DANIELE

1 Na mvula ya tatu ya luyalu ya Yehoyakimi+ ntotila ya Yuda, Nebukadenezare ntotila ya Babilone kwisaka na Yeruzalemi mpi ziungaka yo.+ 2 Nsuka-nsuka Yehowa pesaka Yehoyakimi ntotila ya Yuda mpi ndambu ya bisadilu ya nzo* ya Nzambi ya kieleka na maboko ya Nebukadenezare,+ ebuna yandi nataka yo na insi ya Shinare*+ na nzo* ya nzambi na yandi. Yandi tulaka bisadilu yina na nzo ya kubumbila bima ya ntalu ya nzambi na yandi.+

3 Na nima, ntotila songaka Ashpenazi mfumu ya bakapita ya nzo na yandi na kunata bantu ya nkaka ya Izraele,* mpi bana yina katukaka na dibuta ya kintotila ti ya bantu ya lukumu.+ 4 Yo lombaka nde bo vanda baleke* ya kukonda kifu, ya kitoko, yina kele ti mayele, nzayilu, mpi luswasukusu,+ mpi yina me fwana na kusala na nzo ya ntotila. Yo lombaka nde yandi longa bo mutindu ya kusonika mpi ndinga ya bantu ya Kaldea. 5 Diaka, ntotila tudilaka bo madia ya konso kilumbu yina vandaka kukatuka na madia na yandi ya kitoko mpi na vinu yina yandi vandaka kunwa. Yo lombaka nde bo longa* bo bamvula tatu, mpi na nsuka ya ntangu yina yo lombaka nde bo yantika kusala kisalu ya ntotila.

6 Bankaka na kati na bo vandaka bantu ya dikanda* ya Yuda: Daniele,*+ Hanania,* Mishaele,* mpi Azaria.*+ 7 Ebuna mfumu ya bakapita ya nzo ya ntotila pesaka bo bazina ya nkaka;* yandi pesaka Daniele zina Belteshasare,+ Hanania zina Shadraki, Mishaele zina Meshaki, mpi Azaria zina Abedinego.+

8 Kansi Daniele bakaka lukanu na ntima na yandi nde yandi ta kudikumisa ve mvindu na madia ya kitoko ya ntotila to na vinu yina yandi vandaka kunwa. Yo yina yandi lombaka mfumu ya bakapita ya nzo ya ntotila nswa ya kudikumisa ve mvindu mutindu yina. 9 Ebuna Nzambi ya kieleka salaka nde mfumu ya bakapita ya nzo ya ntotila kumonisila Daniele ntima ya mbote mpi kuwila yandi mawa.+ 10 Kansi mfumu yina ya bakapita ya nzo ya ntotila tubilaka Daniele nde: “Mono kele na boma ya ntotila mfumu na mono, yina tulaka bima ya beno fwete dia mpi kunwa. Ebuna inki ta salama kana yandi mona nde beno kele mbi kuluta baleke* ya nkaka yina kele mvula mosi ti beno? Beno ta tula mono* na kigonsa na ntwala ya ntotila.” 11 Kansi Daniele tubilaka nkengidi yina mfumu ya bakapita ya nzo ya ntotila tulaka sambu na kutala Daniele, Hanania, Mishaele, mpi Azaria nde: 12 “Pardo, meka bansadi na nge bilumbu kumi, mpi pesa beto ndunda sambu na kudia mpi masa sambu na kunwa; 13 na nima fwanisa beto ti baleke* yina ke dia madia ya kitoko ya ntotila, mpi sadila bansadi na nge mambu na kutadila mambu yina nge ta mona.”

14 Yandi ndimaka dibanza na bo ebuna yandi mekaka bo bilumbu kumi. 15 Na nsuka ya bilumbu kumi bo vandaka kumonana kitoko mpi na mavimpi ya mbote* kuluta baleke* yonso yina vandaka kudia madia ya kitoko ya ntotila. 16 Yo yina, nkengidi vandaka kukatula madia na bo ya kitoko mpi vinu na bo, ebuna yandi vandaka kupesa bo ndunda. 17 Nzambi ya kieleka pesaka baleke* yai iya nzayilu ti mayele ya kubakisa mbote-mbote mitindu yonso ya kusonika mpi mayele; yandi pesaka Daniele mayele ya kubakisa mitindu yonso ya bambona-meso mpi bandosi.+

18 Na nsuka ya ntangu yina ntotila tubaka nde bo nata bo,+ mfumu ya bakapita ya nzo ya ntotila nataka bo na ntwala ya Nebukadenezare. 19 Ntangu ntotila solulaka ti bo, ata muntu mosi ve na kimvuka yina ya mvimba vandaka bonso Daniele, Hanania, Mishaele, mpi Azaria;+ ebuna bo landaka kusala na ntwala ya ntotila. 20 Na konso diambu yina ntotila vandaka kuyula bo yina vandaka kulomba mayele mpi mayele ya kubakisa mambu, yandi vandaka kumona nde bo lutaka mbala kumi banganga-nkisi yonso ya ke sadilaka mazi mpi banganga-ngombo+ yonso yina vandaka na kimfumu na yandi ya mvimba. 21 Mpi Daniele bikalaka kuna tii na mvula ya ntete ya ntotila Sirusi.+

2 Na mvula ya zole ya luyalu na yandi, Nebukadenezare lalaka bandosi mingi, mpi yandi* kumaka kisaka-saka kibeni+ yo yina yandi kukaka ve kulala. 2 Yo yina ntotila tubaka nde bo binga banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi, banganga-ngombo, bandoki, mpi bantu ya Kaldea* sambu bo songa yandi bandosi na yandi. Yo yina bo kwisaka mpi bo telamaka na ntwala ya ntotila.+ 3 Ebuna ntotila tubilaka bo nde: “Mono me lala ndosi, mpi mono me kuma* kisaka-saka sambu mono ke zola kuzaba ndosi yina mono lalaka.” 4 Bantu ya Kaldea vutudilaka ntotila na Kiarami*+ nde: “O ntotila, bika nge zinga kimakulu. Songa bansadi na nge ndosi yina, mpi beto ta pesa ntendula na yo.”

5 Ntotila vutudilaka bantu ya Kaldea nde: “Ndinga na mono ya nsuka yo yai: Kana beno zabisa mono ve ndosi yina, ti ntendula na yo, bo ta zenga beno bitini-bitini, mpi banzo na beno ta kuma bakabine* ya bantu yonso. 6 Kansi kana beno songa mono ndosi ti ntendula na yo, mono ta pesa beno makabu, matabisi, mpi lukumu ya nene.+ Yo yina, beno songa mono ndosi ti ntendula na yo.”

7 Bo vutulaka na mbala ya zole nde: “Bika ntotila kusonga bansadi na yandi ndosi yina, mpi beto ta pesa ntendula na yo.”

8 Ntotila vutulaka nde: “Mono me zaba mbote nde beno ke sosa kulutisa ntangu, sambu beno me bakisa ndinga na mono ya nsuka. 9 Kana beno zabisa mono ve ndosi yina, ndola kele kaka mosi sambu na beno yonso. Kansi beno me wakana na kusonga mono diambu ya luvunu mpi na kukusa mono tii kuna mambu ta soba. Yo yina, beno songa mono ndosi, ebuna mono ta zaba nde beno lenda pesa ntendula na yo.”

10 Bantu ya Kaldea vutudilaka ntotila nde: “Kele ve ti muntu na ntoto* yina lenda sala mambu yina ntotila ke lomba, sambu ata ntotila mosi ve ya nene to mfumu mosi ya mbanza me lombaka diambu ya mutindu yai na banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi to na banganga-ngombo to na bantu ya Kaldea. 11 Mambu yina ntotila ke lomba kele mpasi, mpi kele ve ti muntu yina lenda songa ntotila diambu yai katula kaka banzambi, yina ke zingaka ve kumosi ti bantu.”*

12 Ebuna ntotila waka makasi ya ngolo mpi yandi tubaka nde bo fwa bantu yonso ya mayele ya Babilone.+ 13 Ntangu nsiku yina basikaka mpi yo bikalaka fioti nde bo fwa bantu ya mayele, bo sosaka mpi Daniele ti banduku na yandi sambu bo fwa bo.

14 Na ntangu yina, Daniele, na mayele mpi kukonda kubenda dikebi, solulaka ti Arioki mfumu ya bantu yina ke taninaka ntotila, yina basikaka sambu na kufwa bantu ya mayele ya Babilone. 15 Yandi yulaka Arioki kapita ya ntotila nde: “Sambu na nki ntotila me pesa nsiku ya nku ya mutindu yai?” Ebuna Arioki zabisaka Daniele diambu yina.+ 16 Yo yina Daniele kwendaka mpi lombaka ntotila na kupesa yandi ntangu sambu yandi pesa ntotila ntendula ya ndosi yina.

17 Ebuna Daniele kwendaka na nzo na yandi mpi zabisaka banduku na yandi Hanania, Mishaele, mpi Azaria diambu yina. 18 Yandi lombaka bo na kusamba Nzambi ya zulu sambu yandi wila bo mawa na diambu ya ke tadila kinsweki yai, sambu bo fwa ve Daniele ti banduku na yandi kumosi ti bantu ya nkaka ya mayele ya Babilone.

19 Ebuna bo zabisaka Daniele kinsweki yina na mbona-meso na mpimpa.+ Yo yina Daniele kumisaka Nzambi ya zulu. 20 Daniele tubaka nde:

24 Ebuna Daniele kwendaka na Arioki, muntu yina ntotila ponaka sambu na kufwa bantu ya mayele ya Babilone,+ mpi yandi tubilaka yandi nde: “Kufwa ve ata muntu mosi ya mayele ya Babilone. Nata mono na ntwala ya ntotila, mpi mono ta pesa yandi ntendula ya ndosi yina.”

25 Arioki nataka Daniele nswalu na ntwala ya ntotila mpi tubilaka yandi nde: “Mono me mona muntu mosi na kati ya bantu ya Yuda+ yina bo me nataka na insi na beto yina lenda zabisa ntotila ntendula ya ndosi yina.” 26 Ntotila tubilaka Daniele, yina zina na yandi vandaka Belteshasare+ nde: “Keti nge lenda zabisa mono kibeni ndosi yina mono lalaka, mpi ntendula na yo?”+ 27 Daniele vutudilaka ntotila nde: “Muntu mosi ve na kati ya bantu ya mayele, ya banganga-ngombo, ya banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi, to ya bantu yina ke zabisaka makwisa na nsadisa ya bambwetete lenda songa ntotila kinsweki yina yandi ke lomba.+ 28 Kansi kele ti Nzambi mosi na zulu yina ke zabisaka binsweki,+ mpi yandi me zabisa ntotila Nebukadenezare mambu yina ta salama na kitini ya nsuka ya bilumbu. Ndosi na nge, mpi bambona-meso ya ntu na nge ntangu nge vandaka ya kulala na mbeto, yo yai:

29 “Kansi nge, O ntotila, na zulu ya mbeto na nge, nge vandaka kuyindula mambu yina fwete salama na bilumbu ke kwisa, mpi Muntu yina ke zabisaka binsweki me zabisa nge mambu yina fwete bwa. 30 Kansi mono, kana yandi songaka mono kinsweki yai, yo kele ve sambu mono kele mayele mingi kuluta konso muntu yina kele na luzingu; kansi, yo vandaka sambu na kuzabisa ntotila ntendula na yo sambu nge zaba bangindu yina kele na ntima na nge.+

31 “O ntotila, nge vandaka kutala, mpi nge monaka kiteki mosi ya nene kibeni. Kiteki yina vandaka nene kibeni mpi vandaka kusema ngolo mingi. Yo vandaka ya kutelama na ntwala na nge, mpi yo vandaka kupesa boma mingi na kutala. 32 Ntu ya kiteki yina vandaka ya wolo ya mbote,+ ntulu na yo mpi maboko na yo vandaka ya arza,+ divumu na yo mpi bambendi na yo vandaka ya kwivre,+ 33 makulu na yo vandaka ya bibende,+ mpi bitambi na yo vandaka ndambu na bibende mpi ndambu na ntoto ya tuma.*+ 34 Nge vandaka kutala tii kuna bo katulaka ditadi mosi, na maboko ve, ebuna yo tutaka kiteki yina na bitambi na yo ya bibende mpi ya ntoto ya tuma ebuna yo panzaka yo.+ 35 Na ntangu yina, kibende, ntoto ya tuma, kwivre, arza, mpi wolo, yonso panzanaka kumosi mpi yo kumaka bonso bampusu yina ke katukaka na kisika ya bo ke tutaka bambuma sambu na kukatula yo bampusu na nsungi ya mvula, mpi mupepe nataka yo na mpila nde bo lendaka ve kumona ata ndambu na yo. Kansi ditadi yina tutaka kiteki kumaka ngumba mosi ya nene, mpi yo fulukaka na ntoto ya mvimba.

