Kapasidadi ki sélulas ten di muda

Bu vida kumesa ku un sélula pikinoti ki ta txomadu zigotu, ki kuazi nu ka ta konsigi odja-l. Má simé, dipôs di alguns mês bu bira un bebé tudu formadu. Kel úniku sélula bira txeu i el transforma na más di 200 tipu diferenti di sélula ku tamanhu, fórma i kapasidadi diferenti.

Pensa na kel-li: Un zigotu ta faze kópia di se DNA i el ta dividi na dôs sélula. Kel sélula ta faze kel mésmu kuza un monti bês. Na komésu, kel sélula ta parse txeu ku kunpanheru. Na ses DNA sta tudu kes informason ki meste pa forma tudu tipu di sélula.

Dipôs di kel primeru simana di gravidês, kes sélula ta kumesa ta muda i ta dividi na dôs tipu. Alguns sélula ta forma kel enbrion, otus ta forma kel plasénta i otus ta bira na grupus di sélula ki ta djuda kel enbrion dizenvolve.

Na tirseru simana, kel sélula ta organiza na três kamada. Kel sélula di kel kamada ki ta fika pa fóra ku ténpu ta bira na nervus, sérbru, bóka, kel párti fóra di péli i otus sélula. Kes sélula di kel kamada di meiu ta forma sangi, osu, rin, musklu i otus grupu di sélula. Kel sélula di kel kamada ki ta fika pa déntu ta forma kes órgon sima pulmon, bixiga i maior párti di kes órgon ki ta djuda-nu faze dijeston.

Duránti gravidês, alguns sélula di kel enbrion ta muda di un lugar pa kel otu, alvês es sô i alvês na grupu. Otus sélula ta djunta pa forma plakas ô es ta dobra pa forma kordon. Pa kel-li kontise es ten ki trabadja djuntu i organizadu. Pur izénplu, ta txiga un ténpu ki plakas di sélula ta rola pa forma tubus pikinoti. Kel-li ta kontise omésmu ténpu na txeu lugar di kel enbrion. Nton, kes tubu ta kumesa ta kria i es ta stika i ku ténpu es ta djunta pa forma kes veia di korpu.

Si un bebé ten un bon saúdi, el ta nase ku senténas di bilhons di sélula i tudu es dja ta sta mudadu. Kel-li krê fla, ma es ta transforma na kel tipu sértu di sélula, na lugar sértu i na momentu sértu.

Kuzê ki bu ta atxa? Kapasidadi ki sélula ten di muda ben di ivoluson? Ô tevi un algen ki faze-l?