Li Jehobʼa naxkʼirtasihebʼ «li maakʼaʼ chik roybʼenihomebʼ»

1. Kʼaru naxkʼoxla li Jehobʼa chirixebʼ laj kʼanjel chiru?

LI JEHOBʼA naxkʼe xchʼool chirix li naqanumsi, naxkʼe reetal naq sa qachʼool ut naq ra qachʼool (Sal. 37:18). Naq naril naq naqabʼaanu chixjunil re kʼanjelak chiru usta ra li yooko xnumsinkil, sa narekʼa ribʼ li Jehobʼa qikʼin. Abʼan moko kaʼaj tawiʼ aʼin, naraj qatenqʼankil ut xkʼojobʼankil qachʼool.

2. Kʼaru naxbʼaanu li Jehobʼa re xtenqʼankilebʼ li nekeʼmaynak xchʼool ut kʼaru tqabʼaanu re xtawbʼal rusilal li naxbʼaanu li Jehobʼa chiqix?

² Saʼ Salmo 147:3 naxye naq li Jehobʼa naxkʼirtasi «li xtiqʼilalebʼ» malaj li xtochʼolal li nekeʼmaynak xchʼool. Li raqal aʼin naxye chanru li Jehobʼa naril ut naxtenqʼahebʼ li ra yookebʼ xnumsinkil. Abʼan, kʼaru tqabʼaanu re xtawbʼal rusilal li naxbʼaanu li Jehobʼa chiqix? Jun eetalil, wi jun li kristiʼaan naxtochʼ ribʼ, naxik rikʼin jun laj bʼanonel abʼan re naq tkʼiraaq tento tixbʼaanu li xyeeheʼk re xbʼaan laj bʼanonel. Saʼ li tzolom aʼin, tqil kʼaru naxye li Jehobʼa saʼ li Raatin rehebʼ li nekeʼmaynak xchʼool ut chanru teʼxyuʼami aʼin.

LI JEHOBʼA NAXJULTIKA QE NAQ OXLOQʼO CHIRU

3. Kʼaʼut wankebʼ nekeʼrekʼa naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ?

³ Ra xyeebʼal, naabʼalebʼ li kristiʼaan saʼ li qakutan inkʼaʼ nekeʼxra ebʼ li junchʼol joʼkan naq nekeʼxrahobʼtesihebʼ ut nekeʼxbʼaanu naq teʼrekʼa naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ. Li xHelen,a jun li hermaan naxye: «Xinkʼiik saʼ jun li junkabʼal bʼarwiʼ inkʼaʼ nekeʼxkʼutbʼesi li rahok. Linyuwaʼ aj sakʼonel ut wulaj wulaj naxye qe naq maakʼaʼ nokooʼok wiʼ». Ma ak xaakʼul jun sutaq aʼin? Maare xateʼxrahobʼtesi, rajlal sut xeʼxwechʼ rix li xaabʼaanu malaj xeʼxye naq moko aakʼulubʼ ta naq tateʼxra. Wi aʼin li xaakʼul, maare tchʼaʼajkoʼq chaawu xpaabʼankil naq wank ani nakatxra.

4. Kʼaru naxye qe li Jehobʼa saʼ Salmo 34:19?

⁴ Usta jalanebʼ chik li kristiʼaan xateʼxrahobʼtesi, chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa nakatxra ut oxloqʼat chiru. «Nachʼ wank li Qaawaʼ rikʼinebʼ li nekeʼmaynak xchʼool» (yaabʼasi Salmo 34:19). Wi laaʼat jun rehebʼ li «maakʼaʼ chik roybʼenihomebʼ», jultika naq li Jehobʼa kixkʼe reetal laachaabʼil naʼlebʼ ut kiraj naq tatwanq joʼ aj kʼanjel chiru (Juan 6:44). Junelik wanq aran re aatenqʼankil xbʼaan naq nakatxra.