36 “Ndosi ya nge lalaka yo yai, mpi ntangu yai beto ta songa ntotila ntendula na yo. 37 Nge, O ntotila—ntotila ya bantotila yina Nzambi ya zulu me pesaka kimfumu,+ ngolo, kikesa, ti nkembo, 38 mpi yina yandi me pesaka na maboko na yandi bantu ata bo ke zinga na konso kisika yina, bambisi ya mfinda ti bandeke ya zulu, mpi muntu yina yandi me tulaka mfumu na bo yonso+—nge mosi nge kele ntu ya wolo.+

39 “Kansi na nima na nge kimfumu ya nkaka ta basika,+ yo ta luta ve kimfumu na nge; na nima kimfumu ya nkaka, ya tatu, ya kwivre, yina ta yala ntoto ya mvimba.+

40 “Kansi kimfumu ya iya ta vanda ngolo bonso kibende.+ Sambu kaka mutindu kibende ke tutaka mpi ke nikaka konso kima yina, ee, bonso kibende yina ke panzaka, yo ta tuta mpi ta panza bimfumu yai yonso.+

41 “Mpi kaka mutindu nge monaka nde bitambi ti misapi ya makulu vandaka ndambu na ntoto ya tuma mpi ndambu na kibende, kimfumu yina ta vanda ya kukabwana, kansi ndambu ya ngolo ya kibende ta vanda na kati na yo, kaka mutindu nge monaka kibende me vukana ti ntoto ya tuma ya masa-masa. 42 Mpi mutindu misapi ya makulu vandaka ndambu ya bibende mpi ndambu ya ntoto ya tuma, mutindu mosi mpi kimfumu ta vanda ndambu ngolo mpi ndambu pete-pete. 43 Kaka mutindu nge monaka kibende me vukana ti ntoto ya tuma ya masa-masa, yo ta vukana ti bantu;* kansi yo ta kangama ve kumosi, yo zole kisika mosi, kaka mutindu kibende ke vukanaka ve ti ntoto ya tuma.

44 “Na bilumbu ya bantotila yina, Nzambi ya zulu ta tula kimfumu+ mosi yina ta fwa ve ata fioti.+ Kimfumu yina ta kwenda ve na bantu ya nkaka.+ Yo ta bedisa mpi ta sukisa bimfumu yina yonso,+ mpi yo mpamba ta bikala kimakulu,+ 45 kaka mutindu nge monaka bo me katula ditadi mosi na ngumba, kansi na maboko ve, mpi yo tutaka kibende, kwivre, ntoto ya tuma, arza, mpi wolo.+ Nzambi ya Nene me zabisa ntotila mambu yina ta bwa na bilumbu ke kwisa.+ Ndosi yina kele ya kieleka, mpi yo me fwana na kutudila ntendula na yo ntima.”

46 Ebuna ntotila Nebukadenezare fukamaka luse na ntoto na ntwala ya Daniele mpi pesaka yandi lukumu. Yandi tubaka nde bo pesa Daniele dikabu mpi ndumbu. 47 Ntotila tubilaka Daniele nde: “Ya kieleka Nzambi na nge kele Nzambi ya banzambi, Mfumu ya bantotila, mpi Muntu yina ke zabisaka binsweki, sambu nge me zabisa kinsweki yai.”+ 48 Ebuna ntotila tombulaka Daniele mpi pesaka yandi makabu mingi ya kitoko, mpi yandi tulaka Daniele mfumu ya provense* ya mvimba ya Babilone+ mpi mfumu ya bamfumu ya luyalu sambu na kutala bantu yonso ya mayele ya Babilone. 49 Mpi ntotila pesaka Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego+ kisalu ya kutwadisa mambu na provense* ya Babilone, mutindu Daniele lombaka yandi, kansi Daniele vandaka kusala na nzo ya ntotila.

3 Ntotila Nebukadenezare salaka kiteki mosi ya wolo yina vandaka nda maboko* 60 katuka na ntoto tii na zulu mpi nene maboko* 6. Yandi tedimisaka yo na nseke ya Dura na provense* ya Babilone. 2 Ebuna ntotila Nebukadenezare tindaka ndinga sambu bo vukisa basatrape, bamfumu ya luyalu, bamfumu ya bambanza, bandongisi, bantu ya ke bumbaka mbongo, bazuzi, bazuzi ya mambu ya fioti-fioti, mpi bamfumu yonso ya baprovense,* sambu bo kwisa na nkinsi ya kukangula kiteki yina ntotila Nebukadenezare tedimisaka.

3 Yo yina, basatrape, bamfumu ya luyalu, bamfumu ya bambanza, bandongisi, bantu ya ke bumbaka mbongo, bazuzi, bazuzi ya mambu ya fioti-fioti, mpi bamfumu yonso ya baprovense* vukanaka sambu na nkinsi ya kukangula kiteki yina ntotila Nebukadenezare tedimisaka. Bo telamaka na ntwala ya kiteki yina Nebukadenezare tedimisaka. 4 Muntu yina vandaka kumwanga nsangu tubaka na ndinga ya ngolo nde: “O beno bantu, makanda, mpi bandinga, bo ke zabisa beno 5 nde ntangu beno ta wa makelele ya kibongo, ya musembu, ya sitare, ya kidare ya fioti, ya kima ya kubudila miziki yina kele ti bansinga, ya kornemizi, mpi ya bima yonso ya nkaka ya kubudila miziki, beno fwete fukama mpi kusambila kiteki ya wolo yina ntotila Nebukadenezare me tedimisa. 6 Konso muntu yina ta fukama ve mpi ta sambila ve, bo ta losa yandi mbala mosi na fulu ya tiya ya ngolo.”+ 7 Yo yina, ntangu bantu yonso waka makelele ya kibongo, ya musembu, ya sitare, ya kidare ya fioti, ya kima ya kubudila miziki yina kele ti bansinga, mpi ya bima yonso ya nkaka ya kubudila miziki, bantu yonso, makanda yonso mpi bandinga yonso fukamaka mpi sambilaka kiteki ya wolo yina ntotila Nebukadenezare tedimisaka.

8 Na ntangu yina, bantu ya nkaka ya Kaldea kwisaka mpi fundaka Bayuda.* 9 Bo tubilaka ntotila Nebukadenezare nde: “O ntotila, bika nge zinga kimakulu. 10 O ntotila, nge tubaka nde konso muntu yina ke wa makelele ya kibongo, ya musembu, ya sitare, ya kidare ya fioti, ya kima ya kubudila miziki yina kele ti bansinga, ya kornemizi, mpi ya bima yonso ya nkaka ya kubudila miziki fwete fukama mpi kusambila kiteki ya wolo; 11 mpi nde konso muntu yina ta fukama ve mpi ta sambila ve, bo fwete losa yandi na fulu ya tiya ya ngolo.+ 12 Kansi kele ti Bayuda ya nkaka yina nge tulaka sambu na kutwadisa provense* ya Babilone: Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego.+ Bantu yai me mona nge mpamba, O ntotila. Bo ke sadila ve banzambi na nge, mpi bo ke buya kusambila kiteki ya wolo yina nge me tedimisa.”

13 Ebuna Nebukadenezare waka makasi ya ngolo mpi yandi pesaka ntuma nde bo kwisa kunata Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego. Yo yina bo kwisaka kunata bantu yai na ntwala na yandi. 14 Nebukadenezare tubilaka bo nde: “Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego, keti yo kele kieleka nde beno ke sadila ve banzambi na mono+ mpi nde beno ke buya kusambila kiteki ya wolo yina mono me tedimisa? 15 Ntangu yai, kana beno wa makelele ya kibongo, ya musembu, ya sitare, ya kidare ya fioti, ya kima ya kubudila miziki yina kele ti bansinga, ya kornemizi, mpi ya bima yonso ya nkaka ya kubudila miziki, kana beno kele ya kuyilama na kufukama mpi kusambila kiteki ya wolo yina mono me sala, yo kele mbote. Kansi kana beno buya kusambila yo, bo ta losa beno mbala mosi na fulu ya tiya ya ngolo. Mpi inki nzambi lenda gulusa beno na maboko na mono?”+

16 Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego vutudilaka ntotila nde: “O Nebukadenezare, beto kele ve na mfunu ya kupesa nge mvutu na diambu yai. 17 Kana yo fwete vanda mpidina, Nzambi na beto yina beto ke sadilaka ta kuka kugulusa beto na fulu ya tiya ya ngolo mpi na maboko na nge,+ O ntotila. 18 Kansi ata kana yandi sala yo ve, bika beto zabisa nge, O ntotila, nde beto ta sadila ve banzambi na nge mpi ta sambila ve kiteki ya wolo yina nge me tedimisa.”+

19 Ebuna Nebukadenezare wilaka Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego makasi mingi ebuna mutindu na yandi ya kutadila bo sobaka,* mpi yandi pesaka bantuma sambu bo tula tiya na fulu mbala nsambwadi kuluta mutindu bo ke tulaka ntete. 20 Yandi songaka ndambu ya bantu ya ngolo na kati ya basoda na yandi na kukanga Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego bansinga mpi na kulosa bo na fulu ya tiya ya ngolo.

21 Yo yina bo kangaka bo bansinga ntangu bo vandaka me lwata bakazaka, bilele, ba-mpu, mpi bilele na bo yonso ya nkaka, ebuna bo losaka bo na fulu ya tiya ya ngolo. 22 Sambu nsiku ya ntotila vandaka ngolo kibeni mpi fulu vandaka tiya mingi kuluta, bantu yina tombulaka Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego, bo bantu fwaka na baludimi ya tiya. 23 Kansi bantu yina tatu, Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego, bwaka na fulu ya tiya ya ngolo ya kukanga na bansinga.

24 Ebuna ntotila Nebukadenezare waka boma, yandi telamaka nswalu, mpi yandi tubilaka bamfumu na yandi ya nene nde: “Keti beto kangaka ve bantu tatu bansinga mpi losaka bo na tiya?” Bo vutudilaka ntotila nde: “Ee, yo kele mutindu yina, O ntotila.” 25 Yandi tubaka nde: “Beno tala! Mono ke mona bantu iya ke tambula-tambula na kimpwanza na kati ya tiya, mpi bo ke pia ve tiya, mpi muntu ya iya ke monana bonso mwana ya banzambi.”

26 Nebukadenezare pusanaka pene-pene ya kielo ya fulu ya tiya ya ngolo mpi tubaka nde: “Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego, beno bansadi ya Nzambi ya Kuluta Zulu,+ beno basika mpi beno kwisa awa!” Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego basikaka na kati ya tiya. 27 Mpi basatrape, bamfumu ya luyalu, bamfumu ya bambanza, mpi bamfumu ya nene ya ntotila yina vukanaka pana+ monaka nde tiya salaka ve ata kima* na nitu ya bantu yina;+ ata lunsuki mosi ve ya ba-ntu na bo piaka tiya, bakazaka na bo bebaka ve, mpi bo vandaka ve ata ti nsudi ya tiya na nitu na bo.

