papɩsɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa.
w12 1/9 16 § 1
Ɛbɛ kaɣ labʋ tɔm hʋʋ kɩyakʋ wiye?
Ɛzɩ ɖɩnaʋ kɩlɛmʋʋ ŋgʋ kɩwɛ nesi kɩbanzɩ yɔɔ yɔ kɩ-taa yɔ, ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se tɔm hʋʋ kɩyakʋ wiye lɛ pakaɣ kpeɣluu ɛyaa miiliyaarɩwaa sakɩyɛ kalɩzasɩ Ɛsɔ kewiyaɣ kpelaɣ ɛsɩndaa nɛ pahʋʋnɩ-wɛ tɔm mbʋ palaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ; pa-taa nabɛyɛ lɛ pakaɣ-wɛ haʋ waɖɛ nɛ pacaɣ wezuu maatɛŋ ɛsɔdaa, nɛ lalaa lɛ pakaɣ-wɛ wɩlʋʋ ñaŋ miŋ maatɛŋ taa. Ɛlɛ Bibl wɩlɩɣ se tɔm hʋʋ kɩyakʋ kaɖʋwa lɛ se poholi ɛyaa mulum lakasɩ nesi tɛɛ. (Keɣa 96:13) Yesu Ɛsɔ lɩzaa se ɛkɛ Tɔm hʋyʋ nɛ ɛnʋ kaɣnɩ yebu nɛ siɣsiɣ wɛtʋ wɛɛ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.—Kalɩ Izaayii 11:1-5; Tʋma Labʋ 17:31.
w12 15/9 12 § 18-19
Laŋhɛzɩyɛ kaɣ wɛʋ pɩnzɩ kudoku nɛ halɩ kɩ-wayɩ ɖɔɖɔ!
18 Alɩwaatʋ ndʋ Sataŋ peɣzi ɛyaa nɛ pakaɖɩnɩ Yehowa kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔ, pɩkɔnɩ kaɖɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ pa nɛ Yehowa nɛ e-wondu kɩlɩzɩtʋ lɛɛtʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Ɛlɛ kpaɣnɩ pɩnaɣ 1914 lɛ, Mesiya Kewiyaɣ paɣzɩ kpɛzʋʋ nɩŋgbanzɩ nzɩ siyeki se laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ paɖaɣnɩ wɛʋ yɔ. (Efɛz. 1:9, 10) Pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa lɛ, mbʋ pɩwɛ piti kpem nɛ ‘ɖɩɩnaɣ-pʋ’ nɛ ɖɛ-ɛsa sɔnɔ yɔ pɩkaɣ labʋ nɛ ɖɩna. Ðɩnɛ ɛlɛ «pɩtɩŋa pɩtɛŋ», pʋ-tɔbʋʋ se Krɩstʋ pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ tɛŋ. Ɛbɛ lakɩ pʋwayɩ? Paa paha Yesu «ɖoŋ tɩŋa ɛsɔdaa nɛ tataa» yɔ, ɛtɩkɛ weyi ɛñɩnɩɣ lone sɔsɔɖɛ yɔ. Pɩtɩkpa ɛ-ñʋʋ taa kpa se ɛmʋ Yehowa lone. Ɛkaɣ luzuu ɛ-tɩ nɛ ‘ɛɖʋzɩ kewiyaɣ ɛ-Caa nɛ ɛ-Ɛsɔ nesi tɛɛ.’ Ɛkaɣ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ ŋgee waɖɛ nɛ ɖoŋ weyi paha-ɩ yɔ se ‘pɩsa Ɛsɔ.’—Mat. 28:18; Filp. 2:9-11.