5. Kʼaru naqatzol chirix chanru li Jesús kirilebʼ li kristiʼaan li moko us ta nekeʼileʼk xbʼaanebʼ li junchʼol?

⁵ Xtzʼilbʼal rix chanru kinaʼlebʼak li Jesús tooxtenqʼa re xtawbʼal ru chanru narekʼa ribʼ li Jehobʼa. Naq li Jesús kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, chaabʼil kinaʼlebʼak rikʼinebʼ li kristiʼaan li kubʼenaqebʼ xwankil malaj li nekeʼrekʼa naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ saʼ xkʼabʼaʼ chanru nekeʼileʼk xbʼaan ebʼ li junchʼol (Mat. 9:​9-12). Naq jun li ixq li yook xnumsinkil jun li nimla yajel kixcheʼ li xtʼikr li Jesús xbʼaan naq naxkʼoxla naq tkʼiraaq, kikʼojobʼaak xchʼool ut kixye re naq chaabʼil kinaʼlebʼak saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal (Mar. 5:​25-34). Li Jesús naxkʼam re chi tzʼaqal re ru rikʼin li Xyuwaʼ (Juan 14:9). Joʼkan naq chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa nakatroxloqʼi ut naxkʼe saʼ ajl laachaabʼil naʼlebʼ joʼ laapaabʼal ut laarahom chirix.

6. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi naqekʼa naq maakʼaʼ nokooʼok wiʼ?

⁶ Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil wi inkʼaʼ nakaakanabʼ xkʼoxlankil naq maakʼaʼ nakat-ok wiʼ? Yaabʼasi ebʼ li raqal re li Santil Hu li tixkʼutbʼesi chaawu naq li Jehobʼa nakatroxloqʼi ut naʼlebʼa rix (Sal. 94:19).b Maajuntaqʼeeta aawibʼ rikʼinebʼ li junchʼol ut mixik aachʼool chi xkʼoxlankil li inkʼaʼ nakatruuk xbʼaanunkil. Li Jehobʼa chaabʼil nanaʼlebʼak ut inkʼaʼ naroybʼeni naq taakʼe xkomon li naʼlebʼ li moko wank ta saʼ aawuqʼ xbʼaanunkil (Sal. 103:​13, 14). Wi xatrahobʼtesiik malaj xatmuxeʼk, maaye naq saʼ aamaak xkʼulmank aʼin. Jultika naq li Jehobʼa traqoq aatin saʼ xbʼeenebʼ li kristiʼaan li xeʼxbʼaanu li inkʼaʼ us, moko saʼ xbʼeenebʼ ta li xeʼxkʼul rahilal (1 Ped. 3:12). Li xSandra, li xkʼul rahilal saʼ xkachʼinal naxye: «Rajlal nintzʼaama re li Jehobʼa naq tinxtenqʼa chi rilbʼal linchaabʼil naʼlebʼ li naril aʼan chiwix».

7. Chanru tooruuq roksinkil li xqakʼul re xtenqʼankilebʼ li junchʼol?

⁷ Usta tchʼaʼajkoʼq chaawu xpaabʼankil, li Jehobʼa truuq aawoksinkil re xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Xkʼe aawe li maatan re kʼanjelak rochbʼeen saʼ li puktesink (1 Cor. 3:9). Maare saʼ xkʼabʼaʼ li xaakʼul inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chaawu aatinak rikʼinebʼ li junchʼol ut xtawbʼal ru li nekeʼrekʼa. Naabʼal tatruuq xbʼaanunkil re xtenqʼankilebʼ. Li xHelen, li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal oxibʼ, kixkʼul xtenqʼ ut anaqwan kawresinbʼil re xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Li xHelen naxye: «Junxil nawekʼa naq maakʼaʼ ninʼok wiʼ abʼan li Jehobʼa xinxtenqʼa re naq twekʼa naq rabʼilin ut nikinxroksi re xtenqʼankilebʼ li junchʼol». Anaqwan li xHelen wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxbʼaanu 50 hoor ut sa xchʼool.

LI JEHOBʼA NARAJ NAQ TQAPAABʼ NAQ KIXKUY QAMAAK

8. Kʼaru naxye qe li Jehobʼa saʼ Isaías 1:18?

⁸ Wankebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa inkʼaʼ sa nekeʼrekʼa ribʼ xbʼaan li maak li xeʼxbʼaanu, aʼ yaal wi xeʼxbʼaanu naq toj maajiʼ nekeʼkubʼeek xhaʼ malaj naq ak kubʼenaqebʼ chik xhaʼ. Abʼan qajultikaq naq li Jehobʼa kixtaqla chaq li Ralal re qakolbʼal saʼ xkʼabʼaʼ naq nokooxra. Joʼkan naq chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa naraj naq tqakʼulubʼa li maatan aʼin. Aʼan naxye qe: «Kimqex ut aatinanqo».c Ut naxye ajwiʼ, naq ak xqabʼaanu aʼin naxkuy qamaak chi junajwa (yaabʼasi Isaías 1:18). Chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa nasach saʼ xchʼool li yibʼru aj naʼlebʼ li xqabʼaanu abʼan naxkʼe saʼ ajl li chaabʼil naʼlebʼ li yooko xbʼaanunkil (Sal. 103:​9, 12; Heb. 6:10).