28 Ebuna Nebukadenezare tubaka nde: “Lukumu kuvanda na Nzambi ya Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego,+ yina tindaka wanzio na yandi mpi gulusaka bansadi na yandi. Bo tudilaka yandi ntima, bo kolamaka na nsiku ya ntotila, mpi bo ndimaka kufwa* na kisika ya kusadila to kusambila konso nzambi ya nkaka katula kaka Nzambi na bo.+ 29 Yo yina mono ke basisa nsiku nde konso muntu ya makanda mpi ya bandinga mingi yina ke tuba kima ya mbi sambu na Nzambi ya Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego, bo fwete zenga yandi bitini-bitini, mpi nzo na yandi fwete kuma kabine* ya bantu yonso; sambu kele ve ti nzambi ya nkaka yina lenda gulusa bonso yandi.”+

30 Ebuna ntotila tombulaka* Shadraki, Meshaki, mpi Abedinego na provense* ya Babilone.+

4 “Yai nsangu yina ntotila Nebukadenezare ke tindila bantu yonso, makanda yonso, mpi bandinga yonso yina ke zingaka na ntoto ya mvimba: Bika nde ngemba na beno kuvanda mingi! 2 Mono kele na kiese ya kuzabisa beno bidimbu mpi mambu ya kuyituka yina Nzambi ya Kuluta Zulu me sadila mono. 3 Bidimbu na yandi kele nene, mpi mambu na yandi ya kuyituka kele ngolo kibeni! Kimfumu na yandi kele kimfumu ya mvula na mvula, mpi luyalu na yandi kele tii na bandonga yonso ya bantu yina ta kwisa.+

4 “Mono, Nebukadenezare, mono vandaka na ngemba na nzo na mono mpi mambu vandaka kukwendila mbote na nzo na mono. 5 Mono lalaka ndosi yina pesaka mono boma. Ntangu mono lalaka na mbeto na mono, bifwanisu mpi bambona-meso ya ntu na mono pesaka mono boma.+ 6 Yo yina mono basisaka nsiku nde bo natila mono bantu yonso ya mayele ya Babilone sambu bo zabisa mono ntendula ya ndosi yina.+

7 “Na ntangu yina, banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi, banganga-ngombo, bantu ya Kaldea,* mpi bantu yina ke zabisaka makwisa na nsadisa ya bambwetete+ kwisaka. Ntangu mono zabisaka bo ndosi yina, bo kukaka ve kusonga mono ntendula na yo.+ 8 Nsuka-nsuka, Daniele, yina zina na yandi kele Belteshasare+ na kulanda zina ya nzambi na mono+ mpi yina kele ti mpeve ya banzambi ya santu kwisaka,+ ebuna mono songaka yandi ndosi yina:

9 “‘O Belteshasare mfumu ya banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi,+ mono me zaba mbote nde nge kele ti mpeve ya banzambi ya santu+ mpi ata kinsweki mosi ve kele mpasi sambu na nge.+ Yo yina, tendudila mono bambona-meso yina mono monaka na ndosi mpi songa mono ntendula na yo.

10 “‘Na bambona-meso ya ntu na mono ntangu mono vandaka na mbeto, mono monaka nti+ mosi na kati-kati ya ntoto, mpi yo vandaka nda mingi kibeni.+ 11 Nti yina yelaka mpi yo kumaka ngolo, ebuna nsongi na yo kumaka tii na zulu; yo vandaka kumonana tii na nsuka ya ntoto ya mvimba. 12 Matiti na yo vandaka kitoko, mpi mbuma na yo vandaka mingi, mpi yo vandaka ti madia sambu na bigangwa yonso. Bambisi ya mfinda vandaka kusosa kivudi na nsi na yo, bandeke ya zulu vandaka kuzinga na balutangu na yo, mpi bigangwa yonso* vandaka kubaka madia na nti yina.

13 “‘Ntangu mono vandaka kumona bambona-meso ya ntu na mono ntangu mono vandaka na mbeto, mono monaka nkengidi mosi, santu mosi, ke katuka na zulu mpi ke kulumuka.+ 14 Yandi tubaka na ndinga ya ngolo nde: “Beno bwisa nti yina,+ beno zenga balutangu na yo, beno katula matiti na yo, mpi beno panza bambuma na yo! Bika bambisi kukatuka na nsi na yo mpi kutina, mpi bandeke kukatuka na balutangu na yo mpi kutina. 15 Kansi beno bikisa kisina ti misisa* na yo na ntoto, ti bansinga ya kibende mpi ya kwivre, na kati ya matiti ya nseke. Bika yo pola na malulu ya zulu, mpi bika dikabu na yo kuvanda ti bambisi na kati ya matiti ya ntoto.+ 16 Bika bo soba ntima na yo sambu yo vanda diaka ve ntima ya muntu, bo pesa yo ntima ya mbisi, mpi bantangu+ nsambwadi kuluta sambu na yo.+ 17 Diambu yai me salama na kulanda nsiku ya bankengidi,+ mpi lukanu yai me katuka na mambu yina basantu me tuba, sambu bantu yina ke zinga kuzaba nde Muntu ya Kuluta Zulu kele Mfumu na kimfumu ya bantu+ mpi nde yandi ke pesaka yo na konso muntu yina yandi me zola, mpi yandi ke tulaka ata muntu ya kukonda mfunu kibeni sambu na kuyala yo.”

18 “‘Yai ndosi yina mono, ntotila Nebukadenezare, lalaka; ntangu yai nge, O Belteshasare, songa ntendula na yo, sambu bantu yonso ya nkaka ya mayele ya kimfumu na mono me kuka ve kuzabisa mono ntendula na yo.+ Kansi nge lenda sala yo, sambu nge kele ti mpeve ya banzambi.’

19 “Na ntangu yina, Daniele, yina zina na yandi Belteshasare,+ kudiyangisaka mwa fioti, ebuna mabanza na yandi yantikaka kupesa yandi boma.

“Ntotila tubaka nde, ‘O Belteshasare, kubika ve nde ndosi yina mpi ntendula na yo kupesa nge boma.’

“Belteshasare vutulaka nde, ‘O mfumu na mono, bika nde ndosi yina kulungana na bantu yina ke mengaka nge, mpi ntendula na yo na bambeni na nge.

20 “‘Nti ya nge monaka yina kumaka nene mpi ngolo, yina nsongi na yo kumaka tii na zulu mpi vandaka kumonana na ntoto ya mvimba,+ 21 yina matiti na yo vandaka kitoko, yina vandaka ti bambuma mingi, mpi yina vandaka ti madia sambu na bigangwa yonso, yina na nsi na yo bambisi ya mfinda vandaka kuzinga mpi yina bandeke ya zulu vandaka kulala na balutangu na yo,+ 22 yo kele nge, O ntotila, sambu nge me kuma nene mpi ngolo, bunene na nge me kuma mingi, yo me kuma tii na zulu,+ mpi luyalu na nge me kuma tii na nsuka ya ntoto.+

23 “‘Ntotila monaka nkengidi mosi, santu mosi,+ ke katuka na zulu mpi ke kulumuka mpi yina vandaka kutuba nde: “Beno zenga nti yina mpi beno bebisa yo, kansi beno bikisa kisina ti misisa* na yo na ntoto, ti bansinga ya kibende mpi ya kwivre, na kati ya matiti ya nseke. Bika malulu ya zulu kupodisa yo, mpi bika dikabu na yo kuvanda ti bambisi ya mfinda tii kuna bantangu nsambwadi ta luta sambu na yo.”+ 24 Yai ntendula na yo, O ntotila; yo kele nsiku ya Muntu ya Kuluta Zulu yina fwete bwila mfumu na mono ntotila. 25 Bo ta kula nge na kati ya bantu, nge ta zinga ti bambisi ya mfinda, mpi bo ta pesa nge matiti sambu nge dia yo kaka bonso bangombe; malulu ya zulu+ ta podisa nge, mpi bantangu nsambwadi+ ta luta sambu na nge,+ tii kuna nge ta zaba nde Muntu ya Kuluta Zulu kele Mfumu na kimfumu ya bantu mpi nde yandi ke pesaka yo na konso muntu yina yandi me zola.+

26 “‘Kansi sambu bo tubaka na kubikisa kisina ya nti ti misisa na yo,*+ kimfumu ta vanda diaka ya nge na nima ya ntangu yina nge ta zaba nde zulu ke yala. 27 Yo yina, O ntotila, bika nge ndima ndongisila ya mono ke pesa nge. Yambula masumu na nge mpi sala mambu ya mbote, yambula mambu na nge ya mbi mpi monisila bansukami mawa. Mbala ya nkaka bo ta yalumuna kimvwama na nge.’”+

28 Mambu yai yonso bwilaka ntotila Nebukadenezare.

29 Bangonda 12 na nima, yandi vandaka kutambula na ludi ya nzo ya kimfumu ya Babilone. 30 Ntotila vandaka kutuba nde: “Keti yai kele ve Babilone ya Nene yina mono me tunga na ngolo na mono mosi mpi na kikesa na mono mosi, sambu na nzo ya kimfumu mpi sambu na nkembo ya bunene na mono?”

31 Ntangu ndinga vandaka ntete na munoko ya ntotila, ndinga mosi katukaka na zulu mpi tubaka nde: “O ntotila Nebukadenezare, bo ke zabisa nge nde, ‘Bo me katula kimfumu na maboko na nge,+ 32 mpi bo ke kula nge na kati ya bantu. Nge ta zinga na kati ya bambisi ya mfinda, bo ta pesa nge matiti sambu nge dia yo kaka bonso bangombe, mpi bantangu nsambwadi ta luta sambu na nge, tii kuna nge ta zaba nde Muntu ya Kuluta Zulu kele Mfumu na kimfumu ya bantu mpi nde yandi ke pesaka yo na konso muntu yina yandi me zola.’”+

33 Na ntangu yina, mambu yina lunganaka na Nebukadenezare. Bo kulaka yandi na kati ya bantu, yandi yantikaka kudia matiti kaka bonso bangombe, mpi malulu ya zulu kumaka kupodisa nitu na yandi, tii kuna nsuki na yandi kumaka nda kaka bonso mansala ya ngo-zulu mpi manzungulu na yandi vandaka bonso manzungulu ya bandeke.+

34 “Na nsuka ya ntangu yina+ mono, Nebukadenezare, mono talaka na zulu, mpi mayele na mono ya kubakisa mambu vutukilaka mono; ebuna mono kumisaka Muntu ya Kuluta Zulu, mpi mono pesaka lukumu ti nkembo na Muntu yina ke zingaka kimakulu, sambu luyalu na yandi kele luyalu ya mvula na mvula mpi kimfumu na yandi kele tii na bandonga yonso ya bantu yina ta kwisa.+ 35 Bantu yonso ya ke zingaka na ntoto ke monanaka bonso nde bo kele na mfunu ve, mpi yandi ke salaka mambu na kati ya makesa ya zulu mpi na kati ya bantu ya ke zingaka na ntoto na kulanda luzolo na yandi mosi. Mpi kele ve ti muntu yina lenda kanga yandi nzila*+ to kutubila yandi nde, ‘Nge me sala inki?’+

36 “Na ntangu yina mayele na mono ya kubakisa mambu vutukilaka mono, mpi nkembo ya kimfumu na mono, bunene na mono, mpi lukumu na mono vutukilaka mono.+ Bamfumu na mono ya nene mpi bantu na mono ya lukumu sosaka mono ti nzala ya ngolo, mpi bo vutulaka mono na kimfumu na mono, mpi bo yikaka mono bunene mingi diaka.

37 “Ntangu yai mono, Nebukadenezare, mono ke kumisa, ke nangula, mpi ke pesa nkembo na Ntotila ya zulu,+ sambu bisalu na yandi yonso kele ya kieleka mpi banzila na yandi kele ya lunungu,+ mpi sambu yandi lenda kulumusa bantu yina ke tambula na lulendo.”+

5 Ntotila Belshasare+ salaka nkinsi ya nene sambu na bantu na yandi ya lukumu funda mosi, mpi yandi vandaka kunwa vinu na ntwala na bo.+ 2 Ntangu yandi vandaka na nsi ya bupusi ya vinu, Belshasare songaka bantu na kunata makopa ya wolo mpi ya arza yina tata na yandi Nebukadenezare bakaka na tempelo na Yeruzalemi,+ sambu ntotila ti bantu na yandi ya lukumu, bamakangu na yandi mpi bankento na yandi ya nkaka kunwila yo. 3 Ebuna bo nataka makopa ya wolo yina bo bakaka na tempelo ya nzo ya Nzambi na Yeruzalemi, mpi ntotila ti bantu na yandi ya lukumu, bamakangu na yandi mpi bankento na yandi ya nkaka nwilaka yo. 4 Bo nwaka vinu, mpi bo kumisaka banzambi ya wolo mpi ya arza, ya kwivre, ya kibende, ya nti, mpi ya matadi.