19 Alɩwaatʋ ndʋ lɛ, mba pɔ-yɔɔ Kewiyaɣ ŋga kɔtɔkɩ kewiyitu tɛtʋ yɔɔ yɔ pakaɣ talʋʋ pilim. Pakaɣ maɣzɩnʋʋ Yesu kɩɖaʋ nɛ petisi Yehowa kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔɔ nɛ tɩ luzuu. Pakaɣ-wɛ haʋ waɖɛ se pawɩlɩ se patɩnɩɣ Yehowa kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ. Pawɩlɩɣ se patɩnɩɣ tɩ-yɔɔ ye pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ kɛdɛzaɣ takɩm taa yɔ. (Natʋ 20:7-10) Pʋwayɩ lɛ, pakaɣ ɖɩzʋʋ ɛyaa nɛ tiyiyaa mba pakaɖɩnɩ Yehowa yɔ kpaagbaa ɖɩzʋʋ. Pɩkaɣ kɛʋ taa leleŋ nɛ amɛya alɩwaatʋ kpem! Yehowa hɔʋ taa ñɩma mba pɛwɛ ɛsɔdaa nɛ tataa yɔ pa-tɩŋa pakaɣ-ɩ sam nɛ taa leleŋ, nɛ Yehowa kaɣ kɛʋ «pɩtɩŋa paa anɩ.»—Kalɩ Keɣa 99:1-3.
Fezuu taa ñɩm
it-1 425
Hendu
Pɩtɩkɛ Keɣsi takayaɣ taa ɖeke palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ «hendu kɩfatʋ» ɛlɛ palabɩnɩ-kɛ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ takayɩsɩ nzɩ Izaayii nɛ apostoloo Yohanɛɛsɩ pamawa yɔ sɩ-taa. (Ke 33:3; 40:3; 96:1; 98:1; 144:9; 149:1; Iza 42:10; Nat 5:9; 14:3) Ye ɖɩtazɩ tɔm ndʋ pɔyɔɔdaa pʋcɔ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm loyaɣ «hendu kɩfatʋ» yɔ tɩ-taa yɔ, ɖɩnaɣ se sakɩyɛ taa lɛ palabɩnɩ-kɛ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa lakɩ pʋyʋ kɩfam nabʋyʋ nɛ pitukuuni e-kewiyitu kɩkɩlɩtʋ tɔɔʋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ lɛ taa leleŋ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ Keɣa 96:10 taa yɔ: «Yehowa pɩsɩ Wiyaʋ!» Pʋyʋ kɩfam ndɩ ndɩ mbʋ pɩlabɩ Yehowa kewiyitu tɔɔʋ taa nɛ ɖoŋ weyi pɩwɛnɩ ɛsɔdaa nɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, pɩwɛ ɛzɩ pɩ-tɔm «hendu kɩfatʋ» ndʋ tɩyɔɔdʋʋ yɔ.—Ke 96:11-13; 98:9; Iza 42:10, 13.
21-27 OCTOBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA KEƔSI 100-102
Wɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ Yehowa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔɔ
Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋñɔɔzɩ ña-tɩ nɛ ŋmʋna nɛ pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm?
18 Sɔɔlɩm mbʋ ŋwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ pɩkɛ wɛtʋ kɩbandʋ, nɛ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ payɩ ŋwɛna yɔ tɩ-taa lɛ ndʋ kpaɖɩna. (Kalɩ Aduwa 3:3-6.) Ye ŋsɔɔlɩ Ɛsɔ siŋŋ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlʋbɩnɩ kala wena ŋkatɩɣ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ nɛ ŋwa. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Bibl yɔɔdʋʋ se Yehowa wɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɛ-sɛyaa yɔɔ. Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ tɔbʋʋ lɛ se ɛɛkaɣ lɔʋ ɛ-sɛyaa kaaʋ yaa ɛɛkaɣ-wɛ yebu sɔɔlʋʋ kaaʋ. (Keɣ. 100:5) Ɛsɔ lɩzɩ-ŋ ɛ-lɛzʋʋ. (Kiɖe 1:26) Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ sɔɔlɩm mbʋ pɩ-ɖɔndɩ nɛ ŋwɩlɩ?
