TEVI UN ALGEN KI FAZE-L?
Kapasidadi ki ormonas ten di kontrola kuzas na nos korpu
Pa bu korpu funsiona dretu, bu sangi debe ten eletrólitus sima kálsiu na kuantidadi sértu. Má, kuantidadi di eletrólitus ki ta entra na bu korpu pode ser diferenti di un dia pa kel otu. Kuzê ki bu korpu ta faze pa sénpri el ten kel kuantidadi sértu di eletrólitus?
Un korpu ku bon saúdi ta produzi, guarda i manda eletrólitus pa sangi asi pa el kontrola kuantidadi di eletrólitus. Ormonas é kes kuza kímiku ki ta djuda kontrola kes funson di nos korpu. Ti mésmu un kuantidadi pikinoti di ormona, pode afeta nos korpu txeu. Enciclopédia Britânica fla ma manera ki nos korpu ta produzi kes ormona “é ka un prosésu ki ta kontise atoa. É un kuza ki é izatu i difísil di splika.”
Pur izénplu, paratiróidi ki nu ten na piskós ta konsigi sabe ti mésmu di mudansa pikinoti di kuantidadi di kálsiu ki ten na sangi. Kes paratiródi li, ki normalmenti é kuatu, ten más ô ménus tamanhu di un gran di arôs.
Óras ki kes paratiróidi li ta da kónta ma kuantidadi di kálsiu é poku, lógu es ta liberta un ormona, na poku sugundu, ki ta aviza osu ma es meste liberta kálsiu ki sta na sangi. Kel ormona li tanbê ta poi rin para di filtra kálsiu di sangi i el ta poi intestinu delgadu ta omenta kuantidadi di kálsiu ki es ta panha na kumida.
Má, si kuantidadi di kálsiu na sangi é txeu, otu párti di tiróidi ta liberta un ormona diferenti. Kel ormona li ta aviza osu pa para di panha i guarda más kálsiu i el ta poi rin ta tra i ta kaba ku kálsiu más di ki kel ki é normal.
Kes ormona li é sô dôs di kes más di 100 ormona ki nos korpu ta uza pa kontrola kes monti prosésu ki ta kontise na nos korpu.
Kuzê ki bu ta atxa? Kapasidadi ki ormonas ten di kontrola kuzas na nos korpu ben di ivoluson? Ô tevi un algen ki faze-l?