5 Kaka na ntangu yina kibeni misapi ya diboko ya muntu monanaka mpi yo yantikaka kusonika na mpemba yina bo pakulaka na kibaka ya nzo ya ntotila, yo ke talana ti kima ya kutudila minda, mpi ntotila vandaka kumona diboko ntangu yo vandaka kusonika. 6 Ntotila kumaka bonso muntu yina me konda masa ti menga* mpi mabanza na yandi vandaka kupesa yandi boma, ebuna luketo na yandi tekitaka+ mpi mabolongo na yandi yantikaka kututana.

7 Ntotila songaka bantu na ndinga ya ngolo sambu bo binga banganga-ngombo, bantu ya Kaldea,* mpi bantu yina ke zabisaka makwisa na nsadisa ya bambwetete.+ Ntotila tubilaka bantu ya mayele ya Babilone nde: “Konso muntu yina ta tanga mambu yai mpi ta zabisa mono ntendula na yo, bo ta lwatisa yandi bilele ya mbwaki-ble, bo ta tula mayaka ya wolo na nkingu na yandi,+ mpi yandi ta yala bonso muntu ya tatu na kimfumu yai.”+

8 Ebuna bantu yonso ya mayele ya ntotila kwisaka, kansi bo kukaka ve kutanga mambu yina to kuzabisa yandi ntendula na yo.+ 9 Yo yina ntotila Belshasare vandaka na boma mingi mpi luse na yandi kumaka bonso muntu yina me konda masa ti menga; ebuna bantu na yandi ya lukumu kumaka kisaka-saka.+

10 Sambu na mambu yina ntotila mpi bantu na yandi ya lukumu tubaka, ntotila-nkento kotaka na nzo kisika bo vandaka kusala nkinsi. Yandi tubaka nde: “O ntotila, bika nge zinga kimakulu. Kubika ve nde mabanza na nge kupesa nge boma, mpi kubika ve nde luse na nge kukuma bonso muntu yina me konda masa ti menga. 11 Kele ti muntu mosi* na kimfumu na nge yina kele ti mpeve ya banzambi ya santu. Na bilumbu ya tata na nge, bo monaka nsemo, mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote, mpi mayele bonso mayele ya banzambi na muntu yina.+ Tata na nge ntotila Nebukadenezare tulaka yandi mfumu ya banganga-nkisi ya ke sadilaka mazi, ya banganga-ngombo, ya bantu ya Kaldea,* mpi ya bantu yina ke zabisaka makwisa na nsadisa ya bambwetete;+ tata na nge salaka diambu yai, O ntotila. 12 Daniele, yina ntotila pesaka zina ya Belteshasare,+ vandaka ti mpeve ya kuyituka, nzayilu, mpi mayele ya kutendula bandosi ti bingana, mpi ya kuyidika mambu ya mpasi.*+ Ntangu yai bika bo binga Daniele, ebuna yandi ta songa nge ntendula na yo.”

13 Yo yina bo nataka Daniele na ntwala ya ntotila. Ntotila yulaka Daniele nde: “Keti nge kele Daniele yina kele na kati ya bantu ya Yuda,+ yina tata na mono bakaka na Yuda mpi kwisaka kunata awa?+ 14 Mono me wa nsangu na nge nde nge kele ti mpeve ya banzambi+ mpi nde nge kele ti nsemo, mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote, mpi mayele ya kuyituka.+ 15 Bo nataka bantu ya mayele mpi banganga-ngombo na ntwala na mono sambu bo tanga mambu yai mpi bo zabisa mono ntendula na yo, kansi bo ke kuka ve kuzabisa mono ntendula ya nsangu yina.+ 16 Kansi mono me wa nsangu na nge nde nge lenda pesa bantendula+ mpi kuyidika mambu ya mpasi.* Ntangu yai, kana nge kuka kutanga mambu yai mpi kuzabisa mono ntendula na yo, bo ta lwatisa nge bilele ya mbwaki-ble, bo ta tula mayaka ya wolo na nkingu na nge, mpi nge ta yala bonso muntu ya tatu na kimfumu yai.”+

17 Ebuna Daniele vutudilaka ntotila nde: “Nge lenda bumba makabu na nge mpi kupesa bakado na nge na bantu ya nkaka. Kansi, mono ta tangila ntotila mambu yina mpi mono ta zabisa yandi ntendula na yo. 18 Kansi nge, O ntotila, Nzambi ya Kuluta Zulu pesaka tata na nge Nebukadenezare kimfumu, bunene, nkembo, mpi lukumu.+ 19 Sambu na bunene yina Nzambi pesaka yandi, bantu yonso, makanda yonso mpi bandinga yonso vandaka kutekita na boma na ntwala na yandi.+ Konso muntu yina yandi zolaka kufwa, yandi fwaka yandi, konso muntu yina yandi zolaka kubika na luzingu, yandi bikaka yandi na luzingu, konso muntu yina yandi zolaka kutombula, yandi tombulaka yandi, mpi konso muntu yina yandi zolaka kupesa nsoni, yandi pesaka yandi nsoni.+ 20 Kansi ntangu ntima na yandi kumaka lulendo mpi yandi kumaka ntu-ngolo, na mpila nde yandi salaka mambu na lulendo yonso,+ bo katulaka yandi na kiti ya kimfumu na yandi, mpi bo katulaka yandi nkembo na yandi. 21 Bo kulaka yandi na kati ya bantu, mpi bo kumisaka ntima na yandi bonso ntima ya mbisi, ebuna yandi vandaka kuzinga ti bampunda ya mfinda. Bo pesaka yandi matiti sambu yandi dia yo kaka bonso bangombe, mpi malulu ya zulu vandaka kupodisa nitu na yandi, tii kuna yandi zabaka nde Nzambi ya Kuluta Zulu kele Mfumu na kimfumu ya bantu mpi nde yandi ke tulaka konso muntu yina yandi me zola sambu na kuyala yo.+

22 “Kansi nge, mwana na yandi Belshasare, nge me kulumusa ve ntima na nge, ata nge me zaba mambu yai yonso. 23 Nkutu, nge me kuditombula na ntwala ya Mfumu ya zulu,+ mpi nge me lomba nde bo natila nge makopa ya nzo na yandi.+ Na nima, nge ti bantu na nge ya lukumu, bamakangu na nge mpi bankento na nge ya nkaka me nwila yo vinu mpi me kumisa banzambi ya arza mpi ya wolo, ya kwivre, ya kibende, ya nti, mpi ya matadi, banzambi yina ke monaka ve, ke waka ve, mpi ke zabaka kima ve.+ Kansi nge me pesa ve nkembo na Nzambi yina kele ti mpema na nge+ mpi banzila na nge yonso na diboko na yandi. 24 Yo yina, yandi tindaka diboko yina, mpi yo sonikaka mambu yai.+ 25 Yai mambu yina yo sonikaka: MENE, MENE, TEKELE, mpi PARISINI.

26 “Ntendula ya bangogo yina yo yai: MENE, Nzambi me tanga bilumbu ya kimfumu na nge mpi yandi me sukisa yo.+

27 “TEKELE, yandi me tesa nge na bakilo mpi me mona nde nge me fwana ve.

28 “PERESI, bo me kabisa kimfumu na nge mpi bo me pesa yo na bantu ya Media ti ya Persia.”+

29 Na nima Belshasare pesaka nsiku, mpi bo lwatisaka Daniele bilele ya mbwaki-ble mpi bo tulaka mayaka ya wolo na nkingu na yandi; ebuna bo vandaka kutuba sambu na yandi nde yandi me kuma muntu ya tatu na kimfumu.+

30 Kaka na mpimpa yina, bo fwaka Belshasare ntotila ya bantu ya Kaldea.+ 31 Ebuna Dariusi+ muntu ya Media bakaka kimfumu; yandi vandaka ti bamvula kiteso ya 62.

6 Dariusi monaka mbote na kutula basatrape 120 sambu bo yala kimfumu ya mvimba.+ 2 Yandi tulaka bamfumu ya nene tatu sambu na kutala bo, mpi Daniele+ vandaka na kati na bo; basatrape+ vandaka kusonga bo mambu yina vandaka kusalama, sambu ntotila kuvidisa kima ve. 3 Daniele lutaka bamfumu ya nene yina ya nkaka mpi basatrape, sambu yandi vandaka ti mpeve ya kuyituka,+ mpi ntotila vandaka ti lukanu ya kutula yandi mfumu na kimfumu ya mvimba.

4 Na ntangu yina, bamfumu ya nene mpi basatrape vandaka kusosa bikuma ya kufundila Daniele na yina me tala mambu ya leta,* kansi bo kukaka ve kuzwa ata kikuma mosi ya kufundila yandi to diambu ya mbi, sambu yandi vandaka muntu ya bo lenda tudila ntima mpi bo monaka ve diambu yina yandi vandaka kusala ve mbote to diambu ya mbi. 5 Ebuna bantu yina tubaka nde: “Beto ta mona ve na Daniele yai ata kikuma mosi ya kufundila yandi, katula kaka kana beto mona yo na nsiku ya Nzambi na yandi.”+

6 Yo yina, bamfumu yai ya nene mpi basatrape kwendaka na kimvuka na ntotila, mpi bo tubilaka yandi nde: “O ntotila Dariusi, bika nge zinga kimakulu. 7 Bamfumu yonso ya nene ya kimfumu, bamfumu ya luyalu, basatrape, bakapita ya kimfumu, mpi bamfumu ya bambanza me sala lukutakanu sambu na kubasisa nsiku mosi ya kimfumu mpi na kubuyisa bantu, nde na nsungi ya bilumbu 30 konso muntu yina ke lomba na konso nzambi ya nkaka to na muntu ya nkaka katula na nge, O ntotila, bo fwete losa yandi na dibulu ya bantambu.+ 8 Ntangu yai, O ntotila, basisa nsiku mpi tula yo diboko,+ sambu bo soba yo diaka ve, na kuwakana ti nsiku ya bantu ya Media ti ya Persia, yina bo lenda katula ve.”+

9 Yo yina, Dariusi tulaka diboko na nsiku yina mpi na diambu ya bo buyisaka bantu na kusala.

10 Kansi ntangu Daniele zabaka nde bo me tula diboko na nsiku yina, yandi kwendaka na nzo na yandi, yina banela ya suku na yandi ya zulu vandaka ya kukangula na ndambu ya Yeruzalemi.+ Mpi mbala tatu konso kilumbu yandi vandaka kufukama, kusamba, mpi kupesa lukumu na ntwala ya Nzambi na yandi, mutindu yandi vandaka kusala mbala na mbala na ntwala ya mambu yai. 11 Na ntangu yina, bantu yina kotaka na mbala mosi mpi bo monaka Daniele ke lomba mpi ke bondila Nzambi na yandi sambu yandi wila yandi mawa.

12 Yo yina bo kwendaka kusolula ti ntotila mpi bo yibusaka yandi diambu yina yandi buyisaka: “O ntotila, keti nge tulaka ve diboko na nsiku yina ke tuba nde na nsungi ya bilumbu 30 konso muntu yina ke lomba na nzambi ya nkaka to na muntu ya nkaka katula na nge, bo fwete losa yandi na dibulu ya bantambu?” Ntotila vutulaka nde: “Yo kele kibeni mutindu yina na kuwakana ti nsiku ya bantu ya Media ti ya Persia, yina bo lenda katula ve.”+ 13 Na mbala mosi bo tubilaka ntotila nde: “O ntotila, Daniele, yina kele na kati ya bantu yina me katukaka na Yuda,+ yandi me mona nge mpamba mpi yandi ke mona mpamba diambu yina nge buyisaka bantu mpi tulaka diboko, kansi yandi ke samba mbala tatu konso kilumbu.”+ 14 Ntangu ntotila waka diambu yai, yandi kudiyangisaka mingi, mpi yandi mekaka kuyindula mutindu ya kugulusa Daniele; mpi tii na kudinda ya ntangu yandi salaka yonso sambu na kugulusa yandi. 15 Nsuka-nsuka bantu yina kotaka na kimvuka kisika ntotila vandaka, ebuna bo tubilaka yandi nde: “O ntotila, zaba nde nsiku ya bantu ya Media ti ya Persia kele nde konso diambu yina ntotila me buyisa to nsiku yina yandi me basisa, bo lenda soba yo ve.”+

16 Ntotila pesaka ntuma, ebuna bo nataka Daniele mpi bo losaka yandi na dibulu ya bantambu.+ Ntotila tubilaka Daniele nde: “Nzambi na nge yina nge ke sadilaka konso ntangu ta gulusa nge.” 17 Na nima, bo nataka ditadi mpi bo tulaka yo na munoko ya dibulu yina, ebuna ntotila tulaka yo kidimbu ti lupetu na yandi ya kutudila kidimbu mpi lupetu ya kutudila kidimbu ya bantu na yandi ya nene, sambu bo soba ve ata kima sambu na Daniele.