9. Kʼaʼut us naq tqakʼe qachʼool chirix li naqabʼaanu anaqwan ut li tqabʼaanu moqon ut inkʼaʼ chirix li xqabʼaanu junxil?

⁹ Kʼaru truuq aatenqʼankil wi nakatxrahobʼtesi li xaabʼaanu junxil? Kʼe aachʼool chirix li nakatruuk xbʼaanunkil anaqwan ut li tatruuq xbʼaanunkil moqon. Kʼoxla li kixbʼaanu laj Pablo. Narahoʼk xchʼool xbʼaan naq kixrahobʼtesi ebʼ laj paabʼanel abʼan naxnaw naq kikuyeʼk xmaak xbʼaan li Jehobʼa (1 Tim. 1:​12-15). Joʼkan naq inkʼaʼ kiroksi li xhoonal re xkʼoxlankil ebʼ li kʼaʼaq re ru li kixbʼaanu re naq twanq joʼ jun laj pariseey li oxloqʼinbʼil (Filip. 3:​4-8, 13-15). Kiroksi bʼan li xhoonal re puktesink chi anchal xchʼool ut rilbʼal li truuq xtawbʼal moqon. Joʼ laj Pablo, inkʼaʼ nakatruuk xjalbʼal li xaabʼaanu junxil. Abʼan tatruuq xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa anaqwan ut xkʼoxlankil rix li xyeechiʼi aawe saʼ li kutan chalk re.

10. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi xqarahobʼtesihebʼ li junchʼol?

¹⁰ Maare inkʼaʼ sa nakaawekʼa aawibʼ xbʼaan naq li xaabʼaanu kixrahobʼtesihebʼ li junchʼol. Li tatruuq xbʼaanunkil aʼan xpatzʼbʼal xkuybʼal aamaak ut xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ aawuqʼ re xtuqubʼankil ru (2 Cor. 7:11). Tzʼaama re li Jehobʼa naq tatxtenqʼa ut tixtenqʼahebʼ li xeʼxkʼul rahilal xbʼaan li xaabʼaanu. Aʼin truuq eetenqʼankil re naq junelik texkʼanjelaq chiru ut texwanq wiʼ chik saʼ tuqtuukilal.

11. Kʼaru naqatzol rikʼin laj Jonás? (Chaawil li jalam u).

¹¹ Tzol aanaʼlebʼ rikʼin laapaltil ut kanabʼ naq li Jehobʼa tatroksi joʼ naraj. Jultika naq laj Jonás moko xkoho ta Nínive, joʼ kiyeeheʼk re xbʼaan li Yos, xkoho bʼan saʼ jalan chik naʼajej. Joʼkan naq kiqʼuseʼk xbʼaan li Jehobʼa ut laj Jonás kixtzol xnaʼlebʼ rikʼin li kixbʼaanu (Jon. 1:​1-4, 15-17; 2:​7-10). Li Jehobʼa moko kixkanabʼ ta roksinkil laj Jonás joʼ propeet, kixtaqla wiʼ chik Nínive ut laj Jonás saʼ junpaat kiʼabʼink. Usta inkʼaʼ sa narekʼa ribʼ xbʼaan li kixbʼaanu, inkʼaʼ kixkanabʼ naq aʼin tixram chiru xkʼulubʼankil jun chik li kʼanjel li kikʼeheʼk re xbʼaan li Jehobʼa (Jon. 3:​1-3).

LI JEHOBʼA NAROKSI LI XSANTIL MUSIQʼEJ RE XKʼOJOBʼANKIL QACHʼOOL

12. Chanru naxkʼe qatuqtuukilal li Jehobʼa naq naqanumsi junaq li chʼaʼajkilal malaj junaq li naʼlebʼ li kʼajoʼ xooxrahobʼtesi? (Filipenses 4:​6, 7).