19 Paɣzɩnɩ ɛsɩmɩyɛ. (1 Tes. 5:18) Paa evemiye nɖɩ lɛ, pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Ɛzɩma Yehowa lɩzɩ sɔɔlɩm nɛ ɛwɩlɩ-m?’ Pʋwayɩ lɛ, tɔzɩ nɛ ŋsɛɛ Yehowa se ɛlabaɣ lɛ ña-adɩma taa, yɔɔdɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi ɛlabɩ-ŋ yɔ pɩ-tɔm. Ɛzɩ apostoloo Pɔɔlɩ kaaɖiɣzinuu se ɛ-maɣmaɣ Yehowa labɩ kɩbandʋ yɔ, ña ɖɔɖɔ nɩɩ pɩ-taa se Yehowa labɩ ña-maɣmaɣ kɩbandʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ŋ. (Kalɩ Galaatii mba 2:20.) Pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Ma ɖɔɖɔ mɔnsɔɔlaa se mawɩlɩ-ɩ se mɔnsɔɔlɩ-ɩ?’ Sɔɔlɩm mbʋ ŋwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋkaɖɩnɩ takɩm nɛ ŋɖɔkɩ ña-laŋɩyɛ kala taa. Pɩkaɣ-ŋ seɣtuu nɛ ŋñɔɔnɩ fezuu taa tʋma kpam, nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋwɩlɩɣ ña-Caa se ŋsɔɔlɩ-ɩ paa evemiye nɖɩ.
«Ɩɖɔkɩ mɩ-maɣzɩm, ifeŋiɣ!»
10 Mbʋ pɩpɔzʋʋ se ɖikizi yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ cɛbɛlʋʋ, sʋlʋm kpaŋʋʋ, hiluu, tɔm ndʋ tɩɖʋʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ tɩ-yɔɔdʋʋ, aleɣya wena a-taa palakɩ puuyaɣ lakasɩ yɔ a-cɔnʋʋ, kʋzʋʋ kɩlɛmɩŋ cɔnʋʋ nɛ lakasɩ lɛɛsɩ nzɩ sɩnɩɣzɩnɩ mbʋ yɔ. (Keɣ. 101:3) Ðo-koyindu Eleeu wɛɛ nɛ ɛñakɩ pana kaahɛzaɣ se ɛñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɛtɩŋna nɛ ɛwɛɛkɩ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔ. (1 Pɩy. 5:8) Ye ɖiifeŋiɣ yɔ, Sataŋ pɩzɩɣ nɛ eɖuu ɖa-maɣzɩm nɛ ɖa-laŋɩyɛ taa ɛsɩsɛmɩyɛ, mulum lakasɩ, ɛsa naɣ naɣ, paɖɩyɛ, tɩ kpazʋʋ nɛ ɛyaa caɣnʋʋ ɖomaɣ. (Gal. 5:19-21) Kiɖe tɛɛ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se lakasɩ nzɩ sɩɩkɔŋnɩ-ɖʋ kaɖɛ naɖɩyɛ. Ɛlɛ ye ɖɩtɩla nabʋyʋ kpaagbaa nɛ ɖɩlɔ lakasɩ nzɩ yɔ, sɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ sɩpaɣlɩɣ ɖa-taa ɛzɩ ñɩyʋʋ sɔtʋ ñɩŋgʋ paɣlʋʋ yɔ nɛ pɩkɔnɩ-ɖʋ kaɖɛ.—Yak. 1:14, 15.
w11 15/7 16 § 7-8
Ŋkaɣ ɖɔm lɔŋ weyi Yehowa tasɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ?