18 Na nima ntotila kwendaka na nzo na yandi. Yandi lutisaka mpimpa ya mvimba kukonda kudia, yandi buyaka kusakana ata fioti,* mpi yandi kukaka ve kulala.* 19 Nsuka-nsuka na ntwala nde ntongo kutana, ntotila telamaka mpi kwendaka nswalu na dibulu ya bantambu. 20 Ntangu yandi kumaka pene-pene ya dibulu, yandi bingaka Daniele na ndinga ya ngolo mpi ya mawa. Ntotila yulaka Daniele nde: “O Daniele, nsadi ya Nzambi ya moyo, keti Nzambi na nge yina nge ke sadilaka ntangu yonso me kuka kugulusa nge na bantambu?” 21 Na mbala mosi Daniele tubilaka ntotila nde: “O ntotila, bika nge zinga kimakulu. 22 Nzambi na mono tindaka wanzio na yandi mpi yandi kangaka munoko ya bantambu,+ mpi yo me sala mono mbi ve,+ sambu yo me monana nde mono me sala mbi ve na ntwala na yandi; mpi mono me sala nge mbi ve, O ntotila.”

23 Ntotila waka kiese mingi, mpi yandi songaka bantu na kubasisa Daniele na dibulu. Ntangu bo basisaka Daniele na dibulu, yandi vandaka ata ti mputa mosi ve, sambu yandi tudilaka Nzambi na yandi ntima.+

24 Na nima ntotila pesaka nsiku, ebuna bo nataka bantu yina fundaka Daniele,* mpi bo losaka bo na dibulu ya bantambu kumosi ti bana na bo mpi bankento na bo. Na ntwala nde bo kuma na nsi ya dibulu, bantambu kangaka bo mpi bukaka mikwa na bo yonso.+

25 Ebuna ntotila Dariusi sonikilaka bantu yonso, makanda yonso mpi bandinga yonso yina ke zingaka na ntoto ya mvimba+ nde: “Bika beno vanda na ngemba ya mingi! 26 Mono ke basisa nsiku nde na konso teritware ya kimfumu na mono, bantu fwete tekita na boma na ntwala ya Nzambi ya Daniele.+ Sambu yandi kele Nzambi ya moyo mpi yandi ke zingaka kimakulu. Bo ta fwa ve ata fioti kimfumu na yandi, mpi luyalu* na yandi kele ya kukonda nsuka.+ 27 Yandi ke gulusaka,+ ke katulaka bantu na yandi na mpasi, mpi ke salaka bidimbu ti mambu ya kuyituka na zulu mpi na ntoto,+ sambu yandi gulusaka Daniele na manzungulu* ya bantambu.”

28 Yo yina Daniele yai tomaka na kimfumu ya Dariusi+ mpi na kimfumu ya Sirusi muntu ya Persia.+

7 Na mvula ya ntete ya Belshasare+ ntotila ya Babilone, Daniele lalaka ndosi mpi yandi monaka bambona-meso ya ntu na yandi ntangu yandi vandaka kulala na mbeto na yandi.+ Na nima yandi sonikaka ndosi yina;+ yandi sonikaka disolo ya mvimba ya mambu yina. 2 Daniele tubaka nde:

“Mono vandaka kutala na bambona-meso na mono na mpimpa, mpi mono monaka mipepe iya ya zulu ke nangula nzadi-mungwa ya nene.+ 3 Ebuna bambisi iya ya nene+ basikaka na nzadi-mungwa, konso mbisi swaswanaka ti bambisi ya nkaka.

4 “Mbisi ya ntete vandaka bonso ntambu,+ mpi yo vandaka ti mapapu ya ngo-zulu.+ Mono vandaka kutala tii kuna bo tumunaka mapapu na yo, ebuna bo nangulaka yo na ntoto mpi bo tedimisaka yo na makulu zole bonso muntu, mpi bo pesaka yo ntima ya muntu.

5 “Mpi mono monaka mbisi ya nkaka, ya zole; yo vandaka bonso urse.+ Yo telamaka na ndambu mosi, mpi bampanzi tatu vandaka na munoko na yo, na meno na yo; mpi bo songaka yo nde, ‘Telama, dia misuni mingi.’+

6 “Na nima, mono landaka kutala, mpi mono monaka mbisi ya nkaka, yo vandaka bonso nkoyi,+ kansi yo vandaka ti mapapu iya na mukongo na yo bonso mapapu ya ndeke. Mbisi yina vandaka ti ba-ntu iya,+ mpi bo pesaka yo kiyeka ya kuyala.

7 “Na nima, mono landaka kutala na bambona-meso ya mpimpa, ebuna mono monaka mbisi ya iya, yo vandaka kupesa boma mpi kutitisa, yo vandaka ngolo mingi kibeni, mpi yo vandaka ti meno ya nene ya bibende. Yo vandaka kudia ti kubuka, mpi yo vandaka kuniata-niata na makulu na yo bima yina vandaka kubikala.+ Yo vandaka ya kuswaswana ti bambisi yonso ya nkaka yina vandaka na ntwala na yo, mpi yo vandaka ti bibongo kumi. 8 Ntangu mono vandaka kutala bibongo yina, tala! kibongo ya nkaka, ya fioti,+ basikaka na kati na yo, mpi bo tumunaka bibongo tatu na kati ya bibongo ya ntete na ntwala na yo. Mpi kibongo yina vandaka ti meso bonso meso ya muntu, mpi yo vandaka ti munoko yina vandaka kutuba na lulendo yonso.*+

9 “Mono landaka kutala tii kuna bo tulaka bakiti ya kimfumu mpi Mbuta ya Bilumbu+ vandaka.+ Bilele na yandi vandaka mpembe bonso mvula ya mpembe,*+ mpi nsuki ya ntu na yandi vandaka bonso lene ya bunkete. Kiti na yandi ya kimfumu vandaka baludimi ya tiya; makulu na yo vandaka tiya ya ngolo.+ 10 Nzadi ya tiya vandaka kukulumuka mpi kubasika na ntwala na yandi.+ Funda mosi mbala funda vandaka kusadila yandi, mpi mafunda kumi mbala mafunda kumi vandaka kutelama na ntwala na yandi.+ Tribinale+ kangukaka, mpi bo kangulaka mikanda.

11 “Mono landaka kutala na ntangu yina sambu na makelele ya bangogo ya lulendo* yina kibongo yina vandaka kutuba;+ mono talaka tii kuna bo fwaka mbisi yina, bo bebisaka nitu na yo, mpi bo pesaka yo sambu bo yoka yo na tiya. 12 Kansi sambu na bambisi yina ya nkaka,+ bo katulaka luyalu na yo, mpi bo kumisaka luzingu na yo nda sambu na ntangu mosi mpi nsungi mosi.

13 “Mono landaka kutala na bambona-meso ya mpimpa, ebuna mono monaka muntu mosi bonso mwana ya muntu+ ke kwisa na matuti ya zulu; bo pesaka yandi nswa ya kukota kisika Mbuta ya Bilumbu+ vandaka, mpi bo nataka yandi pene-pene ya Muntu yina. 14 Ebuna bo pesaka yandi luyalu,+ lukumu,+ mpi kimfumu, sambu bantu, makanda mpi bandinga, bo yonso kusadila yandi.+ Luyalu na yandi kele luyalu ya mvula na mvula yina ta luta ve, mpi bo ta fwa ve kimfumu na yandi.+

15 “Kansi mono Daniele, mpeve na mono kumaka kisaka-saka na kati na mono sambu bambona-meso ya ntu na mono pesaka mono boma mingi.+ 16 Mono kwendaka pene-pene ya muntu mosi na kati ya bantu yina telamaka pana sambu na kuyula yandi ntendula ya kieleka ya mambu yai. Yandi pesaka mono mvutu mpi zabisaka mono ntendula ya mambu yai.

17 “‘Bambisi iya yina+ ya nene kele bantotila iya yina ta basika na ntoto.+ 18 Kansi basantu ya Muntu Yina Me Luta Yonso+ ta baka kimfumu,+ mpi bo ta baka kimfumu+ kimakulu, ee, mvula na mvula.’

19 “Ebuna mono zolaka kuzaba mambu mingi sambu na mbisi ya iya, yina swaswanaka ti bambisi yonso ya nkaka; yo vandaka kupesa boma mingi kibeni, yo vandaka ti meno ya bibende mpi manzungulu ya kwivre, mpi yo vandaka kudia ti kubuka, mpi kuniata-niata na makulu na yo bima yina vandaka kubikala;+ 20 mpi sambu na bibongo kumi+ yina vandaka na ntu na yo, mpi kibongo ya nkaka yina basikaka mpi yina bibongo tatu bwaka+ na ntwala na yo, kibongo yina vandaka ti meso mpi munoko ya vandaka kutuba na lulendo yonso* mpi ya vandaka kumonana nene kuluta bibongo ya nkaka.

21 “Mono landaka kutala ntangu kibongo yina nwanisaka basantu, mpi yo vandaka kununga bo,+ 22 tii kuna Mbuta ya Bilumbu+ kwisaka mpi bo zengaka nkanu ya kunungisa basantu ya Muntu Yina Me Luta Yonso,+ ebuna ntangu ya bo me tulaka lungaka sambu basantu kubaka kimfumu.+

23 “Yandi tubaka nde: ‘Sambu na mbisi ya iya, kele ti kimfumu ya iya yina ta basika na ntoto. Yo ta swaswana ti bimfumu yonso ya nkaka, yo ta dia ntoto ya mvimba, yo ta niata-niata yo, mpi yo ta buka yo.+ 24 Sambu na bibongo kumi, bantotila kumi ta basika na kimfumu yina; mpi ntotila ya nkaka diaka ta basika na nima na bo, yandi ta swaswana ti bantotila ya ntete, mpi yandi ta pesa bantotila tatu nsoni.+ 25 Yandi ta tuba mambu ya mbi sambu na Muntu ya Kuluta Zulu,+ mpi yandi ta niokula ntangu yonso basantu ya Muntu Yina Me Luta Yonso. Yandi ta vanda ti lukanu ya kusoba bantangu mpi nsiku, mpi bo ta pesa bo na maboko na yandi sambu na ntangu mosi, bantangu, mpi ndambu ya ntangu.*+ 26 Kansi Tribinale kangukaka, mpi bo katulaka luyalu na yandi, sambu na kufwa yandi mpi kubebisa yandi kimakulu.+

27 “‘Bo pesaka kimfumu, luyalu, mpi bunene ya bimfumu yina kele na nsi ya zulu yonso na bantu yina kele basantu ya Muntu Yina Me Luta Yonso.+ Kimfumu na bo kele kimfumu ya mvula na mvula,+ mpi baluyalu yonso ta sadila bo mpi ta lemfukila bo.’

28 “Yai nsuka ya mambu. Kansi mono Daniele, mabanza na mono yangisaka mono mingi kibeni, yo yina mono kumaka bonso muntu yina me konda masa ti menga;* kansi mono bumbaka mambu yina na ntima na mono.”