¹² Naq naqanumsi junaq li chʼaʼajkilal malaj junaq li naʼlebʼ li kʼajoʼ naxrahobʼtesi qachʼool, li Jehobʼa naroksi li xsantil musiqʼej re xkʼojobʼankil qachʼool. Aʼin li keʼxkʼul laj Ron ut li xCarol naq li ralal li wank 39 chihabʼ re kixkamsi ribʼ. Nekeʼxye: «Moko aʼin ta li xbʼeen sut naq naqanumsi jun li nimla chʼaʼajkilal abʼan relik chi yaal naq aʼin li jwal chʼaʼaj li xqanumsi. Naabʼal sut nachʼaʼajkoʼk chiqu wark joʼkan naq nokootijok chiru li Jehobʼa ut naqekʼa li tuqtuukilal li naʼaatinak wiʼ Filipenses 4:​6, 7» (yaabʼasi). Wi yookat xnumsinkil jun li nimla rahilal malaj nakaawekʼa naq namaynak aachʼool, ye re li Jehobʼa chanru nakaawekʼa aawibʼ. Naru tat-aatinaq rikʼin aʼ yaal joqʼe taawaj (Sal. 86:3; 88:2). Junelik tzʼaama re li xsantil musiqʼej ut chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa trabʼi laatij (Luc. 11:​9-13).

13. Chanru truuq qatenqʼankil li santil musiqʼej re naq inkʼaʼ tqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa? (Efesios 3:16).

¹³ Ma xaanumsi jun li nimla chʼaʼajkilal ut anaqwan nakaawekʼa naq maakʼaʼ chik aametzʼew? Li santil musiqʼej truuq aatenqʼankil re naq inkʼaʼ taakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa (yaabʼasi Efesios 3:16). Qilaq li kixkʼul li xFlora. Rochbʼeen li xbʼeelom xeʼwank joʼebʼ laj puktesinel li taqlanbʼilebʼ saʼ jalan chik tenamit, abʼan li xbʼeelom kixkʼat roq ut xeʼxjach ribʼ. Li xFlora naxye: «Jwal xrahoʼk inchʼool xbʼaan li kikʼulmank ut junelik ninjultika. Joʼkan naq xintzʼaama re li Jehobʼa naq tixkʼe we li xsantil musiqʼej re naq tinʼelq chiʼubʼej. Li Jehobʼa xinxkʼirtasi ut xinxtenqʼa re xqʼaxbʼal ru li chʼaʼajkilal aʼin li xwekʼa naq inkʼaʼ tinruuq xnumsinkil». Aʼan naxye naq junelik xtenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa ut xkʼojobʼ xchʼool rikʼin aʼ yaal li kʼaru tkʼulmanq. Joʼkan naq naxye: «Li Jehobʼa kixbʼaanu wikʼin li naxye li Salmo 119:32: “Tinkʼe inchʼool chi xpaabʼankil laachaqʼrabʼ, xbʼaan naq laaʼat nakakʼojobʼ li waanm”».

14. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xkʼulbʼal li xsantil musiqʼej li Yos?

¹⁴ Kʼaru taabʼaanu naq ak xaatzʼaama re li Jehobʼa naq tixkʼe aawe li xsantil musiqʼej? Tzʼaqonk saʼebʼ li kʼanjel bʼarwiʼ tatruuq xtawbʼal li xsantil musiqʼej li Yos joʼ li puktesink ut ebʼ li chʼutam. Yaabʼasi li Santil Hu rajlal kutan ut kanabʼ naq li xnaʼlebʼ li Jehobʼa t-okenq saʼ laakʼaʼuxl (Filip. 4:​8, 9). Naq taayaabʼasi, kʼe reetal ebʼ li eetalil li naʼaatinak wiʼ li Santil Hu li xeʼxnumsi junaq li chʼaʼajkilal ut naʼlebʼa rix chanru keʼtenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa. Li xSandra, li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal waqibʼ, kixnumsi naabʼal li chʼaʼajkilal. Aʼan naxye: «Li eetalil chirix laj José junelik nikinxtenqʼa. Inkʼaʼ kixkanabʼ naq ebʼ li aaleek ut ebʼ li chʼaʼajkilal li kixkʼul chi maakʼaʼ xyaalal tnumtaaq saʼ xbʼeen ut tixbʼaanu naq inkʼaʼ chik twanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa» (Gén. 39:​21-23).

LI JEHOBʼA NAROKSI EBʼ LI HERMAAN RE XKʼOJOBʼANKIL QACHʼOOL

15. Anihebʼ teʼruuq xkʼojobʼankil qachʼool ut chanru teʼxbʼaanu? (Chaawil li jalam u).

¹⁵ Naq naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal, ebʼ li qechpaabʼanel naru naq teʼxwaklesi qachʼool (Col. 4:11). Li Jehobʼa naroksi ebʼ li hermaan re xkʼutbʼesinkil chiqu naq nokooxra. Ebʼ aʼan teʼruuq xkʼojobʼankil qachʼool naq nekeʼxtaw ru li naqekʼa malaj naq nekeʼwank qikʼin. Maare teʼxwaklesi qachʼool rikʼin jun raqal re li Santil Hu malaj teʼtijoq qikʼin (Rom. 15:4).d Joʼkan ajwiʼ, maare junaq li hermaan tixjultika qe naq tqakʼe saʼ ajl chanru naril li Jehobʼa li yooko xnumsinkil ut aʼin tooxtenqʼa re naq toonaʼlebʼaq chiʼus ut inkʼaʼ tnumtaaq qakʼaʼuxl. Wank sut ebʼ li hermaan nekeʼxbʼaanu jalan chik li naʼlebʼ re qatenqʼankil joʼ xkʼambʼal qatzekemq.