7 Ye pɔtɔm se ɛyʋ ese cɛtɩm tɔm wɩlɩyaa yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ðɩɩmʋʋ-wɛ ɖa-ɖɩsɩ taa nɛ ɖɩɩsɛɣ-wɛ ɖɔɖɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩɩkalɩɣ pa-takayɩsɩ, ɖɩɩcɔŋnɩ teelee yɔɔ ɖʋtʋ ndʋ tɩ-taa pa-wɩlɩtʋ wɛɛ yɔ, ɖiiwoki pɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lona yɔɔ, yaa ɖiicosuu tɔm ndʋ paɖʋʋ lona ana a-yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩtɛŋ ɖa-taa nɛ ɖɩlakɩ mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm. Ðɩsɔɔlɩ «toovenim tɛ Ɛsɔ,» pʋyɔɔ lɛ ɖiiwelisiɣ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ wɩlɩtʋ ndʋ tɩkaɖɩɣnɩ ɛ-Tɔm yɔ; ɛ-tɔm kɛ toovenim. (Keɣ. 31:5; Yoh. 17:17) Pɩtasɩ lɛ, ɖɩsɔɔlɩ Yehowa ɛgbɛyɛ; ɖɩ-yɔɔ ɛtɩŋnaa nɛ ɛwɩlɩ-ɖʋ toovenim tɔm. Tɩ-taa natʋyʋ lɛ ɛ-hɩɖɛ Yehowa nɛ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ, kaɖʋwa ŋga ɛwɛnɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ, wɛtʋ ndʋ tɩ-taa sɩɖaa wɛɛ yɔ, nɛ sɩɖaa femtu lidaʋ tɔm. Ŋtɔzʋʋ ɛzɩma pɩɩlabɩ-ŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋcalɩ kpɛlɩkʋʋ toovenim tɔm ndʋ nɛ toovenim tɔm lɛɛtʋ ndʋ tɩmʋ ñɩm siŋŋ yɔ pɩ-yɔɔ? Ye mbʋ, ɛbɛ yɔɔ ŋhaɣ nʋmɔʋ se ɛyʋ weyi eniŋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋkpɛlɩkɩ toovenim tɔm ndʋ yɔ episi ña-lɩmaɣza?—Yoh. 6:66-69.
8 Paa pɩtɩɩkɛ tɔm ndʋ cɛtɩm tɔm wɩlɩyaa yɔɔdʋʋ yɔ, ɖɩɩkaɣ-wɛ welisinuu! Pɛkɛ lɔkɔnaa mba pa-taa lɩm fɛyɩ yɔ, ɖiiwoki pɔ-cɔlɔ se pepeɣzi-ɖʋ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. Ɛlɛ iyele nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñɔɔnɩ Yehowa nɛ ɛ-ɛgbɛyɛ. Pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtɩŋɩɣnɩ Ɛsɔtɔm taa toovenim lɩm kele kele ñɩmbʋ mbʋ pɩhɛzɩɣ laŋɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkʋʋ ɖɔ-lɔkɔtʋ.—Iza. 55:1-3; Mat. 24:45-47.
Fezuu taa ñɩm
it-2 522
Kpakpalikiyaɣ
Kpakpalikiyaɣ tɔkɩ nɛ kahaɣ lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ kakʋyʋʋ nɛ kowolo lone nɖɩ ɖɩ-taa nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ, kɛ-wɛtʋ wɛɣ ɛzɩ kacaɣ pʋtɔdɩyɛ yɔ, kapɩsɩɣnɩ ka-ñʋʋ ka-hazasɩ taa; kacakɩ ɖiɣɖiɣ nɛ kaaciɣdiɣ nɛ ŋna-kɛ poliŋ taa yɔ ŋmaɣzɩɣ se pɩyɛ kʋhʋlʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Kɛwɛɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ñɩɣtʋ sakɩyɛ; pʋyɔɔ keɣa maɖʋ kpaɣ wɛtʋ ndʋ nɛ ɛmaɣzɩnɩ kʋñɔŋ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ. Ɛmawa se: «Manɩɣzɩnɩ kañɩmbusuu taa kpakpalikiyaɣ sɔsɔɔ.» (Ke 102:6) Cɩnɛ lɛ pɩtɩla yɔ tɔm piye «kañɩmbusuu» ɛɛwɩlɩɣ kañɩmbusuu maɣmaɣ, ɛlɛ egeetiye nɖɩ ɖiposini ɛyaa ɖɩjaɣyɛ yɔ; pʋtɔma yɔ lone nɖɩ ɖɩ-taa lɩm cakɩ yɔ. Yɔɔrdaŋ hayo kiŋ fɛɛʋ taa lona wena a-taa lɩm cakɩ yɔ, kpakpalikiyisi wɛ a-taa pɩnaɣ alɩwaatʋ natʋyʋ taa halɩ nɛ sɔnɔ. Kpakpalikiyisi tindima 3 wɛnɩ Izrayɛɛlɩ taa. Tindimiye nɖɩ ɖɩkɩlɩ tɔyʋʋ yɔ lɛ kpakpalikiyaɣ kʋhʋlʋmaɣ (Pelecanus onocrotalus); tindimiye 2 ñɩnɖɛ lɛ kpakpalikiyaɣ ŋga kɛwɛnɩ tɔlɩm frisé yɔ (Pelecanus crispus) nɛ 3 ñɩnɖɛ lɛ kpakpalikiyaɣ ŋga tɔlɩm rose wɛ ke-siɣye wayɩ yɔ (Pelecanus rufescens); tindimiye 2 nɛ 3 ñɩnɖɛ tɩkɩlɩ tɔyʋʋ Izrayɛɛlɩ taa.