8 Na mvula ya tatu ya kimfumu ya ntotila Belshasare,+ mono Daniele, mono monaka mbona-meso mosi, na nima ya mbona-meso yina mono monaka ntete.+ 2 Mono monaka mbona-meso, mpi ntangu mono vandaka kutala mono vandaka na Shushane*+ kisika ya ngolo,* yina kele na provense* ya Elami;+ mono monaka mbona-meso, mpi mono vandaka pene-pene ya masa ya Ulai. 3 Ntangu mono tombulaka meso, mono monaka dimeme mosi ya bakala+ me telama na ntwala ya masa yina, mpi yo vandaka ti bibongo zole.+ Bibongo zole yina vandaka nda, kansi mosi vandaka nda kuluta ya nkaka, mpi yina ya nda basikaka na nima.+ 4 Mono monaka dimeme yina ke bula bibongo na westi, na nordi, mpi na sudi; mbisi mosi ve ya mfinda lendaka kutelama na ntwala na yo, mpi muntu mosi ve lendaka kugulusa muntu na ngolo*+ ya dimeme yina. Yo vandaka kusala mutindu yo me zola mpi yo vandaka kudinangula.

5 Ntangu mono landaka kutala, mono monaka nkombo mosi ya bakala+ ke katuka na ndambu ya westi* mpi ke kwisa, yo ke tambula na ntoto ya mvimba kukonda kusimba ntoto. Mpi nkombo yina vandaka ti kibongo mosi ya ke monana pwelele na kati-kati ya meso na yo.+ 6 Yo vandaka kukwisa na ndambu ya dimeme ya bakala yina vandaka ti bibongo zole, yina mono monaka me telama na ntwala ya masa; nkombo yina vandaka kukwisa ntinu mpi na makasi ya ngolo na ndambu yina dimeme vandaka.

7 Mono monaka yo ke kwenda pene-pene ya dimeme yina ya bakala, mpi yo wilaka yo makasi ya ngolo. Yo fwaka dimeme yina ya bakala mpi yo bukaka bibongo na yo zole; dimeme yina ya bakala vandaka ve na ngolo ya kutelama na ntwala na yo. Yo bwisaka dimeme yina ya bakala na ntoto mpi niata-niataka yo, mpi muntu ya kugulusa yo na ngolo* ya nkombo yina vandaka ve.

8 Na nima nkombo yina ya bakala kudinangulaka kuluta ndilu, kansi ntangu yo kumaka ngolo, kibongo ya nene bukanaka; ebuna bibongo iya yina vandaka kumonana pwelele basikaka na kisika ya kibongo yina, na ndambu ya mipepe iya ya zulu.+

9 Kibongo ya nkaka, kibongo mosi ya fioti, basikaka na kibongo mosi na kati ya bibongo yina, mpi yo kumaka nene kibeni na ndambu ya sudi, na ndambu ya esti,* mpi na ndambu ya insi ya Kitoko.+ 10 Yo kumaka nene na mpila nde yo kumaka tii na makesa ya zulu, mpi yo bwisaka ndambu ya makesa mpi ndambu ya bambwetete na ntoto, mpi yo niata-niataka bo. 11 Yo kudinangulaka nkutu na ntwala ya Mfumu ya makesa, mpi bo katulaka yandi kimenga ya konso ntangu, mpi bo bwisaka kisika ya ngolo ya kisika na yandi ya santu.+ 12 Sambu na mbi yina salamaka, bo pesaka makesa kumosi ti kimenga ya konso ntangu na maboko na yo; mpi yo landaka kulosa kieleka na ntoto, kusala mambu na kulanda luzolo na yo mpi yo vandaka kununga.

13 Ebuna mono waka santu mosi ke tuba, mpi santu ya nkaka tubilaka yina vandaka kutuba nde: “Tii nki ntangu mbona-meso ya makabu ya konso ntangu mpi ya mbi yina ke pesaka mawa ta zinga, sambu kisika ya santu mpi makesa kukuma bima ya bo ta niata-niata?”+ 14 Yandi tubilaka mono nde: “Tii bankokila mpi basuka 2 300; mpi bo ta vutula kibeni kisika ya santu mutindu yo fwete vanda.”

15 Ntangu mono Daniele, mono vandaka kutala mbona-meso yina mpi kusosa kubakisa yo, na mbala mosi mono monaka muntu mosi yina vandaka kumonana bonso bakala me telama na ntwala na mono. 16 Na nima mono waka ndinga ya muntu na kati-kati ya Ulai,+ mpi yandi bokaka nde: “Gabriele,+ sadisa muntu yina na kubakisa mambu yina yandi monaka.”+ 17 Yo yina yandi kwisaka pene-pene ya kisika yina mono telamaka, kansi ntangu yandi kwisaka mono waka boma mingi kibeni yo yina mono fukamaka luse na ntoto. Yandi tubilaka mono nde: “O mwana ya muntu, zaba nde mbona-meso yai kele sambu na ntangu ya nsuka.”+ 18 Kansi ntangu yandi vandaka kusolula ti mono, mono lalaka mpongi ya ngolo luse na ntoto. Yo yina yandi simbaka mono mpi tedimisaka mono kisika yina mono telamaka.+ 19 Ebuna yandi tubaka nde: “Mono ke zabisa nge mambu yina ta salama na kitini ya nsuka ya makasi ya Nzambi, mpamba ve yo kele sambu na ntangu ya me tulamaka ya nsuka.+

20 “Dimeme ya bakala ya kele ti bibongo zole yina nge monaka ke monisa bantotila ya bantu ya Media ti ya Persia.+ 21 Nkombo ya bakala ya mika-mika ke monisa ntotila ya Grese;+ mpi kibongo ya nene yina vandaka na kati-kati ya meso na yo ke monisa ntotila ya ntete.+ 22 Sambu na kibongo yina bukanaka, ebuna bibongo iya basikaka na kisika na yo,+ kele ti bimfumu iya yina ta basika na dikanda na yandi, kansi yo ta vanda ve ngolo bonso yandi.

23 “Mpi na kitini ya nsuka ya kimfumu na bo, ntangu bantu ya ke salaka mambu ya mbi ta kuma na nsuka ya bisalu na bo,* ntotila mosi yina kele ti luse ya nku, yina ke bakisaka ntendula ya mambu ya mpasi ta basika. 24 Ngolo na yandi ta kuma mingi, kansi na ngolo na yandi mosi ve. Yandi ta fwa bantu na mutindu ya kuyituka kibeni,* mpi yandi ta nunga mpi ta sala mambu mbote-mbote. Yandi ta fwa bantu ya ngolo mpi basantu.+ 25 Ebuna na mayele na yandi ya mbi, yandi ta sadila luvunu sambu na kununga; yandi ta kudinangula na ntima na yandi; mpi yandi ta fwa bantu mingi na ntangu ya ngemba.* Yandi ta nwanisa nkutu Mfumu ya bamfumu, mpi bo ta buka yandi kansi na diboko ya muntu ve.

26 “Mambu yina bo tubaka na mbona-meso sambu na bankokila mpi basuka kele kieleka, kansi nge fwete bumba mbona-meso yai sambu yo vanda kinsweki, sambu yo ke tadila ntangu yina ta kwisa na nima ya bilumbu mingi yantika bubu.”*+

27 Kansi mono Daniele, mono lembaka mingi mpi mono belaka mwa bilumbu.+ Na nima mono telamaka mpi mono salaka kisalu ya ntotila;+ kansi mono vandaka diaka ve na ngolo sambu na mambu yina mono monaka, mpi muntu mosi ve lendaka kubakisa yo.+

9 Na mvula ya ntete ya Dariusi+ mwana ya Asuerusi—mwana ya bantu ya Media yina bo tulaka ntotila na kimfumu ya bantu ya Kaldea+— 2 na mvula ya ntete ya luyalu na yandi, mono, Daniele, bakisaka na nsadisa ya mikanda* ntalu ya bamvula yina bo ke tubila na ndinga ya Yehowa yina yandi tubaka na mbikudi Yeremia sambu na kulungisa bamvula yina Yeruzalemi bikalaka mayumbu,+ disongidila, bamvula 70.+ 3 Yo yina mono balulaka luse na mono na Yehowa Nzambi ya kieleka, mono bondilaka yandi na kisambu, mono buyaka madia,+ mpi mono lwataka saki mpi kudilosilaka putulu ya tiya. 4 Mono sambaka Yehowa Nzambi na mono, mono fungunaka, mpi mono tubaka nde:

“O Yehowa Nzambi ya kieleka, Muntu ya nene mpi ya ke pesaka boma, Nzambi yina ke zitisaka kuwakana na yandi mpi ke monisaka zola ya kwikama+ na bantu yina ke zolaka yandi mpi ke zitisaka bansiku na yandi,+ 5 beto me sala masumu, beto me sala mbi, beto me sala mambu na nku yonso, mpi beto me kolama;+ beto me zitisa ve bansiku na nge mpi balusambisu na nge. 6 Beto me wila ve bansadi na nge bambikudi,+ yina tubilaka bantotila na beto, bamfumu na beto, ba-nkaka na beto, mpi bantu yonso ya insi yai na zina na nge. 7 O Yehowa, lunungu kele ya nge, kansi nsoni kele ya beto mutindu yo kele bubu yai, ya bantu ya Yuda, ya bantu ya Yeruzalemi, mpi ya Izraele ya mvimba, bayina kele pene-pene mpi bayina kele ntama, na bansi yonso yina nge panzaka bo sambu bo salaka mambu kukonda kwikama na ntwala na nge.+

8 “O Yehowa, nsoni kele ya beto, ya bantotila na beto, ya bamfumu na beto, mpi ya ba-nkaka na beto, sambu beto me sala masumu na ntwala na nge. 9 Yehowa Nzambi na beto ke wilaka bantu mawa mpi ke lolulaka,+ sambu beto me kolama na ntwala na yandi.+ 10 Beto me zitisa ve ndinga ya Yehowa Nzambi na beto mpi beto me landa ve bansiku na yandi yina yandi tulaka na ntwala na beto na nzila ya bansadi na yandi bambikudi.+ 11 Izraele ya mvimba me fwa Nsiku na nge mpi me katuka na nzila mutindu bo me zitisa ve ndinga na nge, yo yina nge nokisilaka beto lusingu bonso mvula mpi ndefi yina bo me sonikaka na Nsiku ya Moize nsadi ya Nzambi ya kieleka,+ sambu beto me sala masumu na ntwala na yandi. 12 Yandi me lungisa mambu yina yandi tubaka sambu na beto+ mpi sambu na bantwadisi na beto yina yalaka beto,* na mutindu yandi natilaka beto mpasi ya ngolo; diambu yina me salama na Yeruzalemi+ me salamaka ntete ve na ntoto ya mvimba. 13 Mutindu bo me sonikaka na Nsiku ya Moize, bampasi yai yonso me bwila beto,+ kansi beto me bondila ntete ve* Yehowa Nzambi na beto sambu yandi wila beto mawa na mutindu beto me yambula ve kifu na beto+ mpi me monisa ve mayele ya kubakisa mbote-mbote kieleka* na nge.

14 “Yo yina Yehowa landaka kukengila mpi yandi natilaka beto mpasi, sambu Yehowa Nzambi na beto kele muntu ya lunungu na bisalu yonso yina yandi me sala; ata mpidina beto me lemfukila ve ndinga na yandi.+

15 “Ntangu yai, O Yehowa Nzambi na beto, Muntu yina basisaka bantu na nge na insi ya Ezipte ti diboko ya ngolo+ mpi yina me kudisadilaka zina tii bubu yai,+ beto me sala masumu mpi me sala mambu ya mbi. 16 O Yehowa, na kutadila bisalu na nge yonso ya lunungu,+ pardo, katula makasi mpi nganzi na nge na mbanza na nge Yeruzalemi, ngumba na nge ya santu; mpamba ve, sambu na masumu na beto mpi sambu na bifu ya ba-nkaka na beto, Yeruzalemi ti bantu na nge kele kima ya nsoni na meso ya bantu yonso yina kele na nziunga na beto.+ 17 Mpi ntangu yai, O Nzambi na beto, wa kisambu ya nsadi na nge mpi mambu ya yandi ke lomba; sambu na zina na nge, O Yehowa, semisa luse na nge na zulu ya kisika na nge ya santu+ yina bo me fwaka.+ 18 O Nzambi na mono, tula dikutu mpi wa! Kangula meso mpi mona mutindu mbanza na beto yina bo me bingaka na zina na nge me bebaka; sambu beto ke bondila nge ve sambu na bisalu na beto ya lunungu kansi sambu na mawa na nge ya nene.+ 19 O Yehowa, wa. O Yehowa, lolula.+ O Yehowa, tula dikebi mpi sala! Kusukinina ve, sambu na zina na nge, O Nzambi na mono, sambu bo ke bingaka zina na nge na mbanza na nge mpi na bantu na nge.”+

20 Ntangu mono vandaka kaka kutuba, kusamba, mpi kufunguna disumu na mono ti disumu ya bantu na mono Izraele mpi mono vandaka kulomba Yehowa Nzambi na mono sambu yandi monisila ngumba ya santu ya Nzambi+ na mono ntima ya mbote, 21 ee, ntangu mono vandaka kaka kutuba na kisambu, bakala yina Gabriele,+ yina mono monaka ntete na mbona-meso,+ kwisaka kisika mono vandaka; na ntangu yina mono vandaka ya kulemba mingi kibeni, mpi yo vandaka pene-pene ya ntangu yina bo ke pesaka makabu ya nkokila. 22 Yandi pesaka mono mayele ya kubakisa mambu, mpi tubaka nde:

“O Daniele, ntangu yai mono me kwisa kupesa nge mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote mpi ngangu. 23 Ntangu nge yantikaka kubondila, ngogo basikaka, mpi mono kwisaka sambu na kusonga nge yo, sambu nge kele muntu ya mfunu mingi.*+ Yo yina tadila diambu yai mpi bakisa mbona-meso yai.