16. Kʼaru naru tqabʼaanu re xkʼulbʼal li tenqʼ li nekeʼxkʼe ebʼ li junchʼol?

¹⁶ Wank sut maare naʼajmank naq taapatzʼ aatenqʼ rehebʼ li junchʼol. Ebʼ li hermaan nakateʼxra ut nekeʼraj aatenqʼankil (Prov. 17:17). Abʼan maare wank sut inkʼaʼ nekeʼxnaw chanru nakaawekʼa aawibʼ malaj li naʼajmank chaawu (Prov. 14:10). Wi inkʼaʼ sa nakaawekʼa aawibʼ, ye rehebʼ laawamiiw chanru nakaawekʼa aawibʼ ut ye rehebʼ chanru teʼruuq aatenqʼankil. Joʼkan ajwiʼ naru tat-aatinaq rikʼin jun malaj wiibʼ li cheekel winq. Ut wankebʼ li hermaan ixq li sa nekeʼrekʼa ribʼ aatinak rikʼin jun chik li hermaan ixq li kaw saʼ xpaabʼal.

17. Kʼaru truuq xbʼaanunkil naq inkʼaʼ tqakʼul li kʼojobʼank chʼoolej ut kʼaru tqabʼaanu re xqʼaxbʼal ru?

¹⁷ Maanajtobʼresi aawibʼ rikʼinebʼ li junchʼol. Wi ra aachʼool maare inkʼaʼ nakaawaj wank rochbʼeenebʼ, maare ebʼ li hermaan inkʼaʼ nekeʼxtaw ru li nakaawekʼa malaj teʼxye junaq li aatin li tixtochʼ aachʼool (Sant. 3:2). Abʼan maakanabʼ naq aʼin tixram chaawu xkʼulbʼal li kʼojobʼank chʼoolej li nekeʼxkʼe aawe ut li naʼajmank chaawu. Laj Gavin, jun li cheekel winq li naxnumsi li rahil chʼoolej, naxye: «Naabʼal sut inkʼaʼ nawaj wank rikʼinebʼ li wamiiw». Usta joʼkan, aʼan naxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼ re xjunajinkil ribʼ rikʼinebʼ ut aʼin naxbʼaanu naq sa trekʼa ribʼ. Li xʼAmy jun li hermaan, naxye: «Xbʼaan li xinnumsi nachʼaʼajkoʼk chiwu xkʼojobʼankil inchʼool rikʼinebʼ li junchʼol. Abʼan yookin xtzolbʼal xraabʼalebʼ li wechpaabʼanel ut xkʼojobʼankil inchʼool rikʼinebʼ joʼ naxbʼaanu li Jehobʼa. Aʼin naxsahobʼresi xchʼool ut naxbʼaanu naq sahaq ajwiʼ inchʼool».

LI XYEECHIʼOM LI JEHOBʼA CHOʼQ RE LI KUTAN CHALK RE NAXKʼOJOBʼ QACHʼOOL

18. Kʼaru naqoybʼeni saʼ li kutan chalk re ut kʼaru tooruuq xbʼaanunkil anaqwan?

¹⁸ Chi seebʼ li Jehobʼa trisi chi junajwa chixjunil li naxkʼe xrahil qachʼool (Apoc. 21:​3, 4). Saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ, inkʼaʼ chik tqajultika chixjunil li kixrahobʼtesi qachʼool (Is. 65:17). Joʼ xqil, usta toj maajiʼ wanko saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ li Jehobʼa naxkʼirtasi li qatochʼolal. Saʼ xkʼabʼaʼ naq nokooxra, naxkʼojobʼ qachʼool ut naxbʼaanu naq sa tqekʼa qibʼ. Joʼkan naq, qoksihaq chixjunil li naxkʼe qe. Misach saʼ aachʼool naq li Jehobʼa nakatxra (1 Ped. 5:7).