Kpakpalikiyaɣ sɔɔlɩ wɛʋ lona wena a-taa paaɖʋʋ hayɩm yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ katɩsɔɔlɩ se ɛyaa ɩcɛyɩ-kɛ. Lona ana a-taa kalakɩ ka-ɖandʋ nɛ kaɖʋʋ yala nɛ piya tesi lɛ, kɛɖɛɛ nɛ keyebi-sɩ alɩwaatʋ ndʋ kɛtɛŋ kpakpasɩ kpaʋ yɔ. Sumaɣ ŋga kɔsɔɔlɩ wɛʋ ke-ɖeke lona wena a-taa ɛyaa fɛyɩ yɔ, pʋyɔɔ lɛ Bibl kpakɩɣ-kɛ nɛ kɩmaɣzɩnɩ mbʋ paɖɩzɩ caɣ caɣ yɔ. Izaayii yɔɔdaɣ ɛzɩma Edom tɛtʋ kaɣ pɩsʋʋ lone nɖɩ ɖɩ-taa nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ pɩ-tɔm lɛ, ɛyɔɔdaa se tɩkaɣ pɩsʋʋ kpakpalikiyisi ɖɩjaɣyɛ. (Iza 34:11) Sofonii yɔɔdɩ natʋ tɔm nɛ ɛtɔ se kpakpalikiyisi kaɣ caɣʋ tɛtʋ sɔsɔtʋ Niniivi tilima hɛkɩŋ taa nɛ pɩwɩlɩ se tɩkaɣ pɩsʋʋ njɛyɛ nɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ.—Sof 2:13, 14.
28 OCTOBRE–3 NOVEMBRE
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ KEƔSI 103-104
«Ɛtɔzʋʋ se mʋzʋʋ ɖɩkɛnaa»
Maɣzɩnɩ Yehowa nɛ ŋkɛ ɛyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ
5 Yehowa wɛnɩ tɩ luzuu nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ, nɛ wɛtʋ ndʋ tiseɣtiɣ-i se ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Yehowa caɣaɣ ɖɩzʋʋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa Sodom lɛ, ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu. Ɛtɩŋnɩ e-tiyiyaa yɔɔ nɛ eheyi Lɔɔtɩ se ese nɛ ɛkpa pʋŋ egeetiye taa. Sɔɔndʋ kpaɣaɣ Lɔɔtɩ se ewolo peeɖe. Pʋyɔɔ etendi Yehowa se ɛha ɛ nɛ ɛ-hɔʋ nʋmɔʋ nɛ powolo Zowaarɩ tɛtʋ taa, tɩɩkɛ tɛtʋ cikpetu nɛ Yehowa kaaɖʋwa se ɛɖɩzɩɣ-tʋ. Yehowa pɩzaɣ se ɛtɔ se Lɔɔtɩ ɛla mbʋ ɖeyi ɖeyi ɛnʋ pɔzɩ-ɩ yɔ. Ɛlɛ Yehowa ha Lɔɔtɩ nʋmɔʋ se ewolo Zowaarɩ, nɛ ɛtɩɖɩzɩ tɛtʋ ndʋ. (Kiɖe 19:18-22) Pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ, Yehowa na Niniivi mba pʋtɔdɩyɛ. Tɛtʋ ndʋ, tɩ-taa mba kaakɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa pʋyɔɔ etiyi nayʋ Yoonaa se ewolo nɛ eheyi-wɛ se pɩkazɩ pazɩ lɛ, pakaɣ pa nɛ pɛ-tɛtʋ ɖɩzʋʋ. Ɛlɛ Niniivi mba kpiɖaa lɛ, Yehowa na pa-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛtɩɖɩzɩ tɛtʋ ndʋ.—Yon. 3:1, 10; 4:10, 11.