24 “Bo me zengila bantu na nge mpi mbanza na nge ya santu+ bamposo* 70, sambu na kumanisa mambi, sambu na kusukisa disumu,+ sambu na kufika kifu,+ sambu na kunata lunungu ya mvula na mvula,+ sambu na kutula kashe na mbona-meso mpi na mbikudulu,*+ mpi sambu na kutula Kisika ya Kuluta Santu* mafuta. 25 Nge fwete zaba mpi kubakisa nde katuka na ntangu yina bo ta basisa ngogo sambu na kuyidika mpi kutunga diaka Yeruzalemi+ tii na Mesia*+ Ntwadisi,+ yo ta vanda bamposo 7, diaka bamposo 62.+ Bo ta yidika mbanza yina mpi bo ta tunga yo diaka, ti bala-bala ya nene mpi dibulu ya nene, kansi na bantangu ya mpasi.

26 “Ebuna na nima ya bamposo 62 yina, bo ta fwa* Mesia,+ mpi kima mosi ve ta bikala sambu na yandi.+

“Mpi bantu ya ntwadisi mosi yina ke kwisa ta fwa mbanza yina mpi kisika ya santu.+ Ebuna nsuka na yo ta vanda bonso na mvula ya ngolo. Mpi bitumba ta vanda tii na nsuka; Nzambi me baka lukanu nde lufwa ta vanda.+

27 “Ebuna sambu na bantu mingi, yandi ta tanina kuwakana na nsungi ya mposo mosi; mpi na kati-kati ya mposo, yandi ta sukisa kimenga mpi dikabu.+

“Mpi yina ke pesaka mawa ta vanda na zulu ya dipapu ya bima ya nzanzi;+ mpi tii na ntangu ya kufwa bima yonso, mambu yina Nzambi me kana, bo ta tiamuna yo mpi na kisika yina me bikalaka mpamba.”

10 Na mvula ya tatu ya Sirusi+ ntotila ya Persia, bo pesaka mbona-meso mosi na Daniele, yina bo vandaka kubinga mpi Belteshasare;+ nsangu yina vandaka ya kieleka, mpi yo vandaka kutubila bitumba mosi ya nene. Yandi bakisaka nsangu yina mpi bo pesaka yandi mayele ya kubakisa mambu yina yandi monaka.

2 Na bilumbu yina, mono Daniele, mono vandaka kudila+ bamposo tatu ya mvimba. 3 Mono diaka ve madia ya kitoko; musuni to vinu kotaka ve na munoko na mono, mpi mono pakulaka ve mafuta bamposo tatu ya mvimba. 4 Na kilumbu ya 24 ya ngonda ya ntete, ntangu mono vandaka na lweka ya nzadi ya nene, Tigrisi,*+ 5 mono nangulaka meso mpi mono monaka muntu mosi me lwata bilele ya lino+ mpi yandi vandaka ti mukaba ya wolo ya me katuka na Ufazi na luketo na yandi. 6 Nitu na yandi vandaka bonso krisolite,+ luse na yandi vandaka kumonana bonso nzasi, meso na yandi vandaka bonso minda ya ke pela, maboko na yandi mpi makulu na yandi vandaka bonso kwivre ya bo me yidika mbote-mbote,+ mpi makelele ya ndinga na yandi vandaka bonso makelele ya bantu mingi. 7 Kaka mono mpamba muntu monaka mbona-meso yai; bantu yina vandaka ti mono monaka yo ve.+ Kansi, matekita ya ngolo simbaka bo, ebuna bo tinaka mpi bo bumbanaka.

8 Mono bikalaka mono mosi, mpi ntangu mono monaka mbona-meso yai ya nene, ngolo manaka mono, luse na mono ya nkembo sobaka, mpi kikesa na mono yonso manaka.+ 9 Na nima mono waka makelele ya ndinga na yandi; kansi ntangu mono waka yandi ke tuba, mono lalaka mpongi ya ngolo luse na ntoto.+ 10 Na nima diboko mosi simbaka mono,+ mpi yo nikisaka mono sambu mono fukama na maboko na mono mpi na mabolongo. 11 Ebuna yandi tubilaka mono nde:

“O Daniele, nge kele muntu ya mfunu mingi,*+ tula dikebi na mambu yina mono ke zola kusonga nge. Ntangu yai telama, sambu bo me tinda mono na nge.”

Ntangu yandi tubilaka mono mambu yai, mono telamaka, mono ke tekita.

12 Na nima yandi tubilaka mono nde: “Kuwa boma ve,+ O Daniele. Mambu ya nge tubaka wakanaka yantika kilumbu ya ntete yina nge pesaka ntima na nge sambu na kubakisa mambu mpi sambu na kudikulumusa na ntwala ya Nzambi na nge, mpi mono me kwisa sambu na mambu yina nge tubaka.+ 13 Kansi mfumu+ ya kimfumu ya Persia nwanisaka mono bilumbu 21. Kansi na ntangu yina, Mikaele,*+ mosi na kati ya bamfumu ya kuluta mfunu,* kwisaka kusadisa mono; ebuna mono bikalaka pana na lweka ya bantotila ya Persia. 14 Mono me kwisa kusadisa nge na kubakisa mambu yina ta bwila bantu na nge na kitini ya nsuka ya bilumbu,+ sambu yo kele mbona-meso ya ke tubila mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa.”+

15 Ntangu yandi tubilaka mono mambu yai, mono balulaka luse na mono na ntoto mpi mono kumaka baba. 16 Ebuna, muntu mosi yina vandaka kumonana bonso muntu simbaka bikobo na mono,+ mpi mono kangulaka munoko mpi tubilaka muntu yina telamaka na ntwala na mono nde: “Mfumu na mono, mono ke tekita sambu na mbona-meso yina, mpi mono kele na ngolo ve.+ 17 Ebuna inki mutindu nsadi ya mfumu na mono lenda solula ti mfumu na mono?+ Sambu ntangu yai mono kele ve na ngolo, mpi mono kele diaka ve ti mpema.”+

18 Muntu yina vandaka kumonana bonso muntu simbaka mono diaka mpi yandi pesaka mono kikesa.+ 19 Ebuna yandi tubaka nde: “Kuwa boma ve,+ O muntu ya mfunu mingi.*+ Ngemba kuvanda na nge. Vanda ngolo, ee, vanda ngolo.”+ Ntangu yandi solulaka ti mono, mono bakaka kikesa mpi tubaka nde: “Bika mfumu na mono kutuba, sambu nge me pesa mono kikesa.”

20 Ebuna yandi tubaka nde: “Keti nge me zaba sambu na nki mono me kwisa na nge? Ntangu yai mono ta vutuka sambu na kunwana ti mfumu ya Persia.+ Ntangu mono ke katuka awa, mfumu ya Grese ta kwisa. 21 Kansi, mono ta songa nge mambu yina bo me sonikaka na masonama ya kieleka. Muntu mosi ve ke sadisaka mono mingi na mambu yai katula kaka Mikaele,+ mfumu na nge.+

11 “Kansi mono, na mvula ya ntete ya Dariusi+ muntu ya Media, mono telamaka sambu na kupesa yandi kikesa mpi kupesa yandi ngolo.* 2 Mambu yina mono ta zabisa nge ntangu yai kele kieleka:

“Tala! Bantotila tatu ya nkaka ta telama* na Persia, mpi ntotila ya iya ta baka bimvwama mingi kuluta bantotila yonso ya nkaka. Ebuna ntangu bimvwama na yandi ta kumisa yandi ngolo, yandi ta tedimisa bima yonso sambu na kunwanisa kimfumu ya Grese.+

3 “Na nima ntotila mosi ya ngolo ta basika, yandi ta yala ti luyalu ya nene,+ mpi yandi ta sala mutindu yandi me zola. 4 Kansi ntangu yandi ta basika, kimfumu na yandi ta panzana mpi ta kabwana na ndambu ya mipepe iya ya zulu,+ kansi na bana* na yandi ve mpi yo ta vanda ve bonso luyalu yina yandi yalaka; sambu bo ta tumuna kimfumu na yandi mpi yo ta kwenda na bantu ya nkaka katula bantu yai.

5 “Mpi ntotila ya sudi ta kuma ngolo, disongidila, mfumu mosi na kati ya bamfumu na yandi; kansi mosi ta nunga yandi mpi ta yala ti kiyeka ya mingi, ya nene kuluta ngolo ya luyalu ya muntu yina.

6 “Na nima ya mwa bamvula, bo ta sala kuwakana, mpi mwana-nkento ya ntotila ya sudi ta kwisa na ntotila ya nordi sambu na kusala kuwakana ya mbote. Kansi mwana yina ya nkento ta tanina ve ngolo ya diboko na yandi; mpi yandi ti diboko na yandi ta telama ve; ebuna bo ta pesa mwana yina ya nkento na bantu ya nkaka, yandi ti bantu yina ke nata yandi, muntu yina butaka yandi, mpi muntu yina ke kumisa yandi ngolo na bantangu yina. 7 Ebuna muntu mosi yina me katuka na nti yina ke basika na misisa na yandi ta baka kisika na yandi, yandi ta kwisa kisika basoda kele, yandi ta kwisa kunwanisa nzo ya ngolo ya ntotila ya nordi, mpi yandi ta nwanisa bo mpi ta nunga. 8 Diaka, yandi ta kwisa na Ezipte ti banzambi na bo, ti biteki na bo ya bibende,* ti bima na bo ya kitoko* ya arza mpi ya wolo, mpi ti bampika. Sambu yandi ta vanda mwa bamvula ntama ti ntotila ya nordi, 9 yina ta kwisa kunwanisa kimfumu ya ntotila ya sudi, kansi yandi ta vutuka na insi na yandi.

10 “Na yina me tala bana na yandi, bo ta yilama sambu na bitumba mpi ta vukisa kimvuka ya nene kibeni ya basoda. Yandi ta kwisa kibeni mpi ta komba bonso mvula ya ngolo. Kansi yandi ta vutuka, mpi yandi ta nwana bitumba tii na nzo na yandi ya ngolo.

11 “Ntotila ya sudi ta wa makasi, mpi yandi ta basika sambu na kunwana ti yandi, disongidila, ti ntotila ya nordi; ebuna yandi ta vukisa kimvuka mosi ya nene ya bantu, kansi bo ta pesa kimvuka yina ya bantu na maboko ya ntotila yina. 12 Mpi bo ta nata kimvuka ya bantu yina. Ntima na yandi ta kudinangula, mpi yandi ta bwisa makumi ya mafunda; kansi yandi ta sadila ve ngolo yina yandi ta kuma ti yo.

13 “Ntotila ya nordi ta vutuka mpi ta vukisa kimvuka mosi ya nene ya bantu kuluta yina ya ntete; mpi na nsuka ya bantangu, na nima ya mwa bamvula, yandi ta kwisa kibeni ti basoda mingi mpi bima mingi. 14 Na bantangu yina, bantu mingi ta nwanisa ntotila ya sudi.

“Mpi bo ta nata bantu ya nku* yina kele na kati ya bantu na nge sambu na kumeka kulungisa mbona-meso; kansi bo ta bula sakuba.

15 “Mpi ntotila ya nordi ta kwisa, yandi ta sala mwa ngumba, mpi yandi ta botula mbanza mosi ya ngolo. Mpi maboko* ya sudi ta telama ve, bantu yina yandi me solaka ta telama mpi ve; mpi bo ta vanda ve na ngolo ya kutelama. 16 Muntu yina ke kwisa kunwanisa yandi ta sala mutindu yandi me zola, mpi muntu mosi ve ta telama na ntwala na yandi. Yandi ta telama na insi ya Kitoko,+ mpi ngolo ya kumanisa ta vanda na diboko na yandi. 17 Yandi ta vanda kaka ti lukanu ya* kukwisa ti ngolo yonso ya kimfumu na yandi, mpi yo ta vanda ti bangwakana ya mbote* ti yandi; ebuna yandi ta sala mambu mbote-mbote. Na yina me tala mwana-nkento ya bankento, bo ta pesa ntotila yina nswa ya kubebisa mwana-nkento yina. Mpi mwana-nkento yina ta telama ve, yandi ta vanda diaka ve nkento na yandi. 18 Ntotila yina ta balula luse na yandi na lweka ya nzadi-mungwa mpi ta botula bisika mingi. Komanda mosi ta sala nde nsoni yina me katuka na yandi mosi kumana, mpidina nsoni na yandi ta vanda diaka ve. Yandi ta vutula yo na muntu yina. 19 Na nima yandi ta balula luse na yandi na nzo ya ngolo ya insi na yandi; ebuna yandi ta bula sakuba mpi ta bwa, mpi bo ta mona yandi ve.

20 “Muntu mosi ya ke bakaka na ngolo* ta baka kisika na yandi sambu na kuluta na kimfumu ya nkembo, kansi na nima ya bilumbu fioti yandi ta bukana, ata yo ta vanda na makasi ve mpi na bitumba ve.

21 “Ebuna muntu mosi ya bo ke vwezaka* ta baka kisika na yandi, mpi bo ta pesa yandi ve bunene ya kimfumu; yandi ta kota na ntangu ya ngemba* mpi yandi ta leba* sambu na kubaka kimfumu. 22 Bo ta katula maboko* ya mvula ya ngolo sambu na yandi, mpi bo ta bukana; bo ta buka mpi Ntwadisi+ ya kuwakana.+ 23 Mpi sambu na kuwakana na bo ti yandi, yandi ta landa kusadila luvunu, ta telama, mpi ta kuma ngolo na nsadisa ya dikanda mosi ya fioti. 24 Na nsungi ya ntangu mosi ya ngemba,* yandi ta kota na bandambu ya kuluta kitoko* ya provense* mpi ta sala mambu yina batata na yandi mpi batata na bo salaka ve. Yandi ta kabula bima ya bo me yiba, bima ya bo me botula, mpi bima ya nkaka na kati na bo; mpi yandi ta sala bakomplo sambu na kunwanisa bisika ya ngolo, kansi kaka sambu na ntangu mosi.

25 “Yandi ta vukisa ngolo na yandi mpi ntima na yandi sambu na kunwanisa ntotila ya sudi ti kimvuka ya nene ya basoda, mpi ntotila ya sudi ta kudibongisa sambu na bitumba ti basoda mingi kibeni ya ngolo. Mpi yandi ta telama ve, sambu bo ta sala bakomplo sambu na kunwanisa yandi. 26 Mpi bantu yina ke diaka madia na yandi ya kitoko ta bwisa yandi.

“Kansi basoda na yandi, bo ta komba bo,* mpi mingi ta bwa, bo me fwa.

27 “Na yina me tala bantotila yai zole, ntima na bo ta zola kusala mambu ya mbi, mpi bo ta vanda na mesa mosi, bo ke kusana. Kansi kima mosi ve ta nunga, sambu nsuka kele ntete sambu na ntangu ya bo me tulaka.+

28 “Mpi yandi ta vutuka na insi na yandi ti bima mingi kibeni, mpi ntima na yandi ta menga kuwakana ya santu. Yandi ta sala mambu mbote-mbote mpi ta vutuka na insi na yandi.

29 “Yandi ta kwisa kuvutuka na ntangu ya bo me tulaka mpi yandi ta nwanisa sudi. Kansi ntangu yai ta vanda ve mutindu yo vandaka ntete, 30 sambu bamaswa ya Kitimi+ ta kwisa kunwanisa yandi, mpi bo ta kulumusa yandi.

“Yandi ta vutuka mpi ta monisa makasi* na yandi na kuwakana ya santu,+ yandi ta sala mambu mbote-mbote; yandi ta vutuka mpi ta tula dikebi na bantu yina ke yambula kuwakana ya santu. 31 Mpi maboko* yina me katuka na yandi ta telama; yo ta vweza kisika ya santu,+ nzo ya ngolo, mpi yo ta katula kimenga ya konso ntangu.+

“Bo ta tula kima ya nzanzi yina ke nataka lufwa.+

32 “Mpi bantu yina ke sala mambu ya mbi mpi ke fwa kuwakana, yandi ta nata bo na kukolama na nzila ya bangogo ya sukadi.* Kansi bantu yina me zaba Nzambi na bo ta nunga mpi ta sala mambu mbote-mbote. 33 Bantu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote+ na kati ya bantu ta pesa bantu mingi mayele ya kubakisa mambu. Bo ta bula sakuba na mbele ya bitumba mpi na ludimi ya tiya, na kimpika mpi na kubotula bima, sambu na bilumbu fioti. 34 Kansi ntangu bo ta bula sakuba, bo ta sadisa bo fioti; mpi bantu mingi ta vukana ti bo na nzila ya bangogo ya sukadi.* 35 Mpi bantu ya nkaka na kati ya bantu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote ta bula sakuba, sambu na kusala kisalu ya kukatula mvindu sambu na bo mpi sambu na kukumisa bunkete mpi mpembe+ tii na ntangu ya nsuka; sambu yo kele ntete sambu na ntangu ya bo me tulaka.

36 “Ntotila ta sala mutindu yandi me zola, yandi ta kudinangula, mpi yandi ta kudikumisa nde yandi me luta banzambi yonso; yandi ta tuba mambu ya kuyituka sambu na kuvweza Nzambi ya banzambi.+ Mpi yandi ta nunga tii kuna makasi ya Nzambi ta kuma na nsuka; sambu mambu yina bo me zenga fwete salama. 37 Yandi ta vweza kibeni Nzambi ya batata na yandi; yandi ta vweza nzala ya bankento mpi konso nzambi ya nkaka, mpi yandi ta kudikumisa nde yandi me luta bantu yonso. 38 Kansi* yandi ta pesa nkembo na nzambi ya banzo ya ngolo; na nzila ya wolo, ya arza, ya matadi ya ntalu, mpi ya bima ya kitoko,* yandi ta pesa nkembo na nzambi yina batata na yandi zabaka ve. 39 Yandi ta nwanisa kibeni kisika ya ngolo ya lutaninu, ti lusadisu ya* nzambi mosi ya nzenza. Yandi ta pesa nkembo ya nene na bantu yina me ndima yandi,* mpi yandi ta tula bo na kuyala na kati ya bantu mingi; mpi yandi ta kabisa ntoto sambu na mbongo.

40 “Na ntangu ya nsuka, ntotila ya sudi ta yantika kuyinakana ti yandi,* mpi ntotila ya nordi ta kwisila yandi bonso mupepe ya mvula ya ngolo ti bapusu-pusu, bantu yina ke tambusaka bampunda, mpi bamaswa mingi; ebuna yandi ta kota na bansi mpi ta komba yo bonso mvula ya ngolo. 41 Yandi ta kota mpi na insi ya Kitoko,+ ebuna bansi mingi ta bula sakuba. Kansi yai bantu yina ta tina na maboko na yandi: Edomi, Moabi, mpi ndambu ya mingi ya bantu ya Amoni. 42 Mpi yandi ta landa kutandudila bansi yina diboko; kansi insi ya Ezipte ta tina ve. 43 Yandi ta yala bimvwama ya wolo ti ya arza yina bo me bumbaka mpi bima yonso ya kitoko* ya Ezipte. Mpi bantu ya Libia ti bantu ya Etiopia ta landa yandi.*

44 “Kansi bansangu yina ta katuka na esti* mpi na nordi ta kumisa yandi kisaka-saka, ebuna yandi ta basika ti makasi ya ngolo sambu na kumanisa mpi kufwa bantu mingi. 45 Mpi yandi ta tula batenta na yandi ya kimfumu* na kati ya nzadi-mungwa ya nene ti ngumba ya santu ya insi ya Kitoko;+ yandi ta kwisa tii na nsuka na yandi, mpi muntu ya kusadisa yandi ta vanda ve.

12 “Na ntangu yina Mikaele*+ ta telama,* mfumu ya nene+ yina ke telamaka sambu na mambote ya bantu na nge.* Mpi ntangu mosi ya mpasi ta vanda na mutindu yina me salamaka ntete ve katuka dikanda mosi me basikaka tii na ntangu yina. Mpi na ntangu yina bantu na nge ta guluka,+ konso muntu yina bo me sonikaka zina na yandi na mukanda.+ 2 Bantu mingi yina me lalaka na mfututu ya ntoto ta telama, bantu ya nkaka sambu na luzingu ya mvula na mvula mpi bankaka sambu na nsoni mpi sambu na kuvweza ya mvula na mvula.

3 “Bantu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote ta sema ngolo bonso mpwasa ya nene ya zulu, mpi bantu yina ke nata bantu mingi na lunungu ta sema bonso bambwetete, mvula na mvula.

4 “Kansi nge, Daniele, bumba mambu yai sambu yo vanda kinsweki, mpi kanga mukanda yina tii na ntangu ya nsuka.+ Bantu mingi ta tambula-tambula,* mpi nzayilu ya kieleka ta kuma mingi.”+

5 Ebuna mono Daniele, mono talaka mpi mono monaka bigangwa zole ya nkaka me telama kuna, mosi na lweka yai ya masa mpi ya nkaka na lweka yina ya nkaka ya masa.+ 6 Ebuna kigangwa mosi yulaka muntu yina lwataka bilele ya lino,+ yina telamaka na zulu ya bamasa ya nzadi, nde: “Tii nki ntangu mambu yai ya kuyituka ta suka?” 7 Ebuna mono waka muntu yina lwataka bilele ya lino, yina telamaka na zulu ya bamasa ya nzadi, ntangu yandi tombulaka diboko na yandi ya kitata mpi ya kimama na zulu mpi zengaka kieleka na zina ya muntu yina kele na luzingu kimakulu+ nde: “Yo ta vanda sambu na ntangu mosi ya bo me tulaka, bantangu ya bo me tulaka, mpi ndambu ya ntangu.* Ntangu bo ta manisa kuzenga ngolo ya bantu ya santu bitini-bitini,+ mambu yai yonso ta kuma na nsuka na yo.”

8 Ebuna mono, mono waka, kansi mono vandaka kubakisa ve;+ yo yina mono tubaka nde: “O mfumu na mono, mambu yai ta suka nki mutindu?”

9 Ebuna yandi tubaka nde: “Kwenda, Daniele, sambu mambu yai fwete bikala ya kinsweki mpi ya kukanga ti kidimbu tii na ntangu ya nsuka.+ 10 Bantu mingi ta kudikumisa bunkete mpi mpembe, ebuna bo ta kudikatula mvindu.+ Bantu ya mbi ta sala mambu ya mbi, mpi muntu mosi ve ya mbi ta bakisa; kansi bantu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote ta bakisa.+

11 “Mpi katuka na ntangu yina bo katulaka kimenga ya konso ntangu+ mpi ya bo tulaka kima ya nzanzi+ yina ke nataka lufwa, yo ta vanda bilumbu 1 290.

12 “Kiese na muntu yina ke landa kuvingila* mpi yina ta kuma na bilumbu 1 335!

13 “Kansi nge, kwenda tii na nsuka. Nge ta pema, kansi nge ta telama sambu na kubaka dikabu na nge* na nsuka ya bilumbu.”+