Taa Yehowa liu ɛzɩ Samsɔɔ kaalabʋ yɔ
16 Lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ Samsɔɔ kpaɣaa yɔ, paa ɖiiyeba nɛ ɛnɩɩ siziŋ siŋŋ yɔ, etiyele Yehowa sɔɔlɩm labʋ. Halɩ paa picoɖi-ɖʋ nɛ pɩpɔzɩ se pasɩɣzɩ-ɖʋ lɔŋ yaa ɖilesi waɖɛ naɖɩyɛ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele Yehowa sɛʋ. Tɔzɩ se Yehowa sɔɔlɩ faaa se ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-ɖʋ. (Keɣ. 103:8-10) Paa picoɖuu-ɖʋ yɔ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛha-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩla ɛ-sɔɔlɩm ɛzɩ ɛlabʋ Samsɔɔ hɔɔlʋʋ taa yɔ.
17 Payaɣ evebu nɔɔyʋ se Michael, iyele nɛ ɖɩna ɛ-kɩɖaʋ. Ɛlakaɣ teokrasɩ tʋma sakɩyɛ, ɛɛkɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ. Ɛlɛ pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se pɩkɔm picoɖi-i nɛ ɛla nabʋyʋ nɛ piyele nɛ elesi wala wena ɛɛwɛnɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣ mbʋ lɛ, pɩɩɖɔkɩnɩ-m siŋŋ Yehowa sɛtʋ taa, nɛ tuda yem lɛ pɩpaɣzɩ-m labʋ ɛzɩ maapɩzɩɣ nɛ mantasɩ nabʋyʋ labʋ Yehowa sɛtʋ taa yɔ. Mantaamaɣzɩɣ kaaʋ se Yehowa kaɣ-m lɔʋ, ɛlɛ mɔnpɔzaɣ man-tɩ se ɛzɩ wiɖiyi ma nɛ ɩ ɖa-taabalɩyɛ kaɣ tasʋʋ wɛʋ ɛzɩ pɩɩwɛʋ yɔ yaa ɛzɩ wiɖiyi mankaɣ pɩzʋʋ nɛ mantasɩ-ɩ sɛʋ kiya ɛzɩ maalabʋ yɔ.»
18 Taa leleŋ tɔm lɛ se Michael tiyele Yehowa sɛʋ. Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Mañaɣ pana siŋŋ se mɔñɔɔzɩ ma nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ. Pɩsa nɛ mala mbʋ lɛ, mantɩmaɣnɩ-ɩ ɖoŋ ɖoŋ nɛ meheyiɣ-i man-taa tɔm; mɛnkpɛlɩkaɣ man-tɩ yɔɔ nɛ mamaɣzɩɣ ndʋ mɛnkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ.» Alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, paɖaɣnɩ haʋ Michael wala wena ɛɛwɛnɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Lɛɛlɛɛyɔ ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ. Ɛyɔɔdaa se: «Ɛgbɛyɛ taa koobiya sɩnɩ-m nɛ pakpazɩ-m ɖoŋ, kɔzɩ kɔzɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. Pɩsɩnɩ-m nɛ menɖiɣzina se Yehowa tiyebi-m sɔɔlʋʋ. Manpɩzɩɣ nɛ manɖaɣnɩ sɛʋ Yehowa nɛ ɛhʋyɛ kele kele ñɩnɖɛ. Mbʋ pɩtalɩ-m yɔ, pɩkpɛlɩkɩ-m se Yehowa kpakɩɣ nɛ ekpeɣu ɛyaa mba pekpiɖiɣ siŋŋ yɔ.» Paa picoɖi-ɖʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ye ɖɩlabɩ mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩñɔɔzɩ mbʋ ɖɩwɛɛkaa yɔ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, ɛkaɣ-ɖʋ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ nɛ ɛwazɩ-ɖʋ.—Keɣ. 86:5; Adu. 28:13.
Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ fezuu taa kaɖʋsɩ nzɩ ŋɖʋ ña-tɩ yɔ
2 Ye alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ŋwɛnɩ kaɖʋwa nakɛyɛ ɛlɛ ŋtɩtalɩtɩ-kɛ yɔ, ɖitendi-ŋ pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. Halɩ pʋcɔ nɛ ŋtalɩ kaɖʋwa kɛlɛʋ ñɩŋga nakɛyɛ lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pɩpɔzʋʋ alɩwaatʋ nɛ pana ñaɣʋ siŋŋ. Halɩ nɛ sɔnɔ ŋsɔɔlʋʋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa ŋga yɔ, pɩwɩlɩɣ se ña nɛ Yehowa mɩ-taabalɩyɛ tɔm cɛyɩ ñɛ-ɛsɩndaa nɛ ŋsɔɔlaa se ŋha-ɩ mbʋ pɩkpaɖɩ ɖeu yɔ. Ña-pana ñaɣʋ mʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Toovenim taa lɛ, ɛɛɖaŋɩɣ se ŋla nɛ pɩcɛzɩ mbʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla yɔ. (Keɣ. 103:14; Mik. 6:8) Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ŋñɩnɩɣ se ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa nakɛyɛ yɔ, pɩwɛɛ se ŋɖʋ ña-tɩ ŋga ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ yɔ. Ŋɖʋʋ ña-tɩ kaɖʋwa nakɛyɛ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋtalɩ-kɛ? Iyele nɛ ɖɩtazɩ lɔŋ tasʋʋ nabʋyʋ taa.
Fezuu taa ñɩm
cl 64 § 18
Wondu lɩzʋʋ tɛ ɖoŋ—«Weyi ɛlabɩ ɛsɔdaa nɛ tɛtʋ yɔ»
18 Ðoŋ weyi Yehowa wɛna se ɛlɩzɩ wondu yɔ, ɛbɛ ɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ ɛ-yɔɔ? Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ wondu kɩlɩzɩtʋ ndɩ ndɩ yɔ pɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ kpem. Keɣa maɖʋ nɔɔyʋ mabɩ kubuka nɛ ɛtɔ se: «Oo Yehowa, . . . Mbʋ ŋlaba yɔ, pisu tɛtʋ yɔɔ.» (Keɣa 104:24) Tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim! Lɛɣtʋ ñɩnɩyaa mba payaɣ se biologiste waa yɔ pañɩnaa nɛ pana se mbʋ pɩwɛ wezuu tɛtʋ yɔɔ yɔ, pɩwɛ tindima ndɩ ndɩ wena a-taa yɔ acɛzɩ miiliyɔɔ kʋɖʋmʋʋ yɔɔ; ɛlɛ ñɩnɩyaa mba, pɛfɛyɩnɩ lɩmaɣza kʋɖʋma miiliyɔɔwaa ɛzɩma tindima ana akpɛndaa yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛyaa mba palɩzɩɣ wondu yɔ, nabʋyʋ taa pamaɣzɩɣ lɛ, paanaɣ mbʋ palɩzɩ yɔ. Ɛlɛ Yehowa lɛ, mbʋ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛlɩzɩ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ɖoŋ weyi ɛwɛna se ɛmaɣzɩ wondu kɩfatʋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ-tʋ yɔ, ɩfɛyɩnɩ kamaɣ.